 |
| πηγή: kazantzakis-museum.gr |
Στις 7 Νοεμβρίου 1957, δώδεκα μέρες μετά το θάνατο και μόλις δύο μετά την κηδεία του σπουδαίου, διεθνούς βεληνεκούς Έλληνα συγγραφέα Νίκου Καζαντζάκη στο Φρίμπουργκ της Γερμανίας, όπου νοσηλευόταν, η εφημερίδα "Ελευθερία" φιλοξενούσε την περιγραφή της δεύτερης συζύγου του, Ελένης Σαμίου-Καζαντζάκη, αναφορικά με τις τελευταίες μέρες του "Κρητικού γίγαντα", όπως τον περιέγραψε χαρακτηριστικά ο Φρέντυ Γερμανός, που ήταν ο συντάκτης του ρεπορτάζ.
Ο Φρέντυ Γερμανός περιέγραφε την Έλενα Καζαντζάκη, τη γυναίκα που αφοσιώθηκε όσο κανείς άλλος στο σπουδαίο συγγραφέα, ως έντονα επηρεασμένη από την τραγική απώλεια: "Το πρόσωπό της ήταν χλωμό, λιπόσαρκο - λες και το είχε ρουφήξει μέσα σε λίγες ημέρες ο πόνος. Το αδύνατο κορμί της στεκόταν με κόπο όρθιο. Ο θάνατος του άνδρα της την είχε τσακίσει...". Ωστόσο, η μεγαλειώδης παρουσία του κόσμου στην κηδεία του Νίκου Καζαντζάκη, που πολεμήθηκε όσο λίγοι, είχαν προσδώσει στα μάτια της μια λάμψη και μια "υπερήφανη πίστη που απάλυνε τα χαρακτηριστικά της".
Παρενθετικά, από εκείνη τη συνέντευξη της Έλενας Καζαντζάκη στο Φρέντυ Γερμανό αξίζει να σταθούμε και σε δυο άλλα σημεία. Σημείωνε ότι οι ισχυρότερες αναμνήσεις που διατηρούσε από το σύζυγό της ήταν η ευγένεια και η υπερηφάνεια του. "Ορκίζομαι πως ποτέ μου δεν άκουσα να πει μια κακή λέξη για οιονδήποτε", είχε παρατηρήσει, ενώ σημείωνε ότι η δεύτερη μεγάλη αγάπη του Νίκου Καζαντζάκη - μετά την Κρήτη φυσικά - ήταν η γλώσσα: "Μπορούσε να σκοτωθεί για μια λέξη". Τέλος, αποκάλυπτε ότι το αγαπημένο βιβλίο του σπουδαίου συγγραφέα, απ' όσα είχε γράψει ο ίδιος, ήταν η Οδύσσεια (η μετάφραση του αρχαίου έπους, την οποία και διδαχτήκαμε όλοι στην Α΄ Γυμνασίου), αλλά παράλληλα "αγαπούσε και τον "Τελευταίο Πειρασμό" για τη γλώσσα του".
Όσον αφορά την εξέλιξη τις τελευταίες μέρες και ειδικότερα τις τελευταίες στιγμές του Κρητικού συγγραφέα, η Έλενα Καζαντζάκη ανέφερε τα εξής σε πρώτο πρόσωπο (εδώ μεταφέρονται με τη σύγχρονη ορθογραφία):
"Η ιστορία άρχισε από την Κοπεγχάγη, όπου επιστρέψαμε από το Τόκιο μέσω Αλάσκας. Εκεί, στην Κοπεγχάγη ο εκδότης μας είχε οργανώσει εορτές προς τιμήν του. Ξαφνικά, ο Καζαντζάκης έπεσε στο κρεβάτι του με 39 πυρετό. Το χέρι του άρχισε να πρήζεται. Το αποδώσαμε στο εμβόλιο της βλογιάς που είχε κάνει. Έμεινε στην κλινική εκεί περίπου 20 μέρες. Ο φίλος του, διάσημος αιματολόγος Ζαν Μπερνάρ, που τον είδε ήταν αισιόδοξος. "Είσαι πολύ καλύτερα από άλλοτε", του είπε.
Φύγαμε για το Φράιμπουργκ. Εκεί, είχε μια βελτίωση πράγματι θεαματική. Του έκαμαν ενέσεις με βιαταμίνες. Το χέρι του άρχισε να ξεπρήζεται. Ο περίφημος γιατρός Χαϊλμάγερ, του είπε: "Καζαντζάκη, σου σώσαμε το χέρι και τη ζωή".
΄λα πήγαιναν καλά. Ετοιμαζόμουν να φύγω για τις Αντίμπ. Ήθελα να πάρω ρούχα και χρήματα. Την Τετάρτη το πρωί ξύπνησε ανήσυχος. "Πονώ στο λαιμό", μου είπε. Είχε πυρετό 40.4. Για να μην μας φοβίσει, το είχε κρύψει μία εβδομάδα. Αλλά οι γιατροί δεν ανησυχούσαν. "Δεν είναι διεφθερίτιδα", μου είπαν. Έτσι, πέρασε και η Πέμπτη. Η Παρασκευή κύλησε καλύτερα. Το πρωί ήλθε να μας δει ο Σβάιτσερ. "Είχα ελπίδες πως θα ξεγλυστρίσει κι αυτή τη φορά", μου έλεγε αργότερα. Οι γιατροί ήταν τόσο αισιόδοξοι που ήθελαν να σταματήσουν τις ενέσεις.
Στις 12 το βράδυ της Παρασκευής, ξύπνησε πολύ άσχημα. Το πρωί ανησύχησαν και οι γιατροί [είπαν] "Κυρία Καζαντζάκη", μου είπαν, "ανησυχούμε". Αμέσως, τηλεγράφησα στην Κρήτη. Το πιο δυσάρεστο ήταν πως είχε πέσει απότομα η πίεσή του. Έκανε ορρό και έφαγε λίγο γιαούρτι. Το μέτωπό του ήταν πολύ ιδρωμένο. Είχε πυρετό 39.8.
Έσκυψα τότε και του είπα: "Νίκο μου, το αίμα σου είναι πολύ καλό, το χέρι σου ξεπρήστηκε, σε δυο-τρεις μέρες θα μπορέσεις να γράψεις. Πρέπει, να νικήσεις αυτόν τον πυρετό.
Χαμογέλασε και μου είπε:
- Θα προσπαθήσω.
Πρέπει να επιστρατεύσεις τις δυνάμεις σου, του είπα.
- Θα προσπαθήσω, ξαναείπε.
Προσπάθησε. Έκανε ό,τι μπορούσε. Στις 10 και 10 ψιθύρισε: "Διψάω, λίγο νερό. Ύστερα από δέκα λεπτά, ο Καζαντζάκης δεν ζούσε πια".
Σχετικά θέματα:
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου