ΑΦΙΕΡΩΜΑ ΣΤΟΥΣ ΕΛΛΗΝΕΣ ΤΗΣ ΑΙΓΥΠΤΟΥ

Σύμφωνα με τα στοιχεία που αναγράφονται στην ιστοσελίδα της ελληνικής πρεσβείας στην Αίγυπτο, ο αριθμός των Ελλήνων που ζουν σήμερα στην αραβική χώρα υπολογίζεται περίπου σε 3.800, αριθμός σαφώς μικρότερος από τους περίπου 150.000 Έλληνες της Αιγύπτου των αρχών της δεκαετίας του '50. Οι μεγαλύτερες ελληνικές κοινότητες υπάρχουν στην πρωτεύουσα Κάιρο, στην Αλεξάνδρεια, στην Ισμαηλία και στο Πορτ Σάιντ, ενώ σημείο αναφοράς για τον ελληνισμό της Αιγύπτου αποτελεί το Πατριαρχείο της Αλεξάνδρειας, αλλά και το μοναστήρι της αγίας Αικατερίνης στο Σινά. 

Στην αγγλόφωνη ιστοσελίδα της αιγυπτιακής εφημερίδας Al Masry Al-Youm, διάβασα ένα σύντομο αφιέρωμα στο σύγχρονο ελληνισμό της Αιγύπτου με την υπογραφή του δημοσιογράφου Amany Aly Shawky. Το θεωρώ αρκετά ενδιαφέρον, ακόμη και για όσους από εμάς δεν έχουμε κάποιο δεσμό με την περιοχή, ώστε να γνωρίσουμε ένα κομμάτι του ελληνισμού που μοιάζει να το έχουμε ξεχάσει σαν ελληνικό κράτος.

" Στέκεται μπροστά από το μαγαζί με υφάσματα που έχει στη Μανσίγια καραδοκώντας για τυχόν αγοραστές. Τα ξενικά του χαρακτηριστικά και η διαφορετική του στάση τον κάνουν να ξεχωρίζει. "Γεννήθηκα στην Αλεξάνδρεια", λέει ο Samy Ahmed Ibrahim, Έλληνας πολίτης κατά το ήμισυ. Σύμφωνα με τον 25χρονο, περισσότεροι από 4.000 Έλληνες ζουν σήμερα στην Αλεξάνδρεια. (Σ.τ.Μ.: τα στοιχεία που δημοσιεύονται στη ιστοσελίδα της ελληνικής πρεσβείας κάνουν λόγο για 3.000 άτομα στην ελληνική σελίδα και για 3.800 στην αγγλόφωνη, σε όλη την Αίγυπτο.) Συναντιούνται τακτικά, συνήθως στα ελληνικά σωματεία στο Ανφουσί (Σ.τ.Μ.: συνοικία της Αλεξάνδρειας) ή στο σταθμό Ραμλ (Σ.τ.Μ.: ο κεντρικός σταθμός του τραμ στην περιοχή Αλ Ράμλα της Αλεξάνδρειας). "Σπάνια συμμετέχω στις εκδηλώσεις, καθώς η ελληνική κοινότητα εδώ είναι πολύ κλειστή", δηλώνει ο νεαρός με τα σπασμένα αραβικά του. 

Σύμφωνα με τον Ibrahim, αυτές οι συναντήσεις είναι καλές για γνωριμίες. "Το προξενείο κάνει πάρα πολλά, για να βοηθήσει την κοινότητα εδώ". Ο Ibrahim λέει ότι οι Έλληνες της Αιγύπτου νιώθουν σαν στο σπίτι τους, ωστόσο  έχουν μια ευθύνη απέναντι στη μητέρα πατρίδα. "Σαν Έλληνας πολίτης περιμένουν από μένα να παντρευτώ και να αποκτήσω παιδιά, για να αυξήσω τον πληθυσμό της χώρας μου", καταλήγει ο νεαρός άντρας. 

Ο Γεώργιος Βάλλας, επικεφαλής της ελληνικής κοινότητας στο Κάιρο, υποστηρίζει ότι οι Έλληνες ξεκίνησαν να εγκαθίστανται στην Αίγυπτο πριν από τρεις αιώνες περίπου. Σε κάποια στιγμή αριθμούσαν περίπου 250.000 (Σ.τ.Μ: και πάλι ο αριθμός είναι διαφορετικός από αυτόν που διαβάζω στην ιστοσελίδα της ελληνικής πρεσβείας), ενώ ζούσαν στις πόλεις και στις επαρχίες. Η οικογένεια του Ιωάννη Εμμανουήλ Μύρου, ο γενικός διευθυντής του Ελληνικού Σωματείου, ζούσε μακριά από τις πόλεις. "Ο ένας παππούς μου δημιούργησε ένα σκούτσερ (χώρος μεταποίησης υφασμάτων) στην πόλη Νταϊρούτ, και ο άλλος μου παππούς είχε αρτοποιείο στην Αμπού Χουμούς", εξηγεί. Ο Μύρος εκτιμά ότι η κατάρρευση της χώρας ξεκίνησε τον Ιούλιο του 1952.  "Κάθε χώρα που διώχνει το βασιλιά της, πρόκειται να τη ληστέψουν και να την απογυμνώσουν από τις πηγές της", προσθέτει ο μεσήλικας άντρας.
"Η Ελληνική Ορθόδοξη Εκκλησία στη Μανσίγια χτίστηκε το 1847-1857 κατά τη διάρκεια της βασιλείας του Μεχμέτ Αλή, του πρώτου κυβερνήτη που ενθάρρυνε τη μετανάστευση από την Ελλάδα στην Αίγυπτο" λέει η Ατία, μια καθαρίστρια που εργάζεται στην εκκλησία. "Η εκκλησία χτίστηκε από τον ίδιο άνδρα που έχτισε το Μπιγκ Μπεν", τονίζει η Ατία προσθέτοντας ότι περίπου 250 - 300 ελληνικές οικογένειες ζουν ακόμη στην Αλεξάνδρεια και μαζεύονται κάθε χρόνο σ' αυτήν την εκκλησία για να γιορτάσουν την ελληνική εθνική εορτή. 

Η Αζαρέτα είναι μια ήσυχη, αλλά πολύχρωμη γειτονιά. Εκεί βρίσκονται το ελληνικό προξενείο, το ελληνικό σωματείο και η κατοικία του προξένου. Τα περισσότερα κτίρια σ' αυτή τη σχετικά αριστοκρατική συνοικία ανήκουν στην Misr Insurance (Σ.τ.Μ.: αιγυπτιακή, ασφαλιστική εταιρία). Ο Magdy al-Ramly, ιδιοκτήτης καταστήματος στην οδό Eskandar el-Akbar, εξηγεί ότι τα κτίρια ανήκαν κάποτε στην ξένη κοινότητα, πριν από τις εθνικοποιήσεις του Νάσερ. 

Τη δεκαετία του '50 η ζωή ήταν διαφορετική. Ο Ramly ανήκε στη μεσαία αιγυπτιακή τάξη και ο πατέρας του ήταν ιδιοκτήτης των Εκδόσεων Ramly, κάτι που επέτρεπε στην αλεξανδριανή οικογένεια να έχει επαφές με τις πλούσιες, ξένες κοινότητες. Οι Έλληνες ζούσαν στην Αζαρίτα, στην Ιμπραμίγια, στο Καμπ Χιζάρ, στο Αταρίν και στον Σταθμό Ραμλ", εξηγεί ο επιχειρηματίας. 

Κάθε Σάββατο, ο Ramly και οι Έλληνες φίλοι του πήγαιναν από το ένα μπαρ στο άλλο, από το Tamtam μέχρι το Estoria, για να πιούν κρασί, να δειπνίσουν και να χορέψουν."Ο Mimi Abu Alfa, ο καλύτερος φίλος του τραγουδιστή Ντέμη Ρούσου ζει εδώ μέχρι σήμερα", δηλώνει περήφανα ο Ramly. Οι Έλληνες ανέλαβαν αρκετές βιομηχανίες στην Αίγυπτο και κυρίως τη βιομηχανία τροφίμων, της ψυχαγωγίας, των αυτοκινήτων και της ναυτιλίας. Μετά το δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο η Ευρώπη σημείωνε πτώση, ενώ η Αίγυπτος ήταν ο κύριος πόλος έλξης της περιοχής. "Τότε, η Αίγυπτος ήταν ένα υπέροχο μέρος για θαλασσινά φαγητά" προσθέτει ο Ramly. 
Σύμφωνα με τον Γεώργιο Ζαμαρτάρν, έναν Έλληνα γεννημένο στην Αλεξάνδρεια, οι Έλληνες κρύβονταν πίσω από την άνοδο πολλών βιομηχανιών της Αιγύπτου. "Η οικογένειά μου ίδρυσε ένα εργοστάσιο χάλυβα εδώ στην Αλεξάνδρεια πριν από 70 χρόνια", λέει. Έχτισαν κινηματογράφους και μπαρ. Ο Βολανάκης και ο Γιανακλής ήταν οι κυριότεροι παραγωγοί αλκοόλ στην Αίγυπτο, ενώ ο Σπύρος Σπάθης ήταν ο βασιλιάς των αναψυκτικών τις δεκαετίες του '40 και του '50.
"Δεν έχω ελληνικό διαβατήριο" δηλώνει ο Νικόλαος Γεώργιος Μπελ, ένας Έλληνας γεννημένος στην Αίγυπτο. Ο Μπελ είναι ερευνητής στις Θαλάσσιες Τεχνικές Υπηρεσίες. Περνάει τον ελεύθερο χρόνο του στο ιταλικό σωματείο, το οποίο έχει επαφές με την εκκλησία της Αγίας Αικατερίνης. Είναι πατέρας δύο παιδιών, της Δέσποινας και του Μιχάλη, ο οποίος φοιτά στο Ινστιτούτο Don Bosco. "Όταν ο γιος μου τελειώσει το σχολείο, η εκκλησία θα τον βοηθήσει να πάει στο εξωτερικό για καλύτερη εκπαίδευση και καλύτερη ζωή", λέει ο Μπελ. Σύμφωνα με τον Ελληνο-αιγύπτιο πατέρα, περισσότεροι Έλληνες έφυγαν από τη χώρα μετά την επανάσταση της 25ης Ιανουαρίου. "Ξεκίνησα ήδη τις διαδικασίες μετανάστευσης στην Αυστραλία", δηλώνει ο Μπελ. Οι Έλληνες της Αιγύπτου λαμβάνουν μηνιαία σύνταξη αξίας 150 αμερικάνικων δολαρίων, ακόμη κι αν εργάζονται.
Σήμερα, στην Αλεξάνδρεια δεν ζουν περισσότεροι από 2.000 Έλληνες. "Οι περισσότεροι Έλληνες που ζουν στην Αλεξάνδρεια είναι οι ηλικιωμένοι, οι οποίοι εγκαταλείφθηκαν από τις οικογένειές τους και ζουν στον ελληνικό ή στον ιταλικό οίκο ευγηρίας στην Αζαρίτα", σύμφωνα με τον Ramly."

[Δεν πρόκειται για ελεύθερη απόδοση του πρωτότυπου κειμένου, όπως συνήθως κάνω στις αναρτήσεις μου. Λόγω της ιδιαίτερης φύσης του αφιερώματος, προσπάθησα να κάνω μια κατά το δυνατόν πιστή μετάφραση, εάν όμως υπάρχει λάθος σε κάποια ονομασία, μετά χαράς να τη διορθώσω. Το αυθεντικό κείμενο στα αγγλικά υπάρχει στη σελίδα http://www.egyptindependent.com/news/communities-egypts-greek-legacy]

Κάνοντας κλικ εδώ, μπορείτε να διαβάσετε ένα αφιέρωμα στην τεχνολογική εξέλιξη της μονής της Αγίας Αικατερίνης στο Σινά.