Την αλήθεια πίσω από την εμφάνιση και κυρίως την εξάπλωση του ιού HIV επιχειρεί ο συγγραφέας Ντέιβιντ Κουάμεν στο βιβλίο του "The Chimp and the River: How AIDS Emerged from an African Rain Forest" ("Ο χιμπατζής και το ποτάμι: Πώς το AIDS αναδύθηκε από ένα αφρικανικό, τροπικό δάσος") των εκδόσεων W.W. Norton, που είναι διαθέσιμο και από ηλεκτρονικά βιβλιοπωλεία. Το βιβλίο είναι προϊόν έρευνας και φιλοδοξεί ν' αναδείξει την ιστορική αλήθεια, πέρα από τα όποια μεμονωμένα στοιχεία έχουν δει το φως της δημοσιότητας μέχρι σήμερα.
Όλα ξεκίνησαν την πρώτη δεκαετία του 20ου αιώνα. "Το AIDS ξεκίνησε μέσω διάχυσης από έναν χιμπατζή σ' έναν άνθρωπο κοντά σε μια μικρή γωνιά του νοτιοανατολικού Καμερούν", γράφει ο Κουάμεν. Πώς έγινε αυτή η μετάδοση; Ο συγγραφέας προκρίνει ως πιθανότερο σενάριο, ο άνθρωπος αυτός να ήταν κάποιος κυνηγός, που αιχμαλώτισε και στη συνέχεια σφαγίασε τον μολυσμένο χιμπατζή, κάποια στιγμή (κατά τη διαδικασία της σφαγής) ο ίδιος τραυματίστηκε και το αποτέλεσμα ήταν ν' αναμιχτεί το αίμα του με το αίμα του ζώου.
Από κει και πέρα, αυτός ο πρώτος, άγνωστος άνθρωπος πιθανότατα μετέδωσε τον ιό σ' έναν άλλο, κάτοικο της περιοχής. Γενικότερα, τα πρώτα χρόνια ο ιός HIV μεταδιδόταν με πολύ αργούς ρυθμούς (ένας προς έναν) μέσω της σεξουαλικής επαφής και μόνο στην περιοχή του ποταμού Σάνγκα στο Καμερούν και το Κονγκό. Καθώς, όμως, ο μέσος όρος ζωής την εποχή εκείνη - και μάλιστα στη συγκεκριμένη, υποβαθμισμένη υγειονομικά περιοχή - ήταν ούτως ή άλλως πολύ χαμηλός, δεν ήταν εύκολο για έναν επιστήμονα να διακρίνει την ύπαρξη ενός νέου, πολύ επικίνδυνου και μεταδοτικού ιού, που πλήττει το ανοσοποιητικό σύστημα.
Ουσιαστικά, οι πρώτες οργανωμένες προσπάθειες θεραπείας των τροπικών ασθενειών στην υποβαθμισμένη αυτή περιοχή του πλανήτη ξεκίνησαν από τη δεκαετία του 1920. Ωστόσο, οι υποδερμικές σύριγγες, που είχαν στη διάθεσή τους οι επιστήμονες, ήταν ελάχιστες κι έτσι χρησιμοποιούνταν επανειλημμένα, χωρίς κανείς να φαντάζεται ότι με αυτόν τον τρόπο βοηθούταν η εξάπλωση του ιού HIV, που άλλωστε ακόμη δεν είχε ταυτοποιηθεί. Όπως γράφει στο βιβλίο του ο Κουάμεν, "Από τη στιγμή που οι επαναχρησιμοποιημένες βελόνες και σύριγγες έβαλαν τον ιό σε αρκετούς ανθρώπους - ας πούμε σε αρκετές εκατοντάδες - αυτός δεν θα τελείωνε, δεν θα εξασθενούσε, και η σεξουαλική μετάδοση θα έκανε τα υπόλοιπα".
Χρονολογία-κλειδί για την γεωγραφική εξάπλωση του HIV,σύμφωνα με τον Κουάμεν ήταν το 1960. Τη χρονιά εκείνη ξέσπασαν βίαια επεισόδια, η κυβέρνηση του Κογκό ανατράπηκε και το Βέλγιο υποχρεώθηκε να εγκαταλείψει την αποικία του. Η εξέλιξη αυτή ήταν βέβαια θετική για τους κατοίκους της περιοχής, που απελευθερώνονταν από τα δεσμά της αποικιοκρατίας, ωστόσο συνοδεύτηκε από μια αρνητική εξέλιξη, απόρροια των λανθασμένων πολιτικών που είχαν εφαρμοστεί την περίοδο της αποικιοκρατίας. Όσον καιρό οι Βέλγοι διοικούσαν το Κογκό, δεν ενδιαφέρθηκαν για την εκπαίδευση ιατρικού προσωπικού μεταξύ του ντόπιου πληθυσμού. Το αποτέλεσμα ήταν να μην υπάρχουν Κογκολέζοι γιατροί, αλλά οι περισσότεροι ήταν γαλλόφωνοι από την Αϊτή. Όταν όμως το καθεστώς κατέρρευσε, αυτοί οι γιατροί εγκατέλειψαν τη χώρα και επέστρεψαν στην πατρίδα τους. Μεταξύ αυτών, ένας ήταν φορέας του HIV-1, ομάδας Μ, υποτύπου Β, όπως αναφέρει ο Κουάμεν στο βιβλίο του.
Πλέον άρχισε μια αργή μετάδοση του ιού στην Αϊτή από άνθρωπο σε άνθρωπο μέσω της σεξουαλικής επαφής, μέχρι που γύρω στα 1970, ένας επενδυτής από το Μαϊάμι άνοιξε στην Αϊτή μια κλινική δωρεάς αίματος με δέλεαρ την καταβολή 3 δολαρίων σε όσους κατοίκους προθυμοποιούνταν να προσφέρουν ένα λίτρο αίμα. Ωστόσο, οι βελόνες δεν ήταν αποστειρωμένες, αλλά επαναχρησιμοποιούνταν με αποτέλεσμα να ευνοηθεί η εξάπλωση του ιού. Έρευνες, που πραγματοποιήθηκαν το 1982, έδειξαν ότι το 7.8% των γυναικών του Πορτ-ο-Πρενς (η πρωτεύουσα της Αϊτής) είχε μολυνθεί από τον HIV.
Εν τω μεταξύ, γρήγορα ο ιός ξεπέρασε τα όρια της Αϊτής και μεταδόθηκε στις ΗΠΑ, περίπου μια δεκαετία προτού διαγνωστεί για πρώτη φορά. "Έφτασε στους αιμοφιλικούς μέσω των αποθεμάτων αίματος. Έφτασε στους ναρκομανείς μέσω χρησιμοποιημένων βελόνων. Έφτασε στους ομοφυλόφιλους άνδρες... με σεξουαλική μετάδοση, πιαθνότατα από μια αρχική επαφή μεταξύ δύο ανδρών, ενός Αμερικανού και ενός Αϊτινού".
Μια πρώτη αναφορά έγινε το 1980, όταν ο Μάικλ Γκοτλίεμπ, επίκουρος καθηγητής στο Ιατρικό Κέντρο του UCLA, διαπίστωσε ότι ένας σημαντικός αριθμός ομοφυλόφιλων ανδρών υπέφερε από πνευμονία, που είχε προκληθεί από εξασθενημένα ανοσοποιητικά συστήματα. Το 1981 δημοσιεύει ένα σχετικό ενημερωτικό σημείωμα στο Κέντρο Ελέγχου Ασθενειών. Την ίδια περίοδο εξάλλου διαπιστώθηκε ότι και μια ομάδα ετεροφυλόφιλων Αϊτινών μεταναστών στο Μαϊάμι υπέφεραν από παρόμοια συμπτώματα.
Κι όλα αυτά πολύ πριν το Μάρτιο του 1984, όταν έγινε γνωστή η ιστορία του Καναδού αεροσυνοδού Καετάν Ντυγκά, του ανθρώπου που θεωρείται - λανθασμένα - ως ο "ασθενής μηδέν", ο άνθρωπος που υποτίθεται ότι έφερε τον ιό στην Αμερική και συνέβαλε στην εξάπλωσή του. Η έρευνα του Ντέιβιντ Κουάμεν αποδεικνύει ότι όλα είχαν όχι απλά ξεκινήσει, αλλά και είχαν ήδη βγει εκτός ελέγχου πολλά χρόνια νωρίτερα, συνέπεια σειράς αβλεψιών και θανατηφόρων λαθών, που έχουν τις ρίζες τους τόσο στην ανεπαρκή ιατρική γνώση του πρώτου μισού του 20ου αιώνα, όσο και στις αντιπαραγωγικές πολιτικές, που εφάρμοσαν οι ευρωπαϊκές αποικιοκρατικές δυνάμεις στην τόσο ταλαιπωρημένη αφρικανική ήπειρο.
Σχετικά θέματα:
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου