Πότε και πώς γιορτάστηκε για πρώτη φορά η Ημέρα της Μητέρας στην Ελλάδα. Πότε μετατέθηκε στις 2 Φεβρουαρίου, πότε (και γιατί) τη δεύτερη Κυριακή του Μαΐου

 

Ο ΠΡΩΤΟΣ ΕΟΡΤΑΣΜΟΣ ΤΟ 1929

Πότε πρέπει να γιορτάζεται η Γιορτή της Μητέρας; Στις 2 Φεβρουαρίου, ημέρα της Υπαπαντής, με ανάδειξη περισσότερο της θρησκευτικής διάστασης ή τη δεύτερη Κυριακή του Μαΐου, όπως έχει επικρατήσει εδώ και πολλές δεκαετίες, με χαρακτήρα περισσότερο εμπορικό;

Οι περισσότεροι το αγνοούν, όμως αρχικά στην Ελλάδα η «Ημέρα της Μητέρας», όπως ονομαζόταν επίσημα, γιορταζόταν στα τέλη του χρόνου, στο πλαίσιο της Εβδομάδας του Παιδιού. Πιο συγκεκριμένα ο πρώτος εορτασμός έγινε στις 29 Δεκεμβρίου 1929, ημέρα Κυριακή.

Η ιδέα ανήκε στη Σερραία παιδαγωγό Άννα Τριανταφυλλίδου (1867-1960), αντιπρόεδρος τότε του Λυκείου Ελληνίδων και έφορος του τμήματος Μητέρων και Παιδαγωγών του Πατριωτικού Ιδρύματος Προστασίας του Παιδιού, η οποία πολλές φορές τιμήθηκε για την εκπαιδευτική και εθνική της δράση, ήταν μάλιστα η πρώτη Ελληνίδα στην οποία απονεμήθηκε το παράσημο του Ταξιάρχου Γεωργίου Α΄. Η πρότασή της υιοθετήθηκε στις 19.12.1929 σε συνεδρίαση του Λυκείου των Ελληνίδων, οπότε και επισήμως ο εορτασμός της Ημέρας της Μητέρας εντάχθηκε στο πρόγραμμα της Εβδομάδας του Παιδιού, που είχε ήδη καθιερωθεί από το Πατριωτικό Ίδρυμα το 1925 και γιορταζόταν την περίοδο μεταξύ της δεύτερης μέρας των Χριστουγέννων και της παραμονής Πρωτοχρονιάς (π.χ. το 1929, μεταξύ 26 και 30 Δεκεμβρίου).

Το πρόγραμμα του εορτασμού της πρώτης Γιορτής της Μητέρας στις 29 Δεκεμβρίου 1929 είχε ως εξής:

- Την παραμονή της γιορτής, 200 άπορες μητέρες παρακολούθησαν την παράσταση «Όρκος του Πεθαμένου» στο θέατρο Κοτοπούλη.

- Το πρωί της 29ης Δεκεμβρίου έγιναν σχετικές ομιλίες στις εκκλησίες. 

- Το ίδιο απόγευμα στις 3 μ.μ. πραγματοποιήθηκε μεγάλη γιορτή στο Ζάππειο, στο πλαίσιο της οποίας εκτελέστηκαν ελληνικοί χοροί από τα μέλη του Λυκείου των Ελληνίδων, απαγγέλθηκαν ποιήματα, η Φιλαρμονική του δήμου Αθηναίων έπαιξε εκλεκτά μουσικά κομμάτια, ενώ στις άπορες μητέρες προσφέρθηκαν γλυκίσματα και αναψυκτικά. Την επιμέλεια της γιορτής είχαν η Άννα Τριανταφυλλίδου και η Νίκη Περδίκα, που ήταν η γραμματέας του Λυκείου. 

- Λίγες ώρες αργότερα, στις 18.30΄, η Άννα Τριανταφυλλίδου έδωσε διάλεξη στην αίθουσα του «Παρνασσού» με θέμα «Η εορτή της Μητέρας». Προλογίζοντας δε την ομιλία της αντιπροέδρου του Λυκείου Ελληνίδων, ο Α. Δοξιάδης, πρόεδρος του Πατριωτικού Ιδρύματος, ανακοίνωσε την ιδέα του, την οποία είχε κοινοποιήσει και στον πρωθυπουργό Ελευθέριο Βενιζέλο μια μέρα νωρίτερα, για την ανέγερση αγάλματος αφιερωμένου στην Ελληνίδα μητέρα.
- Στη συνέχεια, η συγγραφέας Αθηνά Ταρσούλη διάβασε το μονόλογο του Κωνσταντή από το δράμα «Ο όρκος του πεθαμένου», τη «Μητέρα» του Ντε Αμίτσις και ένα ποίημα του Γεννηματά για τις μητέρες.

Εν τω μεταξύ, στην είσοδο του «Παρνασσού», γυναίκες και παιδιά, μέλη του Λυκείου Ελληνίδων, μοίραζαν καλλιτεχνικά δελτάρια με διάφορα αποφθέγματα για τη μητέρα, διακοσμημένα με μικρά ανθάκια δεμένα με χρωματιστή κορδέλα.

Την ίδια μέρα και την επομένη, σε αρκετές εφημερίδες δημοσιεύτηκαν άρθρα που αναφέρονταν στη σημασία της γιορτής αυτής. Για παράδειγμα, σχολιάζοντας την πρόταση του Δοξιάδη για την ανέγερση ενός αγάλματος για τις μητέρες, ο συντάκτης της εφημερίδας Βραδυνή υπερθεμάτιζε παροτρύνοντας όλους τους Έλληνες να συνεισφέρουν με τον οβολό τους, ώστε η ανέγερση του αγάλματος να γινόταν την επόμενη κιόλας χρονιά στο πλαίσιο των γιορτών της Εκατονταετηρίδας (οι εορτασμοί για τα 100 χρόνια από την ίδρυση του ελληνικού κράτους) σε μια νέα πλατεία των Αθηνών, «η οποία να πάρη το όνομα Πλατεία της μητέρας».

«Δυστυχώς η θέσις της μητρός εις την σημερινήν [σ.σ. του 1929] Ελληνικήν κοινωνίαν είνε πολύ χειροτέρα και της θέσεως του παιδιού» διαπίστωνε σε άρθρο της στην Πρωία η γραμματέας του Λυκείου Ελληνίδων, Νίκη Περδίκα, ευχόμενη ότι «η καθιέρωσις του εορτασμού της ημέρας της μητέρας θα χρησιμεύση ως αφετηρία και απαρχή φροντίδων σοβαρωτέρων προς βελτίωσιν και της θέσεως της μητρός εν τη κοινωνία και τη οικογενεία και ότι θα ληφθούν και νομοθετικά ακόμη μέτρα εξασφαλίζοντα και προστατεύοντα την μητέρα εις την επιτέλεσιν του ιερωτέρου προορισμού μιας γυναικός, μέτρα διακανονίζοντα τας σχέσεις της και προς τον σύζυγον και προς τα τέκνα, ίνα αποδοθή τέλος εις την γυναίκα-μητέρα η πρέπουσα θέσις εν τη πολιτεία, ανάλογος και προς την υψηλήν αυτής αποστολήν».

Όμως το πιο ενδιαφέρον άρθρο έφερε την υπογραφή του λογοτέχνη Παύλου Νιρβάνα και δημοσιεύτηκε στην Εστία. Ήταν ένας ύμνος προς όλες τις μητέρες:

«Μία ημέρα αφιερωμένη εις την Μητέρα, είνε ημέρα κοινής λατρείας όλων των ανθρώπων. Είνε η εορτή των εορτών της ζωής. Και την εορτήν αυτήν καλούμεθα, από το "Πατριωτικόν Ίδρυμα", να πανηγυρίσωμεν σήμερον. Μικροί και μεγάλοι, νέοι και γέροντες, δίκαιοι και αμαρτωλοί. Διότι δεν υπάρχει καρδιά ανθρώπου, από τα άδυτα της οποίας να λείπη ο βωμός της Μητέρας. Είνε ο μόνος βωμός, που απομένει όρθιος, και όταν κρημνισθούν ακόμη όλοι οι άλλοι βωμοί, η μόνη θρησκεία, που διατηρεί άσβεστην την ιεράν της δάδα, και όταν σβύση ακόμη εις τα βάθη της συνειδήσεως του ανθρώπου κάθε άλλη λατρεία. Όλαι αι θρησκείαι έχουν πιστούς και απίστους, έχουν προσηλύτους και εξωμότας. Η θρησκεία της Μητέρας έχει μόνον πιστούς. Διότι είνε η μόνη θρησκεία, με την οποίαν γεννάται κανείς και με την οποίαν πεθαίνει.[...]

Η εορτή της Μητέρας είνε η εορτή όλων των ανθρώπων και όλων των ηλικιών. Δεν υπάρχουν άνθρωποι, που έχουν μητέρα και άνθρωποι, που δεν έχουν. Αυτό είνε ένας τρόπος του λέγειν. Η μητέρα δεν πεθαίνει ποτέ για τον άνθρωπον. Και για όσους την έχασαν και για όσους ακόμη δεν την εγνώρισαν ποτέ, είνε πάντοτε παρούσα εις την ζωήν των. Διότι η μητέρα μένει πάντοτε κοντά στο παιδί της, όσαι άβυσσοι και αν την χωρίσουν απ' αυτό. Ακόμη και η άβυσσος της αιωνιότητος.[...]»

 

ΜΕΤΑΘΕΣΗ ΤΗΣ ΓΙΟΡΤΗΣ ΣΤΙΣ 2 ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΥ

Ο εορτασμός της Ημέρας της Μητέρας συνεχίστηκε και την επόμενη διετία ως μέρος του εορτασμού της Εβδομάδας του Παιδιού, την τελευταία Κυριακή του χρόνου (δηλαδή 28 Δεκεμβρίου 1930 και 27 Δεκεμβρίου 1931). Οι εκδηλώσεις είχαν παρόμοιο περιεχόμενο με εκείνες της πρώτης χρονιάς.

Για παράδειγμα, το 1930, η κεντρική γιορτή πραγματοποιήθηκε επίσης στο Ζάππειο, όπου η Άννα Τριανταφυλλίδου εκφώνησε και πάλι ομιλία με θέμα την «Ελληνίδα μητέρα», ακολούθησε απαγγελία πεζού ποιήματος της Αθηνάς Ταρσούλη από τη δεσποινίδα Βουτσινά με μουσική υπόκρουση από τη δεσποινίδα Πέππα και παράλληλη προβολή της πλαστικής εικόνας "Η μητέρα επάνω από την κούνια". Ακολούθησαν ομιλία του Βέρα και απαγγελία του ποιήματος «Η μητέρα στο δημοτικό τραγούδι» του Γεώργιου Αθάνα, ενώ στο δεύτερο μέρος της γιορτής εκφωνήθηκαν ακόμη δύο ομιλίες, ο Οικονόμου τραγούδησε το μελοποιημένο ποίημα «Ω, μάννα μου» του Άγγελου Σικελιανού σε μουσική Καζάζογλου, παραστάθηκε η πλαστική εικόνα «Επιστροφή στην αγκαλιά της Μάνας» και ο Αθάνας απήγγειλε τραγούδια στη Μητέρα.

Πάντως, από τον εορτασμό της Εβδομάδας του Παιδιού το 1930, μεγάλη ιστορική αξία έχει η παρακάτω φωτογραφία με τα κορίτσια που πήραν μέρος στην παράσταση «Παιδική ζωή», η οποία ανέβηκε στο θέατρο Κεντρικόν. Το κοριτσάκι που ξεχωρίζει στο κέντρο της φωτογραφίας δεν ήταν άλλη από τη Μελίνα Μερκούρη.

Το 1932, με την Ελλάδα να έχει ήδη κηρύξει στάση πληρωμών στους διεθνείς πιστωτές της έχοντας χρεοκοπήσει για ακόμη μια φορά στην ιστορία της, δεν γιορτάστηκε η Εβδομάδα του Παιδιού λόγω οικονομικών δυσχερειών του Πατριωτικού Ιδρύματος και κατά συνέπεια δεν γιορτάστηκε ούτε η Ημέρα της Μητέρας.
Από το 1933 και για την επόμενη εικοσιπενταετία, η Γιορτή της Μητέρας καθιερώθηκε στις 2 Φεβρουαρίου, ημέρα εορτασμού της Υπαπαντής. Εξαίρεση αποτέλεσε το 1936, όταν η γιορτή μετατέθηκε για τις 8 Φεβρουαρίου, επειδή στις 2 του μηνός γινόταν η κηδεία του στρατηγού Κονδύλη!

Ο εορτασμός της ημέρας της μητέρας διοργανωνόταν πλέον αποκλειστικά από το Τμήμα Μητέρων και Παιδαγωγών του Λυκείου Ελληνίδων εμπλουτισμένος με πολλές εκδηλώσεις, που όμως αφορούσαν καθαρά τα μέλη και τους φίλους του Λυκείου, χωρίς να υπάρχει κάποια ουσιαστική ευρύτερη συμμετοχή της κοινωνίας. Σίγουρα πάντως η γιορτή δεν είχε εμπορικά χαρακτηριστικά και τα παιδιά δεν έσπευδαν να εκφράσουν την αγάπη που ένιωθαν προς τις μητέρες του με λουλούδια ή κάποιο άλλο δώρο, αμφιβάλουμε δε αν απηύθυναν σ’ αυτές ακόμη και το τυπικό «Χρόνια πολλά, μανούλα». Με άλλα λόγια ήταν μια γιορτή που έμοιαζε περισσότερο με κοινωνική εκδήλωση του Λυκείου με έντονο το φιλανθρωπικό στοιχείο σε συνεργασία με την εκκλησία.

Σημείο αναφοράς κάθε χρόνο αποτελούσε ο «Δεκάλογος της Μητέρας», που αποτύπωνε τις αντιλήψεις της εποχής του Μεσοπολέμου για το ρόλο της γυναίκας ως μητέρας:

1. Ο θεσμός της Οικογενείας είναι η μεγαλύτερη νίκη του πολιτισμού.
2. Τα θεμέλια της οικογένειας και της κοινωνίας στηρίζει κυρίως η μητέρα.
3. Μέσα στην οικογένεια και από τη μητέρα προ πάντων ο μικρός άνθρωπος λαμβάνει τον τύπο, τον οποίο θα φέρει σε όλη του την ζωή.
4. Το επάγγελμα της μητέρας είναι το ανώτερο όλων των επί της γης επαγγελμάτων.
5. Ο διδάσκαλος κάνει τον καλό μαθητή. Τον καλό άνθρωπο πλάθει η μητέρα η άξια.

6. Τίποτε δεν αναπληρώνει την καρδιά και το γάλα της μάνας

7. Η μεγαλύτερη συμβολή μιας γυναίκας στην πρόοδο της κοινωνίας είναι ένα παιδί καλό.

8. Μόνο ανάγκη πραγματική δικαιολογεί την εργασία της μητέρας έξω από την οικογένεια.

9. Από τα μεγαλύτερα καθήκοντα μιας μητέρας είναι και η φροντίδα να μορφώνεται διαρκώς για το έργο της.

10. Η πραγματική μητρική ψυχή αισθάνεται εαυτή μητέρα και όλων των απόκληρων παιδιών της τύχης.

Αντίστοιχα, σταθερό σημείο αναφοράς στις εορταστικές εκδηλώσεις αποτελούσε κάθε χρόνο και ο «Ύμνος της Μητέρας» του ποιητή Γεώργιου Αθάνα:

Για σε το πρώτο κλάψιμο

για σε το πρώτο γέλιο

εσύ σαι το θεμέλιο

που χτίζεται η ζωή!

 

Για σε το πρώτο φίλημα

για σε η πρώτη κρίση

εσύ σαι η θεία βρύση

που λούζεται η ζωή!

 

Για σε το πρώτο φίλημα

για σε το πρώτο χάδι

εσύ σαι τ' άγιο υφάδι

που υφαίνεται η ζωή!

 

Για σε το πρώτο βάδισμα

για σε η πρώτη αγκάλη 

εσύ σαι ο ήλιος πάλι

που λάμπει στην ψυχή!

 

Για δε το πρώτο τάξιμο

για σε το πρώτο δόσμα

εσύ είσαι τ' άγιο κλώσμα

που κλώθεται η ζωή!

 

Για σε το πρώτο πάλεμα

για σε η πρώτη νίκη

εσ' είσαι το τσαλίκι

που οπλίζεται η ψυχή!

 

Για σένα ο πρώτος σπαραγμός

για σένα ο πρώτος στόνος

εσ' είσαι ο αιώνιος πόνος 

που υψώνει την ζωή!

 

Για σε ανανέωσε ο θάνατος

για σε πιστρόφισε ο χρόνος

εσ' είσαι ο αιώνιος γόνος

που σπέρνουν οι Θεοί!

Φωτογραφίες από τις εκδηλώσεις για τον εορτασμό της Ημέρας της Μητέρας το 1936 και το 1939:

 

Η ΜΕΤΑΘΕΣΗ ΤΗΣ ΓΙΟΡΤΗΣ ΤΟ ΜΑΪΟ

Η πρωτοβουλία για τη μεταφορά της Γιορτής της Μητέρας το Μάιο αναλήφθηκε από το θιασάρχη Κώστα Μουσούρη και τον επιχειρηματία Κώστα Καραγιάννη τα πρώτα μεταπολεμικά χρόνια.

Πιο συγκεκριμένα, μετά την επιστροφή του από τις Η.Π.Α. το Φεβρουάριο του 1949 ο Κ. Μουσούρης έδωσε διάλεξη στο θέατρο «Αλίκης», όπου μεταξύ άλλων εντυπώσεων του από το υπερατλαντικό του ταξίδι αναφέρθηκε και στον αμερικανικό εορτασμό της γιορτής της μητέρας τη δεύτερη Κυριακή του Μαΐου.

«Ο εορτασμός, που επιδιώκουμε να καθιερωθεί στον τόπο μας, δεν είναι κάτι το καινούριο για μας, που κατοικούμε τη νοτιοανατολική αυτή γωνία της Ευρώπης. Είναι ένα έθιμο γνήσια ελληνικό, πανάρχαιο, που ξεπηδά από τις ιστορικές –εδώ και χιλιάδες χρόνια– και θρησκευτικές παραδόσεις της φυλής μας. Και σαν τέτοιο πρέπει να το δεχθούμε και να το αξιοποιήσουμε», δήλωνε σε συνέντευξή του στην εφημερίδα Έθνος στις 04.06.1949. Και συνέχιζε:

«Εδώ, απόπειρες μόνον έγιναν και έμειναν στο στάδιο της προσπάθειας, διότι δεν επιδιώχθη να γίνει πανελλήνιος ο εορτασμός. Προ του πολέμου, το Λύκειο Ελληνίδων, που τόσα έχει προσφέρει με τη γόνιμο δράση του στον τόπο μας, άρχισε να εορτάζει τη Μητέρα στις 2 Φεβρουαρίου, δηλαδή κατά την εορτή της Υπαπαντής. Η εκδήλωση όμως αυτή περιοριζόταν σε ένα στενό κύκλο από πεντακόσιους περίπου ανθρώπους και τελείωνε με ένα σχετικό λόγο και με μερικά βραβεία που δίνονταν, αν δεν κάνω λάθος, στη μητέρα εκείνη που θα παρουσίαζε το ωραιότερο βρέφος. Δηλαδή εορταζόταν κατά κύριο λόγο η μητρότητα με τη στενή σημασία των σχέσεων και των υποχρεώσεων που έχει η μητέρα προς το παιδί της.

Αλλ’ αυτό είναι τελείως διαφορετικό ή, μάλλον, το αντίθετο από τον εορτασμό της Μητέρας, τον οποίο προσπαθούμε να καθιερώσουμε εμείς στην Ελλάδα. Ο σκοπός ο δικός μας είναι να πανηγυρίζεται επισήμως η ευγνωμοσύνη του ανθρώπου προς εκείνη που τον έφερε στον κόσμο και φροντίζει γι’ αυτόν, πολλές φορές με θυσία της ζωής της. Και ο εορτασμός αυτός να γίνεται με συγκίνηση και συναγερμό πανελλήνιο, ώστε η Ημέρα της Μητέρας να είναι από τις επισημότερες και ωραιότερες γιορτές της Ελλάδας [...]».

Τότε, το 1949, οι Μουσούρης και Καραγιάννης είχαν ετοιμάσει ολόκληρο μανιφέστο για να προπαγανδίσουν το σκοπό τους επιζητώντας την όσο το δυνατό ταχύτερη υλοποίησή του –από την επόμενη κιόλας χρονιά, αν ήταν εφικτό. Τελικά, χρειάστηκε να παρέλθει μια δεκαετία.

Διαβάζουμε στην εφημερίδα Ελευθερία της 16ης.11.1958:

«Κατόπιν ενεργειών των κ.κ. Κ. Μουσούρη, θιασάρχου και Κ. Καραγιάννη, επιχειρηματίου, υιοθετήθη υπό των Γυναικείων Σωματείων της Ελλάδος η άποψις όπως η "Ημέρα της Μητέρας" εορτάζεται την δευτέραν Κυριακήν του Μαΐου και όχι πλέον εις τας 2 Φεβρουαρίου. Ως γνωστόν, η "Ημέρα της Μητέρας" εορτάζεται εις όλον τον κόσμον κατά την δευτέραν Κυριακήν του Μαΐου.
Ο κ. Καραγιάννης εδήλωσεν ότι μετά την επιτυχίαν αυτήν των προσπαθειών των πρόκειται να αναλάβη την πρωτοβουλίαν κινητοποιήσεως του εμπορικού κόσμου, ώστε να αποκτήση ο εορτασμός την αίγλην με την οποίαν περιβάλλεται εις άλλας χώρας.»

Πρόσθετες πληροφορίες για την πρωτοβουλία των δύο επιχειρηματιών, οι οποίοι κινούνταν από «καθαρά ιδεολογικά ελατήρια», διαβάζουμε στο Εμπρός της 22.11.1958, όπως για την πρόθεση του Καραγιάννη περί «κινητοποιήσεως του εμπορικού κόσμου της πρωτευούσης και των επαρχιών, ώστε με διαφημίσεις στις εφημερίδες και στο ραδιόφωνο, με διακόσμησι των βιτρινών, με ειδικά δώρα "για τη Μητέρα" και άλλες παρόμοιες ενέργειες, ν' αποκτήση ο εορτασμός αυτός την λαμπρότητα που έχει σε όλες τις άλλες χώρες του κόσμου».

Και ο συντάκτης της εφημερίδας επικροτούσε: «Οι λόγοι που έχουν επιβάλει διεθνώς αυτήν την ημέρα, είναι πρώτον ότι είναι Κυριακή –η 2α Φεβρουαρίου σπανίως ήταν Κυριακή– και έτσι μπορεί να διαθέση ο καθένας εύκολα την ημέρα του για την Μητέρα του (αν ζη να της κάνη τραπέζι ή να την πάη εκδρομή, αν δεν ζη, να πάη λίγα λουλούδια στον τάφο της), και δεύτερον γιατί τον Μάιο υπάρχουν παντού πολλά λουλούδια. Σε μερικές μάλιστα χώρες υπάρχει το έθιμο εκείνη την ημέρα όπως όλοι, άνδρες και γυναίκες, φορούν ένα λουλούδι. Χρωματιστό αν ζη η μητέρα τους, άσπρο δε αν έχη πεθάνει".

Και κάπως έτσι, στις 10 Μαΐου 1959 γιορτάστηκε για πρώτη φορά στην Ελλάδα η σύγχρονη εκδοχή της γιορτής της μητέρας τη δεύτερη Κυριακή του τελευταίου μήνα της άνοιξης. Το 1959 ξεκίνησε και η εμπορευματοποίηση της γιορτής, καθώς τις παραμονές οι εφημερίδες δημοσίευσαν διαφημιστικά μηνύματα που καλούσαν τους αναγνώστες τους (ή τα παιδιά των αναγνωστών τους) να τιμήσουν τις μητέρες τους αγοράζοντας.. σοκολατάκια!

 

Σχετικά θέματα, που ίσως σας ενδιαφέρουν:

-- ΟΛΑ ΤΑ ΚΑΛΑ ΧΩΡΑΝΕ: Το ποίημα του βραβευμένου με Νόμπελ Ράντγιαρντ Κίπλινγκ για τη μητέρα του

-- ΟΛΑ ΤΑ ΚΑΛΑ ΧΩΡΑΝΕ: Ο Λέων Τολστόι για τη μητέρα του

-- ΟΛΑ ΤΑ ΚΑΛΑ ΧΩΡΑΝΕ: Ένα γλυκό ποίημα του Γεώργιου Δροσίνη για τη γιορτή της μητέρας, που μοιάζει με... πρωτομαγιά!

-- ΟΛΑ ΤΑ ΚΑΛΑ ΧΩΡΑΝΕ: Ένα ποίημα του Ιωάννη Πολέμη για την αυτοθυσία και την ανυπέρβλητη αγάπη της μάνας