Επαμεινώνδας Δημόπουλος - ή Δήμας κατά το αμερικανικότερο, όπως έγινε παγκόσμια γνωστός. Το όνομά του δεν λέει τίποτε στους περισσότερους - κι όμως θα μπορούσαμε να μάθουμε γι' αυτόν από το Δημοτικό. Ήταν ο πρώτος Έλληνας που "κατέκτησε" τους πόλους, ενώ συμμετείχε στην αεροπορική αποστολή με επικεφαλής τον Μπερντ που ταξίδεψε μέχρι την Ανταρκτική το 1928 και διήρκεσε 18 μήνες. Όταν επέστρεψε στην Ελλάδα, τον Αύγουστο του 1930, ο Δημόπουλος έγινε περιζήτητος. Παραχώρησε πολλές συνεντεύξεις σε εφημερίδες, ενώ έγραψε και τις εντυπώσεις του από το ταξίδι του στους πάγους.
Μια από τις συνεντεύξεις δόθηκε και στην εφημερίδα Ελληνική. Εκεί αποκάλυπτε ότι ονειρευόταν να πάει στον πόλο από την εποχή που σπούδαζε ως αεροπόρος. Μέσω του αδερφού του γνωρίστηκε με τον Μπέρντ, τον οποίο ο Δημόπουλος προσπαθούσε να πείσει - και τελικά τα κατάφερε - να τον συμπεριλάβει στην αποστολή του, που κατ' αρχήν αναχωρούσε για το Βόρειο Πόλο το 1927.
Το Σεπτέμβριο του 1928, ο Μπερντ αναχωρούσε για μια δεύτερη αποστολή με προορισμό την Ανταρκτική, με σκοπό να πετάξει με το αεροπλάνο πάνω από την παγωμένη ήπειρο και να ρίξει μια αμερικανική σημαία. Μεταξύ του πληρώματος ήταν και ο Δημόπουλος, ο οποίος μπορεί να μην πάτησε το πόδι του στη νέα ήπειρο, ούτε να πέταξε από πάνω της, όμως ήταν ο πρώτος Έλληνας που βρέθηκε στην περιοχή και όχι μόνο αυτό, αλλά με κάποιο κόλπο κατάφερε να πέσει πάνω στην Ανταρκτική και η ελληνική σημαία μαζί με την αμερικανική παρά τις αντιρρήσεις του Μπερντ, ο οποίος στον τελευταίο παραδέχτηκε τον Δημόπουλο ως "γνήσιο απόγονο του πολυμήχανου Οδυσσέα"..
Όλη η ιστορία ακολουθεί στην - σε πρώτο πρόσωπο - αφήγηση του Δημόπουλου, που δημοσιεύτηκε στην ελληνική εφημερίδα στις 30 και 31 Αυγούστου 1930: (έγινε προσαρμογή του κειμένου στη σημερινή ορθογραφία)
Όλη η ιστορία ακολουθεί στην - σε πρώτο πρόσωπο - αφήγηση του Δημόπουλου, που δημοσιεύτηκε στην ελληνική εφημερίδα στις 30 και 31 Αυγούστου 1930: (έγινε προσαρμογή του κειμένου στη σημερινή ορθογραφία)
"Φύγαμε στις 20 Σεπτεμβρίου 1928. Ολόκληρη η αποστολή επέβαινε στο πλοίο "Πόλη της Νέας Υόρκης" ("New York City").Όλη η αποστολή αποτελούνταν από 80 άτομα.
Είχαμε τρόφιμα για δυο χρόνια. Τέσσερις συσκευές ασυρμάτου, 80 πόλους, τέσσερα αεροπλάνα, έλκηθρα κλπ. Εγώ ήμουν από τους μηχανικούς, οι οποίοι φρόντιζαν για την καλή διατήρηση των αεροπλάνων. Φυσικά δεν επρόκειτο να πετάξω πάνω από τον Πόλο - ούτε τόλμησα να ζητήσω τέτοιο πράγμα από τον Μπερντ.
Τελευταίος σταθμός της αποστολής ήταν η Νέα Ζηλανδία. Εκεί μας έπιασαν φοβερές τρικυμίες, τέτοιες που τα περισσότερα μέλη της αποστολής - από τα βοηθητικά εννοείται - δήλωσαν ότι αποχωρούν. Έμειναν λοιπόν εκείνοι. Εμείς με τον Μπερντ τραβήξαμε για τη χώρα των πάγων.
Προχωρήσαμε μέχρι το Μεγάλο Φράγμα, το οποίο είναι ένα τεράστιο παγόβουνο. Η κορυφή του χανόταν στα σύννεφα. Η "Πόλη της Νέας Υόρκης" δεν κατόρθωσε να προχωρήσει περισσότερο. Ήταν μάλιστα αμφίβολο, αν θα υπερπηδούσαν το τεράστιο αυτό παγόβουνο και τα αεροπλάνα. Εγκατασταθήκαμε, λοιπόν, στο Μεγάλο Φράγμα πάνω στους πάγους και χτίσαμε διαμερίσματα με όλα τα κομφόρ. Επίσης είχαμε και πολύ καλή θέρμανση. Τα ρούχα μας ήταν πολλά και χονδρότατα και έτσι δεν υποφέραμε από το κρύο. Φορούσαμε τεράστιες γούνες και είχαμε για παν ενδεχόμενο και προσωπίδες, αλλά τις τελευταίες δεν τις μεταχειριστήκαμε παρά σπανιότατα.
Η ζωή διέρρεε ήσυχα πάνω στους πάγους. Συνεχίζονταν οι προετοιμασίες για την πτήση του Μπερντ στον Πόλο. Αλλά εν τω μεταξύ περάσαμε έναν τρομακτικό κίνδυνο.
Ήταν η 29 Ιανουαρίου 1929. Τελειώναμε πια την εγκατάστασή μας στο μεγάλο φράγμα και κουβαλούσαμε τα τελευταία εργαλεία από την "Πόλη της Νέας Υόρκης". Αιφνιδίως ακούστηκε ένας τρομερός κρότος, μια υπόκωφη βοή, που ο πάγος άρχισε να τρέμει κάτω από τα πόδια μας. Πιστέψαμε ότι όλα τελείωσαν και ότι μας περίμενε ένας φρικώδης θάνατος. Τι συνέβαινε; Ένα τεράστιο παγόβουνο είχε αποσπασθεί από την κορυφή του μεγάλου φράγματος και κατέβαινε με τρομακτική ορμή προς την κατασκήνωσή μας. Σπεύσαμε έντρομοι στην "Πόλη της Νέας Υόρκης" για να σωθούμε, αν ήταν δυνατό, με τη βεβαιότητα ότι η κατασκήνωσή μας επρόκειτο να καταστραφεί εντελώς.
Ευτυχώς το παγόβουνο την τελευταία στιγμή άλλαξε δρόμο και δεν πάθαμε τίποτα. Αυτή ήταν η μόνη περιπέτειά μας από τον καιρό. Αλλά εκείνο που μας έβλαπτε επίσης ήταν η φοβερή ακτινοβολία πάνω τους πάγους. Γι' αυτό είχαμε μαύρα γυαλιά.
Και ήρθε η μεγάλη συγκίνηση. Όταν τελείωσαν πλέον οι προετοιμασίες αυτές, ένα από τα αεροπλάνα με τον Μπερντ έπρεπε να υπερπηδήσει το μεγάλο Φράγμα. Αλλά η πρώτη πτήση απέβη μάταια. Το Μεγάλο Φράγμα φαινόταν αδιαπέραστο. Η δεύτερη πτήση ήταν απλή παρατήρηση προς ανακάλυψη διαβάσεψς. Και πάλι αποτυχία. Τέλος, μετά από αλλεπάλληλες πτήσεις ανακαλύφθηκε δίοδος. Μια χαμηλότερη κορυδή του Μεγάλου Φράγματος, από την οποία διήλθε το αεροπλάνο. Φαντασθείτε τώρα την αγωνίαμας, έως ότου να επανέλθει το αεροπλάνο. Νομίσαμε προς στιγμή ότι χάσαμε τον αρχηγό μας.
Επιτέλους, όμως, επανήλθε θριαμβευτής. Είχε πλησιάσει τον Πόλο και άρχισε τις παρατηρήσεις. Έκτοτε άρχισαν οι συχνές αεροπορικές επισκέψεις του πόλου.
Εν τω μεταξύ, εμείς μέναμε στην κατασκήνωση. Βρισκόμασταν σε απόσταση 2.700 μιλίων μακριά από ανθρώπινη κατοικία. Η ακριβής θέση μας ήταν 78,34 νότιο πλάτος και 63,45 νότιο μήκος. Φαντασθείτε ότι είχαμε χτίσει πολλά ξύλινα σπίτια και είχαμε ονομάσει την αποικία μας "Μικρή Αμερική". Το μεγαλύτερο σπίτι ήταν του Μπερντ, ο οποίος είχε υψώσει στη στέγη μία τεράστια αμερικανική σημαία. Εγώ είχα κρεμάσει στο παράθυρό μου μία ελληνική σημαία. Σημειώστε ότι ένα μήνα ύστερα από την άφιξή μας στον πόλο ξημέρωσε τον Μάρτιο και τότε έγιναν οι πρώτες πτήσεις κλπ.
Κατόπιν τον Απρίλιο άρχισε να... σουρουπώνει, ώσπου το Μάιο... νύχτωσε μέχρι τον Οκτώβριο. Η ζωή κατά τη διάρκεια αυτής της φρικτής νύχτας ήταν φοβερή. Φωτιζόμασταν με πετρελαιοφάναρα και υποφέραμε καταπληκτικά. Τέλος, τον Οκτώβριο ξημέρωσε και άρχισε πάλι η κανονική ζωή. Εννοείται ότι πάντοτε είχαμε επικοινωνία με τον πολιτισμένο κόσμο. Στέλναμε ανακοινωθέντα με τον ασύρματο, παίρναμε απαντήσεις, επιπλέον δε με το ραδιόφωνό μας ακούγαμε συναυλίες, διαλέξεις, μελοφράματα κλπ.
Πρέπει να ξεκαθαρίσω ένα πράγμα. Είδα στις εφημερίδες να με αποκαλούν "κατακτητή του Πόλου", Έλληνα "ήρωα", "ατρόμητο εξερευνητή" και τόσα άλλα. Ε, λοιπόν μάθετε πως δεν είμαι τίποτε απ' αυτά. Είμαι απλώς ένας συνεργάτης, ένας απλός βοηθός του Μπερντ, ο οποίος συνεργάσθηκε με τις ασθενείς του δυνάμεις στο μεγάλο έργο του ναυάρχου. Δεν μου ανήκει καμιά ιδιαίτερη τιμή. Δεν έκανα τίποτε παραπάνω από ό,τι έκαναν οι άλλοι. Υπήρξα κι εγώ απλούστατα ένας από τους πολλούς τροχούς της αμάξης και τίποτα παραπάνω.
Αλλά πρέπει να τονίσω και κάτι άλλο. Δεν πέταξα πάνω από τον Πόλο. Απλώς συνόδευσα την αποστολή μέχρι του Μεγάλου Φράγματος, όπου μείναμε επί δεκαπέντε μήνες. Κατά το διάστημα αυτό βοηθήσαμε όλοι τον αρχηγό στις πτήσεις που έκανε πάνω από τους Πόλους.
Η μόνη μου υπηρεσία είναι ότι κατόρθωσα να πείσω τον Μακόλεϊ να ρίξει τη σημαία μας στον Πόλο. Αυτό το θεώρησα καθήκον μου και το έκανα με όλη τη συναίσθηση των υποχρεώσεών μου. Αυτό είναι το μόνο μου έργο.
Πρέπει να σημειώσετε ότι στην κατασκήνωση, εκτός του έργου μου, του μηχανικού, εκτελούσα άλλα καθήκοντα. Εναλλάξ μοιραζόμασταν το ρόλο του τροφοδότη. Κι έτσι έγινα τροφοδότης για ένα διάστημα. Κατόπιν επιδόθηκα στο στερέωμα των ξύλινων οικίσκων της κατασκήνωσης. Και μάλιστα, νυχτοφύλακας κατά το διάστημα της μακρότατης πολικής νύχτας των έξι μηνών.
Έναν καιρό, επίσης, κυρία απασχόλησή μου ήταν η παρακολούθηση της θερμοκρασίας. Παρακολουθούσα το θερμόμετρο και ανέφερε κάθε δίωρο στους αρχηγούς της κατασκήνωσης. Φαντασθείτε ότι κάποτε έφθασε η θερμοκρασία μέχρι τους 7 βαθμούς Φαρενάιτ. (σ.σ. ο αριθμός δεν είναι ευδιάκριτος). Φυσικά όλοι περάσαμε κακουχίες. Αλλά αυτές ήταν οι σκληρότερες σε σύγκριση με τα βάσανα των άλλων. Και αυτό θέλω να τονισθεί ιδιαιτέρως: ότι η αδάμαστη θέληση του ναυάρχου Μπερντ έφερε το θαυμαστό αποτέλεσμα να διοργανωθεί μία αποστολή τέλεια καθ' όλη την γραμμή και χωρίς καμία έλλειψη. Ο Ναύαρχος είναι γι' αυτό άξιος θαυμασμού.
Εν τω μεταξύ, ο ρόλος της αποστολής κόντευε να τελειώσει. Οι παρατηρήσεις στον πόλο τελείωναν. Το έργο μας βρισκόταν στο τέλος του. Και δεν απέμενε παρά μία τυπική, αλλά και συγκινητική πράξη. Επρόκειτο να ριφθεί η αμερικανική σημαία στο κέντρο του Πόλου και γι' αυτό έγιναν ιδιαίτερες ετοιμασίες της αποστολής. Εν τω μεταξύ, όμως, εμένα άρχισε να με κατατρώει μια ιδέα. Ήθελα με κάθε θυσία να ριφθεί η σημαία μας στον Πόλο.
Πώς όμως να τολμήσω να πω τέτοιο πράγμα. Ο Ναύαρχος, όσο καλός κι αν ήταν, δεν επέτρεπε πολλές γνώμες. Και για το λόγο αυτό αποφάσισα να διενεργήσω μια κυκλωτική κίνηση.
Στην αποστολή μετείχαμε - εκτός των Αμερικανών - και οι εξής εθνικότητες: Δύο Άγγλοι, ένας Ιταλός, τρεις Γερμανοί και ένας Αυστραλός. Εγώ μόνος εκπροσωπούσα την Ελλάδα. Έπιασα λοιπόν όλους αυτούς τους συντρόφους των διαφόρων εθνικοτήτων και τους είπα ότι καλό θα ήταν τουλάχιστον να διέλθουν πάνω από τον πόλο και οι σημαίες μας, εφόσον και εμείς βοηθήσαμε την αποστολή.
Όλοι δέχθηκαν την ιδέα μου ενθουσιωδώς. Και κατάλληλα έγινε η εισήγηση στον ναύαρχο εκ μέρους όλων μας υπό τον τύπο παρακλήσεως και ενώ ο Μπερντ βρισκόταν στα καλά του. Είναι αλήθεια ότι είχε μερικές αντιρρήσεις στην αρχή. Αλλά κατόπιν πείσθηκε και έτσι συμφώνησε, ώστε το αεροπλάνο, διερχόμενο πάνω από τον Πόλο, να ρίξει σ' αυτόν την αμερικανική σημαία, αλλά και να αναπετάξει (σ.σ. να πετάξει ψηλά) τις σημαίες της Αγγλίας, της Ιταλίας, της Ελλάδας, της Γερμανίας και της Αυστραλίας.
Εμένα, όμως, δεν μ' εγκατέλειψε η ιδέα του να ρίξουμε την ελληνική σημαία πάνω στον Πόλο. Κατ' αρχήν ζήτησα από τον Μπερντ να με παραλάβει στο αεροπλάνο. Αλλά εκείνος αρνήθηκε. Είχα σκοπό τότε, όπως επέβαινα στο αεροπλάνο, να ρίξω την ελληνική σημαία πάνω στον Πόλο. Όσο κι αν θύμωνε κατόπιν ο αρχηγός, το κατόρθωμα θα είχε γίνει. Αλλά, όπως είπα, ο Μπερντ αρνήθηκε να με παραλάβει.
Και τότε συνέλαβα μία άλλη ιδέα. Την αποστολή θα συνόδευε ο ΜακΚόλεϊ από τους υπαρχηγούς, με τον οποίον συνδεόμουν με ιδιαίτερη φιλία. Πήγα, λοιπόν, σ' αυτόν και του εξήγησα όλες τις σκέψεις μου. Ο ΜακΚόλεϊ δέχθηκε να με βοηθήσει μετά τις πρώτες αντιρρήσεις.
- Τι θέλεις; μου είπε
- Θέλω να ριφθεί η σημαία της Ελλάδας πάνω στους πάγους.
- Μείνετε ήσυχος.
Και ο ΜακΚόλεϊ επιβιβάστηκε στο αεροπλάνο, με το οποίο ξεκίνησε ο Μπερντ μεταβαίνοντας στον Πόλο.
Ο ΜακΚόλεϊ, όταν γύρισε, μας αφηγήθηκε τα συμβάντα. Όταν έφθασαν πάνω από τον Πόλο, σηκώθηκε όρθιος ο Μπερντ και έριξε την αμερικανική σημαία κραυγάζοντας "Ζήτω οι Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής". Την ίδια στιγμή είχαν ετοιμασθεί πάνω σε μικρά κοντάρια τέσσερις μικροσκοπικές σημαίες των άλλων κρατών. Ο ΜακΚόλεϊ, λοιπόν, που καθόταν πίσω από τον Μπερντ, έσπρωξε λέει απότομα την ελληνική σημαία και αυτή έπεσε μαζί με την αμερικανική πάνω στον Πόλο. Ο Μπερντ το αντιλήφθηκε αμέσως.
- Τι είν' αυτό; ρώτησε.
- Μας έπεσε μια σημαία. Έσπασε και έπεσε.
- Περίεργο.
Οι ψύλλοι μπήκαν στ' αφτιά του αρχηγού και στο γυρισμό άρχισε να διενεργεί ανακρίσεις. Η αλήθεια δεν άργησε ν' αποκαλυφθεί και ο αρχηγός στην αρχή θύμωσε, ύστερα όμως ηρέμησε. Με φώναξε και μου είπε γελαστά- Είσαι αληθινός του πανούργου Οδυσσέα. Τα κατάφερες μια χαρά.
Ύστερα από μερικές μέρες, η "Πόλη της Νέας Υόρκης" απέπλευσε από το Μεγάλο Φράγμα".
Μια φωτογραφία της αποστολής του Μπερντ, που ταξίδεψαν στην Ανταρκτική. Ο Δήμας σημειώνεται με σταυρό. Βρίσκεται στη δεύτερη σειρά και είναι ο πέμπτος από αριστερά.
Κι εδώ μια φωτογραφία του Δήμα μ' έναν μικρό θαυμαστή του, μετά την άφιξή του στην Αθήνα στις 28 Αυγούστου 1930.
Είχαμε τρόφιμα για δυο χρόνια. Τέσσερις συσκευές ασυρμάτου, 80 πόλους, τέσσερα αεροπλάνα, έλκηθρα κλπ. Εγώ ήμουν από τους μηχανικούς, οι οποίοι φρόντιζαν για την καλή διατήρηση των αεροπλάνων. Φυσικά δεν επρόκειτο να πετάξω πάνω από τον Πόλο - ούτε τόλμησα να ζητήσω τέτοιο πράγμα από τον Μπερντ.
Τελευταίος σταθμός της αποστολής ήταν η Νέα Ζηλανδία. Εκεί μας έπιασαν φοβερές τρικυμίες, τέτοιες που τα περισσότερα μέλη της αποστολής - από τα βοηθητικά εννοείται - δήλωσαν ότι αποχωρούν. Έμειναν λοιπόν εκείνοι. Εμείς με τον Μπερντ τραβήξαμε για τη χώρα των πάγων.
Προχωρήσαμε μέχρι το Μεγάλο Φράγμα, το οποίο είναι ένα τεράστιο παγόβουνο. Η κορυφή του χανόταν στα σύννεφα. Η "Πόλη της Νέας Υόρκης" δεν κατόρθωσε να προχωρήσει περισσότερο. Ήταν μάλιστα αμφίβολο, αν θα υπερπηδούσαν το τεράστιο αυτό παγόβουνο και τα αεροπλάνα. Εγκατασταθήκαμε, λοιπόν, στο Μεγάλο Φράγμα πάνω στους πάγους και χτίσαμε διαμερίσματα με όλα τα κομφόρ. Επίσης είχαμε και πολύ καλή θέρμανση. Τα ρούχα μας ήταν πολλά και χονδρότατα και έτσι δεν υποφέραμε από το κρύο. Φορούσαμε τεράστιες γούνες και είχαμε για παν ενδεχόμενο και προσωπίδες, αλλά τις τελευταίες δεν τις μεταχειριστήκαμε παρά σπανιότατα.
Η ζωή διέρρεε ήσυχα πάνω στους πάγους. Συνεχίζονταν οι προετοιμασίες για την πτήση του Μπερντ στον Πόλο. Αλλά εν τω μεταξύ περάσαμε έναν τρομακτικό κίνδυνο.
Ήταν η 29 Ιανουαρίου 1929. Τελειώναμε πια την εγκατάστασή μας στο μεγάλο φράγμα και κουβαλούσαμε τα τελευταία εργαλεία από την "Πόλη της Νέας Υόρκης". Αιφνιδίως ακούστηκε ένας τρομερός κρότος, μια υπόκωφη βοή, που ο πάγος άρχισε να τρέμει κάτω από τα πόδια μας. Πιστέψαμε ότι όλα τελείωσαν και ότι μας περίμενε ένας φρικώδης θάνατος. Τι συνέβαινε; Ένα τεράστιο παγόβουνο είχε αποσπασθεί από την κορυφή του μεγάλου φράγματος και κατέβαινε με τρομακτική ορμή προς την κατασκήνωσή μας. Σπεύσαμε έντρομοι στην "Πόλη της Νέας Υόρκης" για να σωθούμε, αν ήταν δυνατό, με τη βεβαιότητα ότι η κατασκήνωσή μας επρόκειτο να καταστραφεί εντελώς.
Ευτυχώς το παγόβουνο την τελευταία στιγμή άλλαξε δρόμο και δεν πάθαμε τίποτα. Αυτή ήταν η μόνη περιπέτειά μας από τον καιρό. Αλλά εκείνο που μας έβλαπτε επίσης ήταν η φοβερή ακτινοβολία πάνω τους πάγους. Γι' αυτό είχαμε μαύρα γυαλιά.
Και ήρθε η μεγάλη συγκίνηση. Όταν τελείωσαν πλέον οι προετοιμασίες αυτές, ένα από τα αεροπλάνα με τον Μπερντ έπρεπε να υπερπηδήσει το μεγάλο Φράγμα. Αλλά η πρώτη πτήση απέβη μάταια. Το Μεγάλο Φράγμα φαινόταν αδιαπέραστο. Η δεύτερη πτήση ήταν απλή παρατήρηση προς ανακάλυψη διαβάσεψς. Και πάλι αποτυχία. Τέλος, μετά από αλλεπάλληλες πτήσεις ανακαλύφθηκε δίοδος. Μια χαμηλότερη κορυδή του Μεγάλου Φράγματος, από την οποία διήλθε το αεροπλάνο. Φαντασθείτε τώρα την αγωνίαμας, έως ότου να επανέλθει το αεροπλάνο. Νομίσαμε προς στιγμή ότι χάσαμε τον αρχηγό μας.
Επιτέλους, όμως, επανήλθε θριαμβευτής. Είχε πλησιάσει τον Πόλο και άρχισε τις παρατηρήσεις. Έκτοτε άρχισαν οι συχνές αεροπορικές επισκέψεις του πόλου.
Εν τω μεταξύ, εμείς μέναμε στην κατασκήνωση. Βρισκόμασταν σε απόσταση 2.700 μιλίων μακριά από ανθρώπινη κατοικία. Η ακριβής θέση μας ήταν 78,34 νότιο πλάτος και 63,45 νότιο μήκος. Φαντασθείτε ότι είχαμε χτίσει πολλά ξύλινα σπίτια και είχαμε ονομάσει την αποικία μας "Μικρή Αμερική". Το μεγαλύτερο σπίτι ήταν του Μπερντ, ο οποίος είχε υψώσει στη στέγη μία τεράστια αμερικανική σημαία. Εγώ είχα κρεμάσει στο παράθυρό μου μία ελληνική σημαία. Σημειώστε ότι ένα μήνα ύστερα από την άφιξή μας στον πόλο ξημέρωσε τον Μάρτιο και τότε έγιναν οι πρώτες πτήσεις κλπ.
Κατόπιν τον Απρίλιο άρχισε να... σουρουπώνει, ώσπου το Μάιο... νύχτωσε μέχρι τον Οκτώβριο. Η ζωή κατά τη διάρκεια αυτής της φρικτής νύχτας ήταν φοβερή. Φωτιζόμασταν με πετρελαιοφάναρα και υποφέραμε καταπληκτικά. Τέλος, τον Οκτώβριο ξημέρωσε και άρχισε πάλι η κανονική ζωή. Εννοείται ότι πάντοτε είχαμε επικοινωνία με τον πολιτισμένο κόσμο. Στέλναμε ανακοινωθέντα με τον ασύρματο, παίρναμε απαντήσεις, επιπλέον δε με το ραδιόφωνό μας ακούγαμε συναυλίες, διαλέξεις, μελοφράματα κλπ.
Πρέπει να ξεκαθαρίσω ένα πράγμα. Είδα στις εφημερίδες να με αποκαλούν "κατακτητή του Πόλου", Έλληνα "ήρωα", "ατρόμητο εξερευνητή" και τόσα άλλα. Ε, λοιπόν μάθετε πως δεν είμαι τίποτε απ' αυτά. Είμαι απλώς ένας συνεργάτης, ένας απλός βοηθός του Μπερντ, ο οποίος συνεργάσθηκε με τις ασθενείς του δυνάμεις στο μεγάλο έργο του ναυάρχου. Δεν μου ανήκει καμιά ιδιαίτερη τιμή. Δεν έκανα τίποτε παραπάνω από ό,τι έκαναν οι άλλοι. Υπήρξα κι εγώ απλούστατα ένας από τους πολλούς τροχούς της αμάξης και τίποτα παραπάνω.
Αλλά πρέπει να τονίσω και κάτι άλλο. Δεν πέταξα πάνω από τον Πόλο. Απλώς συνόδευσα την αποστολή μέχρι του Μεγάλου Φράγματος, όπου μείναμε επί δεκαπέντε μήνες. Κατά το διάστημα αυτό βοηθήσαμε όλοι τον αρχηγό στις πτήσεις που έκανε πάνω από τους Πόλους.
Η μόνη μου υπηρεσία είναι ότι κατόρθωσα να πείσω τον Μακόλεϊ να ρίξει τη σημαία μας στον Πόλο. Αυτό το θεώρησα καθήκον μου και το έκανα με όλη τη συναίσθηση των υποχρεώσεών μου. Αυτό είναι το μόνο μου έργο.
Πρέπει να σημειώσετε ότι στην κατασκήνωση, εκτός του έργου μου, του μηχανικού, εκτελούσα άλλα καθήκοντα. Εναλλάξ μοιραζόμασταν το ρόλο του τροφοδότη. Κι έτσι έγινα τροφοδότης για ένα διάστημα. Κατόπιν επιδόθηκα στο στερέωμα των ξύλινων οικίσκων της κατασκήνωσης. Και μάλιστα, νυχτοφύλακας κατά το διάστημα της μακρότατης πολικής νύχτας των έξι μηνών.
Έναν καιρό, επίσης, κυρία απασχόλησή μου ήταν η παρακολούθηση της θερμοκρασίας. Παρακολουθούσα το θερμόμετρο και ανέφερε κάθε δίωρο στους αρχηγούς της κατασκήνωσης. Φαντασθείτε ότι κάποτε έφθασε η θερμοκρασία μέχρι τους 7 βαθμούς Φαρενάιτ. (σ.σ. ο αριθμός δεν είναι ευδιάκριτος). Φυσικά όλοι περάσαμε κακουχίες. Αλλά αυτές ήταν οι σκληρότερες σε σύγκριση με τα βάσανα των άλλων. Και αυτό θέλω να τονισθεί ιδιαιτέρως: ότι η αδάμαστη θέληση του ναυάρχου Μπερντ έφερε το θαυμαστό αποτέλεσμα να διοργανωθεί μία αποστολή τέλεια καθ' όλη την γραμμή και χωρίς καμία έλλειψη. Ο Ναύαρχος είναι γι' αυτό άξιος θαυμασμού.
Εν τω μεταξύ, ο ρόλος της αποστολής κόντευε να τελειώσει. Οι παρατηρήσεις στον πόλο τελείωναν. Το έργο μας βρισκόταν στο τέλος του. Και δεν απέμενε παρά μία τυπική, αλλά και συγκινητική πράξη. Επρόκειτο να ριφθεί η αμερικανική σημαία στο κέντρο του Πόλου και γι' αυτό έγιναν ιδιαίτερες ετοιμασίες της αποστολής. Εν τω μεταξύ, όμως, εμένα άρχισε να με κατατρώει μια ιδέα. Ήθελα με κάθε θυσία να ριφθεί η σημαία μας στον Πόλο.
Πώς όμως να τολμήσω να πω τέτοιο πράγμα. Ο Ναύαρχος, όσο καλός κι αν ήταν, δεν επέτρεπε πολλές γνώμες. Και για το λόγο αυτό αποφάσισα να διενεργήσω μια κυκλωτική κίνηση.
Στην αποστολή μετείχαμε - εκτός των Αμερικανών - και οι εξής εθνικότητες: Δύο Άγγλοι, ένας Ιταλός, τρεις Γερμανοί και ένας Αυστραλός. Εγώ μόνος εκπροσωπούσα την Ελλάδα. Έπιασα λοιπόν όλους αυτούς τους συντρόφους των διαφόρων εθνικοτήτων και τους είπα ότι καλό θα ήταν τουλάχιστον να διέλθουν πάνω από τον πόλο και οι σημαίες μας, εφόσον και εμείς βοηθήσαμε την αποστολή.
Όλοι δέχθηκαν την ιδέα μου ενθουσιωδώς. Και κατάλληλα έγινε η εισήγηση στον ναύαρχο εκ μέρους όλων μας υπό τον τύπο παρακλήσεως και ενώ ο Μπερντ βρισκόταν στα καλά του. Είναι αλήθεια ότι είχε μερικές αντιρρήσεις στην αρχή. Αλλά κατόπιν πείσθηκε και έτσι συμφώνησε, ώστε το αεροπλάνο, διερχόμενο πάνω από τον Πόλο, να ρίξει σ' αυτόν την αμερικανική σημαία, αλλά και να αναπετάξει (σ.σ. να πετάξει ψηλά) τις σημαίες της Αγγλίας, της Ιταλίας, της Ελλάδας, της Γερμανίας και της Αυστραλίας.
Εμένα, όμως, δεν μ' εγκατέλειψε η ιδέα του να ρίξουμε την ελληνική σημαία πάνω στον Πόλο. Κατ' αρχήν ζήτησα από τον Μπερντ να με παραλάβει στο αεροπλάνο. Αλλά εκείνος αρνήθηκε. Είχα σκοπό τότε, όπως επέβαινα στο αεροπλάνο, να ρίξω την ελληνική σημαία πάνω στον Πόλο. Όσο κι αν θύμωνε κατόπιν ο αρχηγός, το κατόρθωμα θα είχε γίνει. Αλλά, όπως είπα, ο Μπερντ αρνήθηκε να με παραλάβει.
Και τότε συνέλαβα μία άλλη ιδέα. Την αποστολή θα συνόδευε ο ΜακΚόλεϊ από τους υπαρχηγούς, με τον οποίον συνδεόμουν με ιδιαίτερη φιλία. Πήγα, λοιπόν, σ' αυτόν και του εξήγησα όλες τις σκέψεις μου. Ο ΜακΚόλεϊ δέχθηκε να με βοηθήσει μετά τις πρώτες αντιρρήσεις.
- Τι θέλεις; μου είπε
- Θέλω να ριφθεί η σημαία της Ελλάδας πάνω στους πάγους.
- Μείνετε ήσυχος.
Και ο ΜακΚόλεϊ επιβιβάστηκε στο αεροπλάνο, με το οποίο ξεκίνησε ο Μπερντ μεταβαίνοντας στον Πόλο.
Ο ΜακΚόλεϊ, όταν γύρισε, μας αφηγήθηκε τα συμβάντα. Όταν έφθασαν πάνω από τον Πόλο, σηκώθηκε όρθιος ο Μπερντ και έριξε την αμερικανική σημαία κραυγάζοντας "Ζήτω οι Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής". Την ίδια στιγμή είχαν ετοιμασθεί πάνω σε μικρά κοντάρια τέσσερις μικροσκοπικές σημαίες των άλλων κρατών. Ο ΜακΚόλεϊ, λοιπόν, που καθόταν πίσω από τον Μπερντ, έσπρωξε λέει απότομα την ελληνική σημαία και αυτή έπεσε μαζί με την αμερικανική πάνω στον Πόλο. Ο Μπερντ το αντιλήφθηκε αμέσως.
- Τι είν' αυτό; ρώτησε.
- Μας έπεσε μια σημαία. Έσπασε και έπεσε.
- Περίεργο.
Οι ψύλλοι μπήκαν στ' αφτιά του αρχηγού και στο γυρισμό άρχισε να διενεργεί ανακρίσεις. Η αλήθεια δεν άργησε ν' αποκαλυφθεί και ο αρχηγός στην αρχή θύμωσε, ύστερα όμως ηρέμησε. Με φώναξε και μου είπε γελαστά- Είσαι αληθινός του πανούργου Οδυσσέα. Τα κατάφερες μια χαρά.
Ύστερα από μερικές μέρες, η "Πόλη της Νέας Υόρκης" απέπλευσε από το Μεγάλο Φράγμα".
Μια φωτογραφία της αποστολής του Μπερντ, που ταξίδεψαν στην Ανταρκτική. Ο Δήμας σημειώνεται με σταυρό. Βρίσκεται στη δεύτερη σειρά και είναι ο πέμπτος από αριστερά.
Κι εδώ μια φωτογραφία του Δήμα μ' έναν μικρό θαυμαστή του, μετά την άφιξή του στην Αθήνα στις 28 Αυγούστου 1930.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου