Δεν θα ήταν υπερβολή να παρατηρούσε κανείς ότι το πνεύμα της κάθε εποχής εκφράζεται διά μέσου των πνευματικών ανθρώπων, μέσα από τις παρεμβάσεις ή τη σιωπή τους. Το 1940, μετά το ξέσπασμα του ελληνοϊταλικού πολέμου, οι πνευματικοί άνθρωποι της χώρας δεν σιώπησαν, αλλά απευθύνθηκαν με κείμενά τους σ' όλον τον κόσμο καταδεικνύοντας πόσο σημαντική και κρίσιμη για το μέλλον της Ευρώπης ήταν η ελληνική αντίσταση απέναντι στις στρατιές του Μουσολίνι, που μπορεί να είχαν την αριθμητική υπεροχή, όμως χαρακτηρίζονταν από ηθικό έλλειμμα.
Στις 10 Νοεμβρίου 1940, οι πρωινές εφημερίδες δημοσίευσαν την έκκληση καταξιωμένων ανθρώπων του πνεύματος και της ελληνικής διανόησης, οι οποίοι αναφέρονταν στην ανάγκη ενός νέου, παγκόσμιου, πνευματικού Μαραθώνα ενάντια στην "πιο μαύρη σκλαβιά", κατά τον προφητικό χαρακτηρισμό τους, που διαφαινόταν πάνω από τον ορίζοντα της Ελλάδας και ολόκληρης της Ευρώπης. Να σημειωθεί ότι πρόκειται για την τελευταία δημόσια παρέμβαση του Κωστή Παλαμά, ο οποίος υπέγραφε πρώτος το κείμενο.
Εδώ μεταφέρεται με την ορθογραφία της εποχής εκείνης, όπως δημοσιεύτηκε στις εφημερίδες:
"Είνε δυο εβδομάδες τώρα που μ' ένα τελεσίγραφο, μοναδικό στα διπλωματικά χρονικά των εθνών, για το περιεχόμενον, την ώρα και τον τρόπο που το παρουσίασαν, η Ιταλία κάλεσε την Ελλάδα να της παραδώση τα εδάφη της, να αρνηθή την ελευθερία της και να κατασπιλώση την τιμή της.
Οι Έλληνες δώσαμε, στην ιταμή αυτή αξίωσι της φασιστικής βίας, την απάντησι που επέβαλον τριών χιλιάδων ετών παραδόσεις, χαραγμένες βαθειά στην ψυχή μας, αλλά και γραμμένες στην τελευταία γωνιά της ιερής μας γης, με το αίμα των μεγαλυτέρων ηρώων της ανθρώπινης ιστορίας. Κι' αυτή τη στιγμή, κοντά στο ρεύμα του Θυάμιδος και στις χιονισμένες πλαγιές της Πίνδου και των Μακεδονικών βουνών, πολεμούμε, τις περισσότερες φορές με την λόγχη, αποφασισμένοι να νικήσουμε ή να πεθάνουμε μέχρις ενός.
Σ' αυτόν τον άνισο, σκληρότατο, αλλά και πεισματώδη αγώνα, που κάνει τον λυσσασμένο επιδρομέα να ξεσπάζη κατά των γυναικών, των γερόντων και των παιδιών, να καίη, να σκοτώνη, ν' ακρωτηριάζη, να διαμελίζη τους πληθυσμούς στις ανοχύρωτες κι' άμαχες πόλεις μας και στα ειρηνικά χωριά μας, έχουμε το αίσθημα, ότι δεν υπερασπιζόμαστε δική μας μόνον υπόθεσι. Ότι αγωνιζόμαστε για τη σωτηρία όλων εκείνων των υψηλών αξιών που αποτελούν τον πνευματικό και ηθικό πολιτισμό, την πολύτιμη παρακαταθήκη που κληροδότησαν στην ανθρωπότητα οι δοξασμένοι μας πρόγονοι και που σήμερα βλέπουμε ν' απειλούνται από το κύμα της βαρβαρότητος και της βίας. Ακριβώς αυτό το αίσθημα εμπνέει το θάρρος σ' εμάς τους Έλληνας διανοουμένους, τους ανθρώπους του πνεύματος και της τέχνης, ν' απευθυνθούμε στους αδελφούς μας όλου του κόσμου, για να ζητήσουμε όχι την υλική, αλλά την ηθική βοήθειά τους. Ζητούμε την εισφορά των ψυχών, την άμεσι επίδρσι, παντού όπου είνε δυνατόν, την άγρυπνη παρακολούθησι και την ενέργεια για ένα καινούργιο πνευματικό Μαραθώνα, που θα απαλλάξη τα δυναστευόμενα έθνη από την φοβέρα της πιο μαύρης σκλαβιάς που είδε ποτέ ο κόσμος. Όταν μια τέτοια επανάστασις συντελεσθή, η Νίκη θα στεφανώση το μέτωπο και του τελευταίου, του πιο ταπεινού εργάτου.
Με τη μεγάλη και σταθερή αυτή ελπίδα, σας στέλνουμε τον αδελφικό μας χαιρετισμό.
ΚΩΣΤΗΣ ΠΑΛΑΜΑΣ, ΣΠΥΡΟΣ ΜΕΛΑΣ, ΑΓΓΕΛΟΣ ΣΙΚΕΛΙΑΝΟΣ, ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΔΡΟΣΙΝΗΣ, ΣΩΤΗΡΙΟΣ ΣΚΙΠΗΣ, ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ ΜΗΤΡΟΠΟΥΛΟΣ, Κ. ΔΗΜΗΤΡΙΑΔΗΣ, ΝΙΚΟΣ ΒΕΗΣ, Κ. ΠΑΡΘΕΝΗΣ, ΙΩΑΝΝΗΣ ΓΡΥΠΑΡΗΣ, ΓΙΑΝΝΗΣ ΒΛΑΧΟΓΙΑΝΝΗΣ, ΣΤΡΑΤΗΣ ΜΥΡΙΒΗΛΗΣ, ΚΩΣΤΑΣ ΟΥΡΑΝΗΣ, ΜΙΛΤΙΑΔΗΣ ΜΑΛΑΚΑΣΗΣ, ΓΡΗΓΟΡΙΟΣ ΞΕΝΟΠΟΥΛΟΣ, ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ ΦΙΛΑΔΕΛΦΕΥΣ, ΑΡΙΣΤΟΣ ΚΑΜΠΑΝΗΣ".
Πέντε μέρες αργότερα δημοσιεύτηκε και το Μανιφέστο των νέων συγγραφέων, εκείνων που αποτέλεσαν την "γενιά του '30", μεταξύ των οποίων και οι δύο Νομπελίστες μας, ο Σεφέρης κι ο Ελύτης. Συγκρίνοντας και εξισώνοντας τον αγώνα κατά των Ιταλών με την επανάσταση του 1821, κατέληγαν στο συμπέρασμα ότι η Ελλάδα μαχόταν "για τη μοίρα του κόσμου".
"Οι νέοι συγγραφείς της Ελλάδος, που αντιπροσώπευσαν τα τελευταία χρόνια τις νεώτερες αναζητήσεις του ελληνικού πνεύματος, απευθύνονται στους συναδέλφους και συνοδοιπόρους τους του κόσμου ολόκληρου.
Η μάχη της Ελλάδος είνε μια μάχη παγκόσμια. Ο Ελληνικός Στρατός είνε σήμερα μια προφυλακή των εθνών στον αγώνα τους εναντίον της καινούργιας μορφής της σκλαβιάς. Για να κερδίσουμε αυτή τη μεγάλη μάχη θα κάνουμε όλες τις θυσίες, όπως έκαναν πάντα οι Έλληνες, όταν πολεμούσαν για την ελευθερία. Δε θα συλλογιστούμε ούτε τη ζωή μας, ούτε τη ζωή των δικών μας, ούτε τις πόλεις μας που βομβαρδίζονται, ούτε τον πλούτου του τόπου μας, που καταστρέφεται. Το έμβλημά μας είνε το ίδιο έμβλημα των πατέρων μας του 1821: Ελευθερία ή θάνατος.
Ο Μουσσολίνι δεν μας ήξερε καλά. Δεν κατάλαβε ποτέ την ιστορική παράδοσι, την ηθική ζωή, το ψυχικό σθένος της μικρής Ελλάδος. Δεν πρόβλεψε τη μεγάλη χαρά, που κυρίεψε τον τόπο μας όταν αντήχησαν τα πρώτα πυρά κι' έφεραν την είδησι ότι ήρθε ξανά στην Ελλάδα η ώρα της μοίρας, της θυσίας και της δόξας.
Ο ιταλικός φασισμός βαδίζει προς τον θάνατον. Ημείς οι Έλληνες σκάβουμε τον τάφο του. Νικούμε. Αλλά και αν ήτανε γραφτό να πεθάνουμε, θα πεθάνη κι' αυτός, θα τον σκοτώση το ελληνικό πνεύμα, που έχει σκοτώσει εχθρούς μεγαλύτερους και φοβερώτερους απ' αυτόν. Ελεύθεροι άνθρωποι όλων των εθνών, συγγραφείς, ποιητές, καλλιτέχνες, φιλόσοφοι, ιδεολόγοι, μη ξεχνάτε ότι η Ελλάδα πολεμά για τη μοίρα του κόσμου.
Αλεξίου Έλλη, Βενέζης Η., Βρεττάκος Ν., Γιανόπουλος Α., Δημαράς Κ., Ελύτης Οδ., Θεοτόκης Γ., Θρύλος Άλκ., Ιακωβίδη Λιλή, Καραγάτσης Μ., Καραντινός Σ., Καστανάκης Θρ., Κατσίμπαλης Γ., Κοτζιούλας Γ., Κουκουλάς Α., Μιχαλόπουλος Φ., Μυλονογιάννης Γ., Νάκου Λ., Νικολαΐδης Μ., Νικολαρεΐζης Δ., Μπαρλάς Τ., Πανσέληνος Δ., Παπαδάκη Σ., Παπανικολάου Μ., Παράσχος Κλ., Πετσάλης Θ., Σεφέρης Γ., Σταύρου Τατιάνα, Τερζάκης Άγγ., Τσάτσος Κ., Φωτιάδης Δ., Χάρης Π., Χατζίνης Γ., Χουρμούχιος Αιμ."
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου