ΜΑΪΟΣ ΚΑΙ ΓΑΛΛΙΚΗ ΙΣΤΟΡΙΑ

Ο Μάιος είναι ένας μήνας που ιστορικά φαίνεται ότι "ταιριάζει" στη Γαλλία, καθώς δεν είναι και λίγα τα ιστορικά γεγονότα που σημάδεψαν τη χώρα και διαδραματίστηκαν το μήνα αυτό - πέρα από τα γεγονότα του '68. Κοινό χαρακτηριστικό αυτών είναι ότι σηματοδοτούν με τον ένα ή τον άλλο τρόπο το κλείσιμο μιας εποχής και το πέρασμα σε μια νέα σελίδα της γαλλικής Ιστορίας. Ας τα δούμε συνοπτικά:

1804: Στις 18 Μαΐου η γαλλική Γερουσία ανακήρυξε τον Ναπολέοντα Βοναπάρτη αυτοκράτορα της χώρας ανοίγοντας το δρόμο για την ίδρυση της Πρώτης Γαλλικής Αυτοκρατορίας με την ορκωμοσία του στην εκκλησία της Παναγίας των Παρισίων στις 2 Δεκεμβρίου του ίδιου χρόνου.

1848: Το Φεβρουάριο του 1848, μια χρονιά μεγάλων επαναστατικών κινημάτων σε όλη την ευρωπαϊκή ήπειρο, ανακηρύχθηκε η αποκαλούμενη Δεύτερη Γαλλική Δημοκρατία. Στις εκλογές της 23ης Απριλίου 1848 επικράτησαν οι μετριοπαθείς δημοκρατικοί έναντι των σοσιαλιστών του Λουί Μπλαν. Στις 10 Μαΐου το νεοεκλεγέν κοινοβούλιο απέρριψε την πρόταση του Μπλαν για τη θέσπιση "Υπουργείου Εργασίας και Προόδου". Η απόφαση προκάλεσε αναταραχή μεταξύ των εργατών-οπαδών του Μπλαν, η οποία μάλιστα οξύνθηκε από νέα απόφαση του νομοθετικού σώματος δύο μέρες αργότερα, με την οποία απαγορευόταν στα πολιτικά κόμματα και σε ομάδες ειδικών συμφερόντων να στείλουν επίσημες αποστολές στο Κοινοβούλιο για να διαβάσουν δημόσια τις αναφορές τους, πρακτική που αναβίωσε από την εποχή της γαλλικής επανάστασης. Η άρνηση των εργατών να στείλουν αντιπροσωπεία σε μια δημόσια εκδήλωση στις 14 Μαΐου οδήγησε στην ακύρωση της, ενώ μία ημέρα αργότερα πραγματοποιήθηκε διαδήλωση στους δρόμους του Παρισιού με αφορμή το πολωνικό ζήτημα. Ξεκινώντας από τη Βαστίλη, οι διαδηλωτές έφτασαν μέχρι το παλάτι των Βουρβώνων, όπου συνεδρίαζε η Εθνοσυνέλευση, και εκεί εκπρόσωπός τους ανακήρυξε της διάλυση της. Το πλήθος κατευθύνθηκε στη συνέχεια προς το δημαρχείο του Παρισιού ανακηρύσσοντας προσωρινή κυβέρνηση με τη συμμετοχή ριζοσπαστών πολιτικών, μεταξύ των οποίων και ο Μπλαν. Ωστόσο, τα μέλη της Εθνικής Φρουράς, που είχαν συγκεντρωθεί στην πρωτεύουσα λόγω της γιορτής της 14ης Μαΐου που όμως είχε ακυρωθεί, πολιόρκησαν και απώθησαν τους διαδηλωτές αποκαθιστώντας την τάξη, ενώ το χάσμα μεταξύ συντηρητικών και σοσιαλιστών διευρύνθηκε. Πάντως, η Δεύτερη Γαλλική Δημοκρατία αποδείχθηκε βραχύβια και τερματίστηκε με το επιχειρησιακά πετυχημένο πραξικόπημα του Δεκεμβρίου του 1851 υπό τον Λουδοβίκο-Ναπολέοντα, ο οποίος μάλιστα ήταν την περίοδο εκείνη ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας.

1877: Λίγα χρόνια νωρίτερα, τον Σεπτέμβριο του 1870, ο γαλλο-πρωσικός πόλεμος και η ήττα της Γαλλίας οδήγησαν στην έκπτωση του αυτοκράτορα Ναπολέοντα Γ', στο τέλος της Δεύτερης Γαλλικής Αυτοκρατορίας και την ανακήρυξη της Τρίτης Γαλλικής Δημοκρατίας από τον Λέοντα Γαμβέτα. Ωστόσο, στις εκλογές που ακολούθησαν, τη μεγαλύτερη δύναμη συγκέντρωσαν τα φιλομοναρχικά κόμματα, εκπρόσωπος των οποίων, ο Πατρίς Μακ-Μαόν, αναδείχτηκε ως πρώτος πρόεδρος της Τρίτης Γαλλικής Δημοκρατίας το 1875. Τα γεγονότα της 16ης Μαΐου 1877, που έμειναν στην Ιστορία ως "κρίση της 16ης Μαΐου", προέκυψαν από τη ρήξη μεταξύ του προέδρου της Δημοκρατίας και του κοινοβουλίου, στο οποίο εν τω μεταξύ είχαν επικρατήσει οι δημοκρατικοί. Ο πρόεδρος Μακ-Μαόν είχε προηγουμένως απευθύνει επιστολή μομφής προς τον μετριοπαθή πρόεδρο του υπουργικού συμβουλίου Ζιλ Σιμόν, ο οποίος εξαναγκάσθηκε σε παραίτηση, με την κατηγορία ότι είχε καταθέσει νομοσχέδιο για την καθιέρωση της ελευθεροτυπίας. Στη θέση του διορίστηκε ο φιλομοναρχικός Αλμπέρτ ντε Μπρολί, ο οποίος ήταν ευνοούμενος του Μακ-Μαόν. Στις 16 Μαΐου 1877 η πλειοψηφία του κοινοβουλίου αρνήθηκε να δώσει ψήφο εμπιστοσύνης στη νέα, διορισμένη κυβέρνηση (Μανιφέστο των 363) εντείνοντας την κρίση στις σχέσεις δημοκρατικών και μοναρχικών, ο Μακ-Μαόν διέλυσε το κοινοβούλιο προκηρύσσοντας εκλογές για τον Οκτώβριο του ίδιου έτους, από τις οποίες όμως αναδείχτηκαν νικητές οι δημοκρατικοί αποσπώντας 323 έδρες έναντι 209 των μοναρχικών. Αν και η παρουσία των τελευταίων αυξήθηκε σε αριθμό εδρών, ωστόσο το αποτέλεσμα των εκλογών θεωρήθηκε προσωπική ήττα για τον Μακ-Μαόν, ο οποίος αναγκάστηκε να διορίσει έναν μετριοπαθή δημοκρατικό στο αξίωμα του πρωθυπουργού και παράλληλα αποδέχτηκε ότι οι υπουργοί πλέον θα πρέπει να θεωρούνται υπόλογοι μόνο έναντι του Κοινοβουλίου και ότι η διάλυση της Βουλής θα πρέπει να γίνεται μόνο σε εξαιρετικές περιπτώσεις, ενώ ο ίδιος ο Μακ-Μαόν εξωθήθηκε σε παραίτηση λίγο καιρό αργότερα, τον Ιανουάριο του 1879.

1940: Στις 5.15 τα ξημερώματα της 10ης Μαΐου 1940 οι Γερμανοί εισέβαλαν ταυτόχρονα στην Ολλανδία, το Βέλγιο και τη Γαλλία, ενώ πέντε ημέρες αργότερα η μάχη του Σεντάν αναδείχθηκε σε σύμβολο της γαλλικής πολεμικής αποτυχίας. Η μάχη της Δουνκέρκης στα τέλη του μήνα δεν κατάφερε να ανατρέψει τη διαγεγραμμένη πορεία των γεγονότων οδηγώντας στην πολιορκία του Παιρσιού στις 14 Ιουνίου και στην υπογραφή ανακωχής στις 22 του ίδιου μήνα, με την οποία τερματιζόταν η Τρίτη Γαλλική Δημοκρατία και εγκαθιδρύθηκε το "καθεστώς του Βισί".

1958: Η κρίση του Μαΐου του 1958 σχετίζεται με το ζήτημα της Αλγερίας, ενώ συνέβαλε στο τέλος της Τέταρτης Γαλλικής Δημοκρατίας που είχε ιδρυθεί το 1947 και στο πέρασμα στην εποχή της Πέμπτης Δημοκρατίας. Μετά την πτώση της κυβέρνησης Γκαγιάρ στις 15 Απριλίου 1958, στις 12 Μαΐου ορκίστηκε η κυβέρνηση Πφλιμλέν, η οποία επιθυμούσε να διαπραγματευτεί με το Εθνικό Απελευθερωτικό Μέτωπο της Αλγερίας ευνοώντας ακόμα και την ανεξαρτησία της βορειοαφρικανικής χώρας. Ωστόσο, αυτή η πρόθεση της νέας γαλλικής κυβέρνησης συναντούσε την κάθετη αντίδραση των Ευρωπαίων κατοίκων της Αλγερίας, οι οποίοι είχαν ήδη συγκροτήσει Επιτροπή Επαγρύπνησης. Στις 13 Μαΐου, μάλιστα, εισέβαλαν στο γαλλικό υπουργείο Αλγερίας συγκροτώντας Επιτροπή Κοινής Σωτηρίας υπό τον στρατηγό Μασί, ενώ στο πλευρό τους τάχθηκε δύο μέρες αργότερα και ο στρατηγός Σαλάν, γενικός διοικητής Αλγερίας. Οι δύο αξιωματικοί ζήτησαν παρέμβαση του πρώην πρωθυπουργού Σαρλ Ντε Γκολ, ο οποίος ήταν δημοφιλής μεταξύ των Γάλλων. Στις 28 Μαΐου παραιτήθηκε η κυβέρνηση Πφλιμλέν και ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας έδωσε εντολή σχηματισμού νέας κυβέρνησης στον Ντε Γκολ, η οποία ορκίστηκε στις 1 Ιουνίου.

1968: Τα γεγονότα του Μαΐου του 1968 αποτελούν ένα ευρύτερο κίνημα αμφισβήτησης του κοινωνικού, πολιτικοί και πολιτιστικού status που είχε καθιερωθεί στη Γαλλία μετά το τέλος του δευτέρου παγκοσμίου πολέμου. Ξεκίνησε ως μια εξέγερση των φοιτητών με το κλείσιμο των Πανεπιστημίων της Ναντέρ και της Σορβόνης και εξελίχθηκε σε ένα ευρύτερο κίνημα αντίδρασης στο κατεστημένο της εποχής με τη συμμετοχή και των εργατών μέσω γενικών, εθνικών απεργιών - παρά την καταδίκη του κινήματος από το γαλλικό κομμουνιστικό κόμμα. Σε πρώτο επίπεδο, το κίνημα του Μαΐου του '68 οδήγησε σε συντηρητικοποίηση της σοκαρισμένης comme il faut αστικής, γαλλικής κοινωνίας της εποχής, όπως εκδηλώθηκε με τη νίκη του γκολικού κόμματος με επικεφαλής τον Ζορζ Πομπιντού στις εκλογές που διεξήχθησαν στις 30 Ιουνίου. Ωστόσο, μέχρι και σήμερα, ο Μάης του '68 αποτελεί σημείο αναφοράς και έμπνευσης για φοιτητικά - κυρίως - κινήματα διεκδίκησης, ενώ το σύνθημα του "Η φαντασία στην εξουσία" παραμένει πάντα επίκαιρο, ειδικά στη σημερινή εποχή, όπου η φαντασία έχει παραχωρήσει τη θέση της σε μια ηθικιστική πολιτική αυστηρής δημοσιονομικής προσαρμογής και σε έναν σοβαρό κίνδυνο επιβολής των αγορών έναντι της πολιτικής.