30 Ιανουαρίου 2013

Οι τελευταίες τους λέξεις...


Τι είναι αυτό που μας ελκύει στα "τελευταία λόγια" των ανθρώπων και κυρίως των διάσημων; Ίσως περιμένουμε να μας προϊδεάσουν για το συναίσθημα, το οποίο - το μόνο σίγουρο - όλοι κάποια στιγμή θα το βιώσουμε. Όμως, δεν είναι όλες οι τελευταίες φράσεις τόσο πομπώδεις και μεγαλεπήβολες, όσο θα περιμέναμε ή θα θέλαμε να είναι, χωρίς να λείπουν βέβαια και οι φράσεις εκείνες που έγραψαν τη δική τους ιστορία.


Όταν στις 17 Ιανουαρίου 1962, ο Ολλανδός ποιητής Gerrit Achterberg επέστρεψε στο σπίτι του και πάρκαρε το αυτοκίνητο του, η γυναίκα του τον ρώτησε: "Να τηγανίσω λίγες πατάτες;" Εκείνος της απάντησε, "Ναι, αλλά όχι πολλές" ("Ja, maar niet te veel") κι αυτές ήταν οι τελευταίες του κουβέντες, καθώς ύστερα από λίγο πέθανε από ανακοπή καρδιάς. 

Ο Τζον Άνταμς, ο πρώτος αντιπρόεδρος και δεύτερος πρόεδρος στην ιστορία των ΗΠΑ, πέθανε προφέροντας το όνομα του Τόμας Τζέφερσον, με τον οποίο αρχικά ήταν πολιτικοί αντίπαλοι, όμως στην πορεία έγιναν φίλοι και συνεργάτες. Ήταν 4 Ιουλίου 1826. Ο 90χρονος Τζον Άνταμς γιόρταζε την Ημέρα της Ανεξαρτησίας, όταν αναφώνησε, "Είναι μια λαμπρή 4η Ιουλίου. Είναι μια σπουδαία μέρα. Είναι μια καλή μέρα. Ο Θεός να την ευλογεί. Ο Θεός να σας ευλογεί όλους". Τότε λιποθύμησε και όταν ξύπνησε μουρμούρισε "Τόμας Τζέφερσον" και αμέσως μετά εξέπνευσε. Κατά ένα περίεργο παιχνίδι της μοίρας, ο Τζέφερσον είχε πεθάνει λίγες ώρες νωρίτερα, όμως ο Άνταμ το αγνοούσε.

Τον καλύτερο του φίλο μνημόνευσε και ένας άλλος πρόεδρος των ΗΠΑ λίγο πριν πεθάνει. Τα τελευταία λόγια του Χέρμπερτ Χούβερτ φέρονται να ήταν: "Ο Λιούις Στράους ήταν ο καλύτερος μου φίλος".

Όταν στις 16 Οκτωβρίου 1793 η Μαρία Αντουανέτα οδηγήθηκε στην γκιλοτίνα, καθώς είχε κριθεί ένοχη για προδοσία στις αρχές της Επανάστασης, σκόνταψε, έπεσε στα πόδια του δήμιου που θα την εκτελούσε και του είπε: "Συγχωρέστε με, κύριε. Δεν το έκανα επίτηδες" ("Pardonnez-moi, monsieur. Je ne l'ai pas fait exprès").

Ανεξάρτητα από το αν πιστεύει κανείς στις προφητείες του Νοστράδαμου, γεγονός είναι ότι τα τελευταία του λόγια ήταν προφητικά: "Αύριο δεν θα είμαι πλέον εδώ".

Αντιθέτως, ο Λι Χάρβεϊ Όσβαλντ, ο άνθρωπος που είχε συλληφθεί ως δράστης της δολοφονίας του Τζον Κένεντι, μάλλον δεν ήταν τόσο διορατικός. Όταν ένας από τους αστυνομικούς που τον μετέφερε, "ευχήθηκε" μεγαλόφωνα να τον πυροβολούσε κάποιος και να τον σκότωνε, ο Όσβαλντ του απάντησε: "Ω.. κανείς δεν πρόκειται να με πυροβολήσει". Λίγες στιγμές αργότερα, ο Τζακ Ρούμπιο, ιδιοκτήτης νυχτερινού κέντρου στο Ντάλας, τον πυροβόλησε και τον σκότωσε μπροστά στις τηλεοπτικές κάμερες.

Όσον αφορά τον άνθρωπο που φερόταν να έχει σκοτώσει ο Όσβαλντ, τον Αμερικανό πρόεδρο Τζον Κένεντι, τα τελευταία του λόγια ήταν ένα σχόλιο που έκανε αναφορικά με τη διαπίστωση της συζύγου του, Τζάκι. "Δεν μπορείς να πεις ότι οι κάτοικοι του Ντάλας δεν σου ετοίμασαν μια ωραία υποδοχή, κύριε Πρόεδρε", του είπε εκείνη και ο Κένεντι της απάντησε, "Όχι δεν μπορείς". Και τότε έπεσαν οι πυροβολισμοί.

Ο αρχαίος Έλληνας μαθηματικός και μηχανικός Αρχιμήδης εργαζόταν στο σπίτι του στις Συρακούσες και μελετούσε κάποιο γεωμετρικό πρόβλημα. Καθώς η πόλη είχε μόλις καταληφθεί από τους Ρωμαίους, ένας στρατιώτης εισέβαλε στο σπίτι του και ο Αρχιμήδης, ενοχλημένος από τη διακοπή, του απάντησε το θρυλικό "μη μου τους κύκλους τάραττε". Ο Ρωμαίος στρατιώτης, όμως, εξοργίστηκε από την "αναιδή" απάντηση, έβγαλε μαχαίρι και τον σκότωσε. 

Στις 6 Νοεμβρίου 1938, ο Τούρκος πρόεδρος Μουσταφά Κεμάλ Ατατούρκ βρισκόταν στο πρώην ανάκτορο Ντολμά Μπαχτσέ της Κωνσταντινούπολης, περιστοιχισμένος από φίλους. ενώ λίγους μήνες νωρίτερα είχε διαγνωστεί με κίρρωση ήπατος. Ωστόσο, εκείνο που μάλλον τον απασχολούσε δεν ήταν η κατάσταση της υγείας του, αλλά η... ώρα, καθώς οι τελευταίες του λέξεις ήταν, "τι ώρα είναι;" (Saat kaç?). Μετά από λίγο έπεσε σε κώμα, και τέσσερις μέρες μετά, στις 9.05΄ το πρωί, άφησε την τελευταία του πνοή.

Απόλυτα λακωνικός ήταν ο εφευρέτης Αλεξάντερ Γκράχαμ Μπελ. Όταν τα ξημερώματα της 2ας Αυγούστου 1922, η σύζυγος του Μαμπέλ του ψιθύρισε "Μη μ' αφήνεις", ο Μπελ της απάντησε, "όχι", αλλά δεν κράτησε την υπόσχεση του και ύστερα από λίγο άφησε την τελευταία του πνοή.

Την ημέρα της γέννησης του θυμήθηκε ο θεατρικός συγγραφέας Ευγένιος Ο'Νιλ, ο οποίος είχε διάθεση για πνεύμα: "Γεννήθηκα σ' ένα δωμάτιο ξενοδοχείου και - που να πάρει ο διάολος - πέθανα σ' ένα!" ("Born in a hotel room, and Goddammit, died in one!").

Στις 5 Μαΐου 1821, ο βαριά άρρωστος Ναπολέων Βοναπάρτης, που βρισκόταν εξόριστος στο νησί της Αγίας Ελένης, εξομολογήθηκε και αμέσως μετά αναφώνησε τις τρεις πιο αγαπημένες του λέξεις: "Γαλλία, στρατός, Ζοζεφίνα" ("France, armée, Joséphine").

Οι ιστορικοί εκτιμούν ότι ήταν 15 Μαρτίου του 44 π.Χ., όταν οι συνωμότες περιστοίχισαν τον Ιούλιο Καίσαρα, όταν εκείνος έκατσε στο έδρανο του στην αίθουσα της Συγκλήτου. Μεταξύ των συνωμοτών ήταν και ο Μάρκος Ιούνιος Βρούτος, τον οποίο ο Ιούλιος Καίσαρας τον θεωρούσε σαν γιο του. Άλλωστε είχε ερωτική σχέση με τη μητέρα του, τη Σερβιλία. Όταν τον είδε μεταξύ των εχθρών του, ο Καίσαρας αναφώνησε στα ελληνικά: "και συ τέκνον;", σύμφωνα με την περιγραφή του Σουετώνιου. Η περίφημη φράση "και συ τέκνον, Βρούτε", που είναι περισσότερο γνωστή, προέρχεται από το θεατρικό έργο του Ουίλιαμ Σαίξπηρ "Ιούλιος Καίσαρ", που συνέγραψε το 1599.

24 Ιανουαρίου 41 μ.Χ. Ο παρανοϊκός Ρωμαίος αυτοκράτορας Καλιγούλας δέχτηκε επίθεση από τους σωματοφύλακες του. Όπως μας ενημερώνει ο Τάκιτος, όταν εκείνοι τον μαχαίρωσαν, ο Καλιγούλας αναφώνησε "Ζω!" ("Vivo!") και μετά πέθανε!

Με μια αινιγματική φράση έφυγε από την ζωή ένας άλλος Ρωμαίος αυτοκράτορας, ο Τίτος, ο οποίος είπε, πριν κλείσει τα μάτια του: "Δεν αξίζω το θάνατο, όμως δεν μετανιώνω για τίποτε άλλο στην ζωή μου εκτός από ένα πράγμα" ("Mihi vita immerenti eripitur; neque enim extat ullum meum factum paenitendum expecto dumtaxat uno"). Τι ήταν αυτό δεν θα το μάθουμε ποτέ, αλλά οι ιστορικοί κάνουν μόνο εικασίες.

Η πιο διάσημη, αινιγματική τελευταία φράση ανήκει, ωστόσο στο Μέγα Αλέξανδρο, ο οποίος από το νεκροκρέβατο του απάντησε στην επίμονη ερώτηση των στρατιωτών του για το ποιον θα όριζε διάδοχο του με το αμφίσημο "τω κρατίστω", δηλαδή "στον καλύτερο (δυνατότερο)". Και μετά το βασίλειο της Μακεδονίας χωρίστηκε σε τέσσερα κομμάτια.

Ο διάσημος για τις ερωτικές του επιτυχίες Ιταλός συγγραφέας Τζιάκομο Καζανόβα, που ζούσε μια ζωή που δύσκολα κάποιος θα τη χαρακτήριζε χριστιανική εκείνη την εποχή, πέθανε λέγοντας: "Έζησα σαν φιλόσοφος και πέθανα σαν Χριστιανός".

Απογοητευμένος από το έργο του πέθανε ένας από τους σπουδαιότερους ζωγράφους και μηχανικούς όλων των εποχών, ο Λεονάρντο ντα Βίντσι, η τελευταία κουβέντα του οποίου φέρεται να ήταν: "Προσέβαλα το Θεό και την ανθρωπότητα, επειδή το έργο μου δεν έφτασε την ποιότητα που θα έπρεπε".

Απογοητευμένος έφυγε από τη ζωή και ο Βενετσιάνος θαλασσοπόρος Μάρκο Πόλο, ο οποίος λίγο πριν πεθάνει εξομολογήθηκε στον ιερέα που βρισκόταν δίπλα του: "Δεν διηγήθηκα ούτε τα μισά απ' όσα είδα" - ή έτσι φημολογείται.

Ο Πολωνός συνθέτης Φρεντερίκ Σοπέν είχε τη φοβία μήπως τον έθαβαν ζωντανό. Έτσι, λίγο πριν πεθάνει έδωσε την εξής γραπτή παραγγελία: "Καθώς θα με σκεπάζει η γη, σας εκλιπαρώ να μου ανοίξετε το σώμα, , ούτως ώστε να μην θαφτώ ζωντανός". Πάντως, οι τελευταίες του κουβέντες, δύο ώρες πριν κλείσει τα μάτια του, ήταν: "Όχι πια", όταν ο γιατρός του τον ρώτησε αν πονάει.

Ο ηθοποιός Μοντγκόμερι Κλιφ έσβησε ξαφνικά στις 23 Ιουλίου 1966, σε ηλικία 45 ετών, από καρδιακή προσβολή, που προήλθε από αποφρακτική στεφανιαία νόσο. Οι τελευταίες γνωστές κουβέντες του ήταν το προηγούμενο βράδυ, όταν απάντησε "Απολύτως όχι!" στην ερώτηση του γραμματέα του, αν επιθυμούσε να δει την ταινία "Οι αταίριαστοι", στην οποία πρωταγωνιστούσε ο ίδιος.

Η Εύα Περόν, η αγαπημένη πρώτη κυρία των Αργεντινών, έσβησε πρόωρα σε ηλικία 33 ετών, στις 26 Ιουλίου 1952, από καρκίνο του τράχηλου. Οι τελευταίες λέξεις ήταν τόσο πομπώδης, όσο η ζωή της: "Η Εύα φεύγει!" ("Eva se va!").

Το βράδυ της 14ης Σεπτεμβρίου 9127, η Αμερικανίδα χορεύτρια Ισιδώρα Ντάνκαν αποχαιρέτησε τους φίλους της στη γαλλική πόλη Νις, όπου βρισκόταν, λέγοντας τους "Αντίο φίλοι μου! Πηγαίνω στη δόξα" ("Adieu, mes amis, Je vais à la gloire!") ή "Πηγαίνω στην αγάπη" (Je vais à la amour!). Καθώς επιβιβαζόταν στο αυτοκίνητο του φίλου της, το φουλάρι της πιάστηκε στις ρόδες και την έπνιξε.

Από έναν σπουδαίο λογοτέχνη του διαμετρήματος του Βίκτορα Ουγκό, δεν θα περίμενε κανείς τίποτε λιγότερο από λόγια εξόχως ποιητικά. Λέγεται ότι τα τελευταία του λόγια ήταν: "Είναι ένας αγώνας μεταξύ μέρας και νύχτας. Βλέπω ένα μαύρο φως" ("C'est ici le combat du jour et de la nuit. Je vois de la lumière noire").

Ο Αυστραλός Στιβ Άιρβιν ήταν γνωστός από τα ντοκιμαντέρ που γύριζε κυνηγώντας κροκόδειλους. Στα πλαίσια μιας αποστολής στις 4 Σεπτεμβρίου 2006, όπου παρατηρούσε ένα σαλάχι, ο Άιρβιν καθησύχασε το συνεργείο: "Μην ανησυχείτε, συνήθως δεν κολυμπούν προς τα πίσω" ("Don't worry, they usually don't swim backwards"). Δυστυχώς, εκείνο το σαλάχι αποτέλεσε την εξαίρεση του κανόνα, επιτέθηκε στον παρουσιαστή και τον τραυμάτισε θανάσιμα.

Στις 3 Απριλίου 1882, ο Τζέσε Τζέιμς, από τους διασημότερους παράνομους της αμερικανικής ιστορίας, πρόσεξε ότι ένας πίνακας του σπιτιού ήθελε ξεσκόνισμα. "Αυτός ο πίνακας είναι πάρα πολύ σκονισμένος" ("That picture is awful dusty"), λέγεται ότι είπε και ανέβηκε σε μια καρέκλα. Τότε, ο πρώην συνεργάτης του Ρόμπερτ Φορντ, θεώρησε ότι ήταν η καλύτερη στιγμή να σκοτώσει τον Τζέιμς με τον πιο άνανδρο τρόπο πυροβολώντας τον πισώπλατα και τελικά σκοτώνοντας τον.

Ο Καρλ Μαρξ, δεν συμμεριζόταν όλη αυτή τη φιλολογία για τα τελευταία λόγια σημαντικών προσωπικοτήτων και αυτό φάνηκε από... τα δικά του τελευταία λόγια. Όταν η οικονόμος του τον ρώτησε σχετικά, εκείνος απάντησε: "Εμπρός, βγες έξω! Οι τελευταίες λέξεις είναι για τους ηλίθιους, που δεν έχουν πει πολλά!".

Το ακριβώς αντίθετο συνέβη με τον Μεξικανό επαναστάτη Πάντσο Βίλα, ο οποίος, όταν δέχτηκε επίθεση στις 20 Ιουλίου 1923, κατά τη διάρκεια της Μεξικανικής Επανάστασης, φέρεται να είπε στους σωματοφύλακες του, "Μην μ' αφήσετε να πεθάνω έτσι. Πείτε ότι είπα κάτι" ("No me dejen morir así, digan que dije algo"). Βέβαια, αμφισβητείται από πολλούς η αυθεντικότητα αυτών των "τελευταίων λέξεων", καθώς δέχτηκε ξαφνική επίθεση από ενέδρα, ενώ θα θανάσιμα τραύματα του ήταν στο κεφάλι και την καρδιά, που σημαίνει ότι μάλλον δεν είχε το χρόνο να πει όλη αυτή τη φράση, όπως του αποδίδεται.







Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου