Τελικά, τι σημαίνει η αναγραφόμενη ημερομηνία λήξης στα μπουκάλια με εμφιαλωμένο νερό;

Είναι μια απορία, που –λίγο ή πολύ– την έχουμε όλοι μας. Τι ακριβώς υπονοεί η ημερομηνία λήξης στα μπουκάλια με εμφιαλωμένο νερό; Το νερό δεν είναι σαλάμι ή κάποιο άλλο ευαίσθητο τρόφιμο, ώστε να χαλάσει μετά την πάροδο ορισμένων μηνών –ενώ παραμένει κλειστό το μπουκάλι– με κίνδυνο να δηλητηριαστούμε. Και πώς όμως προσδιορίζεται εξ αρχής η ημερομηνία λήξης που αναγράφεται στο μπουκάλι; Μπαίνει μια ημερομηνία αυθαίρετα ή υπάρχει ορισμένο κριτήριο και ποιο είναι αυτό;

Ποιο είναι το πρώτο πράγμα που κάνει ο μέσος άνθρωπος στην εποχή της ταχύτητας, όταν ψάχνει απαντήσεις σε ένα οποιοδήποτε –εύκολο ή δύσκολο– ερώτημα; Αναζήτηση στο Google, που μάλιστα προσφέρει και επισκόπηση ΑΙ, στην οποία διαβάζουμε: «Το εμφιαλωμένο νερό δεν λήγει με την έννοια που λήγουν τα τρόφιμα. Η ημερομηνία λήξης που αναγράφεται στη φιάλη αφορά κυρίως τη συσκευασία (πλαστική φιάλη) και όχι το νερό καθαυτό. Το νερό δεν αλλοιώνεται με τον ίδιο τρόπο που αλλοιώνονται τα τρόφιμα».

Γιατί τότε αναγράφεται η ημερομηνία λήξης; Η τεχνητή νοημοσύνη δίνει και πάλι την απάντηση: «Η πλαστική φιάλη μπορεί να φθείρεται με την πάροδο του χρόνου και να απελευθερώνει ουσίες στο νερό. Η ημερομηνία λήξης ενημερώνει για την ασφάλεια της συσκευασίας και όχι του νερού», όπως επίσης «Μετά από μεγάλο χρονικό διάστημα, η ποιότητα του νερού μπορεί να επηρεαστεί ελαφρώς, αλλά δεν καθίσταται επικίνδυνη για κατανάλωση».

Η Κατερίνα Γιουλάκη μέσα από τρεις συνεντεύξεις της

εφημερίδα Κυριακάτικη Νίκη, 3 Μαΐου 1992/ Ψηφιακή Βιβλιοθήκη της Βουλής

Η Κατερίνα Γιουλάκη είχε το σπάνιο χαρακτηριστικό να θεωρείται «άνθρωπος της διπλανής πόρτας». Οι ρόλοι που έπαιξε στον κινηματογράφο και την τηλεόραση, μέσω των οποίων έγινε γνωστό στο ευρύ κοινό πανελλαδικά, αλλά κυρίως ο τρόπος με τους οποίους τους προσέγγιζε –με μια ισορροπημένη φυσικότητα και λαϊκότητα, χωρίς να ολισθαίνει στον υποκριτικό λαϊκισμό– την έκαναν αγαπητή σε όλους.

Η πρώτη της εμφάνιση στο θέατρο έγινε στη Λευκωσία τον Ιούνιο του 1959 ως μέλος του θιάσου του Ντίνου Ηλιόπουλου, που έκανε μια μεγάλη περιοδεία σε Ελλάδα και Κύπρο. Ήταν στο έργο «Η κυρία του κυρίου» των Τσιφόρου και Βασιλειάδου, όπου η Κατερίνα Γιουλάκη έλεγε απλά την ατάκα «Κυρία, έφερα τη γούνα»!

Γνωστή στο θεατρικό κοινό έγινε παίζοντας στην «Εταιρία Θαυμάτων» του Δ. Ψαθά με πρωταγωνιστή το Δημήτρη Χορν, οπότε έγινε γνωστή κυριολεκτικά σε μια βραδιά.

Όταν ο (γνωστός) Βασίλης Λεβέντης κατέθεσε μήνυση σε βάρος της Αλίκης Βουγιουκλάκη!

Φωτογραφία του Βασίλη Λεβέντη, όταν ήταν υποψήφιος δήμαρχος Πειραιά το 1982.

Ιδιαίτερη μορφή της ελληνικής πολιτικής ζωής, ο Βασίλης Λεβέντης έγινε γνωστός στο ευρύ κοινό στις αρχές της δεκαετίας του ’90, αφενός όταν υποστηρίχτηκε από το τότε κυβερνόν κόμμα της Νέας Δημοκρατίας στις αναπληρωματικές εκλογές της Β΄ Αθήνας τον Απρίλιο του 1992 και αφετέρου με τις καλτ εμφανίσεις του στο Κανάλι 67, τον τηλεοπτικό σταθμό που είχε ιδρύσει για να προπαγανδίσει την πολιτική του δράση ως αρχηγός κόμματος.

Οι μεγαλύτεροι σε ηλικία οπωσδήποτε θυμούνται τις φραπεδιές που έπινε ζωντανά στην τηλεόραση και τις κατάρες που έριχνε στους αρχηγούς των κομμάτων εξουσίας, από τα οποία βέβαια και ο ίδιος είχε περάσει. Σύμφωνα με τη Βικιπαιδεία ήταν εκ των ιδρυτικών μελών του ΠΑΣΟΚ από το οποίο φέρεται να αποχώρησε μετά το 1981, ωστόσο το Νοέμβριο του 1980 ο ίδιος δήλωνε πολιτευτής με τη Νέα Δημοκρατία στον Πειραιά (αν και δεν συμπεριλήφθηκε στους συνδυασμούς της στις εκλογές του 1981), κατέβηκε υποψήφιος δήμαρχος Πειραιά ως ανεξάρτητος το 1982 συγκεντρώνοντας ποσοστό 1.20%, στη συνέχεια ίδρυσε δικό του κόμμα, για να κατέβει υποψήφιος με τη Νέα Δημοκρατία το 1989, να ιδρύσει νέο κόμμα το 1990 και τελικά την Ένωση Κεντρώων το 1992, ως επικεφαλής της οποίας συμμετείχε σε όλες τις εκλογικές αναμετρήσεις με πολύ χαμηλά ποσοστά, ώσπου έγινε το θαύμα και το Σεπτέμβριο του 2015 κατάφερε να εισέλθει στο ελληνικό Κοινοβούλιο.

Ωστόσο η πρώτη φορά που ο Βασίλης Λεβέντης απασχόλησε την επικαιρότητα ήταν το Μάρτιο του 1982, με αφορμή όχι κάποια πολιτική παρέμβασή του, αλλά με την κατάθεση μήνυσης κατά της Αλίκης Βουγιουκλάκη! Το ιστορικό, όπως το κατέγραψαν οι εφημερίδες:

Η μεγάλη επιτυχία που σημείωσε η Ρένα Βλαχοπούλου ως τραγουδίστρια σε Τουρκία, Μέση Ανατολή και Αμερική την περίοδο 1946-1951 και ο άγνωστος γάμος της μ' έναν Αμερικανό κομμωτή

Πηγαία, πληθωρική, αυθεντική, ανεπανάληπτη κωμική ηθοποιός η Ρένα Βλαχοπούλου, παρότι αυτοδίδακτη και κατά κύριο λόγο αυτόφωτη, αποτελεί ένα από τα διαχρονικά σημεία αναφοράς της ελληνικής κωμωδίας, ενώ όλοι λίγο-πολύ έχουμε αναρωτηθεί απολαμβάνοντάς την στις ταινίες του παλιού ελληνικού κινηματογράφου: Πόσο ψηλά θα μπορούσε να φτάσει σε παγκόσμιο επίπεδο, αν η χάρη της έφτανε στο Χόλυγουντ;

Βέβαια η φήμη της Ρένας Βλαχοπούλου ως απολαυστικής κωμικής ηθοποιού δεν ξεπέρασε τα σύνορα του ελληνισμού, υπήρχε όμως μια εποχή κατά την οποία η Ρένα μεσουράνησε στο εξωτερικό και σημείωσε τεράστια επιτυχία ως τραγουδίστρια, επιβεβαιώνοντας τον τίτλο που της είχαν αποδώσει, ότι ήταν η Ελληνίδα «βασίλισσα της τζαζ».

Άνοιξη 1946. Η Ρένα Βλαχοπούλου συνοδεύει το συνθέτη Γιάννη Σπάρτακο σε μια μεγάλη περιοδεία στην Κωνσταντινούπολη. Η επιτυχία που σημειώνουν είναι πρωτοφανής. Ειδικά η Ρένα αποτελεί αντικείμενο θαυμασμού αντίστοιχου εκείνου που απολάμβαναν οι μεγαλύτεροι σταρ του κινηματογράφου. Οι Τούρκοι έμαθαν να τραγουδούν «Θα σε πάρω να φύγουμε» ενώ αποθεωτικά για την τραγουδίστρια ήταν και τα σχόλια των τουρκικών εφημερίδων.

Η θεία του πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη (αδερφή του Κωνσταντίνου Μητσοτάκη) που στα νιάτα της εκλέχτηκε... Μις

Η αναβίωση των καλλιστείων μετά από μια εικοσαετία, αλλά και η αξιοπρεπέστατη εμφάνιση της Μις Ελλάς Νταίζης Μαυράκη στα διεθνή καλλιστεία Μις Υφήλιος, όπου κατετάγη τρίτη, προκάλεσαν έναν άνευ προηγουμένου πυρετό καλλιστειομανίας στην ελληνική κοινωνία το καλοκαίρι του 1952. Κάθε συνοικία της Αθήνας, όπως και οι περισσότερες πόλεις της χώρας, ανέδειξαν τις δικές τους «Μις», οι οποίες πόζαραν στο φωτογραφικό φακό όλο περηφάνια με τις κορδέλες τους, γεμάτες όνειρα για μια απροσδιόριστη καριέρα (κατά προτίμηση στον κινηματογράφο και κατά προτεραιότητα στο διεθνές στερέωμα), οι δε φωτογραφίες τους έβρισκαν πρόθυμη φιλοξενία στις σελίδες των περισσότερων εφημερίδων, που έμμεσα τροφοδοτούσαν αυτόν τον άνευ προηγουμένου μαζικό πυρετό ομορφιάς.

Ένα από τα πολλά τοπικά καλλιστεία της χρονιάς έλαβε χώρα στο Λουτράκι στις 27 Αυγούστου 1952, όπου δικαίωμα συμμετοχής για τον πολυπόθητο τίτλο της «Μις Λουτράκι» δεν είχαν μόνο οι ντόπιες, αλλά και όσες νεαρές γυναίκες βρίσκονταν στη λουτρόπολη –δημοφιλέστατο τουριστικό προορισμό της εποχής. Εκείνες τις μέρες, μεταξύ των παραθεριστριών του Λουτρακίου βρισκόταν και η δεύτερη ξαδέρφη της Μις Ελλάς (Νταίζης Μαυράκη), μια εικοσάχρονη κοπέλα από τα Χανιά, που ονομαζόταν Αρτεμισία Μητσοτάκη. Πρόκειται για την θεία του νυν πρωθυπουργού, Κυριάκου Μητσοτάκη, και αδερφή του πρώην πρωθυπουργού Κωνσταντίνου Μητσοτάκη, με τον οποίο έμοιαζε καταπληκτικά (πραγματικά σαν δυο σταγόνες νερό!), όπως θα δείτε στις φωτογραφίες στη συνέχεια.

Αρχικά, η Αρτεμισία δεν ήθελε να λάβει μέρος στα καλλιστεία, αλλά υπέκυψε στις μεγάλες πιέσεις που της ασκήθηκαν, όπως έγραφε την επομένη των καλλιστείων η εφημερίδα Βραδυνή. Η εφημερίδα, που έδειξε μεγάλη ζέση στην ανάδειξη των συνοικιακών και επαρχιακών καλλιστείων το καλοκαίρι του 1952, έγραψε:

Αθανασία Μουστάκα: Ποια ήταν η κινηματογραφική «γιαγιά» της Αλίκης Βουγιουκλάκη στην ταινία «Μοντέρνα Σταχτοπούτα»;

Φωτογραφία της Αθανασίας Μουστάκα στο περιοδικό
Μηνιαίος Εικονογραφημένος Εθνικός Κήρυξ, Ιανουάριος 1932

Βλέποντας και ξαναβλέποντας τις ασπρόμαυρες ελληνικές ταινίες περασμένων δεκαετιών κρατάμε ζωντανή τη μνήμη των ηθοποιών εκείνης της εποχής, οι οποίοι κατάφεραν να νικήσουν το μεγαλύτερο εχθρό της τέχνης τους, που είναι η λήθη εξαιτίας του χρόνου που κυλάει αδυσώπητος. Η αλήθεια είναι ότι σε αντίθεση με τη λογοτεχνία και τις ονομαζόμενες «καλές τέχνες» το θέατρο ήταν και είναι η μοναδική των τεχνών που δεν έχει περιθώρια επιβίωσης στο πέρασμα των χρόνων ως κατεξοχήν θνησιγενής, η οποία μάλιστα επί αιώνες ήταν αδύνατο να καταγραφεί και να μείνει στην αιωνιότητα. Όμως ακόμη και σήμερα δεν μπορεί ν’ αποτυπωθεί σε όλο της το μεγαλείο από μια κάμερα ως μια τέχνη καθαρά βιωματική, η άμεση επικοινωνία του ηθοποιού που βρίσκεται στο σανίδι με τους θεατές που κάθονται στην πλατεία του θεάτρου.  

Ήρθε λοιπόν ο κινηματογράφος –άλλη μορφή τέχνης με εκείνη του θεάτρου, πλην όμως συναφής– και κατάφερε να κρατήσει ζωντανή τη μνήμη ταλαντούχων ηθοποιών, των οποίων τα ονόματα σήμερα ίσως και να αγνοούσαμε. Όμως εστιάζουμε κυρίως στους πρωταγωνιστές, σ’ εκείνους που έπαιζαν τους μεγάλους ρόλους, τους πιο προβεβλημένους, και σπανιότερα σε μικρά αστεράκια που είχαν το πηγαίο ταλέντο –κάποιοι απλά την καλή τύχη της έξυπνης ατάκας χάρη στη γραφίδα ταλαντούχων σεναριογράφων– και άφησαν το δικό τους στίγμα.

Αντίθετα έχουν ξεχαστεί δευτερορολίστες του ελληνικού κινηματογράφου, οι οποίοι είχαν μια μακρά και επιτυχημένη πορεία στο θέατρο, τύγχαναν του σεβασμού των συναδέλφων τους τα χρόνια εκείνα, όμως ήταν πολύ μεγάλοι σε ηλικία για να γίνουν πρωταγωνιστές ή δεν είχαν την απαιτούμενη εξοικείωση με την κινηματογραφική κάμερα, αλλιώς μαθημένοι επί δεκαετίες.

Βλέπουμε για παράδειγμα την κινηματογραφική γιαγιά της Αλίκης Βουγιουκλάκη στη «Μοντέρνα Σταχτοπούτα», ταινία του 1965. Ο ρόλος της δεν είναι απαιτητικός, δεν λέει πολλές ατάκες, βλέποντάς την όμως αισθανόμαστε ότι είναι μια συνηθισμένη γιαγιά του λαού, την οποία θαρρείς και διάλεξε ο σκηνοθέτης από κάποια φτωχογειτονιά της Αθήνας και την έβαλε απλά να πει δυο κουβέντες με την πρωταγωνίστρια και τα μικρά κινηματογραφικά αδερφάκια της. Μόνο που αυτή η τόσο πειστική γιαγιά του λαού ήταν μια ηθοποιός με μακρά εμπειρία στο θέατρο –και μάλιστα σε πολλά κλασικά έργα– η Αθανασία Μουστάκα. Ας τη γνωρίσουμε λίγο καλύτερα...

Κίτσα Κορίνα: Η παρ' ολίγον βεντέτα του γαλλικού κινηματογράφου, που έγινε ρεμπέτισσα, κατέκτησε τα κοσμικά αθηναϊκά σαλόνια και κατηγορήθηκε ως η Ελληνίδα «μαντάμ ντε Πομπαδούρ»

Όσοι αγαπάτε το προπολεμικό ελληνικό τραγούδι ή όσοι ενδιαφέρεστε να το ανακαλύψετε αναζητώντας σπάνιες ηχογραφήσεις εκείνης της περιόδου, σίγουρα εντοπίσατε στο Youtube κάποια ενδιαφέροντα τραγούδια με ερμηνεύτρια –όχι ιδιαίτερα μεγάλων φωνητικών ικανοτήτων είναι η αλήθεια– την Κίτσα Κορίνα (η οποία ουδεμία σχέση με τη συνονόματή της Κορίνα Θεσσαλονικιά, με την οποία ορισμένοι την συγχέουν) με λίγες ηχογραφήσεις, όλες τη διετία 1945-35, αλλά με ευρεία γκάμα τραγουδιών που ξεκινούσαν από κλασικά ταγκό και έφταναν μέχρι πρωτοποριακά χασικλίδικα ρεμπέτικα! Αν πάλι ψάξετε περισσότερες πληροφορίες για το όνομα της καλλιτέχνιδας, ιδίως στα γαλλικά ως «Kitsa Corinne», θα διαπιστώσετε ότι επρόκειτο για μια υποψήφια στάρλετ του γαλλικού σινεμά των αρχών της δεκαετίας του ’30 με πολλές και εντυπωσιακές φωτογραφήσεις. Ποια ήταν τελικά η μυστηριώδης Κίτσα Κορίννα και τι απέγινε; Γιατί παραλληλίστηκε με τη μαντάμ ντε Πομπαδούρ στις αρχές της δεκαετίας του ’50;

Πέντε τραγούδια της Γιουροβίζιον για τη γιορτή της μητέρας!

Θέλεις να ετοιμάσεις μια πρωτότυπη playlist για τη μητέρα σου με αφορμή τη γιορτή της μητέρας; Αν έχετε κοινό πάθος τη Γιουροβίζιον, μπορείς να τις υπενθυμίσεις κάποιες χαρακτηριστικές συμμετοχές χωρών με ύμνους προς τη μάνα, το πιο αγαπημένο πρόσωπο των παιδιών σ’ όλα τα μήκη και πλάτη του κόσμου.

Στο 14ο διαγωνισμό τραγουδιού, που φιλοξενήθηκε στη Μαδρίτη στις 29 Μαρτίου 1969, το Μονακό εκπροσωπήθηκε από το 12χρονο Ζαν-Ζακ. Ήταν το πρώτο παιδί που εμφανίστηκε στη σκηνή της Γιουροβίζιον και ο πρώτος καλλιτέχνης μ’ ένα τραγούδι αφιερωμένο στη μεγάλη αγάπη ενός παιδιού για τη μητέρα του. Το «Maman, Maman» χωρίζεται σε δύο μέρη. Στο πρώτο μισό, ο Ζαν-Ζακ αφηγείται στη μητέρα του ένα θαυμάσιο όνειρο που είχε δει, ότι είχε μεγαλώσει, είχε γίνει στρατιώτης και ετοιμαζόταν να φύγει μ’ ένα μεγάλο πλοίο κάνοντας τη μητέρα του περήφανη. Στο δεύτερο μισό όμως συνειδητοποιεί ότι αυτό ήταν ένα όνειρο, το οποίο δεν βιάζεται να ζήσει. «Θέλω να ξεχάσω το στρατιώτη και το μεγάλο πλοίο/ Θέλω να μείνω κοντά σου και είθε ο Θεός να σε κρατήσει για πολύ καιρό/ Εσένα, την πιο όμορφη απ’ όλες τις μαμάδες./ Μαμά, μαμά, θέλω να παραμείνω παιδί/ Κράτησέ με κοντά σου, μαμά». 

Το χαριτωμένο αυτό τραγουδάκι συγκέντρωσε 11 βαθμούς και κατέκτησε την έκτη θέση σε σύνολο 16 συμμετοχών.

Πότε και πώς γιορτάστηκε για πρώτη φορά η Ημέρα της Μητέρας στην Ελλάδα. Πότε μετατέθηκε στις 2 Φεβρουαρίου, πότε (και γιατί) τη δεύτερη Κυριακή του Μαΐου

 

Ο ΠΡΩΤΟΣ ΕΟΡΤΑΣΜΟΣ ΤΟ 1929

Πότε πρέπει να γιορτάζεται η Γιορτή της Μητέρας; Στις 2 Φεβρουαρίου, ημέρα της Υπαπαντής, με ανάδειξη περισσότερο της θρησκευτικής διάστασης ή τη δεύτερη Κυριακή του Μαΐου, όπως έχει επικρατήσει εδώ και πολλές δεκαετίες, με χαρακτήρα περισσότερο εμπορικό;

Οι περισσότεροι το αγνοούν, όμως αρχικά στην Ελλάδα η «Ημέρα της Μητέρας», όπως ονομαζόταν επίσημα, γιορταζόταν στα τέλη του χρόνου, στο πλαίσιο της Εβδομάδας του Παιδιού. Πιο συγκεκριμένα ο πρώτος εορτασμός έγινε στις 29 Δεκεμβρίου 1929, ημέρα Κυριακή.

Η ιδέα ανήκε στη Σερραία παιδαγωγό Άννα Τριανταφυλλίδου (1867-1960), αντιπρόεδρος τότε του Λυκείου Ελληνίδων και έφορος του τμήματος Μητέρων και Παιδαγωγών του Πατριωτικού Ιδρύματος Προστασίας του Παιδιού, η οποία πολλές φορές τιμήθηκε για την εκπαιδευτική και εθνική της δράση, ήταν μάλιστα η πρώτη Ελληνίδα στην οποία απονεμήθηκε το παράσημο του Ταξιάρχου Γεωργίου Α΄. Η πρότασή της υιοθετήθηκε στις 19.12.1929 σε συνεδρίαση του Λυκείου των Ελληνίδων, οπότε και επισήμως ο εορτασμός της Ημέρας της Μητέρας εντάχθηκε στο πρόγραμμα της Εβδομάδας του Παιδιού, που είχε ήδη καθιερωθεί από το Πατριωτικό Ίδρυμα το 1925 και γιορταζόταν την περίοδο μεταξύ της δεύτερης μέρας των Χριστουγέννων και της παραμονής Πρωτοχρονιάς (π.χ. το 1929, μεταξύ 26 και 30 Δεκεμβρίου).

Ο Θανάσης Βέγγος περιγράφει την πορεία και το μυστικό της επιτυχίας του σε τρεις σπάνιες συνεντεύξεις του τη δεκαετία του '60.

Δεκατέσσερα χρόνια από το θάνατό του στις 3 Μαΐου 2011, ο Θανάσης Βέγγος εξακολουθεί να αποτελεί ένα σπάνιο παράδειγμα λαϊκού κωμικού, που όχι απλά δεν έχει ξεπεραστεί από τον αδυσώπητο χρόνο και τα νέα καλλιτεχνικά ρεύματα που αυτός φέρνει (αλλάζοντας κατά κανόνα το περιεχόμενο της λαϊκότητας στην τέχνη), αλλά εξακολουθεί να αγαπιέται από όλες τις ηλικίες, μικρούς και μεγάλους. Και οι τηλεθεατές που επιστρέφουν ξανά και ξανά στις ταινίες του, δεν επιλέγουν απλά ένα σενάριο (πολλές ταινίες του άλλωστε έχουν ένα σενάριο υποτυπώδες, που μεγαλώνει σε αξία από τον ίδιο τον πρωταγωνιστή), αλλά επιλέγουν να δουν την όποια «ταινία με τον Βέγγο» και το μοναδικό, πηγαίο παίξιμό του, που χαρίζει πηγαίο άφθονο γέλιο.

«Χρωστάω τα πάντα στον κόσμο και στο Νίκο Κούνδουρο, που είναι ο άνθρωπος που άλλαξε τη ζωή μου... Τι θα ήμουνα, αν δεν μ’ εύρισκε; Ένας μικροβιοτέχνης...» παραδεχόταν σε συνέντευξή του, που δημοσίευσε η εφημερίδα Έθνος στις 10 Μαρτίου 1966.

Ποιοι ήταν οι πρώτοι λιμοκοντόροι; Μια ιστορία διαφθοράς με πρωταγωνιστές φαντάρους, «ξαδέρφες» και «κουζίνες»

Ο «λιμοκοντόρος» είναι μια από τις λέξεις που δεν χρησιμοποιούμε πολύ στην καθημερινότητά μας, όμως μας είναι κάπως οικεία. Όλοι την έχουμε ακούσει είτε σε παλιές ελληνικές ταινίες είτε από συγγενείς και γνωστούς μεγαλύτερης ηλικίας είτε σπανιότερα από νεότερους, που έχουν μια εξοικείωση με την παλιά αργκό, απομεινάρι της οποίας είναι και ο «λιμοκοντόρος». Πολλοί δεν ξέρουν και τι ακριβώς σημαίνει η λέξη, πέραν του ότι πρόκειται για έναν προφανώς μειωτικό χαρακτηρισμό, αντίστοιχο του «τζιτζιφιόγκου» -άλλο απομεινάρι της παλιάς αργκό.

Σύμφωνα με μία εκδοχή, που οφείλεται και στην ετυμολογία της λέξης, ο «λιμοκοντόρος» προήλθε από τα Επτάνησα –πιθανόν από την Κεφαλλονιά. Η λέξη είναι σύνθετη, προερχόμενη από τον «λιμό» (δηλαδή την πείνα»), τον «κόντε» (δηλαδή τον αριστοκράτη) και μια κατάληξη πολύ συνηθισμένη εκείνη την εποχή («-όρος», «-άρος»), υποδηλωτική της υπερβολής, όπως σήμερα χρησιμοποιούμε το «-άρας».

Το σίγουρο είναι ότι στην ηπειρωτική Ελλάδα η λέξη έγινε γνωστή γύρω στα 1885-85, την περίοδο της υποχρεωτικής επιστράτευσης διαρκείας που είχε κηρύξει η κυβέρνηση του Θεόδωρου Δηλιγιάννη δημιουργώντας μια περίεργη κατάσταση «ειρηνοπολέμου» με την Οθωμανική αυτοκρατορία μετά την προσάρτηση της Ανατολικής Ρωμυλίας στη Βουλγαρία.

Ποιο ήταν αρχικά το τέλος του θεατρικού «Στρίγγλου που έγινε αρνάκι» και γιατί άλλαξε μετά την πρώτη παράσταση;

Πολλά ελληνικά θεατρικά έργα, κωμωδίες κατά κύριο λόγο, πέρασαν στην αθανασία χάρη σε κινηματογραφικές διασκευές με τη συμμετοχή αγαπημένων πρωταγωνιστών, οι οποίες γνώρισαν μεγάλη εμπορική επιτυχία και συνεχίζουν να προβάλλονται μέχρι σήμερα.

Ένα από αυτά τα θεατρικά έργα ήταν και το «Μια κυρία ατυχήσασα» των Αλέκου Σακελλάριου και Χρήστου Γιαννακόπουλου, που μας είναι περισσότερο γνωστό με τον τίτλο της κινηματογραφικής του διασκευής, «Ο στρίγγλος που έγινε αρνάκι», με βασικούς πρωταγωνιστές το Λάμπρο Κωνσταντάρα και τη Μάρω Κοντού, αλλά και με τη Μήτση Κωνσταντάρα να κλέβει τις εντυπώσεις ως η «αυθεντική» ατυχήσασα.

Τηλεοπτικά τοπ10 της δεκαετίας του '80: Η κυριαρχία των ταινιών

Στις αρχές της δεκαετίας του ’80, η αλλαγή που συντελέστηκε στην κρατική τηλεόραση μετά την πολιτική «Αλλαγή» τον Οκτώβριο του 1981, με λιγότερα και λιγότερο εύπεπτα ελληνικά σίριαλ, είχε τον αντίκτυπό της και στα νούμερα τηλεθέασης, όπως τα ανακοίνωνε η εταιρία ICAP HELLAS, που πραγματοποιούσε σχετικές έρευνες στην περιοχή Αθήνας και Πειραιά. Ενδεικτικά κάποια νούμερα:

Την εβδομάδα 4 – 10 Σεπτεμβρίου 1982, πρώτη σε τηλεθέαση με ποσοστό 59% ήταν αναμενόμενα η ζωντανή τηλεοπτική μετάδοση των πανευρωπαϊκών αγώνων στίβου, οι οποίοι φιλοξενήθηκαν στην Αθήνα και εγκαινίασαν το Ολυμπιακό Στάδιο της Καλογρέζας.

Υψηλά νούμερα τηλεθέασης, που κυμαίνονταν από 23 έως 48 %, είχαν οι κινηματογραφικές ταινίες της εβδομάδας, ενώ αντίστοιχα ήταν τα νούμερα και των δελτίων ειδήσεων της ΕΡΤ (23 - 48%), ενδεχομένως λόγω και των αγώνων.

Δημοφιλέστερο ελληνικό σίριαλ της εβδομάδας με τηλεθέαση 38% αναδείχτηκε η «Κούρσα του θανάτου», αστυνομική σειρά με πρωταγωνιστή το Γιώργο Φούντα, που προβαλλόταν στην ΕΡΤ. Μακράν δεύτερο στην ίδια κατηγορία με τηλεθέαση μόλις 17% ο «Φονιάς» (τηλεοπτική διασκευή του διηγήματος του Γεώργιου Βιζυηνού «Ποίος ήτο ο φονεύς του αδελφού μου» στην ΥΕΝΕΔ), ενώ μόλις το 14% του τηλεοπτικού κοινού παρακολούθησε το πρώτο επεισόδιο του «Ζητιάνου» στην ΥΕΝΕΔ, τηλεοπτική μεταφορά του ομώνυμου μυθιστορήματος του Ανδρέα Καρκαβίτσα.

Τηλεοπτικά τοπ10 της περιόδου 1977 - 1981: Η απόλυτη κυριαρχία των ελληνικών σίριαλ

Τη δεκαετία του ’70, η μέτρηση της τηλεθέασης των προγραμμάτων των δύο καναλιών (ΕΡΤ και ΥΕΝΕΔ) γινόταν από την εταιρία σφυγμομετρήσεων ICAP ανά μήνα και μόνο –ή κατά κύριο λόγο– στην Αθήνα, δείχνοντας μάλλον τις γενικές τάσεις στις προτιμήσεις, χωρία να εξετάζεται αναλυτικά η επιτυχία μιας εκπομπής σε συγκεκριμένη ημερομηνία (π.χ. το κάθε επεισόδιο ενός σίριαλ).

Μια ενδεικτική ματιά στα προγράμματα που αγαπούσαν να παρακολουθούν οι Έλληνες τηλεθεατές στο δεύτερο μισό της δεκαετίας αυτής και στις αρχές της επόμενης (συμπτωματικά μέχρι τις εκλογές του 1981), όπως τα αλίευσα σε διάφορες εφημερίδες της εποχής:

 

Αλέκος Αλεξανδράκης, Τζένη Καρέζη, Διονύσης Παπαγιαννόπουλος: Τι δήλωναν για την τηλεόραση οι πρωταγωνιστές του ελληνικού θεάτρου και κινηματογράφου, που δεν δίστασαν ν' αγκαλιάσουν τη μικρή οθόνη στα πρώτα της βήματα

Τη δεκαετία του 1970, δεν υπήρχαν πολλοί τηλεοπτικοί δέκτες στην Αθήνα. Πολλές οικογένειες δεν είχαν τηλεόραση στα σπίτια τους και έκαναν επισκέψεις σε φίλους, συγγενείς, λατρεμένους ή αχώνευτους γείτονες που διέθεταν τις «μαγικές» συσκευές. Όμως ακόμα και μέσα σ’ αυτές τις συνθήκες (της σχετικά χαμηλής διείσδυσης στον πληθυσμό), η τηλεόραση έδειξε από νωρίς τη δύναμή της, χαρίζοντας μια άνευ προηγουμένου δημοτικότητα σε ήδη καταξιωμένους και αγαπημένους πρωταγωνιστές του ελληνικού θεάτρου και κινηματογράφου!

Χαρακτηριστικό ήταν το παράδειγμα του Αλέκου Αλεξανδράκη, ο οποίος τον Ιούνιο του 1972 άρχισε να εισβάλλει στα σπίτια των Ελλήνων τηλεθεατών υποδυόμενος τον «Παράξενο Ταξιδιώτη» στην ομώνυμη σειρά του μυστηρίου του Γιάννη Φίλιππα, που προβαλλόταν τρεις φορές την εβδομάδα με πολύ μεγάλη επιτυχία. Μάλιστα, σ’ ένα γκάλοπ τον Οκτώβριο του 1972, το σίριαλ φερόταν να έχει τηλεθέαση 80% και βρισκόταν στη δεύτερη θέση πίσω από τον «Άγνωστο Πόλεμο».

Η απαγόρευση των ρουσφετιών και του... μπακλαβά στη Σκόπελο τον Ιούλιο του 1828!

Στις 7 Δεκεμβρίου 1908, η εφημερίδα Αθήναι αναδημοσίευσε από εφημερίδα του Βόλου μια απόφαση της Δημογεροντίας Σκοπέλου το μακρινό 1828, που έθετε σειρά περιορισμών με στόχο τη μείωση των εξόδων των νοικοκυριών του νησιού. Θα μπορούσαμε να κάνουμε λόγο για «μέτρα λιτότητας» με τη σημερινή ορολογία.

Ενδιαφέρον όμως παρουσιάζει όχι ο στόχος της λιτότητας –ένας στόχος θεμιτός σε μια δύσκολη μεταβατική περίοδο, όπου το ελληνικό κράτος μόλις είχε αρχίσει να κάνει τα πρώτα του βήματα υπό τη διοίκηση του Ι. Καποδίστρια, ενώ δεν είχε ακόμη αναγνωριστεί επίσημα– αλλά το περιεχόμενο των μέτρων. Στο στόχαστρο μπήκαν κατά κύριο λόγο οι ενδυμασίες των γυναικών, οι οποίες έπρεπε να υπακούσουν σ’ ένα αυστηρό πλαίσιο κανόνων («dress code» στα σύγχρονα ελληνικά), ώστε να είναι όσο το δυνατόν πιο ταπεινές. Τα ρουσφέτια απαγορεύτηκαν επίσης (θεωρητικά τουλάχιστον), ενώ για κάποιο λόγο η δημογεροντία του νησιού έκρινε ότι έπρεπε να απαγορεύσει και τον... μπακλαβά, ο οποίος μάλλον θεωρήθηκε -ή όντως ήταν για τα δεδομένα της εποχής- κάτι σαν γλυκό των πλουσίων!

Η απόφαση δεν ήταν ιδιαίτερα κατατοπιστική για τις ποινές που θα επιβάλλονταν στους παραβάτες, πέραν του ότι αυτοί θα τιμωρούνταν «με την πλέον μεγαλειτέραν παιδείαν ασυγχωρήτως κατά τους νόμους». Αρκετά ασαφής η απειλή για να τρομάξει τους λάτρεις του μπακλαβά... και των ρουσφετιών! 

Αν πέτυχε ο σκοπός της δημογεροντίας; Άγνωστο! Αν υπάρχει κάποιος Σκοπελίτης με γνώση επί του θέματος, ας με ενημερώσει σχετικά. Προς το παρόν, απολαύστε την περιβόητη απόφαση του 1828, όπως τουλάχιστον είδε το φως της δημοσιότητας 80 χρόνια αργότερα. 

Ο Κωστής Παλαμάς μέσα από τα λόγια των άλλων και τα δικά του - Οι τελευταίες του στιγμές, όπως τις αφηγήθηκε η κόρη του, Ναυσικά

«Δεν πενθούνε σήμερα μονάχα οι Μούσες. Πενθεί ολάκερο το ελληνικό έθνος. Ο μεγαλύτερος ποιητής δυο γενεών δεν υπάρχει πια. Ο Κωστής Παλαμάς. Επί εξήντα χρόνια στάθηκε ο πρώτος ποιητής της χώρας του και ο πνευματικός πατέρας όλων όσοι έχουν δοξαστή ως μεγάλοι τεχνίτες του στίχου. Όλοι πατήσανε πάνου στα φτερά του για να βρούνε τον εαυτό τους.

Ο Παλαμάς δεν ήτανε μονάχα ένας ποιητής καινοτόμος· δεν ήτανε μονάχα ένας διανοητής με πλατειές αντιλήψεις· δεν είχε μονάχα την υπέρτατη αρετή του λόγου παρά και του ήθους· και προπαντός μέγας γλωσσοπλάστης. Όποιες επιφυλάξεις κι αν έχουν οι νεώτεροι για το έργο του, κανείς δε θα μπορέση ν’ αρνηθή, πως ο Παλαμάς έφτ[ι]ασε τη νέα μας ποιητική γλώσσα και μετά απ’ αυτόν τίποτα δεν έχει να προσθέση κανείς παρά να χαλάση.»

Με τα παραπάνω σχόλια ο Κώστας Βάρναλης αποχαιρέτησε τον Κωστή Παλαμά μέσω της στήλης του στην εφημερίδα Πρωία στις 28 Φεβρουαρίου 1943, υποκλινόμενος στη δύναμη του πνευματικού έργου του αποθανόντα ποιητή και στα σπάνια χαρίσματα της προσωπικότητάς του. Έγραφε σε άλλα σημεία του άρθρου του:

«Ο Παλαμάς, ποιητής πρωτεϊκός κι ανήσυχος, ήτανε ακατάπαυστα συγχρονισμένος με όλα τα πνευματικά ρεύματα του καιρού του. Ρωμαντικός, νεοκλασσικός, παρνασσικός, συμβολιστής. Είνε ο πρώτος μετά το Σολωμό Ευρωπαίος ποιητής χωρίς να πάψη να ούτε στιγμή να είνε πάνου απ’ όλα Ρωμιός. Δεν είχε ούτε φανατισμούς ούτε μικροχαρείς αυτοερωτισμούς. Δεν είχε μισαλλοδοξίες και δε φθονούσε κανένα. Στάθηκε πάντα ο Δάσκαλος και ο παραστάτης των νεωτέρων του.

[...] Τον ωνομάσανε ποντίφικα των ελληνικών γραμμάτων. Αλλ’ ήτανε κάτι παραπάνου: πατέρας. Κ’ επί εξήντα χρόνια υπήρξε η φωνή του έθνους. [...]

Το έργο του το ποιητικό, το πεζογραφικό, το κριτικό είνε απέραντο. Κι αν το έργο του αυτό έχη ανισότητες, αυτό ακριβώς αποδείχνει, πόσο ήτανε μεγάλος. Οι μέτριοι δεν έχουνε πεσίματα· αυτό είνε προνόμιο των μεγάλων. Κι όπως ο αετός του Κάλβου, “αν έπεσεν, αφ’ υψηλού όμως έπεσεν”.

Δεν υπήρξε όχι μονάχα τεχνοτροπία παρά και ιδεολογία, που να μη την αγκάλιασε. Και σ’ αυτό το κεφάλαιο στάθηκε ο πρώτος, που άνοιξε το δρόμο στους άλλους. Και ποτές δεν εκανόνιζε τη γνώμη του ανάλογα με τη γνώμη των άλλων γι’ αυτόν. Είτε ήσαν θαυμαστές του είτε επικριτές του, εννοούσε πάντα να είνε δίκιος. Κι’ όταν κάποτες ένας νεώτερός του τον έβρισε σ’ ένα του στιχούργημα, ο Παλαμάς δεν είπε τίποτα παρά τα λίγα αυτά λόγια, που δείχνουνε την ανωτερότητα του ανθρώπου: “Κι όμως είνε ποιητής”.

[...] Ήτανε ο πραγματικός Διγενής Ακρίτας του στίχου. Κι’ αν πέθανε, το έργο του δε θα πεθάνη».

Η αποκριάτικη εμφάνιση που έκανε πάταγο στη Θεσσαλονίκη στα τέλη της δεκαετίας του '40 (φωτογραφίες)

Στις 23 Φεβρουαρίου 1947, οι Θεσσαλονικείς βρέθηκαν μπροστά σε μια τεράστια όσο και αναπάντεχη έκπληξη. Είκοσι δύο μήνες μετά την αυτοκτονία του, ο Αδόλφος Χίτλερ περπατούσε στους δρόμους της πόλης συνοδευόμενος από την ακολουθία του! Ήταν λοιπόν ζωντανός ο Γερμανός δικτάτορας, που είχε σπείρει το θάνατο και την καταστροφή στην Ευρώπη; Και τι γύρευε στη νύφη του Θερμαϊκού;

Η Θεσσαλονίκη ήταν η πρώτη μεγάλη ελληνική πόλη που έπεσε στα χέρια των Γερμανών στις 9 Απριλίου 1941 και επί 42 μήνες οι κάτοικοί της βίωσαν όλες τις βαρβαρότητες που χαρακτήρισαν τη γερμανική κατοχή (κατάργηση κάθε μορφής ελευθερίας, βασανιστήρια των αντιφρονούντων, εξόντωση του εβραϊκού πληθυσμού, πείνα), ήταν όμως και η πρώτη πόλη πανευρωπαϊκά, όπου ιδρύθηκε μια αντιστασιακή οργάνωση (η «Ελευθερία») το Μάιο του 1941.

Το Φεβρουάριο του 1947 οι εφιαλτικές μνήμες ήταν νωπές, όμως οι Θεσσαλονικείς όχι απλά δεν τρόμαξαν στη θέα του Χίτλερ να περπατά στους δρόμους της πόλης τους, αλλά τον αποθέωσαν, καθώς στο πρόσωπό του αναγνώρισαν τον συμπολίτη τους Ν. Σουσάνη, ο οποίος –διαθέτοντας προφανώς άφθονο μαύρο χιούμορ– είχε την έμπνευση μιας πραγματικά πρωτότυπης αποκριάτικής στολής, ένας ευφυέστατος τρόπος να ξορκιστεί το κακό που είχε προκαλέσει ο –νεκρός πλέον– αιμοδιψής δικτάτορας με το χαρακτηριστικό (για τα καρναβάλια) μουστάκι και τις χαρακτηριστικές (για τα καρναβάλια) νευρικές κινήσεις του σώματός του.

Πώς μαθεύτηκε στην Ελλάδα ότι η Μαρία είχε γίνει Κάλλας

Από την πρώτη εμφάνισή της σε ηλικία μόλις 14 ετών, ούσα μαθήτρια του Εθνικού Ωδείου, στην αίθουσα του Παρνασσού στις 11 Απριλίου 1938, η πορεία της Μαρίας Καλογεροπούλου ήταν σταθερά ανοδική, με τη βοήθεια της δασκάλας της, Ελβίρα ντε Ιντάλγκο, η οποία ανέλαβε την εκπαίδευση της Μαρίας το 1939.

Στις 6 Ιουλίου 1944 η δεκαπενθήμερη θεατρική επιθεώρηση «Το Θέατρο» δημοσίευσε μια επιβλητική φωτογραφία της Μαρίας (ή Μαίρης) Καλογεροπούλου, την οποία περιέγραφε ως «Ένα φωτεινό αστέρι στο στερέωμα της Λυρικής Σκηνής», για την οποία μάλιστα «μίλησαν και έγραψαν ως και ξένα περιοδικά και εφημερίδες», και την τοποθετούσε «στη θέσι των πρώτων στελεχών της Εθνικής Λυρικής».

Αγαπημένοι Έλληνες ηθοποιοί σε σπάνιες, παλιές φωτογραφικές εμφανίσεις τους στον ελληνικό τύπο

Ανατρέχοντας στα φύλλα παλιών εφημερίδων, κάποιες φορές βρισκόμαστε προ ευχάριστων εκπλήξεων. Ο λόγος γίνεται για φωτογραφικές εκπλήξεις, που μας δίνουν την ευκαιρία να δούμε αγαπημένα πρόσωπα του θεάματος σε πολύ μικρότερη ηλικία από αυτήν που τους γνωρίσαμε ως θεατές. Αυτή είναι και η επιθυμία του παρόντος αφιερώματος, να μοιραστούμε άγνωστες ή ελάχιστα γνωστές φωτογραφίες αγαπημένων ηθοποιών γυρνώντας το χρόνο πολλά χρόνια πίσω.

Ένας από τους πιο γνωστούς και πιο αγαπημένους Έλληνες ηθοποιούς –για πολλά χρόνια και παρουσιαστής ειδήσεων στην ΕΡΤ όπως θυμούνται οι παλιότεροι– είναι ο Αλέξανδρος Αντωνόπουλος. Εγγονός της σπουδαίας και βραβευμένης με Όσκαρ ηθοποιού Κατίνας Παξινού, για την οποία συχνά μιλάει στις συνεντεύξεις του, ο Αλέξανδρος Αντωνόπουλος έκανε το φωτογραφικό ντεμπούτο του στις σελίδες του ελληνικού τύπου σε ηλικία μόλις 3.5 ετών στο πλευρό της διάσημης γιαγιάς του, αλλά και του μεγαλύτερου αδελφού του, Φαίδωνα. Η φωτογραφία δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα Έθνος στις 19 Μαΐου 1951.

Ποιος ήταν ο περιβόητος Παναγής, που όλοι τον έψαχναν και ρωτούσαν «Μην είδατε τον Παναγή»; Έργα και ημέρες της πολυετούς δράσης του!

Το 1943, εν μέσω της γερμανικής Κατοχής, μια φράση ακουγόταν ολοένα πιο συχνά στους δρόμους της Αθήνας, μια φράση που επιβίωσε μέχρι σήμερα: «Μην είδατε τον Παναγή;».

«Ποιος είναι αυτός ο Παναγής; Μέγας επί των ημερών μας κατακτητής, όσον και ο Αλέξανδρος. Με τη διαφορά ότι, αντί να κατακτήση ασιατικά κράτη, κατέκτησε τις καρδιές δέκα και πλέον κοριτσιών της Αττικής. Κι όπως ο Μέγας Αλέξαντρος  έλυσε τον γόρδιον δεσμόν, έτσι κι ο Παναγής έλυσε για κάμποσο καιρό... το οικονομικό του πρόβλημα».

Τα παραπάνω έγραφε στην εφημερίδα Βραδυνή στις 27 Οκτωβρίου 1943 ο δημοσιογράφος και θεατρικός συγγραφέας Ασημάκης Γιαλαμάς, ο οποίος στη συνέχεια παρέθετε την ιστορία του περιβόητου Παναγή, ενός «κομψού και δραστήριου νέου», που είχε εμφανιστεί αρκετούς μήνες νωρίτερα στα χωριά της Αττικής.

Η ιστορία γύρω από την εισαγωγή της πατάτας στην Ελλάδα ή γιατί η 28η Φεβρουαρίου θα μπορούσε να ανακηρυχθεί και «εθνική μέρα πατάτας»

Όλοι έχουμε ακούσει την ιστορία –στην πραγματικότητα το μύθο– για το πώς ο Ιωάννης Καποδίστριας κατάφερε να διαδώσει την καλλιέργεια της πατάτας στους επαναστατημένους Έλληνες προς τα τέλη της τρίτης δεκαετίας του 19ου αιώνα με ένα τέχνασμα. Βέβαια οι πηγές δεν συμφωνούν ακριβώς στο υποτιθέμενο τέχνασμα του πρώτου κυβερνήτη κι αυτό από μόνο του θα ήταν αρκετό να καταλάβουμε ότι πρόκειται για μύθο και όχι για ιστορική αλήθεια.

Εντόπισα μία εκδοχή (εφημερίδα Εστία, 20.10.1914) που υποστηρίζει ότι ο Ι. Καποδίστριας διέταξε να αφεθεί ένα μεγάλο φορτίο πατατών στην προκυμαία του Ναυπλίου χωρίς καμία απολύτως επίβλεψη, ώστε οι διερχόμενοι από το σημείο άνθρωποι του λαού άρχισαν να κλέβουν τις παρατημένες πατάτες κάτω από τα σκοπίμως «στραβά μάτια» των αρχών.

Υπάρχει φυσικά και η μακράν δημοφιλέστερη εκδοχή, ότι στην προκυμαία της Αίγινας (και όχι του Ναυπλίου), διοργανώθηκαν συλλαλητήρια διαμαρτυρίας  αγανακτισμένων πολιτών που κατηγορούσαν τον Καποδίστρια ως «προδότη» και «άθεο», που ήθελε να καταστρέψει το θρησκευτικό συναίσθημα του λαού με τις πατάτες, και ότι ως απάντηση ο κυβερνήτης διέταξε την αυστηρή φρούρηση του φορτίου, που αρχικά συναντούσε την πλήρη αδιαφορία των ντόπιων, εντός αποθηκών, με αποτέλεσμα οι ντόπιοι ν’ αλλάξουν σιγά σιγά μυαλά υπό το σκεπτικό ότι για να φυλάσσεται τόσο αυστηρά αυτός ο άγνωστος καρπός, θα πρέπει να ήταν και πολύτιμος. Και κάπως έτσι, υπό την ανοχή των φρουρών οι πατάτες σύντομα εξαφανίστηκαν!