Όταν ο (γνωστός) Βασίλης Λεβέντης κατέθεσε μήνυση σε βάρος της Αλίκης Βουγιουκλάκη!

Φωτογραφία του Βασίλη Λεβέντη, όταν ήταν υποψήφιος δήμαρχος Πειραιά το 1982.

Ιδιαίτερη μορφή της ελληνικής πολιτικής ζωής, ο Βασίλης Λεβέντης έγινε γνωστός στο ευρύ κοινό στις αρχές της δεκαετίας του ’90, αφενός όταν υποστηρίχτηκε από το τότε κυβερνόν κόμμα της Νέας Δημοκρατίας στις αναπληρωματικές εκλογές της Β΄ Αθήνας τον Απρίλιο του 1992 και αφετέρου με τις καλτ εμφανίσεις του στο Κανάλι 67, τον τηλεοπτικό σταθμό που είχε ιδρύσει για να προπαγανδίσει την πολιτική του δράση ως αρχηγός κόμματος.

Οι μεγαλύτεροι σε ηλικία οπωσδήποτε θυμούνται τις φραπεδιές που έπινε ζωντανά στην τηλεόραση και τις κατάρες που έριχνε στους αρχηγούς των κομμάτων εξουσίας, από τα οποία βέβαια και ο ίδιος είχε περάσει. Σύμφωνα με τη Βικιπαιδεία ήταν εκ των ιδρυτικών μελών του ΠΑΣΟΚ από το οποίο φέρεται να αποχώρησε μετά το 1981, ωστόσο το Νοέμβριο του 1980 ο ίδιος δήλωνε πολιτευτής με τη Νέα Δημοκρατία στον Πειραιά (αν και δεν συμπεριλήφθηκε στους συνδυασμούς της στις εκλογές του 1981), κατέβηκε υποψήφιος δήμαρχος Πειραιά ως ανεξάρτητος το 1982 συγκεντρώνοντας ποσοστό 1.20%, στη συνέχεια ίδρυσε δικό του κόμμα, για να κατέβει υποψήφιος με τη Νέα Δημοκρατία το 1989, να ιδρύσει νέο κόμμα το 1990 και τελικά την Ένωση Κεντρώων το 1992, ως επικεφαλής της οποίας συμμετείχε σε όλες τις εκλογικές αναμετρήσεις με πολύ χαμηλά ποσοστά, ώσπου έγινε το θαύμα και το Σεπτέμβριο του 2015 κατάφερε να εισέλθει στο ελληνικό Κοινοβούλιο.

Ωστόσο η πρώτη φορά που ο Βασίλης Λεβέντης απασχόλησε την επικαιρότητα ήταν το Μάρτιο του 1982, με αφορμή όχι κάποια πολιτική παρέμβασή του, αλλά με την κατάθεση μήνυσης κατά της Αλίκης Βουγιουκλάκη! Το ιστορικό, όπως το κατέγραψαν οι εφημερίδες:

Η μεγάλη επιτυχία που σημείωσε η Ρένα Βλαχοπούλου ως τραγουδίστρια σε Τουρκία, Μέση Ανατολή και Αμερική την περίοδο 1946-1951 και ο άγνωστος γάμος της μ' έναν Αμερικανό κομμωτή

Πηγαία, πληθωρική, αυθεντική, ανεπανάληπτη κωμική ηθοποιός η Ρένα Βλαχοπούλου, παρότι αυτοδίδακτη και κατά κύριο λόγο αυτόφωτη, αποτελεί ένα από τα διαχρονικά σημεία αναφοράς της ελληνικής κωμωδίας, ενώ όλοι λίγο-πολύ έχουμε αναρωτηθεί απολαμβάνοντάς την στις ταινίες του παλιού ελληνικού κινηματογράφου: Πόσο ψηλά θα μπορούσε να φτάσει σε παγκόσμιο επίπεδο, αν η χάρη της έφτανε στο Χόλυγουντ;

Βέβαια η φήμη της Ρένας Βλαχοπούλου ως απολαυστικής κωμικής ηθοποιού δεν ξεπέρασε τα σύνορα του ελληνισμού, υπήρχε όμως μια εποχή κατά την οποία η Ρένα μεσουράνησε στο εξωτερικό και σημείωσε τεράστια επιτυχία ως τραγουδίστρια, επιβεβαιώνοντας τον τίτλο που της είχαν αποδώσει, ότι ήταν η Ελληνίδα «βασίλισσα της τζαζ».

Άνοιξη 1946. Η Ρένα Βλαχοπούλου συνοδεύει το συνθέτη Γιάννη Σπάρτακο σε μια μεγάλη περιοδεία στην Κωνσταντινούπολη. Η επιτυχία που σημειώνουν είναι πρωτοφανής. Ειδικά η Ρένα αποτελεί αντικείμενο θαυμασμού αντίστοιχου εκείνου που απολάμβαναν οι μεγαλύτεροι σταρ του κινηματογράφου. Οι Τούρκοι έμαθαν να τραγουδούν «Θα σε πάρω να φύγουμε» ενώ αποθεωτικά για την τραγουδίστρια ήταν και τα σχόλια των τουρκικών εφημερίδων.

Η θεία του πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη (αδερφή του Κωνσταντίνου Μητσοτάκη) που στα νιάτα της εκλέχτηκε... Μις

Η αναβίωση των καλλιστείων μετά από μια εικοσαετία, αλλά και η αξιοπρεπέστατη εμφάνιση της Μις Ελλάς Νταίζης Μαυράκη στα διεθνή καλλιστεία Μις Υφήλιος, όπου κατετάγη τρίτη, προκάλεσαν έναν άνευ προηγουμένου πυρετό καλλιστειομανίας στην ελληνική κοινωνία το καλοκαίρι του 1952. Κάθε συνοικία της Αθήνας, όπως και οι περισσότερες πόλεις της χώρας, ανέδειξαν τις δικές τους «Μις», οι οποίες πόζαραν στο φωτογραφικό φακό όλο περηφάνια με τις κορδέλες τους, γεμάτες όνειρα για μια απροσδιόριστη καριέρα (κατά προτίμηση στον κινηματογράφο και κατά προτεραιότητα στο διεθνές στερέωμα), οι δε φωτογραφίες τους έβρισκαν πρόθυμη φιλοξενία στις σελίδες των περισσότερων εφημερίδων, που έμμεσα τροφοδοτούσαν αυτόν τον άνευ προηγουμένου μαζικό πυρετό ομορφιάς.

Ένα από τα πολλά τοπικά καλλιστεία της χρονιάς έλαβε χώρα στο Λουτράκι στις 27 Αυγούστου 1952, όπου δικαίωμα συμμετοχής για τον πολυπόθητο τίτλο της «Μις Λουτράκι» δεν είχαν μόνο οι ντόπιες, αλλά και όσες νεαρές γυναίκες βρίσκονταν στη λουτρόπολη –δημοφιλέστατο τουριστικό προορισμό της εποχής. Εκείνες τις μέρες, μεταξύ των παραθεριστριών του Λουτρακίου βρισκόταν και η δεύτερη ξαδέρφη της Μις Ελλάς (Νταίζης Μαυράκη), μια εικοσάχρονη κοπέλα από τα Χανιά, που ονομαζόταν Αρτεμισία Μητσοτάκη. Πρόκειται για την θεία του νυν πρωθυπουργού, Κυριάκου Μητσοτάκη, και αδερφή του πρώην πρωθυπουργού Κωνσταντίνου Μητσοτάκη, με τον οποίο έμοιαζε καταπληκτικά (πραγματικά σαν δυο σταγόνες νερό!), όπως θα δείτε στις φωτογραφίες στη συνέχεια.

Αρχικά, η Αρτεμισία δεν ήθελε να λάβει μέρος στα καλλιστεία, αλλά υπέκυψε στις μεγάλες πιέσεις που της ασκήθηκαν, όπως έγραφε την επομένη των καλλιστείων η εφημερίδα Βραδυνή. Η εφημερίδα, που έδειξε μεγάλη ζέση στην ανάδειξη των συνοικιακών και επαρχιακών καλλιστείων το καλοκαίρι του 1952, έγραψε:

Τηλεοπτικά τοπ10 της δεκαετίας του '80: Η κυριαρχία των ταινιών

Στις αρχές της δεκαετίας του ’80, η αλλαγή που συντελέστηκε στην κρατική τηλεόραση μετά την πολιτική «Αλλαγή» τον Οκτώβριο του 1981, με λιγότερα και λιγότερο εύπεπτα ελληνικά σίριαλ, είχε τον αντίκτυπό της και στα νούμερα τηλεθέασης, όπως τα ανακοίνωνε η εταιρία ICAP HELLAS, που πραγματοποιούσε σχετικές έρευνες στην περιοχή Αθήνας και Πειραιά. Ενδεικτικά κάποια νούμερα:

Την εβδομάδα 4 – 10 Σεπτεμβρίου 1982, πρώτη σε τηλεθέαση με ποσοστό 59% ήταν αναμενόμενα η ζωντανή τηλεοπτική μετάδοση των πανευρωπαϊκών αγώνων στίβου, οι οποίοι φιλοξενήθηκαν στην Αθήνα και εγκαινίασαν το Ολυμπιακό Στάδιο της Καλογρέζας.

Υψηλά νούμερα τηλεθέασης, που κυμαίνονταν από 23 έως 48 %, είχαν οι κινηματογραφικές ταινίες της εβδομάδας, ενώ αντίστοιχα ήταν τα νούμερα και των δελτίων ειδήσεων της ΕΡΤ (23 - 48%), ενδεχομένως λόγω και των αγώνων.

Δημοφιλέστερο ελληνικό σίριαλ της εβδομάδας με τηλεθέαση 38% αναδείχτηκε η «Κούρσα του θανάτου», αστυνομική σειρά με πρωταγωνιστή το Γιώργο Φούντα, που προβαλλόταν στην ΕΡΤ. Μακράν δεύτερο στην ίδια κατηγορία με τηλεθέαση μόλις 17% ο «Φονιάς» (τηλεοπτική διασκευή του διηγήματος του Γεώργιου Βιζυηνού «Ποίος ήτο ο φονεύς του αδελφού μου» στην ΥΕΝΕΔ), ενώ μόλις το 14% του τηλεοπτικού κοινού παρακολούθησε το πρώτο επεισόδιο του «Ζητιάνου» στην ΥΕΝΕΔ, τηλεοπτική μεταφορά του ομώνυμου μυθιστορήματος του Ανδρέα Καρκαβίτσα.

Τηλεοπτικά τοπ10 της περιόδου 1977 - 1981: Η απόλυτη κυριαρχία των ελληνικών σίριαλ

Τη δεκαετία του ’70, η μέτρηση της τηλεθέασης των προγραμμάτων των δύο καναλιών (ΕΡΤ και ΥΕΝΕΔ) γινόταν από την εταιρία σφυγμομετρήσεων ICAP ανά μήνα και μόνο –ή κατά κύριο λόγο– στην Αθήνα, δείχνοντας μάλλον τις γενικές τάσεις στις προτιμήσεις, χωρία να εξετάζεται αναλυτικά η επιτυχία μιας εκπομπής σε συγκεκριμένη ημερομηνία (π.χ. το κάθε επεισόδιο ενός σίριαλ).

Μια ενδεικτική ματιά στα προγράμματα που αγαπούσαν να παρακολουθούν οι Έλληνες τηλεθεατές στο δεύτερο μισό της δεκαετίας αυτής και στις αρχές της επόμενης (συμπτωματικά μέχρι τις εκλογές του 1981), όπως τα αλίευσα σε διάφορες εφημερίδες της εποχής:

 

Αλέκος Αλεξανδράκης, Τζένη Καρέζη, Διονύσης Παπαγιαννόπουλος: Τι δήλωναν για την τηλεόραση οι πρωταγωνιστές του ελληνικού θεάτρου και κινηματογράφου, που δεν δίστασαν ν' αγκαλιάσουν τη μικρή οθόνη στα πρώτα της βήματα

Τη δεκαετία του 1970, δεν υπήρχαν πολλοί τηλεοπτικοί δέκτες στην Αθήνα. Πολλές οικογένειες δεν είχαν τηλεόραση στα σπίτια τους και έκαναν επισκέψεις σε φίλους, συγγενείς, λατρεμένους ή αχώνευτους γείτονες που διέθεταν τις «μαγικές» συσκευές. Όμως ακόμα και μέσα σ’ αυτές τις συνθήκες (της σχετικά χαμηλής διείσδυσης στον πληθυσμό), η τηλεόραση έδειξε από νωρίς τη δύναμή της, χαρίζοντας μια άνευ προηγουμένου δημοτικότητα σε ήδη καταξιωμένους και αγαπημένους πρωταγωνιστές του ελληνικού θεάτρου και κινηματογράφου!

Χαρακτηριστικό ήταν το παράδειγμα του Αλέκου Αλεξανδράκη, ο οποίος τον Ιούνιο του 1972 άρχισε να εισβάλλει στα σπίτια των Ελλήνων τηλεθεατών υποδυόμενος τον «Παράξενο Ταξιδιώτη» στην ομώνυμη σειρά του μυστηρίου του Γιάννη Φίλιππα, που προβαλλόταν τρεις φορές την εβδομάδα με πολύ μεγάλη επιτυχία. Μάλιστα, σ’ ένα γκάλοπ τον Οκτώβριο του 1972, το σίριαλ φερόταν να έχει τηλεθέαση 80% και βρισκόταν στη δεύτερη θέση πίσω από τον «Άγνωστο Πόλεμο».

Η αποκριάτικη εμφάνιση που έκανε πάταγο στη Θεσσαλονίκη στα τέλη της δεκαετίας του '40 (φωτογραφίες)

Στις 23 Φεβρουαρίου 1947, οι Θεσσαλονικείς βρέθηκαν μπροστά σε μια τεράστια όσο και αναπάντεχη έκπληξη. Είκοσι δύο μήνες μετά την αυτοκτονία του, ο Αδόλφος Χίτλερ περπατούσε στους δρόμους της πόλης συνοδευόμενος από την ακολουθία του! Ήταν λοιπόν ζωντανός ο Γερμανός δικτάτορας, που είχε σπείρει το θάνατο και την καταστροφή στην Ευρώπη; Και τι γύρευε στη νύφη του Θερμαϊκού;

Η Θεσσαλονίκη ήταν η πρώτη μεγάλη ελληνική πόλη που έπεσε στα χέρια των Γερμανών στις 9 Απριλίου 1941 και επί 42 μήνες οι κάτοικοί της βίωσαν όλες τις βαρβαρότητες που χαρακτήρισαν τη γερμανική κατοχή (κατάργηση κάθε μορφής ελευθερίας, βασανιστήρια των αντιφρονούντων, εξόντωση του εβραϊκού πληθυσμού, πείνα), ήταν όμως και η πρώτη πόλη πανευρωπαϊκά, όπου ιδρύθηκε μια αντιστασιακή οργάνωση (η «Ελευθερία») το Μάιο του 1941.

Το Φεβρουάριο του 1947 οι εφιαλτικές μνήμες ήταν νωπές, όμως οι Θεσσαλονικείς όχι απλά δεν τρόμαξαν στη θέα του Χίτλερ να περπατά στους δρόμους της πόλης τους, αλλά τον αποθέωσαν, καθώς στο πρόσωπό του αναγνώρισαν τον συμπολίτη τους Ν. Σουσάνη, ο οποίος –διαθέτοντας προφανώς άφθονο μαύρο χιούμορ– είχε την έμπνευση μιας πραγματικά πρωτότυπης αποκριάτικής στολής, ένας ευφυέστατος τρόπος να ξορκιστεί το κακό που είχε προκαλέσει ο –νεκρός πλέον– αιμοδιψής δικτάτορας με το χαρακτηριστικό (για τα καρναβάλια) μουστάκι και τις χαρακτηριστικές (για τα καρναβάλια) νευρικές κινήσεις του σώματός του.

Δύο καλοκαιρινά ποτά του... 19ου αιώνα!

Μια από τις σημαντικότερες αθηναϊκές εφημερίδες στα τέλη του 19ου αιώνα ήταν η Εφημερίς, στο δυναμικό της οποίας ανήκαν άνθρωποι των γραμμάτων, αλλά και πολλοί δημοσιογράφοι που αργότερα σταδιοδρόμησαν στην πολιτική. Μία από τις στήλες της εφημερίδες ήταν και «ΤΟ ΠΙΑΤΟΝ ΤΗΣ ΗΜΕΡΑΣ» με καθημερινές προτάσεις για την κουζίνα, καθώς η εφημερίδα απευθυνόταν σε όλη την οικογένεια και δεν περιοριζόταν μόνο στην τρέχουσα πολιτική και κοινωνική επικαιρότητα. Στο φύλλο της 10.05.1893, ο συντάκτης της στήλης, κατόπιν απαίτησης των αναγνωστών, μοιράστηκε δύο προτάσεις για «θερινά ποτά» εν όψει του επερχόμενου, πάντα ζεστού ελληνικού καλοκαιριού.

Πώς η Αθήνα "απέκτησε" μετρό το... 1948!

Οι εφημερίδες πολλές φορές χρησιμοποιούν εντυπωσιακούς τίτλους, οι οποίοι τελικά μάλλον παραπλανούν παρά ενημερώνουν σωστά έναν βιαστικό αναγνώστη, που δεν έχει την υπομονή να διαβάσει ολόκληρο το σχετικό ρεπορτάζ. Ενίοτε βέβαια ο σκοπός του δημοσιογράφου είναι να παραπλανήσει για λόγους προπαγάνδας, ιδίως κατά τη διάρκεια προεκλογικής περιόδου, όμως άλλες φορές και ο ίδιος είναι θύμα άγνοιας ή μιας υπέρμετρης προσπάθειας εντυπωσιασμού.

Όταν ήρθαν τα πρώτα γκαζόν στην Αθήνα: Πώς έγινε η υποδοχή τους από τον τύπο και ποιες ήταν οι επιφυλάξεις

Σήμερα σπάνια θα δει κανείς μονοκατοικία στην Ελλάδα χωρίς γκαζόν. Η μόδα έχει κατακτήσει ακόμη και πολλά χωριά, όπου συχνά συναντά κανείς περιποιημένους κήπους σκεπασμένους με τα αγαπημένα πράσινα «χαλιά» -και με τους λογαριασμούς κατανάλωσης νερού να ανεβαίνουν αναπόφευκτα στα ύψη.

Ο πρώτος που εξοικείωσε τον ελληνικό πληθυσμό με το γκαζόν ήταν ο Σπύρος Μερκούρης, ο οποίος –όντας δήμαρχος Αθηνών– το 1912 άλλαξε την εικόνα των δημοτικών κήπων της πρωτεύουσας αντικαθιστώντας τους παλιούς διακοσμητικούς θάμνους με το νέο είδος γρασιδιού.

Ο νεωτερισμός δεν πέρασε απαρατήρητος από τις εφημερίδες της εποχής, που αναδείκνυαν κυρίως τα προβλήματα και τις ανάγκες συντήρησης... της (!) γκαζόν.

Το χριστουγεννιάτικο ρεβεγιόν στο σπίτι της Τζένης Καρέζη και του Κώστα Καζάκου το 1969

Παραμονή Χριστουγέννων, 1969. Πιο ευτυχισμένοι από ποτέ, γονείς ενός αγοριού οκτώ μηνών, η Τζένη Καρέζη και ο Κώστας Καζάκος άνοιξαν τις πόρτες του σπιτιού τους για ένα χριστουγεννιάτικο ρεβεγιόν που τα είχε όλα: εκλεκτούς καλεσμένους από το καλλιτεχνικό στερέωμα (και όχι μόνο), μουσική για όλα τα γούστα και έναν από τους δημοφιλέστερους λαϊκούς τραγουδιστές της εποχής να τραγουδάει ζωντανά τις μεγάλες του επιτυχίες. Το κερασάκι στην τούρτα, η παρουσία της Αλίκης Βουγιουκλάκη και του Δημήτρη Παπαμιχαήλ, που για ακόμη μια φορά διέψευσε τον αστικό μύθο για τη δήθεν αντιπαλότητα μεταξύ των δύο μεγάλων πρωταγωνιστριών του ελληνικού θεάτρου και κινηματογράφου.

Το χριστουγεννιάτικο ρεβεγιόν στο σπίτι του ζεύγους Καρέζη – Καζάκου ανέλυσε εκτενώς η εφημερίδα Έθνος (26.12.1969) σ’ ένα κοσμικό ρεπορτάζ ιστορικής αξίας με πολλές λεπτομέρειες για τη διακόσμηση, τα ρούχα, τη μουσική, αλλά και τους διάσημους καλεσμένους.

Το εγκώμιο του Λάμπρου Κωνσταντάρα για την Αλίκη Βουγιουκλάκη

Τον Οκτώβριο του 1962 η Αλίκη Βουγιουκλάκη επιχείρησε μια στροφή στην καριέρα της ανεβάζοντας στο θεατρικό σανίδι το κλασικό ιστορικό έργο του Τζορτζ Μπέρναρντ Σο «Καίσαρ και Κλεοπάτρα». Παρά τις θετικές κριτικές και τη μεγάλη διαφημιστική προβολή σε Ελλάδα και εξωτερικό –φωτογραφίες της Αλίκης ως Κλεοπάτρα δημοσιεύτηκαν σε ξένες εφημερίδες, ενώ διασώζεται και ένα βίντεο από την εμφάνισή της στη γαλλική τηλεόραση να ερμηνεύει  ένα τραγούδι της παράστασης (με λίγη πρόζα στα γαλλικά) στα πλαίσια αφιερώματος για το Μάνο Χατζηδάκη– το έργο τελικά δε σημείωσε την αναμενόμενη εισπρακτική επιτυχία και κατέβηκε πρόωρα, για να το διαδεχθεί μια από τις μεγαλύτερες επιτυχίες της ηθοποιού, τα «Χτυποκάρδια στο Θρανίο» με την υπογραφή του Αλέκου Σακελάριου.

Στις 17 Απριλίου 1963 τα «Χτυποκάρδια» συμπλήρωσαν 200 παραστάσεις και το γιόρτασαν δεόντως βάσει μια παλιάς παράδοσης που ήθελε τους θιάσους να γιορτάζουν οι θίασοι τη συμπλήρωση των 100, 200 κ.ο.κ. παραστάσεων.

Ο κανόνας έλεγε ότι πριν την έναρξη της παράστασης, ηθοποιοί άλλων θιάσων προλόγιζαν το έργο και τους συντελεστές του με τα πλέον επαινετικά σχόλια. Για τη διακοσιοστή παράσταση του «Χτυποκάρδια στο θρανίο», το ρόλο αυτό ανέλαβαν οι Βασίλης Μεσολογγίτης και Λάμπρος Κωνσταντάρας, οι οποίοι λίγες μέρες νωρίτερα είχαν κονταροχτυπηθεί στις αρχαιρεσίες για την προεδρία του ΣΕΗ.

Ο πρώτος περιορίστηκε σε μια σύντομη αναφορά στην ιστορία του θεάτρου «Ρεξ» («Κοτοπούλη») και στη σημασία της επιτυχίας στο θέατρο. Από την άλλη ο Λάμπρος Κωνσταντάρας που προερχόταν από μια επίσης πολύ μεγάλη θεατρική επιτυχία την ίδια σεζόν (τις «Κρατικές υποθέσεις» με συμπρωταγωνίστρια την Τζένη Καρέζη στο θέατρο «Διονύσια») αφιέρωσε το μεγαλύτερο μέρος του λόγου πλέκοντας το εγκώμιο της Αλίκης, τον κινηματογραφικό μπαμπά της οποίας είχε υποδυθεί αρκετές φορές στο παρελθόν και μετά από λίγες εβδομάδες θα τον υποδυόταν για ακόμη μια φορά στην κινηματογραφική πλέον μεταφορά του θεατρικού.

Πρόκειται για ένα σπάνιο, εξαιρετικά γενναιόδωρο δημόσιο έπαινο από ηθοποιό σε ηθοποιό, ο οποίος αναδημοσιεύτηκε στον τύπο της εποχής. Απολαύστε τον:

«Διακόσιες παραστάσεις ενός έργου από τον ίδιο θίασο και στην ίδια θεατρική περίοδο είναι, βέβαια, κάτι πολύ δύσκολο, αλλά όχι και μοναδικό στα θεατρικά μας χρονικά των τελευταίων χρόνων. Υπήρξαν και άλλα έργα που ηυτύχησαν να πραγματοποιήσουν διακόσιες παραστάσεις. Αλλά διακόσιες παραστάσεις στο Θέατρον Κοτοπούλη ισοδυναμούν με διπλάσιες σε άλλα θέατρα και λόγω αριθμού θέσεων και, προ πάντων, λόγω του υπερτιμημένου εισιτηρίου που καθόρισε εφέτος. Δεν νομίζω λοιπόν ότι είμαι μακριά από την αλήθεια, όταν υπολογίζω ότι τα «Χτυποκάρδια στο θρανίο» με τη σημερινή 200στή τους παράσταση αποσπούν το ρεκόρ επιτυχίας της εφετινής χειμερινής σεζόν. Αλλά η επιτυχία του έργου που θα παρακολουθήσετε απόψε, δεν είναι μόνον μια επιτυχία εμπορική. Είναι προ πάντων μια επιτυχία καλλιτεχνική της Αλίκης και του θιάσου της. Η νεαρότερη θιασάρχης του ελληνικού θεάτρου εκέρδισε τη μάχη που έδωσε. Με την διαίσθησή της και την αντίληψή της ανεπλήρωσε την έλλειψη πείρας στο θιασαρχικό τομέα, που αντίκρυζε για πρώτη φορά. Και το επίτευγμά της, για όλους εμάς που κάτι ξέρουμε από τα βάσανα, τις αντιδράσεις, τα εμπόδια και τις περίπλοκες συνθήκες που αντιμετωπίζει σήμερα ένας θιασάρχης στην Αθήνα, το επίτευγμα –λέγω– της Αλίκης υπήρξε εκπληκτικό. Είναι ένα προνομιούχο πλάσμα η Αλίκη, προικισμένο με τόλμη, με αυτοπεποίθηση, με απίστευτη φιλοπονία και απέραντο σεβασμό στη δουλειά της και στο κοινό. Πέρα όμως απ’ αυτά έχει και το κοκαλάκι της νυχτερίδας. Κρατάει στα χέρια της ένα μαγικό ραβδί που ό,τι εγγίζει το μεταβάλλει σε χρυσοφόρο ποταμό στον κινηματογράφο και στο θέατρο, όπου κατορθώνει να διατηρεί αμείωτη τη δημοφιλία της. Προ παντός εγώ χαίρομαι διπλά τις επιτυχίες της και σαν συνάδελφος και σαν... πατέρας. Σε πόσες ταινίες δεν ήταν κόρη μου... Αλλά, δυστυχώς, είμαι ένας πατέρας θετός και εφήμερος. Αλλιώς μια τέτοια κόρη θα είχε λύσει για καλά το οικονομικό μου πρόβλημα!... Ασχέτως όμως αυτού, όσες φορές συνεργασθήκαμε μου δόθηκε η ευκαιρία να εκτιμήσω βαθύτατα την ευσυνειδησία της, το κουράγιο της, την υποδειγματική επαγγελματική πειθαρχία της και το σέβας προς τους συναδέλφους της. Ζητώ συγγνώμη αν, σε μια πανηγυρική παράσταση, κάνω το πορτρέτο της πρωταγωνίστριας και αποσιωπώ τους άλλους παράγοντας της επιτυχίας του έργου, τους άλλους ηθοποιούς του θιάσου, τον συγγραφέα, τον σκηνογράφο. Αλλά τι τα θέλετε, το φαινόμενο Αλίκη σαν πρωτεργάτρια της επιτυχίας δικαιούται αυτής της διακρίσεως. Δεν υποτιμώ καθόλου τη θετική συμβολή των άλλων. Αλλά είναι φυσικό, αφού ο χρόνος της ομιλίας μου είναι περιορισμένος, να εκμεταλλευθώ την περίσταση και να εκθειάσω την... κόρη μου. Όποιος δεν παινέσει το σπίτι του, πέφτει και τον πλακώνει. Μαζί, όμως, με τους επαίνους μου για ό,τι έχει προσφέρει στο κοινό που την περιβάλλει με τόση στοργική αγάπη, θέλω να της ευχηθώ από την καρδιά μου να έχει στο μέλλον αλλεπάλληλες και μεγάλες επιτυχίες στην καλπάζουσα κινηματογραφική, θεατρική και θιασαρχική σταδιοδρομία της.»

____________________

* Για όσους δεν το γνωρίζουν, οι μόνοι από τους βασικούς ηθοποιούς που συμμετείχαν και στα θεατρικά και στα κινηματογραφικά «Χτυποκάρδια» πέραν της Βουγιουκλάκη, ήταν ο Διονύσης Παπαγιαννόπουλος στο ρόλο του καθηγητή ελληνικών και ο Γιώργος Κωνσταντίνου ως ο προγυμναστής της Λίζας Πετροβασίλη. Η Τζόλυ Γαρμπή υποδυόταν στο θεατρικό τη μητέρα της Λίζας (ενώ στην ταινία έπαιζε την υπηρέτρια), ο Τζαβάλας Καρούσος τον πατέρα της, ενώ το γιατρό με τους γκρίζους κροτάφους που έκλεψαν την καρδιά της νεαρής μαθήτριας, υποδύθηκε στο σανίδι ο Γιώργος Πάντζας, που ευτυχώς αντικαταστάθηκε στην ταινία από το Δημήτρη Παπαμιχαήλ.

Εξάλλου τα τραγούδια και η μουσική της θεατρικής παράστασης έφεραν την υπογραφή του Μίμη Πλέσσα, ο οποίος μάλιστα –εν όψει της κινηματογραφικής διασκευής και στη συνέχεια της προβολής της ταινίας–  φρόντισε να υπενθυμίσει μέσω του τύπου ότι ο ίδιος δεν είχε δώσει την άδεια για την κινηματογράφηση του έργου, επιφυλασσόμενος για την υπεράσπιση των πνευματικών του δικαιωμάτων διά της δικαστικής οδού –κάτι που τελικά δεν χρειάστηκε, αφού τη μουσική της ταινίας συνέθεσε ο Μάνος Χατζιδάκις. Για όποιον ενδιαφέρεται, τα αυθεντικά τραγούδια της θεατρικής παράστασης με την υπογραφή Πλέσσα («Τικ τακ», «Το τουίστ της μπλε ποδιάς», «Όταν είμαι κοντά σου», «Τα νιάτα») έχουν ανεβεί στο Youtube, όπου μπορείτε να τα αναζητήσετε και να τα συγκρίνετε με τα τραγούδια του Χατζιδάκι.

Τηλεοπτικά τοπ 10 του 1984 και του 1985: Ελληνικές ταινίες και ένας απαγορευμένος έρωτας σε β΄ προβολή!

Οι ελληνικές ταινίες όχι απλά κέρδιζαν τη μερίδα του λέοντος στις τηλεθεάσεις τη δεκαετία του 1980, αλλά σάρωναν κυριολεκτικά με νούμερα που συχνά ξεπερνούσαν το 50%. Για του λόγου το αληθές, αρκεί να ρίξουμε μια ματιά στους πίνακες με τα δημοφιλέστερα τηλεοπτικά προγράμματα σε τυχαίες εβδομάδες του 1984 και του 1985, σύμφωνα με τα αποτελέσματα των ερευνών της ICAP, η οποία μετρούσε τα νούμερα τηλεθέασης την εποχή εκείνη.

Την εβδομάδα των Χριστουγέννων του 1984 η κυριαρχία των ελληνικών ταινιών ήταν καταλυτική, τη δε κυριαρχία τους διέκοπταν η ελληνική κωμική σειρά «Ο θείος μας ο Μίμης» με το Μίμη Φωτόπουλο, αλλά και η... επανάληψη της θρυλικής αμερικανικής μίνι σειράς «Τα πουλιά πεθαίνουν τραγουδώντας» με πρωταγωνιστές τους Ρίτσαρντ Τσάμπερλεϊν και Ρέιτσελ Γουρντ. 

Την αμέσως επόμενη εβδομάδα ωστόσο, ο απαγορευμένος έρωτας ανάμεσα στην όμορφη Μέγκαν και στον εξίσου εμφανίσιμο Ρωμαιοκαθολικό ιερέα Ραλφ, κέρδισε κατά κράτος τις προτιμήσεις των Ελλήνων τηλεθεατών, έστω και σε β΄ προβολή. Σταθερά όμως στο τοπ10 συναντούμε και κάποιες ελληνικές ταινίες, τον κλασικό «Ιππότη της ασφάλτου» (όπου πρωτοείδαμε στην Ελλάδα ως πρωταγωνιστή τον Ντέιβιντ Χάσελχοφ), τον «θείο Μίμη», αλλά και ένα πρωτοχρονιάτικο πρόγραμμα.

Από την άλλη, η κυριαρχία του ελληνικού κινηματογράφου επιβεβαιώθηκε στο τηλεοπτικό τοπ10 της εβδομάδας 21 έως 27 Σεπτεμβρίου 1985, στο οποίος όμως παρεμβάλλονται και οι θρυλικές ξένες σειρές «Σογκούν» και «Ο ιππότης της ασφάλτου», αλλά και η ελληνική σειρά μυστηρίου «Η εξαφάνιση του Τζον Αυλακιώτη» με τη Νόρα Βαλσάμη και τον Κώστα Αρζόγλου.

Περισσότερα όμως στους πίνακες που ακολουθούν...

Τηλεοπτικά τοπ10 το 1987 και το 1988 - Ποιες ήταν οι επιλογές των Ελλήνων τηλεθεατών;

Τη δεκαετία του ’80 δεν υπήρχαν μηχανάκια της AGB, αλλά αυτό δε σημαίνει ότι η τηλεθέαση των τηλεοπτικών προγραμμάτων περνούσε αδιάφορη για την ΕΡΤ –κι ας είχε το μονοπώλιο με τα δύο κανάλια. Ίσα-ίσα που χρησίμευε ως άλλοθι για τους ιθύνοντες της δημόσιας τηλεόρασης, όταν πιέζονταν να δικαιολογηθούν για κάποια σίριαλ θεωρούμενα από μερίδα του τύπου ως «χαμηλής ποιότητας», όπως π.χ. η «Δυναστεία».

Τις έρευνες  διεξήγαγε η ICAP. Αυτές δεν ανέφεραν αναλυτικά τον αριθμό των τηλεθεατών, αλλά περιορίζονταν στο ποσοστό των κατόχων τηλεόρασης που είχε παρακολουθήσει τις εκπομπές των δύο καναλιών.

Επειδή δεν είχα ιδέα πώς να ανεβάσω τους πίνακες στο ιστολόγιο και να διαβάζονται, επέλεξα να τους γράψω σε Word και μετά ν' ανεβάσω τις εικόνες τους. Αυτό δεν σημαίνει ότι μπορείτε να τις κοινοποιήσετε σαν να είναι δικές σας... 

Για να δούμε λοιπόν ποιες ήταν οι πρώτες προτιμήσεις των Ελλήνων τηλεθεατών τρεις συγκεκριμένες εβδομάδες του 1987 και μία του Ιανουαρίου 1988.

Ποιο ήταν το εθνικό φαγητό των Ελλήνων πριν τη φασολάδα;

Ποιο είναι το εθνικό φαγητό των Ελλήνων; Ένας ξένος θα υποθέσει πιθανότερα ότι το πιο χαρακτηριστικό φαγητό της Ελλάδας είναι ο μουσακάς ή ο γύρος. Ένας Έλληνας σχετικά μεγάλης ηλικίας -ή και μικρότερος που άκουσε από τους γονείς και τους παππούδες του τα περί φασολάδας- θα επέλεγε ως απάντηση ένα από τα λιγότερο δημοφιλή πιάτα της ελληνικής κουζίνας, ιδιαίτερα μεταξύ των παιδιών.

Κακά τα ψέματα, η φασολάδα είναι μεν ένα φαγητό που δεν έχει εκλείψει από το ελληνικό τραπέζι, όμως θεωρείται λιγότερο ελκυστική απ’ όσο θα περίμενε κανείς από ένα πιάτο υποτίθεται «εθνικό». Αντίθετα, με βάση τη δημοφιλία, σήμερα ως «εθνικά πιάτα» θα μπορούσαμε να περιγράψουμε μάλλον φαγητά όπως το παστίτσιο, τις τηγανητές πατάτες συνοδεία μιας μερίδας κρέατος, το αρνάκι στη σούβλα (που είναι συνδεδεμένο και με το παραδοσιακό ελληνικό Πάσχα) και γενικότερα φαγητά με βάση ή απαραίτητο συστατικό στοιχείο το κρέας.

Οι καλύτεροι καλλιτέχνες και τα καλύτερα μουσικά άλμπουμ του 1989, όπως τα ψήφισαν οι αναγνώστες του Έθνους

Το 1989 η εφημερίδα Έθνος ζήτησε από τους αναγνώστες της να ψηφίσουν τους αγαπημένους «καλύτερους» τραγουδιστές (γυναίκες, άνδρες και συγκροτήματα) και τους «καλύτερους» μουσικούς δίσκους της χρονιάς. Τίθεται βέβαια το ερώτημα πόσο αντιπροσωπευτικά ήταν τα αποτελέσματα, τα οποία δημοσιεύτηκαν από την εφημερίδα λίγο πριν το τέλος της χρονιάς. Δεν γνωρίζω λεπτομέρειες για τον αριθμό των ψηφισάντων ούτε για την αντιπροσωπευτικότητα του δείγματος σε σύγκριση με το γενικό πληθυσμό της χώρας τότε. Άλλωστε ήταν μια έρευνα με οικειοθελή συμμετοχή των αναγνωστών της εφημερίδας και όχι κάποιο επίσημο γκάλοπ. Ήταν όμως μια χρονιά, κατά την οποία οι απογευματινές εφημερίδες είχαν σημειώσει ρεκόρ πωλήσεων και μάλιστα το Έθνος διέθετε μια από τις μεγαλύτερες κυκλοφορίες, η δε σχέση των πολιτών με τον τύπο ήταν πολύ πιο στενή απ’ ό,τι σήμερα –για μια σειρά από λόγους που δεν χρήζουν ανάλυσης εδώ.

Ας δούμε όμως τι είχαν ψηφίσει οι αναγνώστες, ποιες ήταν οι δημοφιλέστερες πεντάδες στις τέσσερες κατηγορίες! Μαντεύετε τα αποτελέσματα;

Ποιες ομάδες υποστήριζαν στο ποδόσφαιρο οι Έλληνες σταρ της δεκαετίας του 1960;

Τη δεκαετία του ’60, όταν τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και οι influencers αποτελούσαν τρελό σενάριο επιστημονικής φαντασίας, τα «είδωλα» του μέσου Έλληνα είχαν κυρίως τρεις πηγές προέλευσης: το ποδόσφαιρο, τον κινηματογράφο και το τραγούδι. Ο δε συνδυασμός τους πάντα προσείλκυε το ενδιαφέρον είτε επρόκειτο για κάποιον -πραγματικό ή φημολογούμενο- ερωτικό δεσμό αγαπημένου ποδοσφαιριστή με μία σταρ του κινηματογράφου ή του τραγουδιού είτε για κάποιο γκάλοπ του τύπου σχετικά με τις οπαδικές προτιμήσεις αγαπημένων καλλιτεχνών της εποχής.

Το 1962 στον τύπο δημοσιεύτηκαν τουλάχιστον δύο γκάλοπ με αυτό το ερώτημα, τα οποία εντόπισα... εξ αντανακλάσεως: το ένα αναδημοσιεύτηκε στο νεοϋορκέζικο Εθνικό Κήρυκα στις 08.07.1962, ενώ το δεύτερο μνημονεύτηκε σ’ ένα αφιέρωμα του αείμνηστου Πάνου Γεραμάνη το 1993 (το οποίο επίσης εντόπισα από αναδημοσίευσή του στην ελληνική εφημερίδα της Νέας Υόρκης).

Επαγγέλματα στην Ελλάδα του 1837

Επιχειρώντας ένα μακρινό ταξίδι στο παρελθόν για να εντοπίσουμε τα επαγγέλματα ή -ορθότερα- τα επιτηδεύματα των Ελλήνων κατά τα πρώτα χρόνια από την ίδρυση του ελληνικού κράτους, πρέπει να σταθούμε στον πρώτο νόμο περί φόρου επιτηδευμάτων με ημερομηνία 4 Νοεμβρίου 1837, όπου γινόταν αναλυτική αναφορά των επιτηδευματιών της εποχής. Βέβαια, πολλά εξ αυτών δεν υφίστανται σήμερα -σχεδόν δύο αιώνες μετά- ή έχει αλλάξει η ονομασία τους, ώστε μας φαίνονται και ακούγονται κάπως παράξενα. 

Σε κάθε περίπτωση, το 1837 όσοι Έλληνες δεν ήταν γεωργοί, εργάτες, υπηρέτες, δικηγόροι, δάσκαλοι, γιατροί, ιερείς, εισοδηματίες ή άνεργοι, πολύ πιθανόν ασκούσαν ένα από τα επόμενα επαγγέλματα, τα εξής:

Όταν το καλοκαίρι του 1947 οι Έλληνες του Λονδίνου τραγουδούσαν στον Φίλιππο «να το πάρεις το κορίτσι» (την Ελισάβετ)

Παρότι από τη μέρα που φυγαδεύτηκε από την Ελλάδα σε ηλικία δεκαοκτώ μηνών η σχέση του -πλέον εκλιπόντα- δούκα του Εδιμβούργου, Φίλιππου, με τη χώρα μας έμοιαζε μ' εκείνη του φάντη με το ρετσινόλαδο, και μόνο ο τίτλος του «πρίγκιπα της Ελλάδας και της Δανίας» ήταν αρκετός για τους φιλοβασιλικούς Έλληνες των μέσων της δεκαετίας του '40 να καμαρώνουν για το δεσμό του με τη διάδοχο του βρετανικού θρόνου, Ελισάβετ, και να τον θεωρούν συμπατριώτη τους φτάνοντας σε σημείο να του τραγουδούν στα ελληνικά «να το πάρει το κορίτσι» -τη μεγάλη επιτυχία της εποχής, που πρωτοτραγούδησε ο Νίκος Γούναρης σε στίχους Κώστα Νικολαΐδη και μουσική του Ζακ Ιακωβίδη. Αυτό τουλάχιστον ισχυριζόταν ο δημοσιογράφος Γεώργιος Φτέρης στην εφημερίδα Τα Νέα τον Ιούνιο του 1947, επικαλούμενος την επιστολή Ελληνίδας που ζούσε στο Λονδίνο.

Φωτογραφίες της χιονισμένης Αθήνας στις αρχές του 20ου αιώνα (bonus η χιονισμένη Λαμία του 1908)

Μπορεί στην Αθήνα να μην χιονίζει και πολύ συχνά τις τελευταίες δεκαετίες, φαίνεται όμως ότι στις αρχές του 20ου αιώνα οι επισκέψεις του χιονιά ήταν συχνότερες στην ελληνική πρωτεύουσα. Σημαντικοί φαίνεται ότι ήταν οι χιονιάδες του 1907 και του 1911 (τον οποίο οι εφημερίδες παρομοίαζαν με εκείνον του '07), ενώ μια χιονοθύελλα άσπρισε το τοπίο και στις αρχές του 1908. Οι παρακάτω φωτογραφίες μας μεταφέρουν σε μια αγνώριστη Αθήνα κάτω από αυτές τις ιδιαίτερες καιρικές συνθήκες.