Τι είναι η nomophobia (φόβος απώλειας του κινητού τηλεφώνου);

Σύμφωνα με τον εγκυκλοπαιδικό ορισμό, ως φοβία οι επιστήμονες προσδιορίζουν τον "παράλογο φόβο προς ένα σαφώς καθορισμένο αντικείμενο, κατάσταση ή πρόσωπο, τον αδικαιολόγητο χαρακτήρα του οποίου γνωρίζει κάποιος, αλλά δεν μπορεί ν' απαλλαγεί απ' αυτόν". Υπάρχουν αμέτρητα είδη φοβιών, ο αριθμός των οποίων διευρύνεται όσο αυξάνεται ο αριθμός των ερεθισμάτων που δεχόμαστε. Μία από τις πλέον σύγχρονες, νέες μορφές φοβίας είναι και ο φόβος ορισμένων ανθρώπων μήπως δεν έχουν επαφή με το κινητό τους τηλέφωνο, η επονομαζόμενη - παραπλανητικά - και ως "nomophobia". 

Μία ευθεία μετάφραση του όρου στα ελληνικά είναι μάλλον δύσκολη και χρειάζεται η παρέμβαση ειδικών γλωσσολόγων. Κατ' αρχήν, το άκουσμα της λέξης παραπέμπει παραπλανητικά σε φόβο του νόμου, όμως πρόκειται για μια από τις σπάνιες εκείνες επιστημονικές ορολογίες, όπου η ρίζα τους δεν εντοπίζεται στην ελληνική γλώσσα - εκτός φυσικά από το δεύτερο συνθετικό, το "phobia", δηλαδή "φοβία". Το "nomo" προέρχεται από τα αρχικά των λέξεων "no mobile" δηλαδή "όχι κινητό τηλέφωνο".

Ο "φοβία απώλειας του κινητού τηλεφώνου", λοιπόν, είναι μια νέα μορφή παράλογου φόβου που πλήττει ολοένα και περισσότερους ανθρώπους στις μέρες μας, οι οποίοι νιώθουν την ανάγκη να ελέγχουν κάθε τρεις και λίγο το κινητό τους τηλέφωνο, δεν πάνε πουθενά χωρίς αυτό, αγχώνονται μήπως μείνουν από μπαταρία και δεν μπορούν να το φορτίσουν κλπ. και όλα αυτά σε βάρος των διαπροσωπικών τους σχέσεων. Μάλιστα, στην Καλιφόρνια λειτουργεί ήδη ειδικό θεραπευτικό κέντρο  για άτομα που πάσχουν από αυτή τη φοβία. Οι ασθενείς αποχωρίζονται για 10 ολόκληρες ημέρες το κινητό τους τηλέφωνο και μετά νιώθουν απελευθερωμένοι από αυτό - μέχρι να ξαναεθιστούν προφανώς...

Σύμφωνα με τη δρ. Ελίζαμπεθ Γουότερμαν, η οποία εργάζεται στο Morningside Recovery Center, "οι άνθρωποι ελέγχουν το κινητό τους τηλέφωνο 34 φορές τη μέρα", ακόμη και κατά τη διάρκεια ενός  ραντεβού (από επαγγελματικό μέχρι ερωτικό), μιας οικογενειακής συγκέντρωσης ή οποιασδήποτε άλλης σημαντικής κοινωνικής δραστηριότητας, κάτι που "μπορεί να προκαλέσει βλάβη στις διαπροσωπικές τους σχέσεις, επειδή αγνοούν τις κοινωνικές τους επαφές και επικεντρώνονται στο κινητό τους τηλέφωνο". 

Μία από τις ασθενείς του Morningside Recovery Center, η Κριστιάνα, 25 ετών, δηλώνει στην αμερικανική εφημερίδα NY Daily News: "Το τηλέφωνο μου δίνει πρόσβαση στον οποιοδήποτε. Νιώθω ασφαλής". Νιώθω τόσο ασφαλής, ώστε το ελέγχει ανά πεντάλεπτο, ενώ το παίρνει μαζί της στο κρεβάτι, όταν πέφτει για ύπνο, ακόμη και στο ντουζ. "Πιθανόν θα χάσω μια πτήση, αν νιώσω ότι άφησαν ένα από τα τηλέφωνα μου στο σπίτι", όπως ομολογεί.

Σύμφωνα με έρευνα του περιοδικού ΤΙΜΕ, το 84% των ανθρώπων αισθάνονται ότι δεν αντέχουν ούτε μία ημέρα χωρίς το κινητό τους τηλέφωνο. Σύμφωνα δε με μια βρετανική έρευνα, το 66% των ανθρώπων δήλωσε ότι φοβάται να αποχωριστεί το κινητό του. Πάντως, υπάρχουν κι εκείνοι που θεωρούν ότι είναι υπερβολική όλη αυτή η συζήτηση περί nomophobia, η οποία δε συνάδει με την ψηφιακή εποχή, στην οποία ζούμε. "Με τόσους φίλους που έχω στα διάφορα κοινωνικά δίκτυα πώς αλλιώς θα κρατήσω επαφή" είναι ένα από τα επιχειρήματα, μόνο που ο αντίλογος θα μπορούσε να είναι "πόσοι είναι οι πραγματικοί φίλοι με τους οποίους θέλεις να κρατήσεις πραγματική και όχι επιφανειακή επαφή" και το σημαντικότερο "γιατί η εικονική επαφή πρέπει να επιβαρύνει την πραγματική".

Εκτιμώ, πάντως, ότι δεν πρέπει, λογικά, να περιλαμβάνεται στην εν λόγω φοβία η περίπτωση που κάποιος θέλει να ελέγξει αν το sms ή η αναπάντητη κλήση που περίμενε από το αντικείμενο του ερωτικού του πόθου ή από έναν πολύ σημαντικό φίλο ή συνεργάτη ήρθε χωρίς να το καταλάβει - όχι, φυσικά, ότι αυτού του είδους το ειδικό ενδιαφέρον δεν γίνεται ενοχλητικό για το συνομιλητή που νιώθει παραμελημένος... 

"Προσπαθείστε να το κλείσετε" συμβουλεύει η δρ. Γουότερμαν, "ιδαίτερα σε μια οικογενειακή στιγμή ή όταν είστε έξω με φίλους. Επικεντρωθείτε στις διαπροσωπικές σχέσεις. Αν χρειάζεστε βοήθεια, πείτε σε κάποιον να πάρει το τηλέφωνο σας και να μη σας το δώσει, οτιδήποτε κι αν συμβεί. Πείτε μέσα σας ότι ο κόσμος θα συνεχίσει ακόμη και χωρίς να ελέγξετε το κινητό". Η ίδια, πάντως, δε δέχεται το επιχείρημα ότι δε συμβαδίζει με την εποχή της, καθώς παραδέχεται ότι και η ίδια ελέγχει το κινητό της "κάθε μία ώρα".

Επειδή ο γράφων μιλάει με την άνεση ενός ανθρώπου που όχι απλά δεν πάσχει από nomophobia, αλλά αντιθέτως μπορώ να ξεχάσω για ώρες το κινητό τηλέφωνο και να ψάχνω να βρω που το άφησα, όταν το χρειαστώ, οφείλω να ομολογήσω ότι είναι πολύ σπαστικό να έχεις απέναντι σου κάποιον που έχει μάτια μόνο για το κινητό του. Το μόνο που σκέφτεσαι είναι "γιατί δε μου δίνει σημασία" ή "τόσο πολύ βαριέται μαζί μου", οπότε σιχτιρίζεις γιατί δεν προσπαθεί να πάρει μια πιο ευγενική πρωτοβουλία για να τελειώσει αυτό το μαρτύριο. Και στο Θεό σας, υπάρχει τίποτε πιο ξενέρωτο από μια γκόμενα που τσεκάρει το κινητό της με το που πάτε να ξεκινήσετε τα προκαταρκτικά; Ας το ένα τεταρτάκι στην άκρη το ρημάδι, κούκλα μου!