19 Δεκεμβρίου 2012

Ο Άγιος Βασίλειος, ο Άγιος Νικόλαος και ο Σάντα Κλάους!


Όπως γνωρίζουμε από το σχολείο - στο μάθημα των θρησκευτικών - ο Άγιος Βασίλης, ένας εκ των Τριών Ιεραρχών, γεννήθηκε το 329 στην πόλη Καισάρεια της Καππαδοκίας. Το τραγουδάμε, άλλωστε, και στα παραδοσιακά, ελληνικά κάλαντα της Πρωτοχρονιάς: "Άγιος Βασίλης έρχεται από την Καισαρεία" και όχι από το Ροβανιέμι της Λαπωνίας. Σπούδασε στην Κωνσταντινούπολη, έγινε αρχιεπίσκοπος Καισαρείας, ζούσε λιτοδίαιτα, ενώ άφησε πίσω του ένα πολύ σημαντικό φιλανθρωπικό έργο. Απεβίωσε στις 1 Ιανουαρίου 379 και αυτός είναι κι ο λόγος που η μνήμη του γιορτάζεται την πρώτη ημέρα του έτους. Ωστόσο, τις τελευταίες - αρκετές - δεκαετίες ο Άγιος Βασίλειος έχει ταυτιστεί με το δυτικό Σάντα Κλάους, τόσο στην εξωτερική εμφάνιση όσο και στην αποστολή του να μοιράζει δώρα στα παιδιά, ώστε να τους συγχέουμε και να θεωρούμε ότι είναι το ίδιο πρόσωπο. Ποιος είναι, όμως, στην πραγματικότητα ο Σάντα Κλάους;
Κατ' αρχήν πρέπει να ξεκαθαρίσουμε ότι ο Σάντα Κλάους δεν υπάρχει. Δεν υπήρξε κανένας άνθρωπος στην ιστορία, που να ονομαζόταν Κλάους και να ανακηρύχτηκε άγιος. Στην πραγματικότητα ο Σάντα Κλάους βασίστηκε σ' έναν άλλο Έλληνα άγιο, ο οποίος έζησε τον 4ο μ.Χ. αιώνα, και αυτός δεν είναι άλλος από τον Άγιο Νικόλαο. Μέχρι το 16ο αιώνα, οι περισσότεροι Ευρωπαίοι πίστευαν ότι ο Νικόλαος ήταν εκείνος που προσέφερε δώρα στα παιδιά. Γιατί, όμως, υπήρχε αυτή η πεποίθηση;
Σύμφωνα με το θρύλο, ήταν ένας φτωχός άνδρας που είχε τρεις κόρες. Δεν είχε αρκετά χρήματα για να τις προικίσει κι έτσι εκείνες παρέμεναν ανύπαντρες. Μια βραδιά, λοιπόν, ο Νικόλαος ανέβηκε στη στέγη του σπιτιού της φτωχής αυτής οικογένειας κι έριξε από την καμινάδα ένα σακουλάκι με χρυσάφι. Έτσι, μπόρεσε ο φτωχός πατέρας να προικίσει τη μεγαλύτερη από τις κόρες του, η οποία σύντομα παντρεύτηκε. 
Αργότερα, ο Νικόλαος επανέλαβε την καλή πράξη του και μπόρεσε να παντρευτεί και η μεσαία κόρη. Ο φτωχός πατέρας απορούσε ποιος ήταν αυτός που έριχνε από την καμινάδα σακουλάκια με χρυσάφι κι έτσι παραμόνευε κάθε βράδυ στο τζάκι του σπιτιού, μέχρι να εντοπίσει τον ευεργέτη του, όπως και συνέβη, όταν ο Νικόλαος αποπειράθηκε να ρίξει κι ένα τρίτο σακουλάκι, ώστε να προικιστεί και η τρίτη κόρη. Παρακάλεσε από μετριοπάθεια τον φτωχό άνδρα να μην αποκαλύψει σε κανέναν την ταυτότητα του, όμως εκείνος δεν μπόρεσε να κρατήσει το μυστικό κι έτσι γεννήθηκε η παράδοση. 
Γεγονός, πάντως, είναι ότι περί το 16ο αιώνα, όλες οι ιστορίες και οι παραδόσεις για τον Άγιο Νικόλαο είχαν πλέον ατονήσει. Πλέον, τη θέση του πήρε ο "Father Christmas" (Πατέρας των Χριστουγέννων) για τους Βρετανούς, ή Père Nöel στα γαλλικά, ενώ στους Γερμανούς τα δώρα έφερνε ο "Μικρός Χριστούλης" (Christkind).
Η παράδοση του Αγίου Νικολάου ουσιαστικά συνεχίστηκε - και συνεχίζεται μέχρι τις μέρες μας - μόνο στο Βέλγιο και στην Ολλανδία, όπου πιστεύεται ότι κάθε χρόνο στις 6 Δεκεμβρίου ο Sint Nikolaas ή Sinterklaas, συνοδευόμενος από τον Μαύρο Πέτρο (Zwarte Piet), φτάνει από την Ισπανία και αφήνει δώρα στις κάλτσες των υπάκουων παιδιών.
Οι Ολλανδοί άποικοι στις Ηνωμένες Πολιτείες μετέφεραν και τις παραδόσεις τους για τον Sinterklaas, το όνομα του οποίου σταδιακά εξαμερικανίστηκε και έγινε Santa Claus. Μέχρι τότε, οι Αμερικανοί πίστευαν στον Kris Kringle, την αμερικανική εκδοχή του Christkind των Γερμανών. Η πρώτη καταγεγραμμένη αναφορά στον Σάντα Κλάους χρονολογείται στις 23 Δεκεμβρίου 1773, σ' ένα ρεπορτάζ της εφημερίδας Rivington’s Gazette της Νέας Υόρκης.
Με τον καιρό ο Σάντα Κλάους γινόταν ολοένα περισσότερο δημοφιλής, ενώ έφτασε στο απόγειο της δημοφιλίας του τη βικτωριανή περίοδο (19ος αιώνας) επισκιάζοντας τον "Father Christmas" των Βρετανών. Η σύγχρονη μορφή του ως ενός καλοκάγαθου, κοντόχοντρου παππούλη με κόκκινα ρούχα, φορτωμένου με παιχνίδια, δεν οφείλεται στην Coca Cola, όπως νομίζουν οι περισσότεροι. Απλά, το δημοφιλές αναψυκτικό κατάφερε να την κάνει δημοφιλή τόσο σε παναμερικανικό όσο και σε παγκόσμιο επίπεδο, όταν τη χρησιμοποίησε στη διαφημιστική του καμπάνια το 1931.
Στην πραγματικότητα, ο Σάντα Κλάους απεικονίστηκε για πρώτη φορά στη γνώριμη, σημερινή μορφή του, στις σελίδες του περιοδικού Harper's Weekly, την πρωτοχρονιά του 1881, δηλαδή 50 χρόνια νωρίτερα, ενώ η έμπνευση ανήκε στον σχεδιαστή Τόμας Ναστ (1841-1902), ο οποίος χαρακτηρίζεται ως ο "πατέρας του αμερικανικού καρτούν". Αυτό ήταν και το σκίτσο που σχεδίασε για το περιοδικό:

Σχετικά θέματα:
Από ποιες παθήσεις κινδυνεύει ο Άι Βασίλης;
Το πρώτο χριστουγεννιάτικο δέντρο

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου