Το πρώτο επίσημο δείπνο των Ελλήνων χορτοφάγων τον Ιανουάριο του 1907 και τα ειρωνικά σχόλια των εφημερίδων

Αν αναζητούσαμε τους πρώτους χορτοφάγους στην ιστορία του σύγχρονου ελληνικού κράτους, θα έπρεπε ν' αναφέρουμε κάποιον Τζάθα, ο οποίος - σε απροσδιόριστο χρόνο - είχε ιδρύσει σύλλογο υπέρ της... φυτοφαγίας (όπως οι προπαππούδες και οι προγιαγιάδες μας αποκαλούσαν τη χορτοφαγία), ενώ παράλληλα εξέδιδε φυλλάδια κατά της κρεοφαγίας υποστηρίζοντας ότι ο άνθρωπος είναι χορτοφάγος από τη φύση του και ότι όλες οι ασθένειες προέρχονταν από την κατανάλωση κρέατος.

Άλλοι πρωτοπόροι χορτοφάγοι στα τέλη του 19ου με αρχές του 20ου αιώνα ήταν ο - πρωτοπόρος και στη διάδοση των σοσιαλιστικών ιδεών στην Ελλάδα - Πλάτων Δρακούλης, ο Σπυρίδων Νάγος, ο οποίος μάλιστα είχε γράψει ένα σχετικό βιβλίο υπέρ της χορτοφαγίας στις αρχές του 1906, ο Γεώργιος Φιλάρετος κ.ά. Οι τρεις τελευταίοι μάλιστα ίδρυσαν στα τέλη του 1906 ένα σωματείο με την επωνυμία "Αθηνά-Υγεία", σκοπός του οποίου ήταν η διάδοση όχι απλά της χορτοφαγίας, αλλά γενικότερα ενός πιο υγιεινού τρόπου ζωής διαφημίζοντας τα θετικά της υδροθεραπείας, της ηλιοθεραπείας (σε μια εποχή που δεν είχε συνδεθεί η ηλιοθεραπεία με κρούσματα καρκίνου του δέρματος), της ακροθεραπείας κλπ., ζητώντας την απαγόρευση του καπνού και του αλκοόλ κλπ.

Στις 14 Ιανουαρίου 1907 πραγματοποιήθηκε το πρώτο επίσημο δείπνο των μελών του σωματείου, που θεωρείται και το πρώτο επίσημο δείπνο χορτοφάγων στην Ελλάδα, στο οποίο συμμετείχαν πάνω από 100 άτομα. Όχι βέβαια ότι μέχρι τότε οι χορτοφάγοι δεν διοργάνωναν δείπνα στα σπίτια τους, αλλά εκείνα δεν είχαν τον επιδεικτικό και προπαγανδιστικό υπέρ της χορτοφαγίας χαρακτήρα, που σαφέστατα διείπε την εκδήλωση αυτή, στην οποία παρευρέθηκαν όχι μονάχα μέλη του σωματείου, αλλά και πολλοί δημοσιογράφοι, με την ελπίδα όχι απλά να γοητευτούν κι εκείνοι από τη χορτοφαγία, αλλά να συμβάλλον στη διάδοση της χορτοφαγίας ευρύτερα στην ελληνική κοινωνία της εποχής.

Τόπος συνάντησης ήταν η μεγάλη αίθουσα εστιάσεως (εστιατόριο) του ξενοδοχείου Μπάγκειο (ή Πάγκειο) στο κέντρο της Αθήνας. Ο χώρος ήταν στολισμένος με πρασινάδα, ενώ το τραπέζι σχημάτισε το γράμμα Π (σύμβολο της λέξης Πρασινάδα). Ο κατάλογος (ή "χορτολόγιο" κατά τον αστεϊσμό κάποιου παρευρισκομένου) ήταν τυπωμένος σε χαρτί γαλάζιου χρώματος, επί του οποίου αναγραφόταν το πυθαγόρειο ρητό "Σαρκός φωνή μη πεινείν, μη διψείν, μη ριγούν".
Όσον αφορά τα φαγητά, το μενού της βραδιάς αποτελούταν από:

Ελιές Καλαμών, Βούτυρο νωπό - Κάρδαμο - Ραπανάκια

Ρόφημα από μπιζέλια

Αγκινάρες αβγολέμονο

Τυρόπιτα

Σπανάκι με κροκέτες γεωμήλων

Γλύκισμα με σταφίδα - Τυρί - Οπωρικά

Με το σερβίρισμα των επιδορπίων, ο πρόεδρος του σωματείου, Γ. Φιλάτερος, έκανε την εισαγωγική πρόποση, μνημονεύοντας τις υπέρ της χορτοφαγίας αναφορές αρχαίων Ελλήνων, όπως ο Ασκληπιός, ο Πυθαγόρας, ο Ιπποκράτης, ο Αριστοτέλης, ο Πλούταρχος και ο Γαληνός, οι οποίοι "προ αιώνων εκήρυξαν τας ωφελείας της ανθρωπότητος εκ του κατά φύσιν βίου, περί ου και ειδικήν μελέτην ο Πολέμων, ιατροφιλόσοφος, ζήσας περί τα τέλη του 4ου και τας αρχάς του 3ου αιώνος π.Χ. συνέγραψε". Ο Φιλάρετος εξέφρασε τη βεβαιότητα ότι "εντός του εικοστού αιώνος, επί τη βάσει των διδαγμάτων των αρχαίων Ελλήνων ιατροφιλοσόφων, θέλει λυθή ή τουλάχιστον θέλει σπουδαίως προαχθή το ζήτημα της ανακτήσεως φυσικωτέρου βίου επ' αγαθώ της ανθρωπότητος", αλλά και την ευχή "να τεθώσι και εν Ελλάδι αι πρώται βάσεις φυσικωτέρου βίου, δι ου δυνάμεθα να ελπίζωμεν συν τη βελτιώσει του σώματος και εθνικήν αναγέννησιν διά της αποκτήσεως γενναίων και ενθουσιωδών της πατρίδος στρατιωτών, άμα δε και την ανάπτυξιν πνευματικών έργων εφαμίλλων προς τα των προγόνων ημών".

Ακολούθησαν προπόσεις από μέλη του σωματείου, ενώ μεταξύ των ομιλητών ήταν και η γνωστή Ελληνίδα σουφραζέτα, Αύρα Θεοδωροπούλου, η οποία ανέδειξε μια άλλη καινοτομία της "Αθηνάς-Υγείας", καθώς ήταν το πρώτο ελληνικό σωματείο, στην επιτροπή του οποίου μετείχαν και γυναίκες.

"Χαιρετίζω με ιδιαιτέραν χαράν την καινοτομίαν [...] διότι δεν πρόκειται περί συνεργασίας τεινούσης εις την υποκατάστασιν της γυναικός εις έργα απολύτως ανδρικά. Ο τοιούτος αγών θα ήτο άχαρις από τον οποίον και νικώσα η γυνή θα εξήρχετο νικημένη μάλλον, αλλά περί συνεργασίας αδελφικής, εις έργον στενώτατα συνδεόμενον με την ευημερίαν της οικογενείας και της κοινωνίας εν γένει και με το μέλλον ακόμη της Ελληνικής φυλής, όπου τα δικαιώματα και τα καθήκοντα προ πάντων της γυναικός είνε κοινά μετά του ανδρός" ανέφερε μεταξύ άλλων στο χαιρετισμό της η Αύρα Θεοδωροπούλου.

Τι γνώμη όμως σχημάτισαν οι παρευρισκόμενοι δημοσιογράφοι, οι οποίοι επιχειρήθηκε να προσηλυτιστούν στη χορτοφαγία; Η προσπάθεια δεν φαίνεται να είχε ιδιαίτερα θετικά αποτελέσματα, καθώς όσοι ασχολήθηκαν με το συγκεκριμένο δείπνο, μάλλον είχαν ειρωνική διάθεση.

Ο δημοσιογράφος του Εμπρός δήλωνε "πεπωρωμένος κρεωφάγος", αν και παραδεχόταν ότι η έλλειψη του "βαρβάρου" κρέατος δεν του έγινε ιδιαίτερα αισθητή, ενώ "η ευανθής όψις την οποίαν παρουσίαζον αι κυρίαι και δεσποινίδες αι τιμώσαι και εξωραΐζουσαι την εστίασιν θα ήτο ίσως το ισχυρότερον των επιχειρημάτων υπέρ της φυτοφαγικής διαίτης".

"Υποψήφιος φυτοφάγος" αυτοπροσδιοριζόταν ο εξίσου επιφυλακτικός δημοσιογράφος της Πατρίδος, που ισχυριζόταν ότι για πρώτη φορά στην ζωή του έφαγε κάρδαμα, τα οποία είχε να ακούσει από τα σχολικά του χρόνια, όταν διάβαζε την Κύρου Παιδεία! Φαίνεται όμως ότι η απόπειρα προσηλυτισμού του στη χορτοφαγία από μια παρακαθήμενη γυναίκα χορτοφάγο, δεν έπιασε τόπο παρά μόνο σε θεωρητικό επίπεδο. "Δεν είνε αμφιβολία, ότι, μη υπάρχοντος κρέατος εις την τράπεζαν, η φυτοφαγία είνε θεσπέσιον πράγμα, όταν τις είνε υγιής και έχη όρεξιν", ήταν το συμπέρασμα του δημοσιογράφου, που είχε ακόμη τις αμφιβολίες του:
"Αλλ' ηρώτησα τους αποτελούντας την αδελφότητα Αθηνάν-Υγίειαν: αν - ο μη γένοιτο - ασθενήση τις εξ αυτών, από τι θα εξάγεται ο ζωμός, τον οποίον θα πίνουν; Το "ρόφημα από πιζέλια" δεν πιστεύω να ωφελή ούτε τους απλώς συναχωμένους.
Απάντησις:
- Δεν αρρωστούν οι φυτοφάγοι.
Είθε!".

Χωρίς να ξεκαθαρίζει αν ήταν παρών στο δείπνο ή αν μιλούσε εκ του ασφαλώς, ο "Αίσωπος" (ψευδώνυμο που συχνά χρησιμοποιούσε ο Γρηγόριος Ξενόπουλος) έγραφε μεταξύ άλλων στην εφημερίδα Αθήναι: "Είναι λυπηρόν. Έπρεπε να προοδεύσωμεν, και η χαρακτηριστικωτέρα πρόοδος θα ήτο η μετατροπή μας από χαρτοβασίλειον εις χορτοβασίλειον. [...] Η χορτοφαγία είνε το μόνον μέσον, όπερ θα καταστήση ημάς ευτυχείς, και υπό την έποψιν ταύτην έπρεπε να εορτασθή προχθές και ο φιλελληνισμός της Αμερικής, ήτις μας απέστειλε πρόξενόν τη τον κ. Χόρτον, παρ' όλον τον κίνδυνον τον οποίον διατρέχει να καταφαγωθή από τον κ. Φιλάρετον. [...]".

Στο ίδιο κλίμα και ο χρονογράφος του Σκριπ: "Οι μετασχόντες εις το γεύμα μετέβησαν εις την επικήδειον πρόσκλησιν του Συλλόγου των φυτοφάγων, αφού προηγουμένως απεχαιρέτησαν τους συγγενείς των και τους φίλους, έκαμαν την διαθήκην των και μετέλαβαν των αχράντων μυστηρίων. Μερικοί όμως, μη έχοντες ακόμη λόγους να είνε απογοητευμένοι από την ζωήν των, προέλαβαν τα απευκταία αποτελέσματα της αυστηράς φυτοφαγίας, φροντίσαντες να εφοδιάσουν προηγουμένως το στομάχι των με δύο μπιφτέκια, με ένα ροσμπίφ, με δέκα κεφτέδες και με άλλα πολεμοφόδια διά τον αγώνα".

Ήταν άραγε τόσο διαδεδομένη η κατανάλωση κρέατος στην Αθήνα του 1907, ώστε θεωρούταν αδιανόητη η μη παρουσία του κρέατος σ' ένα δείπνο, ή οι δημοσιογράφοι της εποχής εκπροσωπούσαν μια αστική τάξη που είχε με την οικονομική άνεση να καταναλώνει κρέατα επί καθημερινής βάσης, μη έχοντας καμία σχέση με τον μέσο Αθηναίο και γενικότερα Έλληνα πολίτη της εποχής εκείνης, που, όπως και να  το δει κανείς, δεν ήταν από τις πιο ευημερούσες οικονομικά περιόδους στην ιστορία του ελληνικού κράτους;