Τον Απρίλιο του 1918, ο κινηματογράφος Αττικόν διαφήμιζε "το μεγαλείτερον κοσμοϊστορικόν γεγονός από κτίσεως κόσμου", που θα συγκινούσε "ολόκληρον την κοινωνίαν" υπονοώντας την ιταλική ταινία "Christus" του Τζούλιο Ανταμόρο (παραγωγή 1916) με θέμα την ζωή του Ιησού. Η πρεμιέρα είχε προγραμματιστεί να δοθεί στις 9 Απριλίου, επτά ημέρες πριν την έναρξη της Μεγάλης Εβδομάδας. Όμως η πρεμιέρα δεν δόθηκε ποτέ. Στην αρχή υπήρχαν αναβολές μέχρι που εκδόθηκε απαγορευτικό, όχι από κάποια επιτροπή λογοκρισίας, αλλά από τον αρχιεπίσκοπο, ο οποίος φαίνεται ότι εκείνη την εποχή είχε λόγο ακόμη και για τις ταινίες που θα πρόβαλλαν οι κινηματογραφικές αίθουσες.
Τον Απρίλιο του 1918, αρχιεπίσκοπος Αθηνών και πάσης Ελλάδος ήταν ο Μελέτιος, ο οποίος είχε διοριστεί στη θέση αυτή λίγες μόλις εβδομάδες νωρίτερα, όταν με πολιτική απόφαση αποπέμφθηκε ο μέχρι τότε αρχιεπίσκοπος Θεόκλητος, ο οποίος είχε πρωτοστατήσει στο "ανάθεμα" κατά του Ελευθερίου Βενιζέλου το Δεκέμβριο του 1916, όταν ο "εθνικός διχασμός" βρισκόταν στο αποκορύφωμά του. Για την ιστορία ν' αναφερθεί ότι ο Θεόκλητος θα επανερχόταν στον αρχιεπισκοπικό θρόνο μετά τις εκλογές της 1ης Νοεμβρίου 1920, τη νίκη της αντιβενιζελικής παράταξης και την επιστροφή του βασιλιά Κωνσταντίνου, ενώ ο Μελέτιος θα αναγορευόταν Οικουμενικός Πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως μεταξύ 1921 και 1923, καθώς επίσης Πατριάρχης Αλεξανδρείας και πάσης Αφρικής από το 1926 ως το θάνατό του το 1935.
Όσον αφορά την επίμαχη ταινία, το Christus είχε σημειώσει μεγάλη εντύπωση στην εποχή του. Ήταν η δεύτερη ταινία στην ιστορία που προβλήθηκε μέσα στο Βατικανό αποσπώντας μάλιστα θετικές κριτικές και την έγκριση του Ποντίφικα. Με πολύ μεγάλη επιτυχία η ταινία προβλήθηκε στη συνέχεια στον κινηματογράφο Κονστάντζια της Ρώμης, ενώ η φήμη της εξαπλώθηκε σ' όλα τα μήκη και τα πλάτη του χριστιανικού κόσμου με προβολές σε Ευρώπη, ΗΠΑ και Αυστραλία τα επόμενα χρόνια.
Όχι ότι θα άλλαζε κάτι επί της ουσίας, αλλά ο Μελέτιος δεν είχε παρακολουθήσει καν την ταινία και ελαφρά τη καρδία - χωρίς καν να συμβουλευτεί την Ιερά Σύνοδο, αν και πιθανολογείται ότι οι συνοδικοί ιεράρχες δεν θα διαφωνούσαν - αποφάσισε την απαγόρευση της προβολής της για δύο βασικούς λόγους, όπως τους αποκάλυψε σε συνέντευξή του στην εφημερίδα Εστία.
Κατά κύριο λόγο, η απόφαση αυτή του αρχιεπισκόπου, απέναντι στην οποία έσπευσε να συμμορφωθεί η κινηματογραφική αίθουσα λες και επρόκειτο για κυβερνητικό διάταγμα, διαπνεόταν από μια διάσταση εντελώς εγωιστική, καθώς φοβόταν μήπως οι πιστοί παρασύρονταν από τη μαγεία του κινηματογράφου σε βάρος της μυστηριακής ατμόσφαιρας της εκκλησίας. Συγκεκριμένα, ο ιεράρχης ισχυριζόταν: "Δεν θα ήτο ποσώς σύμφορον, ούτε ηθικώς εποικοδομητικόν [...] ιδία κατά τας αγίας ταύτας ημέρας, καθ' ας και ο τελευταίος των Χριστιανών θεωρεί αναγκαίον να μεταβή εις την Εκκλησίαν και να παραστή νοερώς εις την ιεράν μυσταγωγίαν του θείου δράματος, να σκανδαλίζεται ψυχικώς παριστάμενος προ κινηματογραφικών εικόνων παριστανουσών το αυτό θέμα και να ευρίσκεται τοιουτοτρόπως ο θεατής εις θέσιν να κάμνη εν τη ψυχή του σύγκρισιν μεταξύ του θεάματος του Θεάτρου και της ιεράς μυσταγωγίας της Εκκλησίας" σπεύδοντας να διευκρινίσει ότι η ανησυχία του αφορούσε κυρίως "τους αμόρφωτους, τους ανθρώπους του λαού, τους εργάτες, του μη δυνάμενους να κρίνωσι και να διακρίνωσι, τους υποκείμενους εις πλάνας και κακάς εντυπώσεις..."!
Ήταν δε τόσο.. χαμηλή η ιδέα που ο ιεράρχης είχε για το μεγαλύτερο μέρος του ποιμνίου του, ώστε σημείωνε ότι ο εργάτης "δεν δύναται να κάμη τοιαύτας διακρίσεις [δηλ. μεταξύ τέχνης και πραγματικότητας] και οιαδήποτε ανθρωπίνη ατέλεια ή αδεξιότης των ηθοποιών των παριστανόντων το θείον δράμα θα έχη ως αποτέλεσμα μείωσιν ή τουλάχιστον προσβολήν του θρησκευτικού του αισθητηρίου"!
Επικουρικά, αιτιολογούσε την - αδιανόητη για τα σημερινά δεδομένα - απόφασή του και μ' ένα δεύτερο λόγο, που αφορούσε την ίδια την κινηματογραφική αίθουσα: "Φαντασθήτε οποία θα ήτο η εντύπωσις εν τη ψυχή ενός απλοϊκού Χριστιανού μεταβαίνοντος όπως ίδη την κινηματογραφικήν ταινίαν εις το γνωστόν θέατρον, όπου θα εξετυλίσσετο αύτη, εις το αυτό εκείνο θέατρον, εις το οποίον προ δύο ημερών παριστάνετο ο βίος της "Νανάς" και χίλιαι άλλαι σελίδες της αμαρτωλού ανθρωπίνης ζωής"!
Απάντηση στα δύο αυτά επιχειρήματα του αρχιεπισκόπου έδωσε ο Γρηγόριος Ξενόπουλος μέσω της εφημερίδας Αθήναι. Ως προς την τεχνική αρτιότητα της ταινίας, "ο Σεβασμιώτατος θα ηδύνατο να βεβαιωθή ευκόλως, εάν εζήτει να προβληθή δοκιμαστικώς η ταινία ενώπιον επιτροπής, προεδρευομένης από τον ίδιον, η οποία θα έκρινε κατόπιν περί της εντυπώσεως", ενώ ο συγγραφέας εξέφραζε τη βεβαιότητα ότι, αν συνέβαινε αυτό, "ενενηνταεννέα τοις εκατόν, η εντύπωσις θα ήτο λαμπρά".
Και όσον αφορά τις ανησυχίες για την ηθικότητα της αίθουσας, όπου προβάλλονται ταινίες όλων των ειδών, ο Ξενόπουλος απλά υπενθύμιζε στον ιεράρχη το προφανές "μυστήριο του θεάτρου", όπως ο ίδιος το περιέγραφε: "Τα φάσματα των προηγουμένων παραστάσεων εξαφανίζονται ως διά μαγείας προ της νέας (σ.σ. παράστασης/ταινίας] όταν είνε τόσον διαφορετικήν. Εις το ίδιον δηλαδή θέατρον, όπου χθες επαίχθη η "Κυρία του Μαξίμ, ειμπορεί να παιχθή σήμερον η "Αντιγόνη" ή εν θρησκευτικόν δράμα, χωρίς η ελαχίστη απροσδιόριστος ανάμνησις να επηρεάσει την εντύπωσιν των θεατών, και όχι μόνον την προηγουμένην, αλλά και εντός της αυτής εσπέρας, ειμπορεί να παιχθή πρώτα η ελαφροτέρα κωμωδία και κατόπιν το σοβαρότερον δράμα χωρίς τούτο να παραβλαφθή το παράπαν".
Δεν είχε άδικο ο Ξενόπουλος και στα δύο αντεπιχειρήματά του, αν και παρέλειψε ν' αναφέρει το πλέον αυτονόητο, που φαίνεται ότι δεν ήταν το ίδιο προφανές στην εποχή εκείνη, ότι δηλαδή δεν μπορεί ένας ιεράρχης ν' αποφασίζει για τα προβαλλόμενα δημόσια θεάματα ή για τους χώρους προβολών τους. Τη λογοκριμένη πάντως εκείνη ταινία, που δεν μπόρεσαν να δουν οι προπαππούδες μας (ή τέλος πάντων όσων οι προπαππούδες ζούσαν στην Αθήνα) ελέω Μελετίου, μπορείτε να δείτε μέσω youtube σήμερα. Προσοχή μόνο μην παρασυρθείτε από τα "ανήθικα" βίντεο που φιλοξενεί η γνωστή ιστοσελίδα (κάτι προκλητικά βιντεοκλίπ της Ριάνα, της Lady Gaga, σέξι σκηνές από ταινίες κλπ.).
Απλά κλικάρετε στον παρακάτω σύνδεσμο: Christus - 1916 - YouTube
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου