Το ελληνικό έπος του 1940 μέσα από 13 αμερικανικές γελοιογραφίες

Kάθε χρόνο, με αφορμή την επέτειο του «ΟΧΙ» και της ελληνικής εποποιίας στα αλβανικά βουνά απέναντι στον υπερφίαλο ιταλικό στρατό του Μουσολίνι, ανατρέχουμε στις  απολαυστικές γελοιογραφίες των ελληνικών εφημερίδων του '40, οι οποίες «έκαναν κέφι» -κατά το κοινώς λεγόμενο- με τον Ιταλό δικτάτορα και τη νίλα που έπαθε. Όμως δεν ήταν μόνοι οι Έλληνες γελοιογράφοι που είχαν εμπνευστεί καλλιτεχνικά από τον ελληνοϊταλικό πόλεμο του 1940. Το ίδιο συνέβη και με αρκετούς Αμερικανούς συναδέλφους τους, οι οποίοι δεν φάνηκαν λιγότερο επιεικείς μαζί του. 

Η ελληνοαμερικανική εφημερίδα της Νέας Υόρκης «Εθνικός Κήρυξ» αναδημοσίευε τακτικά γελοιογραφίες από διάφορες αμερικανικές εφημερίδες, από τις οποίες έκανα μια επιλογή όσων θεώρησα πιο επιτυχείς. Πού τις εντόπισα; Ανατρέχοντας στο ψηφιοποιημένο αρχείο του Εθνικού Κήρυκα στη διεύθυνση http://digital.olivesoftware.com/Olive/APA/Ekirikas/#panel=browse. 

Η ιστορία της «δεσποινίδας»

 

Τον 21ο αιώνα η λέξη «δεσποινίς» μοιάζει και μάλλον είναι παρωχημένη. Αν δεν υπήρχε η συνέχεια της τέχνης (από το θέατρο και τον κινηματογράφο μέχρι την κλασική λογοτεχνία), ίσως και να είχε εκλείψει από το λεξιλόγιο μας, μιας και η συνηθέστερη προσφώνηση σε μια άγνωστη νεαρή κοπέλα είναι πλέον η –για πολλούς εκνευριστική– λέξη «κοπελιά». Κατά τ' άλλα, χρόνια τώρα έχουμε πάψει να διαχωρίζουμε (και κατ' επέκταση να προσδιορίζουμε) τις γυναίκες με κριτήριο το αν είναι παντρεμένες ή όχι. Τι ξέρουμε όμως για την ιστορία της λέξης «δεσποινίς»; Ποιος την επινόησε;

Η πρώτη κολυμβητική σχολή, η εισαγωγή της υδατοσφαίρισης το καλοκαίρι του 1904, οι πρώτοι αγώνες (1908-1914) και σπάνιες φωτογραφίες από τα πρώτα χρόνια του πόλο στην Ελλάδα

 Το 2004, όταν η γυναικεία ομάδα υδατοσφαίρισης κατέκτησε το ασημένιο μετάλλιο στους Ολυμπιακούς αγώνες της Αθήνας (το πρώτο ελληνικό μετάλλιο σε ομαδικό άθλημα!) δεν ήταν γνωστό και αναπόφευκτα δεν καταγράφηκε πουθενά ότι συμπληρωνόταν ένας αιώνας από την πρώτη έλευση του πόλο στην Ελλάδα –παρότι πρακτικά η διάδοσή του ως άθλημα άρχισε να συντελείται σιγά-σιγά από το 1908 και μετά.

Η προσπάθεια εισαγωγής της σφαιρίνδας ή χειρόσφαιρας (αλλιώς... ράγκμπι) στην Ελλάδα στις αρχές του 20ου αιώνα.

Ένα άγνωστο μέχρι τότε ομαδικό άθλημα επιχείρησε να εισαγάγει ο Εθνικός Γυμναστικός Σύλλογος το 1902. Πιο συγκεκριμένα, στις 14(/26) Μαΐου 1902 –κατά τη δεύτερη και τελευταία μέρα των εσωτερικών αγώνων του συλλόγου, με τους οποίους έκλεινε και η αθλητική σεζόν– για πρώτη φορά μπροστά σε Έλληνες φιλάθλους έλαβε χώρα η «σφαιρίνδα», αλλιώς... «χειρόσφαιρο». Ποιο αγώνισμα ήταν όμως αυτό;

Η αρχή του πινγκ πονγκ στην Ελλάδα

Μπορεί το πινγκ-πονγκ ως άθλημα να μην είναι ιδιαίτερα διαδεδομένο στην Ελλάδα, όμως ως χόμπι έχει πολλούς οπαδούς. Αυτό τουλάχιστον διαπίστωσα όταν πηγαίνοντας στον στρατό είδα έναν απροσδόκητα μεγάλο αριθμό φαντάρων να επιδίδονται με ικανοποιητικές επιδόσεις στην επιτραπέζια αντισφαίριση, την ώρα που εγώ δεν ήξερα ούτε καν πώς πιάνεται σωστά η ρακέτα. Πότε όμως ήρθε το πινγκ-πονγκ στην Ελλάδα για πρώτη φορά;

Από την προϊστορία του γκολφ στην Ελλάδα

 Το γκολφ δεν είναι ένα άθλημα ιδιαίτερα διαδεδομένο στην Ελλάδα. Η παρουσία του στη χώρα μας συνδέεται κυρίως με την άνθηση του τουρισμού από τη δεκαετία του 1960, οπότε άρχισαν να κατασκευάζονται μεγάλα γήπεδα διεθνών προδιαγραφών σε ξενοδοχειακά συγκροτήματα πέντε αστέρων για πελάτες με γεμάτα πορτοφόλια. Αυτός είναι ένας λόγος που για ορισμένους το γκολφ εσφαλμένα δεν θεωρείται καν άθλημα, αλλά χόμπι των πλουσίων και των… πολιτικών (βλέπε τον Κωνσταντίνο Καρμανλή τον μεγαλύτερο).  Άλλωστε μέχρι πρότινος δεν αποτελούσε καν ολυμπιακό άθλημα (με εξαίρεση τους Ολυμπιακούς του 1900 και του 1904), κάτι που άλλαξε από το 2016, οπότε το γκολφ επανεντάχθηκε στη μεγάλη οικογένεια των αθλημάτων των θερινών ολυμπιακών αγώνων.

Η ιστορία πίσω από τη φράση «Τα ζώα μου αργά»

 «Τα ζώα μου αργά». Είναι μια πολύ συνηθισμένη έκφραση, που χρησιμοποιούμε, όταν θέλουμε να καυτηριάσουμε κάποιον συνάνθρωπό μας, τον οποίο θεωρούμε βραδυκίνητο είτε στο σώμα είτε στο πνεύμα. Από πού όμως αντλεί την προέλευσή της;

Η συγκεκριμένη φράση είναι ο πρώτος στίχος ενός ποιήματος που έγραψε στα χρόνια του Όθωνα ο γιατρός Αντώνιος Καρδινάλης. Ο Καρδινάλης ήταν Βαυαρός στην καταγωγή (ένας από τους πολλούς Βαυαρούς που είχαν έρθει στο νεογέννητο ελληνικό κράτος με το νεαρό βασιλιά), ο οποίος εγκαταστάθηκε στη Λειβαδιά, όπου μάλιστα παντρεύτηκε την κόρη του τοπικού προύχοντα, Λάμπρου Νάκου. Μια μέρα, εκεί που πήγαινε να επισκεφθεί έναν ασθενή του σε κάποιο χωριό του Παρνασσού, ο Καρδινάλης έπεσε σε ενέδρα ληστών –ήταν άλλωστε μια περίοδος, όπου οι ληστρικές συμμορίες λυμαίνονταν κυριολεκτικά τη Ρούμελη. Ο Βαυαρός γιατρός έμεινε αιχμάλωτος των ληστών για ορισμένο διάστημα και όταν τελικά αφέθηκε ελεύθερος, εμπνεύστηκε το ποίημα, με το οποίο αφηγούταν την περιπέτειά του.

Όταν το καλοκαίρι του 1947 οι Έλληνες του Λονδίνου τραγουδούσαν στον Φίλιππο «να το πάρεις το κορίτσι» (την Ελισάβετ)

Παρότι από τη μέρα που φυγαδεύτηκε από την Ελλάδα σε ηλικία δεκαοκτώ μηνών η σχέση του -πλέον εκλιπόντα- δούκα του Εδιμβούργου, Φίλιππου, με τη χώρα μας έμοιαζε μ' εκείνη του φάντη με το ρετσινόλαδο, και μόνο ο τίτλος του «πρίγκιπα της Ελλάδας και της Δανίας» ήταν αρκετός για τους φιλοβασιλικούς Έλληνες των μέσων της δεκαετίας του '40 να καμαρώνουν για το δεσμό του με τη διάδοχο του βρετανικού θρόνου, Ελισάβετ, και να τον θεωρούν συμπατριώτη τους φτάνοντας σε σημείο να του τραγουδούν στα ελληνικά «να το πάρει το κορίτσι» -τη μεγάλη επιτυχία της εποχής, που πρωτοτραγούδησε ο Νίκος Γούναρης σε στίχους Κώστα Νικολαΐδη και μουσική του Ζακ Ιακωβίδη. Αυτό τουλάχιστον ισχυριζόταν ο δημοσιογράφος Γεώργιος Φτέρης στην εφημερίδα Τα Νέα τον Ιούνιο του 1947, επικαλούμενος την επιστολή Ελληνίδας που ζούσε στο Λονδίνο.

Από την ζωή του Διονύσιου Σολωμού: Φαρμακερές ατάκες και το διαχρονικά επίκαιρο μήνυμά του με αφορμή την 21η επέτειο από την Επανάσταση του 1821

Το Διονύσιο Σολωμό τον γνωρίζουμε περισσότερο -αν όχι μόνο- ως ποιητή. Λίγα είναι γνωστά για το σπινθηροβόλο πνεύμα του, το λεπτό του χιούμορ, αλλά και τον ορθό του λόγο. Μέσα από τις επόμενες ιστορίες, προερχόμενες από αναμνήσεις φίλων και γνωστών του, όπως δημοσιεύτηκαν σε διάφορα αφιερώματα πολύ παλιών εφημερίδων, έχουμε την ευκαιρία να τον γνωρίσουμε λίγο καλύτερα και ως άνθρωπο.

Από την ζωή του Κωνσταντίνου Κανάρη

 

Η πυρπόληση της τουρκικής ναυαρχίδας.
Πίνακας του Νικηφόρου Λύτρα

Μια από τις θρυλικότερες μορφές του αγώνα των Ελλήνων για την ελευθερία είναι αναμφίβολα αυτή του Κωνσταντίνου Κανάρη. Και μόνο το τόλμημά του να φέρει εις πέρας και μάλιστα με επιτυχία την πυρπόληση της ναυαρχίδας του Καρά Αλή ως αντίποινα για τη σφαγή της Χίου, ήταν αρκετό να τον κατατάξει στο πάνθεον των ηρώων του 21, κερδίζοντας μάλιστα το σεβασμό και την εκτίμηση όλης της Ευρώπης. Σ’ αυτό το αφιέρωμα δεν θέλω να σταθώ στα μεγάλα και γνωστά ιστορικά στοιχεία της ζωής και της σταδιοδρομίας του Κανάρη, αλλά σε κάποιες δευτερεύουσες ιστορίες, που είναι όμως ικανές να συνθέσουν το παζλ της προσωπικότητας ενός σπουδαίου Έλληνα.

Η πρώτη εμφάνιση των λέξεων "ομοφυλοφιλία" και "ομοφυλόφιλος"

Μέχρι τις 11/23 Οκτωβρίου 1907 η λέξη «ομοφυλοφιλία» ήταν άγνωστη στην ελληνική γλώσσα. Η πράξη ήταν μάλλον ακατανόμαστη στο δημόσιο βίο, ενώ μπορούμε να εικάσουμε ότι μεταξύ τους οι Έλληνες της εποχής χρησιμοποιούσαν άλλες λέξεις, που σήμερα έχουν επιβιώσει μόνο ως υβριστικές.

Τι έγινε τη μέρα εκείνη και η νέα λέξη εισέβαλε στην ελληνική καθημερινότητα; Η εφημερίδα Εστία ανήγγειλε την έναρξη μιας πολύκροτης δίκης στο Βερολίνο μετά τη μήνυση που είχε καταθέσει ο στρατηγός Μόλτκε κατά του διευθυντή μιας γερμανικής εφημερίδας επί συκοφαντία, επειδή τον Απρίλιο της ίδιας χρονιάς ο τελευταίος είχε αποκαλύψει την εξωσυζυγική ερωτική σχέση ενός στενού φίλου του κάιζερ, συγκεκριμένα του πρίγκιπα Φιλίππου του Όιλενμπουργκ με τον Μόλτκε (με την εφημερίδα να επεκτείνει τις αποκαλύψεις περί ομοφυλοφιλικών σχέσεων και μεταξύ άλλων προσώπων του ευρύτερου φιλικού κύκλου του κάιζερ).

Μια καταγγελία σεξουαλικής παρενόχλησης στην Αθήνα το 1904

Η καταγγελία της σεξουαλικής κακοποίησης και της σεξουαλικής παρενόχλησης απαιτεί μεγάλο ψυχικό σθένος από τα θύματα είτε γιατί είναι εξαιρετικά δύσκολο για τα ίδια να διαχειριστούν τα σωματικά και τα ψυχικά τραύματα είτε γιατί η κοινωνία αντιμετωπίζει αυτά τα ζητήματα ως ταμπού ακόμη και τον 21^ο αιώνα. Κάποιοι αισθάνονται άβολα κι ενοχλούνται ακόμη και ν’ ακούν τις καταγγελίες γυναικών (και όχι μόνο) που έπεσαν θύματα παρενόχλησης ή κακοποίησης, ενώ υπάρχουν και οι ηλίθιοι που από την άνεση του καναπέ τους και με πλήρη απουσία ενσυναίσθησης διερωτώνται γιατί τα θύματα μιλούν μετά από χρόνια. Φανταζόμαστε ότι θα ήταν ακόμη πιο δύσκολο για μια γυναίκα να καταγγείλει την απρεπή συμπεριφορά ενός ισχυρού -σε κάθε περίπτωση ισχυρότερου από την ίδια- άνδρα πολλές δεκαετίες νωρίτερα, στις αρχές του 20^ου αιώνα, όταν οι γυναίκες δεν είχαν καν δικαίωμα στην εργασία, αλλά ζούσαν πιο περιορισμένα κι απ’ όσο θυμούνταν οι γιαγιάδες μας.

Το 1904 ωστόσο υπήρξε μια νεαρή φοιτήτρια, η οποία είχε το θάρρος και την τόλμη να καταγγείλει τον τότε διευθυντή («έφορο») της Εθνικής Βιβλιοθήκης για παρενόχληση. Το γεγονός βέβαια πέρασε απαρατήρητο από τη συντριπτική πλειοψηφία του αθηναϊκού τύπου της εποχής. Ασχολήθηκε μόνο η εφημερίδα Αθήναι, η οποία δεν κράτησε ιδιαίτερα αμερόληπτη στάση απέναντι στην καταγγελία, υπερασπιζόμενη –ποιόν άλλον;– τον καταγγελλόμενο! Ό,τι μεταφέρεται εδώ βασίζεται στα δύο δημοσιεύματα της συγκεκριμένης εφημερίδας και μόνο.

Φωτογραφίες της χιονισμένης Αθήνας στις αρχές του 20ου αιώνα (bonus η χιονισμένη Λαμία του 1908)

Μπορεί στην Αθήνα να μην χιονίζει και πολύ συχνά τις τελευταίες δεκαετίες, φαίνεται όμως ότι στις αρχές του 20ου αιώνα οι επισκέψεις του χιονιά ήταν συχνότερες στην ελληνική πρωτεύουσα. Σημαντικοί φαίνεται ότι ήταν οι χιονιάδες του 1907 και του 1911 (τον οποίο οι εφημερίδες παρομοίαζαν με εκείνον του '07), ενώ μια χιονοθύελλα άσπρισε το τοπίο και στις αρχές του 1908. Οι παρακάτω φωτογραφίες μας μεταφέρουν σε μια αγνώριστη Αθήνα κάτω από αυτές τις ιδιαίτερες καιρικές συνθήκες.

Ξεπεράστε την ανία της καραντίνας μ' ένα βιντεοκλίπ από το Βιετνάμ

Οι Έλληνες συνηθίζουμε να κομπάζουμε ότι είμαστε ένας λαός έξω καρδιά, που αγαπάμε πολύ το γλέντι. Κι εκεί που ίσως θα περίμενε κανείς αυτό να φανεί κι στην έμπνευση των Ελλήνων τραγουδιστών με αφορμή τις μια, δυο, τρεις (θα έρθουν κι άλλες;) καραντίνες λόγω του κορωνοϊού, τα τραγούδια, που οι καραντίνες κυοφόρησαν, ήταν κατά βάση μελαγχολικά. Ok.. υπήρχαν και κανά δυο σατιρικά πανηγυρτζίδικα, τα οποία όμως ασχολήθηκαν όχι με την επιδημία, αλλά περισσότερο με το πρόσωπο του Χαρδαλιά και θα μπορούσαν κάλλιστα να χρησιμοποιηθούν στην επόμενη προεκλογική του εκστρατεία.