Το χριστουγεννιάτικο ρεβεγιόν στο σπίτι της Τζένης Καρέζη και του Κώστα Καζάκου το 1969

Παραμονή Χριστουγέννων, 1969. Πιο ευτυχισμένοι από ποτέ, γονείς ενός αγοριού οκτώ μηνών, η Τζένη Καρέζη και ο Κώστας Καζάκος άνοιξαν τις πόρτες του σπιτιού τους για ένα χριστουγεννιάτικο ρεβεγιόν που τα είχε όλα: εκλεκτούς καλεσμένους από το καλλιτεχνικό στερέωμα (και όχι μόνο), μουσική για όλα τα γούστα και έναν από τους δημοφιλέστερους λαϊκούς τραγουδιστές της εποχής να τραγουδάει ζωντανά τις μεγάλες του επιτυχίες. Το κερασάκι στην τούρτα, η παρουσία της Αλίκης Βουγιουκλάκη και του Δημήτρη Παπαμιχαήλ, που για ακόμη μια φορά διέψευσε τον αστικό μύθο για τη δήθεν αντιπαλότητα μεταξύ των δύο μεγάλων πρωταγωνιστριών του ελληνικού θεάτρου και κινηματογράφου.

Το χριστουγεννιάτικο ρεβεγιόν στο σπίτι του ζεύγους Καρέζη – Καζάκου ανέλυσε εκτενώς η εφημερίδα Έθνος (26.12.1969) σ’ ένα κοσμικό ρεπορτάζ ιστορικής αξίας με πολλές λεπτομέρειες για τη διακόσμηση, τα ρούχα, τη μουσική, αλλά και τους διάσημους καλεσμένους.

Η ιστορία του τραγουδιού «Κορόιδο Μουσολίνι»

«Κορόιδο Μουσολίνι/ Κανένας δεν θα μείνει...»

Ένα από τα πιο γνωστά σατιρικά τραγούδια που βοήθησε στην ανύψωση του φρονήματος μετά το ξέσπασμα του ελληνοϊταλικού πολέμου το 1940. Η μελωδία ήταν γνωστή, καθώς προερχόταν από ένα ιταλικό τραγούδι με τίτλο «Reginella Campagnola», που είχε ήδη διασκευαστεί στα ελληνικά ως «Μικρή Χωριατοπούλα».

Τους σατιρικούς στίχους εμπνεύστηκε ο στιχουργός και κονφερασιέ Γιώργος Οικονομίδης, ο οποίος τα μεταπολεμικά χρόνια θα αναδεικνυόταν στον μεγαλύτερο σταρ του ελληνικού ραδιοφώνου με την εκπομπή νέων ταλέντων που παρουσίαζε στο ΕΙΡ. Ποια είναι όμως η ιστορία των σατιρικών στίχων;

Το εγκώμιο του Λάμπρου Κωνσταντάρα για την Αλίκη Βουγιουκλάκη

Τον Οκτώβριο του 1962 η Αλίκη Βουγιουκλάκη επιχείρησε μια στροφή στην καριέρα της ανεβάζοντας στο θεατρικό σανίδι το κλασικό ιστορικό έργο του Τζορτζ Μπέρναρντ Σο «Καίσαρ και Κλεοπάτρα». Παρά τις θετικές κριτικές και τη μεγάλη διαφημιστική προβολή σε Ελλάδα και εξωτερικό –φωτογραφίες της Αλίκης ως Κλεοπάτρα δημοσιεύτηκαν σε ξένες εφημερίδες, ενώ διασώζεται και ένα βίντεο από την εμφάνισή της στη γαλλική τηλεόραση να ερμηνεύει  ένα τραγούδι της παράστασης (με λίγη πρόζα στα γαλλικά) στα πλαίσια αφιερώματος για το Μάνο Χατζηδάκη– το έργο τελικά δε σημείωσε την αναμενόμενη εισπρακτική επιτυχία και κατέβηκε πρόωρα, για να το διαδεχθεί μια από τις μεγαλύτερες επιτυχίες της ηθοποιού, τα «Χτυποκάρδια στο Θρανίο» με την υπογραφή του Αλέκου Σακελάριου.

Στις 17 Απριλίου 1963 τα «Χτυποκάρδια» συμπλήρωσαν 200 παραστάσεις και το γιόρτασαν δεόντως βάσει μια παλιάς παράδοσης που ήθελε τους θιάσους να γιορτάζουν οι θίασοι τη συμπλήρωση των 100, 200 κ.ο.κ. παραστάσεων.

Ο κανόνας έλεγε ότι πριν την έναρξη της παράστασης, ηθοποιοί άλλων θιάσων προλόγιζαν το έργο και τους συντελεστές του με τα πλέον επαινετικά σχόλια. Για τη διακοσιοστή παράσταση του «Χτυποκάρδια στο θρανίο», το ρόλο αυτό ανέλαβαν οι Βασίλης Μεσολογγίτης και Λάμπρος Κωνσταντάρας, οι οποίοι λίγες μέρες νωρίτερα είχαν κονταροχτυπηθεί στις αρχαιρεσίες για την προεδρία του ΣΕΗ.

Ο πρώτος περιορίστηκε σε μια σύντομη αναφορά στην ιστορία του θεάτρου «Ρεξ» («Κοτοπούλη») και στη σημασία της επιτυχίας στο θέατρο. Από την άλλη ο Λάμπρος Κωνσταντάρας που προερχόταν από μια επίσης πολύ μεγάλη θεατρική επιτυχία την ίδια σεζόν (τις «Κρατικές υποθέσεις» με συμπρωταγωνίστρια την Τζένη Καρέζη στο θέατρο «Διονύσια») αφιέρωσε το μεγαλύτερο μέρος του λόγου πλέκοντας το εγκώμιο της Αλίκης, τον κινηματογραφικό μπαμπά της οποίας είχε υποδυθεί αρκετές φορές στο παρελθόν και μετά από λίγες εβδομάδες θα τον υποδυόταν για ακόμη μια φορά στην κινηματογραφική πλέον μεταφορά του θεατρικού.

Πρόκειται για ένα σπάνιο, εξαιρετικά γενναιόδωρο δημόσιο έπαινο από ηθοποιό σε ηθοποιό, ο οποίος αναδημοσιεύτηκε στον τύπο της εποχής. Απολαύστε τον:

«Διακόσιες παραστάσεις ενός έργου από τον ίδιο θίασο και στην ίδια θεατρική περίοδο είναι, βέβαια, κάτι πολύ δύσκολο, αλλά όχι και μοναδικό στα θεατρικά μας χρονικά των τελευταίων χρόνων. Υπήρξαν και άλλα έργα που ηυτύχησαν να πραγματοποιήσουν διακόσιες παραστάσεις. Αλλά διακόσιες παραστάσεις στο Θέατρον Κοτοπούλη ισοδυναμούν με διπλάσιες σε άλλα θέατρα και λόγω αριθμού θέσεων και, προ πάντων, λόγω του υπερτιμημένου εισιτηρίου που καθόρισε εφέτος. Δεν νομίζω λοιπόν ότι είμαι μακριά από την αλήθεια, όταν υπολογίζω ότι τα «Χτυποκάρδια στο θρανίο» με τη σημερινή 200στή τους παράσταση αποσπούν το ρεκόρ επιτυχίας της εφετινής χειμερινής σεζόν. Αλλά η επιτυχία του έργου που θα παρακολουθήσετε απόψε, δεν είναι μόνον μια επιτυχία εμπορική. Είναι προ πάντων μια επιτυχία καλλιτεχνική της Αλίκης και του θιάσου της. Η νεαρότερη θιασάρχης του ελληνικού θεάτρου εκέρδισε τη μάχη που έδωσε. Με την διαίσθησή της και την αντίληψή της ανεπλήρωσε την έλλειψη πείρας στο θιασαρχικό τομέα, που αντίκρυζε για πρώτη φορά. Και το επίτευγμά της, για όλους εμάς που κάτι ξέρουμε από τα βάσανα, τις αντιδράσεις, τα εμπόδια και τις περίπλοκες συνθήκες που αντιμετωπίζει σήμερα ένας θιασάρχης στην Αθήνα, το επίτευγμα –λέγω– της Αλίκης υπήρξε εκπληκτικό. Είναι ένα προνομιούχο πλάσμα η Αλίκη, προικισμένο με τόλμη, με αυτοπεποίθηση, με απίστευτη φιλοπονία και απέραντο σεβασμό στη δουλειά της και στο κοινό. Πέρα όμως απ’ αυτά έχει και το κοκαλάκι της νυχτερίδας. Κρατάει στα χέρια της ένα μαγικό ραβδί που ό,τι εγγίζει το μεταβάλλει σε χρυσοφόρο ποταμό στον κινηματογράφο και στο θέατρο, όπου κατορθώνει να διατηρεί αμείωτη τη δημοφιλία της. Προ παντός εγώ χαίρομαι διπλά τις επιτυχίες της και σαν συνάδελφος και σαν... πατέρας. Σε πόσες ταινίες δεν ήταν κόρη μου... Αλλά, δυστυχώς, είμαι ένας πατέρας θετός και εφήμερος. Αλλιώς μια τέτοια κόρη θα είχε λύσει για καλά το οικονομικό μου πρόβλημα!... Ασχέτως όμως αυτού, όσες φορές συνεργασθήκαμε μου δόθηκε η ευκαιρία να εκτιμήσω βαθύτατα την ευσυνειδησία της, το κουράγιο της, την υποδειγματική επαγγελματική πειθαρχία της και το σέβας προς τους συναδέλφους της. Ζητώ συγγνώμη αν, σε μια πανηγυρική παράσταση, κάνω το πορτρέτο της πρωταγωνίστριας και αποσιωπώ τους άλλους παράγοντας της επιτυχίας του έργου, τους άλλους ηθοποιούς του θιάσου, τον συγγραφέα, τον σκηνογράφο. Αλλά τι τα θέλετε, το φαινόμενο Αλίκη σαν πρωτεργάτρια της επιτυχίας δικαιούται αυτής της διακρίσεως. Δεν υποτιμώ καθόλου τη θετική συμβολή των άλλων. Αλλά είναι φυσικό, αφού ο χρόνος της ομιλίας μου είναι περιορισμένος, να εκμεταλλευθώ την περίσταση και να εκθειάσω την... κόρη μου. Όποιος δεν παινέσει το σπίτι του, πέφτει και τον πλακώνει. Μαζί, όμως, με τους επαίνους μου για ό,τι έχει προσφέρει στο κοινό που την περιβάλλει με τόση στοργική αγάπη, θέλω να της ευχηθώ από την καρδιά μου να έχει στο μέλλον αλλεπάλληλες και μεγάλες επιτυχίες στην καλπάζουσα κινηματογραφική, θεατρική και θιασαρχική σταδιοδρομία της.»

____________________

* Για όσους δεν το γνωρίζουν, οι μόνοι από τους βασικούς ηθοποιούς που συμμετείχαν και στα θεατρικά και στα κινηματογραφικά «Χτυποκάρδια» πέραν της Βουγιουκλάκη, ήταν ο Διονύσης Παπαγιαννόπουλος στο ρόλο του καθηγητή ελληνικών και ο Γιώργος Κωνσταντίνου ως ο προγυμναστής της Λίζας Πετροβασίλη. Η Τζόλυ Γαρμπή υποδυόταν στο θεατρικό τη μητέρα της Λίζας (ενώ στην ταινία έπαιζε την υπηρέτρια), ο Τζαβάλας Καρούσος τον πατέρα της, ενώ το γιατρό με τους γκρίζους κροτάφους που έκλεψαν την καρδιά της νεαρής μαθήτριας, υποδύθηκε στο σανίδι ο Γιώργος Πάντζας, που ευτυχώς αντικαταστάθηκε στην ταινία από το Δημήτρη Παπαμιχαήλ.

Εξάλλου τα τραγούδια και η μουσική της θεατρικής παράστασης έφεραν την υπογραφή του Μίμη Πλέσσα, ο οποίος μάλιστα –εν όψει της κινηματογραφικής διασκευής και στη συνέχεια της προβολής της ταινίας–  φρόντισε να υπενθυμίσει μέσω του τύπου ότι ο ίδιος δεν είχε δώσει την άδεια για την κινηματογράφηση του έργου, επιφυλασσόμενος για την υπεράσπιση των πνευματικών του δικαιωμάτων διά της δικαστικής οδού –κάτι που τελικά δεν χρειάστηκε, αφού τη μουσική της ταινίας συνέθεσε ο Μάνος Χατζιδάκις. Για όποιον ενδιαφέρεται, τα αυθεντικά τραγούδια της θεατρικής παράστασης με την υπογραφή Πλέσσα («Τικ τακ», «Το τουίστ της μπλε ποδιάς», «Όταν είμαι κοντά σου», «Τα νιάτα») έχουν ανεβεί στο Youtube, όπου μπορείτε να τα αναζητήσετε και να τα συγκρίνετε με τα τραγούδια του Χατζιδάκι.

Όταν η Τζένη Καρέζη έπεσε θύμα μιας άγριας φάρσας

Τη σεζόν 1962-63 η Τζένη Καρέζη και ο Λάμπρος Κωνσταντάρας συνεργάστηκαν για πρώτη φορά στο θέατρο σημειώνοντας τεράστια επιτυχία στη σκηνή του «Διονύσια» με το έργο «Κρατικές υποθέσεις»  του Λουί Βερνέιγ.  Ήταν μια ευτυχής θεατρική συνάντηση, η οποία λίγα χρόνια αργότερα μεταφέρθηκε στον κινηματογράφο, όταν οι Ασημάκης Γιαλαμάς και Κώστας Πρετεντέρης διασκεύασαν την ιστορία του Βερνέιγ για την επίσης πολύ πετυχημένη κινηματογραφική ταινία «Τζένη Τζένη».

Η όμορφη εκείνη θεατρική συνύπαρξη μπήκε στο στόχαστρο ανόητων φαρσέρ ένα βράδυ των γιορτών, κοντά στην Πρωτοχρονιά του 1963. Κι αν σήμερα οι περισσότεροι φαρσέρ συνηθίζουν να ικανοποιούν την ανωριμότητά τους απειλώντας για έκρηξη ανύπαρκτης βόμβας, η φάρσα, που οι άγνωστοι είχαν τότε διαλέξει να παίξουν σε βάρος της Τζένης Καρέζη, ήταν περισσότερο μακάβρια, εκμεταλλευόμενη τη μεγάλη αδυναμία και αγάπη της λατρεμένης ηθοποιού για τη μητέρα της.

Λίγο πριν ξεκινήσει η παράσταση λοιπόν, μια γυναίκα τηλεφώνησε στο θέατρο «Διονύσια» και με φωνή γεμάτη λυγμούς ζήτησε να ειδοποιήσουν την ηθοποιό «να τρέξει σπίτι της, γιατί η μητέρα της ζητούσε οπωσδήποτε να την δει». Τη συνέχεια αφηγήθηκε εμφανώς ταραγμένη η ίδια η Τζένη Καρέζη μιλώντας στο δημοσιογράφο του Έθνους, Γ. Καράγιωργα (04.01.1963):

Η αποθεωτική υποδοχή της Αλίκης Βουγιουκλάκη στο Ισραήλ το 1962

Ιανουάριος 1962. Η Αλίκη Βουγιουκλάκη περιόδευε με το θίασό της στην Κύπρο σημειώνοντας τεράστια επιτυχία, άνευ προηγουμένου για ελληνικό θίασο. Δώδεκα μέρες έμεινε στη Λευκωσία και ο αριθμός των κομμένων εισιτηρίων στο θέατρο όπου εμφανιζόταν, ανήρθε σε 20.440, όταν ο συνολικός πληθυσμός της πόλης ανερχόταν σε περίπου 65.000 κατοίκους. Κατά την τετραήμερη παραμονή της στη Λάρνακα κόπηκαν 6.333 εισιτήρια επί συνόλου πληθυσμού 16.000. Ανάλογη επιτυχία σημειώθηκε και στις άλλες πόλεις της Μεγαλονήσου, όπου περιόδευσε μέχρι το τέλος Ιανουαρίου.

Τον ίδιο μήνα βρίσκονταν σε εξέλιξη οι συζητήσεις για την αγγλόφωνη ταινία που θα γύριζε η Αλίκη. Δεν ήταν γνωστές πολλές λεπτομέρειες γύρω από το σενάριο και τους άλλους συντελεστές, πλην του σκηνοθέτη (ο Ρούντολφ Ματέ) και... του τίτλου της ταινίας, που θα έφερε το όνομα της ηθοποιού: «Aliki».

Η φιλοδοξία ήταν ν’ ανοίγονταν νέοι δρόμοι προς το διεθνές κινηματογραφικό στερέωμα για την πρωταγωνίστρια του θεάτρου και του κινηματογράφου, που είχε ήδη κερδίσει τον τίτλο της «εθνικής σταρ». Μόνο που η φήμη της Αλίκης είχε ήδη ξεπεράσει τα ελληνικά σύνορα φτάνοντας μέχρι το Ισραήλ, η κυβέρνηση του οποίου κάλεσε την Αλίκη Βουγιουκλάκη για μια ολιγοήμερη επίσκεψη στη χώρα με αφορμή την πρεμιέρα της ταινίας «Η Λίζα και η άλλη» στους ισραηλινούς κινηματογράφους!

Η αναπάντεχη ιστορία πίσω από τα πρώτα αρκουδάκια κούκλες (γνωστά και ως "τέντι μπέαρς")

Έχετε αναρωτηθεί ποτέ γιατί τα αρκουδάκια έφτασαν στο σημείο να γίνουν παιδικό παιχνίδι και μάλιστα αγαπημένο; Στα παραμύθια, οι αρκούδες πάντα ενέπνεαν το φόβο ή –ακόμη κι όταν ήταν φιλικές με τους ανθρώπους– το δέος, ως ζώα δυνατά και ισχυρά. Εξάλλου η αρκούδα δεν είναι οικόσιτο ζώο. Πώς λοιπόν φτάσαμε στο σημείο να κατασκευάζονται –και να αγοράζονται από τους γονείς για τα παιδιά τους– εκατομμύρια αρκουδάκια σ’ όλον τον κόσμο μαζί με σκυλάκια, γατούλες κλπ.; Ποια ήταν η αφορμή που έστρεψε το ενδιαφέρον της βιομηχανίας παιχνιδιών στα συγκεκριμένα ζώα του δάσους πολύ πριν κάνει την εμφάνισή του ο πιο διάσημος και ο πιο αγαπημένος αρκούδος των παιδιών, ο Γουίνι;

Τηλεοπτικά τοπ 10 του 1984 και του 1985: Ελληνικές ταινίες και ένας απαγορευμένος έρωτας σε β΄ προβολή!

Οι ελληνικές ταινίες όχι απλά κέρδιζαν τη μερίδα του λέοντος στις τηλεθεάσεις τη δεκαετία του 1980, αλλά σάρωναν κυριολεκτικά με νούμερα που συχνά ξεπερνούσαν το 50%. Για του λόγου το αληθές, αρκεί να ρίξουμε μια ματιά στους πίνακες με τα δημοφιλέστερα τηλεοπτικά προγράμματα σε τυχαίες εβδομάδες του 1984 και του 1985, σύμφωνα με τα αποτελέσματα των ερευνών της ICAP, η οποία μετρούσε τα νούμερα τηλεθέασης την εποχή εκείνη.

Την εβδομάδα των Χριστουγέννων του 1984 η κυριαρχία των ελληνικών ταινιών ήταν καταλυτική, τη δε κυριαρχία τους διέκοπταν η ελληνική κωμική σειρά «Ο θείος μας ο Μίμης» με το Μίμη Φωτόπουλο, αλλά και η... επανάληψη της θρυλικής αμερικανικής μίνι σειράς «Τα πουλιά πεθαίνουν τραγουδώντας» με πρωταγωνιστές τους Ρίτσαρντ Τσάμπερλεϊν και Ρέιτσελ Γουρντ. 

Την αμέσως επόμενη εβδομάδα ωστόσο, ο απαγορευμένος έρωτας ανάμεσα στην όμορφη Μέγκαν και στον εξίσου εμφανίσιμο Ρωμαιοκαθολικό ιερέα Ραλφ, κέρδισε κατά κράτος τις προτιμήσεις των Ελλήνων τηλεθεατών, έστω και σε β΄ προβολή. Σταθερά όμως στο τοπ10 συναντούμε και κάποιες ελληνικές ταινίες, τον κλασικό «Ιππότη της ασφάλτου» (όπου πρωτοείδαμε στην Ελλάδα ως πρωταγωνιστή τον Ντέιβιντ Χάσελχοφ), τον «θείο Μίμη», αλλά και ένα πρωτοχρονιάτικο πρόγραμμα.

Από την άλλη, η κυριαρχία του ελληνικού κινηματογράφου επιβεβαιώθηκε στο τηλεοπτικό τοπ10 της εβδομάδας 21 έως 27 Σεπτεμβρίου 1985, στο οποίος όμως παρεμβάλλονται και οι θρυλικές ξένες σειρές «Σογκούν» και «Ο ιππότης της ασφάλτου», αλλά και η ελληνική σειρά μυστηρίου «Η εξαφάνιση του Τζον Αυλακιώτη» με τη Νόρα Βαλσάμη και τον Κώστα Αρζόγλου.

Περισσότερα όμως στους πίνακες που ακολουθούν...

Τηλεοπτικά τοπ10 το 1987 και το 1988 - Ποιες ήταν οι επιλογές των Ελλήνων τηλεθεατών;

Τη δεκαετία του ’80 δεν υπήρχαν μηχανάκια της AGB, αλλά αυτό δε σημαίνει ότι η τηλεθέαση των τηλεοπτικών προγραμμάτων περνούσε αδιάφορη για την ΕΡΤ –κι ας είχε το μονοπώλιο με τα δύο κανάλια. Ίσα-ίσα που χρησίμευε ως άλλοθι για τους ιθύνοντες της δημόσιας τηλεόρασης, όταν πιέζονταν να δικαιολογηθούν για κάποια σίριαλ θεωρούμενα από μερίδα του τύπου ως «χαμηλής ποιότητας», όπως π.χ. η «Δυναστεία».

Τις έρευνες  διεξήγαγε η ICAP. Αυτές δεν ανέφεραν αναλυτικά τον αριθμό των τηλεθεατών, αλλά περιορίζονταν στο ποσοστό των κατόχων τηλεόρασης που είχε παρακολουθήσει τις εκπομπές των δύο καναλιών.

Επειδή δεν είχα ιδέα πώς να ανεβάσω τους πίνακες στο ιστολόγιο και να διαβάζονται, επέλεξα να τους γράψω σε Word και μετά ν' ανεβάσω τις εικόνες τους. Αυτό δεν σημαίνει ότι μπορείτε να τις κοινοποιήσετε σαν να είναι δικές σας... 

Για να δούμε λοιπόν ποιες ήταν οι πρώτες προτιμήσεις των Ελλήνων τηλεθεατών τρεις συγκεκριμένες εβδομάδες του 1987 και μία του Ιανουαρίου 1988.

Τα... 68 κόμματα που πήραν μέρος στις βουλευτικές εκλογές της 5ης Μαρτίου 1950!

Πολύ μεγάλος κακός χαμός για το τίποτα έγινε τελικά για τα 50 κόμματα (και συνασπισμούς κομμάτων) που κατέθεσαν αίτηση συμμετοχής στις εκλογές της 21ης Μαΐου, καθώς τελικά τα 14... κόπηκαν! Όμως κι αν ακόμη όλα έπαιρναν το πράσινο φως να συμμετάσχουν κανονικά, το ρεκόρ των εκλογών του 1950 θα παρέμενε απλησίαστο –και μάλλον αυτό δε θα σπάσει ποτέ.

Περίπου ένα μήνα πριν τις εκλογές της 5ης Μαρτίου 1950, ο αριθμός των κομμάτων που είχαν καταθέσει δηλώσεις στον Άρειο Πάγο έφταναν τα 110, ενώ σύμφωνα με δημοσιεύματα ο αριθμός τους μπορεί να αυξήθηκε και μέχρι τα 120!

Ο πρώτος διαγωνισμός τραγουδιού στην Αθήνα την άνοιξη του 1918

Όλα ξεκίνησαν στη συνεδρίαση της Εταιρίας των Ελλήνων Θεατρικών Συγγραφέων στις 9 Μαρτίου 1918, στην οποία μετείχαν και οι μουσικοί (μέλη της Εταιρίας) Λαυράγκας, Καλομοίρης, Καίσαρης, Ψαρούδας, Σακελλαρίδης και Χατζηαποστόλου. Εκείνη τη μέρα αποφασίστηκε η προκήρυξη διαγωνισμού για τη σύνθεση αθηναϊκού λαϊκού τραγουδιού «απλού και αισθηματικού, από εκείνα που αρπάζει αμέσως ο λαός και που γίνονται κτήμα του δρόμου», όπως σχολίασε την επόμενη μέρα η εφημερίδα Εστία.

Δυο μέρες μετά τη συνεδρίαση εκδόθηκε και η σχετική προκήρυξη για τον «πρώτον ετήσιον μουσικόν διαγωνισμόν προς σύνθεσιν λαϊκών τραγουδιών», ο οποίος ήταν ανοιχτός για κάθε ενδιαφερόμενο. Οι προτάσεις θα έπρεπε να υποβληθούν ανώνυμα στα γραφεία της Εταιρίας επί της οδού Πανεπιστημίου 13 μέχρι τις 31 Μαρτίου, το δε όνομα του συνθέτη θα αναγραφόταν σε ειδικό σφραγισμένο φάκελο, που θα άνοιγε μετά το πέρας του διαγωνισμού.

Η προκήρυξη έδινε και κάποιες οδηγίες προς τους φιλόδοξους υποψήφιους. Τα τραγούδια έπρεπε να είναι «απλά, σύντομα, μονόφωνα ή δίφωνα και επί στίχων όσο το δυνατόν καλλιτέρων, ευλήπτων, καταλλήλων διά την αντίληψιν του κοινού και επί οιουδήποτε θέματος (ερωτικά, κοινωνικά, πατριωτικά, εύθυμα, σατυρικά κλπ.)». Επίσης έπρεπε να είναι γραμμένα για τραγούδια και πιάνο σε μέση κλίμακα «ώστε να είνε δυνατή η εκτέλεσίς των από όλας τας φωνάς».

Στις αρχές Απριλίου, πιθανότατα στις 4 του μήνα, έγινε η πρώτη συνεδρίαση της κριτικής επιτροπής και το πρώτο ξεκαθάρισμα των υποψήφιων τραγουδιών, ενώ ακολούθησαν και άλλες συνεδριάσεις τις επόμενες μέρες. Την επιτροπή αποτελούσαν οι Χ. Άννινος, Δ. Λαυράγκας, Ι. Ψαρούδας, Θ. Σακελλαρίδης, Γ. Τσοκόπουλος, Β. Κολοκοτρώνης, Θ. Συναδινός και Β. Βεκιαρέλλης.

Παράλληλα οι Μ. Λιδωρίκης και Χ. Δαραλέξης είχαν αναλάβει τον καταρτισμό του προγράμματος της γιορτής για την ανακοίνωση του «Αθηναϊκού Τραγουδιού», που αρχικά είχε προσδιοριστεί για την 29η Απριλίου, ώστε το νικητήριο τραγούδι να είναι γνωστό τη μέρα της Πρωτομαγιάς.

Τελικά η γιορτή πραγματοποιήθηκε στις 6 Μαΐου σε εξωτερικό χώρο, στον κήπο του Ηραίου, όπου και ανακοινώθηκαν τα τραγούδια που είχε επιλέξει η επιτροπή με τα αντίστοιχα βραβεία τους.

Γύρω στις 4 το απόγευμα άρχισα η προσέλευση των Αθηναίων, η οποία φαίνεται ότι ήταν μαζική παρά τον ισχυρό άνεμο, υπό τους ήχους μελωδιών από μπάντα υπό τη διεύθυνση του Σ. Καίσαρη και γύρω στις 6 με 6.30 έγινε και η ανακοίνωση των αποτελεσμάτων.

Πιο συγκεκριμένα, μια ομάδα νέων της Μανδολινάτας εκτελούσε ένα-ένα τα υποβληθέντα τραγούδια και μετά το τέλος της κάθε εκτέλεσης, ο Λιδωρίκης, που ήταν και ο γραμματέας της Εταιρίας Ελλήνων θεατρικών συγγραφέων, άνοιγε το σχετικό φάκελο και ανακοίνωνε το όνομα του συνθέτη, ο οποίος προσερχόταν και λάμβανε και το βραβείο του υπό τα χειροκροτήματα του κόσμου, ξεκινώντας όμως από την τρίτη θέση.

Το πρώτο βραβείο ύψους 400 δραχμών έλαβε το τραγούδι «Ζηλιάρικο» του Νίκου Χατζηαποστόλου. Το δεύτερο βραβείο 300 δρχ. δόθηκε στη «Φλογέρα» του Δημήτρη Ροδίου και το τρίτο ύψους 100 δρχ. στη «Μαυρομάτα» του Αλέξανδρου Κυπαρίσση. Έπαινοι απονεμήθηκαν σε τρία ακόμη τραγούδια: «Μικροπαντρεμένη» του Ν. Χατζηαποστόλου, «Ξενιτεμένο αηδόνι» της Έρης (ή Έλλης) Καβαλλιέρι Μαρκουίζου και «Δεν μ’ αγαπάς» του Ν.  Χατζηαναργύρου.

Φυσικά πρέπει να επισημανθεί ότι η Έρη ή Έλλη Καβαλλιέρη Μαρκουίζου ήταν η πρώτη γυναίκα συνθέτης που βραβεύτηκε σε ελληνικό διαγωνισμό τραγουδιού, κάτι αρκετά σημαντικό έως πρωτοποριακό, αν αναλογιστεί κανείς ότι αυτός ήταν και ο πρώτος αντίστοιχος διαγωνισμός. Ωστόσο, προσγείωση στην πραγματικότητα της εποχής, η ίδια δεν βρισκόταν εκεί για να παραλάβει το βραβείο της ή τέλος πάντων δεν εμφανίστηκε όταν ανακοινώθηκε το όνομά της.

Τέλος, η βραδιά ολοκληρώθηκε με επανεκτέλεση του νικητήριου τραγουδιού και με ανθοπόλεμο μέχρι το 8 το βράδυ.

Ήταν όλοι σύμφωνοι με τ’ αποτελέσματα; Όχι φυσικά. Ο συντάκτης της Εστίας είχε την άποψη ότι το καλύτερο τραγούδι ήταν η «Φλογέρα» και εκτίμησε ότι η κριτική επιτροπή του έδωσε τη δεύτερη θέση «λαβούσα υπ’ όψιν ότι είνε λεπτότερον, κομψότερον, μάλλον δε σαλόνι, ενώ το “Ζηλιάρικο” του κ. Χατζηαποστόλου, απλούστερον και ευκολώτερον, είνε μάλλον κατάλληλον διά τον δρόμον»!

Από την πλευρά του ο συντάκτης της Αστραπής υποστήριξε ότι το κοινό είχε χειροκροτήσει περισσότερο «και έκρινεν ως βραβεύσιμον» το τρίτο των επαινεθέντων, δηλαδή το «Δε μ’ αγαπάς», ενώ για το νικητήριο σχολίασε ότι ήταν «μονότονο»!

Ωστόσο θετικά σχολίασε το «Ζηλιάρικο» ο δημοσιογράφος της Νέας Ημέρας, χαρακτηρίζοντάς το «ελληνικώτατον, χορευτικόν, εις τον χαρακτηριστικόν χρόνον των 7/8», που «ενθουσίασε» αμέσως τον κόσμο ως ένα τραγούδι «της καρδιάς και του κρασιού».

Τα τρία βραβευθέντα και τα τρία επαινεθέντα τραγούδια κυκλοφόρησαν τις επόμενες μέρες από το μουσικό οίκο του Μιχ. Καζάζη, όμως, όπως συνήθως συμβαίνει με τις συμμετοχές σε αντίστοιχους διαγωνισμούς, δεν ακούστηκαν στη συνέχεια, δεν έγιναν «λαϊκά» κατά τη βούληση των εμπνευστών του διαγωνισμού και οπωσδήποτε δεν αποτέλεσαν σταθμό στη μουσική ιστορία της Ελλάδας.

Την επόμενη χρονιά, στις 19 Απριλίου 1919, η Εταιρία Ελλήνων Θεατρικών Συγγραφέων προκήρυξε το δεύτερο διαγωνισμό αθηναϊκού τραγουδιού, θέτοντας αρχικά μια εξαιρετικά ασφυκτική προθεσμία για την υποβολή συμμετοχών, η οποία στη συνέχεια παρατάθηκε μέχρι περίπου τα τέλη Μαΐου με στόχο την πραγματοποίηση της γιορτής στις 16 Ιουνίου. Ωστόσο στις 08.09.1919 η εφημερίδα Καιροί ανακοίνωνε ότι η γιορτή του αθηναϊκού τραγουδιού θα γινόταν «προσεχώς», σε απροσδιόριστη κατά τ’ άλλα ημερομηνία. Πιθανόν δεν πραγματοποιήθηκε και ποτέ, καθώς δεν βρήκε κάποια άλλη σχετική πληροφορία στον τύπο της εποχής.

Ίσως σας ενδιαφέρει κι αυτό:

-- Το "γκρέμισμα των τειχών" στην Αθήνα για τους Έλληνες νικητές σε διεθνή μουσικό διαγωνισμό το Μάιο του 1910

Μικρές πληροφορίες από το μακρινό παρελθόν της ελληνικής κοινότητας του Σουδάν

Με αφορμή τον ακήρυχτο εμφύλιο στο Σουδάν και την αγωνία για την τύχη της ελληνικής κοινότητας που διαμένει στη βορειοαφρικανική χώρα, επιχειρώ μια αναδρομή στο μακρινό παρελθόν της ελληνικής παρουσίας εκεί.

1. Στα τέλη του 1885 οι εφημερίδες έγραψαν τα ονόματα των Ελλήνων που διέμεναν στο Σουδάν. Αυτοί ήταν οι: Σ. Καλαματιανός (από τη Σάμο), Δ. Κουκουρέπας (από την Πελοπόννησο), Δημ. Μιτυληναίος, Ανδρέας Πιλίτσης (από την Ύδρα), Παντελής Δημητρούλιας (από τη Λήμνο), Γεώργιος Κόκκος, Παναγ. Τρόμπας, Γιούσεφ Σάσα (Ισραηλίτης), Μ. Διακοϊωαννίδης, Αργυρώ Διακοϊωαννίδου, Νικόλαος Παπά, Αδάμ Παντελής Χαραλάμπου, Απόστολος Κατουβίνης, Π. Βαρελάς, Αρτίν Ωρολογάς, Ανδριάνα και Αικατερίνη Σολ, Ν. Γεωργίου, Γ. Αγασθένης, Β. Ηλιάδης, Ν. Βικιαρέλης, Σταύρος Μανοηλίδης, Α. Λάσκαρης, Ναούμ Μπέλετ, Ν. Μάνεσης, Α. Κόγιας, Φωκίων Φιλιππίδης, Ν. Τσαγκαρούφ, Ν. Ριγόπουλος, Ν. Μάριαμ, Ι. Δερμιτζάκης, Σ. Παπαδάκης, Ι. Στεργίου, Γ. Στάντζος, Δ. Περδικάκης, Μ. Θωμάς, Ν. Κουβαράς, Δ. Γεωργόπουλος, Νασήμ Μουρίνος

Η πρωτότυπη πρόταση για πασχαλινό χτένισμα από ελληνοαμερικανό κομμωτή το 1962

Μια μικρή διασημότητα κέρδισε ο ελληνοαμερικανός κομμωτής Τζέρι Λουκάτος, ιδιοκtήτης του κομμωτηρίου Pandora, τον Απρίλιο του 1962 προτείνοντας μια εντελώς πασχαλινή κουπ: αντικατέστησε τα καρούλια στα μαλλιά ενός μοντέλου με... αβγά και έβγαλε μια φωτογραφία η οποία αναπαράχθηκε από εφημερίδες της Νέας Υόρκης, όπως η New York Mirror και η Journal American. Βέβαια στην εποχή των σόσιαλ μίντια μια τέτοια πρόταση θα έκανε το γύρο του κόσμου και θα έκλεβε πραγματικά τις εντυπώσεις, ειδικά αν υπήρχε και βίντεο που θα έδειχνε το μοντέλο να σηκώνεται από την καρέκλα και να περπατάει. Καλά, αν η κοπέλα κατάφερνε ν' ανέβει ακόμη και σκάλες με τόσα αβγά στα μαλλιά, τόσο η ίδια όσο και ο κομμωτής θα έλυναν το οικονομικό τους πρόβλημα διά βίου. 

Ποια η προέλευση του τραγουδιού «Έλα, βρε Χαραλάμπη, να σε παντρέψουμε»;

Ήταν το τραγούδι που σημάδεψε την αθηναϊκή ζωή το 1899 –από τις αρχές κιόλας του χρόνου– και η φήμη του μπορεί να ξεθώριασε αναπόφευκτα στο πέρασμα τόσων χρόνων, όμως δεν έσβησε. Ο «Χαραλάμπης» έχει έξυπνους, εύθυμους στίχους, γύρω από την απροθυμία ενός άνδρα να παντρευτεί με το ζόρι, αψηφώντας τις πιέσεις των συγγενών και φίλων, οι οποίοι επέμεναν «Έλα, βρε Χαραλάμπη, να σε παντρέψουμε, να φάμε και να πιούμε και να χορέψουμε».

Οι περισσότεροι πιστεύουν ότι επρόκειτο για μελοποίηση μιας αληθινής ιστορίας, πολύ συνηθισμένης στην Αθήνα της εποχής, προεξοφλώντας ότι το τραγούδι ήταν όντως αθηναϊκό. Καθώς το όνομα του ποιητή μάς είναι άγνωστο, θα λέγαμε ότι ο «Χαραλάμπης» είναι  πράγματι ένα λαμπρό δείγμα αστικού δημοτικού τραγουδιού των τελών του 19ου αιώνα, έχει όμως αθηναϊκή καταγωγή;

Την 1η Μαρτίου 1899, η εφημερίδα Εστία αφιέρωσε το μεγαλύτερο μέρος της πρώτης σελίδας της στην παρτιτούρα του τραγουδιού, όπως είχε αποστηθίσει της νότες ο σημαντικός Έλληνας συνθέτης της εποχής, Διονύσιος Λαυράγκας. Και στη δεύτερη σελίδα η ίδια εφημερίδα προσπαθεί να κατατοπίσει τους αναγνώστες της για την προέλευση του τραγουδιού, το οποίο φαίνεται ότι ήρθε από τη Σμύρνη, χωρίς να δίνονται πολλές κατατοπιστικές λεπτομέρειες.

Μάλιστα, σύμφωνα με το δημοσίευμα θα μπορούσαμε εύκολα να βρούμε ακόμη και το στιχουργό του «Χαραλάμπη», αφού περιγραφόταν ως κάποιος κουρέας, συγγραφέας θεατρικού κωμειδυλλίου. Και πάλι όμως, δεν διευκρινίζεται πότε γράφτηκε το έργο αυτό, πώς λεγόταν και αν είχε παιχτεί πρόσφατα στη Σμύρνη ή όπου αλλού. Οι Αθηναίοι πάντως φαίνεται να το αγνοούσαν, εξ ου και το δημοσίευμα.

Ας κρατάμε πάντως και μια επιφύλαξη, κατά πόσο επρόκειτο για την πραγματική ιστορία του τραγουδιού ή αν ο συντάκτης του δημοσιεύματος είχε πέσει θύμα φημών και παραπληροφόρησης.

Αυτά πάντως έγραφε η εφημερίδα:

«[...] Επί τη ευκαιρία αυτή δεν πειράζει αν μάθετε και τι είνε το τραγούδι του Χαραλάμπη.

Πατρίς του η Σμύρην. Εκεί ευρίσκεται –ως εμάθομεν– κουρεύς, όστις έγραψε κωμειδύλλιον ολόκληρον, το μέρος δε τούτο είνε η μονωδία του Χαραλάμπη με χορόν.

Και του λέγει ο χορός.

Έλα μωρέ Χαραλάμπη

Να σε παντρέψουμε

Να φάμε και να πιούμε

Και να χορέψουμε.

Απαντά δε ο Χαραλάμπης:

- Δεν την παίρνω

Και ο χορός του λέγει:

- Θα την πάρης

Και ο Χαραλάμπης άπελπις επιφωνεί:

- Άλλα λόγια βρε παιδιά.

Τι καμώματα είνε τούτα

Με το ζόρι παντριά.

[...]»

Όσον αφορά τη δημοτικότητα του τραγουδιού στην Αθήνα της εποχής εκείνης, αρκεί ν’ αναφέρουμε ότι αυτό είχε γίνει και θέμα σ’ ένα από τα άρματα της Αποκριάς, το οποίο μάλιστα είχε ετοιμάσει ο περιβόητος Θεοδοσίου. Αυτός ο Θεοδοσίου ήταν ένας χαρακτηριστικός τύπος της εποχής, ο οποίος κάθε χρόνο έκλεβε τις εντυπώσεις με τις εμπνεύσεις του στο αθηναϊκό καρναβάλι.

Ειδικά το 1899, ο Θεοδοσίου εμφάνισε ένα γάιδαρο, στον οποίο είχε φορέσει μια βλάχικη φορεσιά, πίσω από το ζώο κόλλησε την επιγραφή «Ο Χαραλάμπης». Δίπλα του παρέλαυνε ένας δεύτερος γάιδαρος, στον οποίο επέβαινε η «νύφη», ενώ προπορεύονταν οβελίες και κοκορέτσι μ’ ένα φλάμπουρο. Και το υπερθέαμα ολοκλήρωναν δύο άλλα κάρα: το ένα είχε τα στέφανα, κουφέτα, αλλά και μουσική που παιάνιζε το τραγούδι του «Χαραλάμπη», ενώ στο δεύτερο κάρο υπήρχαν τα δήθεν προικιά, δηλαδή κάτι σκάφες της κακιάς ώρας, καναπές, καθίσματα και τρυπημένα καζάνια.

Το όλο σκηνικό έκλεψε τις εντυπώσεις, η δε Ελλανόδικος Επιτροπή πρόσθεσε ειδικό πέμπτο βραβείο (αφού στην τρίτη θέση είχαν ισοβαθμήσει δύο άρματα) και απένειμε στον Θεοδοσίου το ποσό των 100 δρχ. για το «γάμο του Χαραλάμπη».

Ποιο ήταν το εθνικό φαγητό των Ελλήνων πριν τη φασολάδα;

Ποιο είναι το εθνικό φαγητό των Ελλήνων; Ένας ξένος θα υποθέσει πιθανότερα ότι το πιο χαρακτηριστικό φαγητό της Ελλάδας είναι ο μουσακάς ή ο γύρος. Ένας Έλληνας σχετικά μεγάλης ηλικίας -ή και μικρότερος που άκουσε από τους γονείς και τους παππούδες του τα περί φασολάδας- θα επέλεγε ως απάντηση ένα από τα λιγότερο δημοφιλή πιάτα της ελληνικής κουζίνας, ιδιαίτερα μεταξύ των παιδιών.

Κακά τα ψέματα, η φασολάδα είναι μεν ένα φαγητό που δεν έχει εκλείψει από το ελληνικό τραπέζι, όμως θεωρείται λιγότερο ελκυστική απ’ όσο θα περίμενε κανείς από ένα πιάτο υποτίθεται «εθνικό». Αντίθετα, με βάση τη δημοφιλία, σήμερα ως «εθνικά πιάτα» θα μπορούσαμε να περιγράψουμε μάλλον φαγητά όπως το παστίτσιο, τις τηγανητές πατάτες συνοδεία μιας μερίδας κρέατος, το αρνάκι στη σούβλα (που είναι συνδεδεμένο και με το παραδοσιακό ελληνικό Πάσχα) και γενικότερα φαγητά με βάση ή απαραίτητο συστατικό στοιχείο το κρέας.

Η Κατίνα Παξινού ως δασκάλα, μέσα από τις περιγραφές μιας μαθήτριάς της στη δραματική σχολή του Εθνικού: «Μια τέτοια ανθρώπινη φύση δεν μπορείς να την μετρήσεις με τα κοινά μέτρα»

Φωτογραφία της Παξινού το 1930, σε ηλικία 30 ετών.

Η Κατίνα Παξινού υπήρξε μια σπουδαία ηθοποιός, η μόνη Ελληνίδα ηθοποιός βραβευμένη με Όσκαρ, για το χαρακτήρα της οποίας όμως γνωρίζουμε ελάχιστα. Δεν έδινε συχνά συνεντεύξεις στον ελληνικό τύπο, ενώ δεν πρόλαβε την περίοδο της μεγάλης άνθισης της ελληνικής τηλεόρασης με τις μεγάλες αφιερωματικές εκπομπές, καθώς η ίδια έφυγε από τη ζωή υποκύπτοντας στον καρκίνο στις 22 Φεβρουαρίου 1973.

Για όποιον ενδιαφέρεται να σκιαγραφήσει καλύτερα την Κατίνα πίσω από την Παξινού, ιδιαίτερα κατατοπιστικές είναι συνεντεύξεις του εγγονού της, του ηθοποιού Αλέξανδρου Αντωνόπουλου, ο οποίος κατά καιρούς έχει θυμηθεί αρκετές απολαυστικές στιγμές της γυναίκας/γιαγιάς Κατίνας Παξινού έξω από το χώρο του θεάτρου. Οι απαντήσεις του Αντωνόπουλου δίνουν το προφίλ μιας ακομπλεξάριστης γυναίκας, μάλλον απλής και αξιαγάπητης στην καθημερινή της ζωή παρά τα όποια αναπόφευκτα ελαττώματά της, με άφθονο και αφοπλιστικό χιούμορ.