Χαριτωμένα, πρωταπριλιάτικα ποιήματα

Η πρωταπριλιά αποτέλεσε πολλές φορές πηγή έμπνευσης στους ποιητές είτε για να σατιρίσουν τα κακώς κείμενα της εποχής τους είτε για να εκφράσουν διαχρονικές αλήθειες με χιουμοριστικό τρόπο. Ποιήματα κοινωνικά, χιουμοριστικά, ακόμη και ερωτικά, όλα πρωταπριλιάτικα, γραμμένα στα τέλη του 19ου αιώνα, όταν η σατιρική ποίηση άνθιζε στην Ελλάδα, περιλαμβάνονται στο αφιέρωμα αυτό.

2 Απριλίου 1882. Στην πρώτη σελίδα της σατιρικής εφημερίδας "Μη χάνεσαι" δημοσιεύτηκε ένα χαριτωμένο ποίημα του Σουρή (υπέγραφε με λατινικούς χαρακτήρες ως Souris) για τις αλλαγές στις συμπεριφορές των ανθρώπων λόγω... πρωταπριλιάς. Από τις επτά στροφές του ποιήματος παρατίθενται οι πρώτες τέσσερις - οι υπόλοιπες κάνουν αναφορές σε πρόσωπα, που δεν λένε κάτι στο σημερινό αναγνώστη.

Ο κόσμος απεφάσισε το δρόμο του ν' αλλάξει,

να αγαπά, να συγχωρεί, ποτέ να μη σκοτώνει,

ο κλέφτης τ' άλλου το ψωμί να μη ζητεί ν' αρπάξει,

κι ο ψεύτης να φουρκίζεται για την αλήθεια μόνη.

Του γείτονά του το καλό ο άνθρωπος να θέλει,

και πώς περνά την ώρα του ποτέ να μη τον μέλλει.

Όλα τ' ανδρόγυνα να ζουν πιστά κι αγαπημένα,

εις την γυναίκα μοναχά ο άνδρας της να φθάνει,

ποτέ να μη φαίνεται με μάγουλα βαμμένα,

και ούτε να τρελαίνεται για μόδια και φουστάνι.

Να είναι όλα ζάχαρη, να είναι όλα γλύκα,

κι' ο κόσμος να παντρεύεται χωρίς παπά και προίκα.

Να παύσουν πια οι πόλεμοι, να λείψει πια το αίμα,

να μην πατεί ο δυνατός εις του πτωχού το χώμα,

ο κόσμος να μη σκιάζεται το ράσο και το στέμμα, 

κι ο Κουμουνδούρος να γενεί με τον Τρικούπη κόμμα.

Οι βουλευταί να μη ζητούν ρουσφέτια για τους φίλους,

και πέντε δέκα να χουμε του κράτους υπαλλήλους.

Οι νόμοι και το Σύνταγμα να παν κατά διαβόλου,

να μην ευρίσκεται αρχή, κλητήρας, Αστυνόμος,

ο Δεληγιάννης ο κομψός να μη μιλεί καθόλου,

κι ο Τραπεζίτης ο Σκουζές να γίνει γαλαντόμος.

Να προσκαλούνται στα ψηλά σαλόνια και οι χωριάται,

κι' οι κύριοι ομογενείς να γίνουν δημοκράται. 

29 Μαρτίου 1887: Ο Ιωάννης Πολέμης υπογράφοντας με το ψευδώνυμο Guerrier δημοσίευσε στο "Άστυ" ένα σατιρικό ποίημα με τίτλο "ΠΡΩΤΑΠΡΙΛΙΑ", στις τέσσερις στροφές του οποίου καυτηρίαζε την πολιτική κατάσταση, αλλά και πιο ανάλαφρα θέματα, όπως ο έρωτας και τα ψέματά του. Εδώ μεταφέρονται η δεύτερη και η τέταρτη στροφή του ποιήματος, που μπορούν πιο εύκολα να διαβαστούν σήμερα, τόσες πολλές δεκαετίες αργότερα:

Τι ευτυχισμένοι χρόνοι,

τι απρόοπτα συμβάντα, 

εκαθάρισαν τη σκόνη

απ' τους δρόμους μια για πάντα,

κι' ο καθένας θα μπορεί

μαύρα ρούχα να φορεί.

Ούτε λάσπη, ούτε βρώμα

εμπροστά σας θα θωρείτε

κ' έτσι και τη νύκτ' ακόμα

ήσυχα θα περπατείτε.

Μα.. μη βγάλετε μιλιά, 

τα πα για πρωταπριλιά.

................................

Μου είπες με γλυκό σκοπό

λογάκια ζηλεμένα,

μου είπες, τόσο σ' αγαπώ,

που χάνομαι για σένα.

Κ' εγώ δεν έβγαλα μιλιά,

γιατ' ήτανε πρωταπριλιά.

3 Απριλίου 1888. Και πάλι στο "Άστυ", ο Πολέμης, ως Guerrier, υπέγραψε ένα πρωταπριλιάτικο τετράστιχο με θέμα τα ερωτικά ψέματα, αλλά από μια διαφορετική οπτική.

Να μη μ' ανοίξεις σήμερα την άσπρη σου αγκαλιά,

μη με κοιτάξεις σήμερα με τα γλυκά σου βλέμματα

και μη μου πεις πως μ' αγαπάς... γιατ' είν' πρωταπριλιά

και θα νομίζω, αγάπη μου, πως μου το λες στα ψέματα.

Στο ίδιο φύλλο δημοσιεύτηκε ακόμη ένα ερωτικό, πρωταπριλιάτικο ποίημα με την υπογραφή "Αίσωπος" - πιθανότατα ψευδώνυμο του Μιχαήλ Γιαννουκάκη. 

Προχθές εγνώρισα κ' εγώ μια νόστιμη Γαλλίδα

Που κουβερνάντα ήτανε σε φιλικό μου σπίτι

Ξανθή και λίγο αδύνατη, αλλ' όχι σαν ακρίδα

Μα ούτε πάλι έμμορφη καθώς την Αφροδίτη.

Μεσ' την καρδιά μου άναψαν φωτιά καθώς την είδα

Τα μάτια της τα γαλανά και η μικρή της μύτη

Κι' ευθύς το στόμα μου άρχισε να τρέχει σαν ψαλίδα

Και τον Θεόν τον έρωτα στην ξένη να κηρύττει.

Μία χαρά τα ψήσαμε, την άλλην όμως μέρα

Την ηύρα στην οδόν Ερμού που πήγε να ψωνίσει.

Πάω κοντά να την ιδώ, μα τρέχει πάρα πέρα.

Την χαιρετώ, δεν χαιρετά, της μίλησα, μιλιά.

Ως φαίνεται συμβαίνουνε τα ίδια στο Παρίσι,

Και μοναχά μ' αγάπησε για την Πρωταπριλιά. 

Τέλος, στο Ημερολόγιο Σκόκου 1903 περιέχεται ένα πρωταπριλιάτικο, επίσης ερωτικού περιεχομένου ποίημα του ποιητή Κωνσταντίνου Μάνου, ο οποίος λίγα χρόνια αργότερα θα ήταν ένας από τους πρώτους νεκρούς στην ιστορία της ελληνικής αεροπορίας (ως συνεπιβάτης). Δεν ξέρω αν το συγκεκριμένο ποίημα είχε δημοσιευτεί νωρίτερα ή αν περιλαμβάνεται σε κάποια ποιητική συλλογή, αλλά εκεί το βρήκα και αντιγράφω εδώ:

Απρίλη κατεργάρη, 

Απρίλη φαφλατά,

για κάνε μου τη χάρη 

πάψε τα χωρατά.

Έβαλες να μου πούνε 

την άνοστη ψευτιά

πως ήλθε εκείνη που ναι

στη μαύρη ξενιτιά.

Τ΄ ακούω, το πιστεύω,

αφήνω τη δουλειά.

Τρέχω και την γυρεύω

- Κ' ήταν πρωταπριλιά!

Σχετικά θέμα:
ΤΟ ΣΑΤΙΡΙΚΟ, ΠΡΩΤΑΠΡΙΛΙΑΤΙΚΟ ΠΟΙΗΜΑ ΤΟΥ ΓΕΩΡΓΙΟΥ ΣΟΥΡΗ, ΠΟΥ ΕΙΝΑΙ ΑΚΟΜΑ ΕΠΙΚΑΙΡΟ, ΑΝ ΚΑΙ ΓΡΑΦΤΗΚΕ ΤΟ 1883