Σαν σήμερα: 17 Νοεμβρίου

Βουλευτικές εκλογές, που σηματοδότησαν την εποχή τους, η παραμονή μιας από τις τραγικώτερες στιγμές της ιστορίας του ελληνικού κράτους, αλλά και δύο καταλυτικά γεγονότα από την εποχή της δικτατορίας και της αντιδικτατορικής δράσης του λαού, συνέβησαν σαν σήμερα.

Στις 17 Νοεμβρίου 1902 πραγματοποιήθηκαν βουλευτικές εκλογές, οι οποίες δεν ανέδειξαν νικητή, καθώς τα δύο μεγάλα κόμματα της εποχής, το δηληγιαννικό (ή "Εθνικόν" με σύμβολο το κορδόνι) και το θεοτοκικό (ή "Νεωτερικόν" με σήμα την ελιά) εξέλεξαν από 102 βουλευτές. το καθένα σε σύνολο 234 - 19 εξέλεξε το κόμμα του Αλέξανδρου Ζαΐμη και 11 του Ράλλη. Το αδιέξοδο έδωσε την αφορμή να εκδηλωθεί κίνημα των οπαδών του δηληγιαννικού κόμματος, οι οποίοι ήδη από το βράδυ των εκλογών κατέβηκαν στο δρόμο απαιτώντας να δοθεί η εντολή σχηματισμού κυβέρνησης στο Θεόδωρο Δηλιγιάννη. Κι επειδή οι διαδηλώσεις δεν ήταν ειρηνικές, αλλά οι διαμαρτυρόμενοι πολίτες κρατούσαν σανίδες και συμμετείχαν σε επεισόδια κατά των αντιπάλων τους, τα γεγονότα εκείνων των ημέρων, μέχρι τις 23 Νοεμβρίου, οπότε ο βασιλιάς έδωσε πράγματι την εντολή στο Δηληγιάννη, ονομάστηκαν "Σανιδικά".
[Βλ. επίσης τη σχετική ενότητα στο αφιέρωμα: Οι ταραχώδεις Νοέμβριοι της ελληνικής ιστορίας.]


Στις 17 Νοεμβρίου 1916, παραμονή της μάχης της Αθήνας, η κρίση μεταξύ της φιλοκωνσταντωνικής κυβέρνησης του κράτους των Αθηνών και των δυνάμεων της Αντάντ κλιμακώθηκε επικίνδυνα. Ο "Ελεύθερος Τύπος" φιλοξενούσε δηλώσεις του Γάλλου ναύαρχου Φουρνέ, ο οποίος επέμενε στο τελεσίγραφο, που είχε θέσει τις προηγούμενες μέρες στην κυβέρνηση: "Επιμένω στην πλήρη εκτέλεση των απαιτήσεών μου, που διαλαμβάνονται στη νότα μου. Δε θα σταματήσω μπροστά σε κανένα εμπόδιο. Έχω απόφαση να αποβιβάσω στρατεύματα γαλλικά, αγγλικά και ιταλικά στα σημεία που είναι αναγκαία και η συμμαχική κατοχή θα παραταθεί μέχρις ότου γίνουν αποδεκτά όλα τα αιτήματά μου. Θα προσπαθήσω ν' αποφύγω να χυθεί αίμα, εφ' όσον αυτό είναι δυνατό. Αλλά θα σεβαστώ τη δημόσια τάξη. Οι απαιτήσεις μου θα εκτελεστούν".  Ύστερα από συνάντησή του με το βασιλιά, ο πρωθυπουργός Λάμπρου δήλωνε στους δημοσιογράφους: "Ο Ναύαρχος Φουρνέ λαμβάνει τα μέτρα του. Λαμβάνομεν και ημείς τα ιδικά μας". Εξάλλου, την ίδια μέρα η κυβέρνηση επέδωσε την ανρητική της απάντηση στο τελεσίγραφο του ναύαρχου Φουρνέ οδηγώντας στα θλιβερά γεγονότα της 18ης νοέμβρη (Νοεμβριανά).


Στις 17 Νοεμβρίου 1968, το έκτακτο στρατοδικείο καταδίκασε σε θάνατο τον Αλέξανδρο Παναγούλη για την απόπειρα δολοφονίας του δικτάτορα Γεώργιου Παπαδόπουλου στις 13 Αυγούστου της ίδιας χρονιάς. Σε ισόβια κάθειρξη καταδικάστηκε ο Ελευθέριος Βερυβάκης, που μετά την αποκατάσταση της δημοκρατίας θα υπηρετούσε από διάφορες υπουργικές θέσεις σε κυβερνήσεις του ΠΑΣΟΚ, ενώ μικρότερες ποινές επιβλήθηκαν σε 9 ακόμη κατηγορουμένους.


Στις 17 Νοεμβρίου 1973, η τριήμερη κατάληψη του Πολυτεχνείου από τους φοιτητές, η σημαντικότερη λαϊκή εξέγερση από τη μέρα εγκατάστασης του δικτατορικού καθεστώτος, θα είχε αιματηρό τέλος λίγο μετά τις 2.15΄ τα ξημερώματα, όταν τα τανκς περικύκλωσαν το Πολυτεχνείο και εισέβαλαν στον προαύλιο χώρο. Οι φοιτητές είχαν ανεβεί στα κάγκελα και έψαλλαν τον εθνικό ύμνο, ενώ από το ραδιοφωνικό πομπό που είχαν στήσει στο εσωτερικό του κτιρίου ακούγονταν τα τελευταία λόγια:

"Είμαστε άοπλοι, είμαστε άοπλοι. Οι φοιτητές βρίσκονται απέναντι στα τανκς. Δεν πρέπει να χυθεί ελληνικό αίμα. Παρόλο που είμαστε νεαροί, γνωρίζουμε πόσο έχει στοιχίσει το αίμα στη χώρα μας. Οι φαντάροι είναι αδέλφια μας, δεν θα μας πυροβολήσουν. Αγωνιζόμαστε για μια καλύτερη κι ελεύθερη Ελλάδα. Να καθορίζουμε μόνοι μας τις τύχες του λαού μας. Αγωνιζόμαστε για τη λευτεριά αυτού του τόπου. 

Όλος ο λαός, ο στρατός, οι φοιτητές είμαστε αδέλφια. Δε θα σηκώσει όπλο ο φαντάρος εναντίον του αδελφού του. Οι φαντάροι δεν θα τολμήσουν να σκοτώσουν τα άοπλα παιδιά. Δεν θα τολμήσουν να επιτεθούν με σφαίρες πολυβόλων για να σκοτώσουν τ' αδέλφια τους. Ελληνικά στρατευμένα νιάτα, ξέρετε πολύ καλά πως ο λαός είναι μαζί σας. Ξέρουμε πολύ καλά πως οι καρδιές σας είναι μαζί μας. 

Ελληνικέ λαέ, έξω από το Πολυτεχνείο βρίσκονται τανκς κι έχουν στραμμένες τις μπούκες των κανονιών τους στα παιδιά σου. Αυτή τη στιγμή, ελληνικέ λαέ, μπορείς να δεις πώς μας κατάντησαν οι Αμερικάνοι. Δεν πρέπει να χυθεί ελληνικό αίμα".

Ο επίσημος απολογισμός έκανε λόγο για 24 νεκρούς: μαθητές, φοιτητές και πολίτες που είχαν πλημμυρίσει τους γύρω από το Πολυτεχνείο δρόμους σε συμπαράσταση στους φοιτητές που είχαν καταλάβει το κτίριο. Για το χουντικό καθεστώς της εποχής, η διαμαρτυρία, η διεκδίκηση ελευθεριών, ο αγώνας για τη δημοκρατία αποτελούσαν "εθνικό κίνδυνο" και η μοναδική απάντηση που ήξερε να δώσει ήταν η αιματηρή καταστολή, ο φόνος όσων τολμούσαν να υψώσουν το κεφάλι. Δεν έχει σημασία πόσοι σκοτώθηκαν μέσα στο Πολυτεχνείο και πόσοι έχασαν την ζωής τους στους γύρω δρόμους. Κανένα καθεστώς δεν έχει δικαίωμα να σκοτώνει τους πολίτες του, πολύ περισσότερο όταν αυτοί αγωνίζονται για τις θεμελιώδεις ελευθερίες τους. Και αυτό συνέβη στο Πολυτεχνείο το Νοέμβρη του 1973.
[Βλ. επίσης τη σχετική ενότητα στο αφιέρωμα: Οι ταραχώδεις Νοέμβριοι της ελληνικής ιστορίας.]


Στις 17 Νοεμβρίου 1974 πραγματοποιήθηκαν οι πρώτες βουλευτικές εκλογές ύστερα από σχεδόν 11 χρόνια - οι τελευταίες είχαν πραγματοποιηθεί το Φεβρουάριο του 1964 - τέσσερις περίπου μήνες μετά την πτώση της επταετούς χούντας. Το κόμμα της "Νέας Δημοκρατίας" του πρωθυπουργού  Κωνσταντίνου Καραμανλή, ο οποίος τη δεδομένη στιγμή αποτελούσε κατά κάποια έννοια εγγύηση της πολιτικής ομαλότητας, απέσπασε το 54.37% και εξέλεξε 220 βουλευτές. Αξιωματική αντιπολίτευση αναδείχτηκε η συμμαχία "Ένωση Κέντρου - Νέες Δυνάμεις" του Γεώργιου Μαύρου με 20.42% και 60 βουλευτές, ενώ στην τρίτη θέση βρέθηκε το ΠΑΣΟΚ του Ανδρέα Παπανδρέου με ποσοστό 13.58% και 12 βουλευτές. Στο κοινοβούλιο εκπροσωπήθηκε με 8 βουλευτές και η Ενωμένη Αριστερά με αρχηγό τον Ηλία Ηλιού, που αποτελούσε συνασπισμό του ΚΚΕ και του ΚΚΕ εσωτερικού.