Το ιστορικό, σατιρικό άρθρο του Βενιαμίν Φραγκλίνου το 1784, που για πρώτη φορά σχολίαζε την ανάγκη οικονομίας και αλλαγή του τρόπου ζωής σύμφωνα με το φως του ήλιου!

Στο σχετικό ηλεκτρονικό δημοψήφισμα της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, οι πολίτες της Ευρωπαϊκής Ένωσης – όσοι συμμετείχαν τέλος πάντων και κυρίως από τις βόρειες χώρες – ζήτησαν να σταματήσει η εναλλαγή μεταξύ θερινής και χειμερινής ώρας, η οποία διαταράσσει τους βιορυθμούς μας, κυρίως τις πρώτες δυο μέρες μετά από κάθε αλλαγή, ένα ψυχικό κόστος που για πολλούς δεν αντισταθμίζεται από το γεγονός ότι εξοικονομούμε ενέργεια και χρήμα.

Ο πρώτος που πρότεινε την αλλαγή ώρα δύο φορές το χρόνο ήταν ο Άγγλος Ουίλιαμ Ουίλετ με το άρθρο του «Waste of Daylight» το 1907 προτείνοντας στους συγχρόνους του να γυρνούν τα ρολόγια τους μπροστά κατά 20 λεπτά κάθε Κυριακή του Απριλίου και αντίστοιχα να γυρνούν πίσω τα ρολόγια κατά 20 λεπτά κάθε Κυριακή του Σεπτεμβρίου. Ωστόσο πολλές δεκαετίες νωρίτερα, ο πρώτος που επισήμανε την ανάγκη λήψης πρωτοβουλιών για εξοικονόμηση χρημάτων – αλλά όχι ενέργειας δεδομένου ότι τότε δεν είχε ακόμα επέλθει η επανάσταση του ηλεκτρισμού – εξαιτίας του φωτός του ήλιου, ήταν ο Βενιαμίν Φραγκλίνος το 1784, την εποχή που ζούσε και εργαζόταν στο Παρίσι ως διπλωμάτης. Μ’ ένα αυτοσαρκαστικό και γενικά σατιρικό άρθρο, στο οποίο δεν παρέλειπε να επιβεβαιώσει τη φήμη του ως εξαιρετικά σφιχτοχέρη περί τα οικονομικά, ενώ παράλληλα καυτηρίαζε τη βαριά φορολογία στη Γαλλία και φυσικά τη συνήθεια των Παριζιάνων να κοιμούνται αργά το βράδυ και να ξυπνούν... το μεσημέρι, ο Φραγκλίνος υπολόγισε πόσο κερί – και χρήματα – θα γλίτωναν οι Παριζιάνοι της εποχής, αν προσάρμοζαν την καθημερινότητά τους στις επιταγές του ηλιακού φωτός.

Το άρθρο δημοσιεύτηκε στη γαλλική εφημερίδα Journal de Paris στις 26 Απριλίου 1784…

πηγή: www.fi.edu/benjamin-franklin/daylight-savings-time

… όμως εδώ αναπαράγεται βάσει της αγγλικής του μετάφρασης, την οποία μετέφρασα στα ελληνικά, όπως τη βρήκα στο www.webexhibits.org/:

Κύριοι,

Συχνά μας ψυχαγωγείτε με αναφορές σε νέες ανακαλύψεις. Επιτρέψτε μου να μεταφέρω στο κοινό, μέσω της εφημερίδας σας, μία ανακάλυψη που έκανα τελευταία μόνος μου και η οποία, θεωρώ ότι, μπορεί να αποβεί πολύ ωφέλιμη.

Τις προάλλες ήμουν σε μια μεγάλη παρέα, όπου επιδείχθηκε η καινούρια λάμπα των κυρίων Κουινκέτ και Λανγκ, η οποία έγινε αντικείμενο θαυμασμού για τη λαμπρότητά της. Όμως έγινε μια γενική έρευνα, αν το λάδι που κατανάλωνε, δεν αντιστοιχούσε στο φως που προσέφερε, οπότε σε μια τέτοια περίπτωση δεν θα γινόταν οικονομία στη χρήση του. Κανείς από τους παρόντες δεν μπορούσε να μας ικανοποιήσει ως προς αυτό, το οποίο, όλοι συμφωνούσαν ότι, θα έπρεπε να είναι γνωστό, καθώς είναι πολύ επιθυμητή η μείωση, αν είναι δυνατόν, του οικονομικού κόστους για το φωτισμό των διαμερισμάτων μας, όταν όλα τ’ άλλα οικογενειακά βάρη αυξήθηκαν τόσο πολύ.

Με χαρά μου είδα αυτό το γενικό ενδιαφέρον για οικονομία, επειδή κι εγώ αγαπώ υπερβολικά την οικονομία.

Γύρισα στο σπίτι και στο κρεβάτι, τρεις ή τέσσερις ώρες μετά τα μεσάνυχτα, με αυτό το θέμα να έχει κολλήσει στο κεφάλι μου. Ένας ξαφνικός, τυχαίος θόρυβος με ξύπνησε γύρω στις έξι το πρωί, όταν με έκπληξή μου ανακάλυψα ότι το δωμάτιό μου ήταν γεμάτο φως. Αρχικά φαντάστηκα ότι το έφεραν κάποιες από εκείνες τις λάμπες, όμως, ενώ έτριβα τα μάτια μου, διαπίστωσα ότι το φως ερχόταν από τα παράθυρα. Σηκώθηκα και κοίταξα έξω να δω τι συνέβαινε, όταν είδα τον ήλιο ν’ ανατέλλει στον ορίζοντα, οπότε διέχεε τις ακτίνες του πλουσιοπάροχα μέσα στο δωμάτιό μου, καθώς η σπιτονοικοκυρά μου είχε παραλείψει το προηγούμενο βράδυ να κλείσει τα παντζούρια.

Κοίταξα το ρολόι μου, που πηγαίνει πολύ καλά, και ανακάλυψα ότι ήταν έξι η ώρα. Επειδή εξακολουθούσα να θεωρώ παράξενο που ο ήλιος ανέτειλε τόσο νωρίς, κοίταξα στο ημερολόγιο, όπου είδα ότι αυτή ήταν η ώρα της ανατολής του για τη συγκεκριμένη μέρα. Κοίταξα τις επόμενες μέρες και διαπίστωσα ότι καθημερινά μέχρι το τέλος του Ιουνίου θα ανέτειλε ακόμα νωρίτερα και ότι σε καμιά στιγμή του χρόνου δεν θα καθυστερούσε η ανατολή του μέχρι τις οκτώ η ώρα. Αναγνώστες, οι οποίοι σαν κι εμένα δεν έχετε ποτέ δει οποιαδήποτε ίχνη λιακάδας πριν τις δώδεκα το μεσημέρι και σπάνια κοιτάζετε το αστρονομικό μέρος του ημερολογίου, θα εκπλαγείτε όσο εξεπλάγην εγώ, ακούγοντας για την ανατολή του ήλιου τόσο νωρίς, ειδικά αν σας διαβεβαιώσω ότι δίνει το φως του μόλις ανατέλλει. Είμαι σίγουρος γι’ αυτό. Κανείς δεν μπορεί να είναι πιο σίγουρος για οποιαδήποτε άλλη πληροφορία. Το είδα με τα ίδια μου τα μάτια. Και επαναλαμβάνοντας την παρατήρηση τα επόμενα τρία πρωινά, κάθε φορά κατέληγα στο ίδιο ακριβώς αποτέλεσμα.

Παρότι αυτό όντως συμβαίνει, όταν μιλάω γι’ αυτήν την ανακάλυψή μου σε άλλους, εύκολα αντιλαμβάνομαι από τις αντιδράσεις τους ότι, χωρίς να το εκφράζουν με λόγια, δεν με πιστεύουν. Ένας γνωστός φυσικός φιλόσοφος με διαβεβαίωσε ότι πρέπει οπωσδήποτε να έκανα λάθος ως προς τις συνθήκες υπό τις οποίες το φως μπήκε στο δωμάτιό μου, επειδή είναι πασίγνωστο, όπως υποστηρίζει, ότι δεν θα μπορούσε να υπάρχει φως εκείνη την ώρα, κατά συνέπεια τίποτα δεν θα μπορούσε να προέλθει από κάτι ανύπαρκτο, και ότι, επειδή τα παράθυρά μου είχαν μείνει κατά λάθος ανοιχτά, αντί ν’ αφήσουν να εισέλθει το φως, απλά άφησαν το σκοτάδι να φύγει. Μάλιστα χρησιμοποίησε αρκετά ευφυή επιχειρήματα για να μου δείξει ότι μπορεί με κάποιον τρόπο να εξαπατήθηκα. Παραδέχομαι ότι με μπέρδεψε λιγάκι, όμως δεν με ικανοποίησε, οι δε επόμενες παρατηρήσεις που έκανα, όπως προανέφερα, επιβεβαίωσαν την αρχική μου γνώμη.

Το γεγονός αυτό ξύπνησε αρκετές σοβαρές και σημαντικές σκέψεις στο μυαλό μου. Σκέφτηκα ότι, αν δεν είχα ξυπνήσει τόσο νωρίς το πρωί, θα είχα κοιμηθεί ακόμα έξι ώρες υπό το φως του ήλιου και ακολούθως θα ήμουν ξύπνιος έξι ώρες το επόμενο βράδυ υπό το φως του κεριού. Κι επειδή το τελευταίο είναι πολύ πιο ακριβό φως σε σχέση με το πρώτο, η αγάπη μου για την οικονομία με οδήγησε να συγκεντρώσω τις λίγες αριθμητικές μου γνώσεις και να κάνω κάποιους υπολογισμούς, τους οποίους θα σας δώσω, αφού πρώτα παρατηρήσω ότι κατά τη γνώμη μου η ωφέλιμη αξία είναι η δοκιμασία της αξίας μιας εφεύρεσης και ότι μια ανακάλυψη που μπορεί να μην έχει κάποια πρακτική εφαρμογή ή δεν εξυπηρετεί σε κάτι, δεν είναι καλή για οτιδήποτε.

Σαν βάση του υπολογισμού μου πήρα την υπόθεση ότι υπάρχουν εκατό χιλιάδες οικογένειες στο Παρίσι και ότι αυτές οι οικογένειες καταναλώνουν 227 γραμμάρια (σ.τ.μ. μισό πάουντ στο πρωτότυπο, σύμφωνα με την τότε ισχύουσα μονάδα μέτρησης) κεριά ανά ώρα. Νομίζω ότι αυτή είναι μια μετριοπαθής παραδοχή, συγκρίνοντας τη μια οικογένεια με μια άλλη, καθώς πιστεύω ότι κάποιες οικογένειες καταναλώνουν λιγότερο, ενώ ξέρω ότι άλλες καταναλώνουν πολύ περισσότερο. Στη συνέχεια, υπολογίζοντας εφτά ώρες την ημέρα ως το μέσο διάστημα που μεσολαβεί από τότε που σηκώνεται ο ήλιος μέχρι να σηκωθούμε εμείς, την ανατολή κατά τους επόμενους έξι μήνες από έξι έως οκτώ ώρες πριν τις δώδεκα το μεσημέρι και επομένως εφτά ώρες τη νύχτα, οπότε καίμε κεριά, ο απολογισμός έχει ως εξής:

Στους έξι μήνες μεταξύ της 20^ης Μαρτίου και της 20^ης Σεπτεμβρίου έχουμε:

Νύχτες	183
Ώρες που καίμε κεριά κάθε νύχτα	7
Ο πολλαπλασιασμός μας δίνει συνολικό αριθμό ωρών	1.281
Αυτές οι 1281 ώρες πολλαπλασιασμένες με το 100.000, όσος είναι ο αριθμός των κατοίκων, δίνουν	128.100.000
Οι 128.100.000 ώρες που ξοδεύονται στο Παρίσι υπό το φως των κεριών, τα οποία καίγοντας μισό πάουντ κεριού μελισσών και ζωικού λίπους ανά ώρα, δίνουν	64.050.000
64.050.000 πάουντ, τα οποία, υπολογίζοντας κατά μέση τιμή 30 σολ ανά πάουντ, κάνει το άθροισμα των 96.075.000 λιβρών τουρνουά	96.075.000

 [Σ.τ.Μ.: Παρενθετικά και για την καλύτερη ανάγνωση του παραπάνω πίνακα πρέπει να σημειωθούν τα εξής: Πάουν είναι μονάδα μέτρησης βάρους· 1 πάουντ αντιστοιχεί σε 454 γραμμάρια περίπου. Σολ και Λίβρες τουρνουά είναι παλιά γαλλικά νομίσματα]

Ένα τεράστιο ποσό! το οποίο η πόλη του Παρισιού μπορεί να εξοικονομεί κάθε χρόνο, χρησιμοποιώντας το φως του ήλιου αντί για κεριά. Αν δεχτούμε ότι οι άνθρωποι είναι επιρρεπείς να προσκολλώνται πεισματικά σε παλιές συνήθειες και ότι θα είναι δύσκολο να τους εξαναγκάσουμε να ξυπνούν πριν το μεσημέρι και κατά συνέπεια η ανακάλυψή μου θα έχει μικρή εφαρμογή. Απαντώ, Nil desperandum (σ.τ.μ.: «Μην απελπίζεσαι» στα λατινικά, φράση του Ρωμαίου ποιητή Οράτιου). Πιστεύω ότι όλοι όσοι έχουν κοινή λογική, μόλις μάθουν από αυτήν την εφημερίδα ότι η μέρα γίνεται φωτεινή όταν ανατέλλει ο ήλιος, θα βρουν τρόπο να σηκώνονται μαζί με τον ήλιο. Και για να υποχρεώσω και τους υπόλοιπους, θα πρότεινα τους εξής κανόνες: Πρώτον, να επιβληθεί φόρος ενός λουδοβικίου (σ.τ.μ.: νόμισμα της εποχής) ανά παράθυρο, για κάθε παράθυρο με παντζούρια που εμποδίζουν το φως του ήλιου.

Δεύτερον, να χρησιμοποιηθεί για την παρεμπόδιση των αναμένων κεριών η ίδια χρήσιμη αστυνομική επιχείρηση, που μας εξανάγκασε τον περσινό χειμώνα να γίνουμε πιο οικονόμοι στα καυσόξυλα. Με άλλα λόγια, να μπουν αστυνομικοί στα μαγαζιά που πουλούν κεριά και ζωικά λίπη και σε καμία οικογένεια να μην επιτρέπεται να προμηθεύεται περισσότερα από 454 γραμμάρια (= 1 πάουντ) κεριών την εβδομάδα.

Τρίτον, να τοποθετηθούν αστυνομικοί οι οποίοι θα απαγορεύσουν όλες τις άμαξες να διέρχονται τους δρόμους μετά το ηλιοβασίλεμα, εκτός από εκείνες των γιατρών, χειρουργών και των μαιών.

Τέταρτον. Κάθε πρωί, μόλις ανατέλλει ο ήλιος, ας χτυπούν όλες οι καμπάνες σε κάθε εκκλησία. Και αν αυτό δεν είναι αρκετό, ας χτυπούν κανόνια σε κάθε δρόμο, ώστε να ξυπνούν αποτελεσματικά οι χαραμοφάηδες και να εξαναγκάζονται ν’ ανοίγουν τα μάτια τους για να δουν το αληθινό τους συμφέρον.

Όλες οι δυσκολίες θα υπάρχουν τις πρώτες δυο-τρεις μέρες. Στη συνέχεια η μεταρρύθμιση θα είναι τόσο φυσική και εύκολη, όσο η παρούσα αταξία, καθώς ce n’est que le premier pas qui coûte (σε ελεύθερη μετάφραση στα ελληνικά θα το αποδίδαμε και ως «κάθε αρχή και δύσκολη»). Υποχρεώστε έναν άνδρα να σηκώνεται στις τέσσερις το πρωί και είναι περισσότερο από προφανές ότι με προθυμία θα πέσει για ύπνο στις οκτώ το βράδυ. Και αφού συμπληρώσει οκτώ ώρες ύπνου, θα σηκωθεί με μεγαλύτερη προθυμία στις τέσσερις το επόμενο πρωί. Όμως αυτό το ποσό των ενενήντα έξι εκατομμυρίων και εβδομήντα πέντε χιλιάδων λίβρεων δεν είναι το σύνολο αυτού που μπορεί να εξοικονομηθεί χάρη στο οικονομικό μου σχέδιο. Ίσως παρατηρήσατε ότι έκανα υπολογισμούς μόνο για το μισό έτος. Πολύ μπορεί να σωθεί και το άλλο μισό, παρότι οι μέρες είναι μικρότερες. Εξάλλου, το τεράστιο απόθεμα κεριού μέλισσας και ζωικού λίπους, που θα περισσέψει το καλοκαίρι λόγω μη κατανάλωσης, πιθανόν θα κάνει τα κεριά πολύ φθηνότερα τον επόμενο χειμώνα και θα συνεχίσουν να είναι φθηνότερα για όσο καιρό θα ισχύει η προτεινόμενη μεταρρύθμιση.

Προς μεγάλο όφελος αυτής της ανακάλυψης, έτσι ελεύθερα όπως μεταδόθηκε από μένα δημόσια, δεν επιζητώ κάποιο σπίτι, εισόδημα, αποκλειστικό προνόμιο ούτε οποιαδήποτε άλλη αμοιβή. Προσδοκώ μονάχα να έχω την τιμή γι’ αυτήν [την ανακάλυψη]. Κι ωστόσο γνωρίζω ότι υπάρχουν μικρά, ζηλόφθονα μυαλουδάκια, τα οποία, ως συνήθως, θα μου την αρνηθούν και θα πουν ότι η εφεύρεσή μου ήταν γνωστή στους αρχαίους και ίσως θα βρουν αποσπάσματα από παλιά βιβλία για να το αποδείξουν. Δεν θα έρθω σε λεκτική αντιπαράθεση με αυτούς τους ανθρώπους ως προς το αν οι αρχαίοι γνώριζαν ότι ο ήλιος δεν ανέτειλε συγκεκριμένες ώρες. Πιθανόν είχαν, όπως κι εμείς, ημερολόγια που το προέβλεπαν, αλλά αυτό δεν έχει ως επακόλουθο ότι ήξεραν πως ο ήλιος έριχνε το φως του από τη στιγμή που ανέτειλε. Αυτό ισχυρίζομαι ότι είναι η ανακάλυψή μου. Αν οι αρχαίοι το γνώριζαν, μπορεί να ξεχάστηκε από τότε στο πέρασμα του χρόνου, επειδή οπωσδήποτε δεν ήταν γνωστό στους σύγχρονους, τουλάχιστον στους Παριζιάνους, και για να το αποδείξω θα χρησιμοποιήσω μόνο ένα απλό επιχείρημα. [Οι Παριζιάνοι] είναι εξίσου καλά εκπαιδευμένοι και συνετοί, ενώ ισχυρίζονται ότι είναι, όπως κι εγώ, εραστές της εξοικονόμησης. Κι από τους πολλούς, βαριούς φόρους που τους έχουν επιβληθεί από τις ανάγκες του κράτους, σίγουρα έχουν ένα σοβαρό λόγο να είναι οικονόμοι. Λέω πως είναι αδύνατον ότι ένας τόσο λογικός λαός, κάτω από οποιεσδήποτε συνθήκες, θα ζούσε επί τόσο μακρύ χρονικό διάστημα υπό το καπνιστό, επιβλαβές για την υγεία, και πάρα πολύ ακριβό φως των κεριών, αν γνώριζε πραγματικά ότι θα μπορούσαν να έχουν τόσο πολύ αγνό φως του ήλιου χωρίς κόστος. 


Σχετικά θέματα, που ίσως σας ενδιαφέρουν:
-- Πότε εφαρμόστηκε για πρώτη φορά η θερινή ώρα στην Ελλάδα;
-- Γιατί τον Ιούλιο του 1916 οι Αθηναίοι γύρισαν τους δείκτες των ρολογιών τους 25 λεπτά μπροστά (και μετά δεν τους γύρισαν ποτέ πίσω)
-- Οι αρνητικές επιδράσεις από την αλλαγή της ώρας στον οργανισμό μας και πώς μπορούμε να τις εξαλείψουμε
-- Η γυναίκα που ξεκίνησε μποϊκοτάζ κατά... της θερινής ώρας!