 |
| Εικόνα από το περιαστικό δάσος Βριλησσίων [commons.wikimedia.org] |
Η 5η Ιουνίου είναι η παγκόσμια ημέρα περιβάλλοντος και καλό είναι με αφορμή την ημέρα αυτή να ρίξουμε το βλέμμα μας στους "πνεύμονες" του πλανήτη μας, χάρη στους οποίους εξακολουθεί να υπάρχει και να διαιωνίζεται το γένος των ανθρώπων, τα δάση. Τα δάση, που ταλαιπωρούνται πολύ στη χώρα μας και κυρίως το καλοκαίρι, όταν οι πυρκαγιές - είτε από φυσικά αίτια λόγω ακραίων καιρικών συνθηκών είτε από εγκληματική αμέλεια είτε και από σκόπιμο εμπρησμό - προκαλούν μικρότερες ή μεγαλύτερες καταστροφές, συχνά ανεπανόρθωτες.
Πολλά έχουμε ακούσει είτε στο σχολείο είτε στις τηλεοράσεις ή όπου άλλου σχετικά με τα οφέλη που μας προσφέρουν τα δάση και γιατί πρέπει να τα φυλάμε ως κόρη οφθαλμού. Ωστόσο, η πιο απλή όσο και κατατοπιστική περιγραφή του πόσο σημαντικά είναι τα δάση για τους ανθρώπους, νομίζω ότι τη διάβασα, όταν έπεσε στα χέρια μου το περίφημο βιβλίο του Ζαχαρία Παπαντωνίου "Τα Ψηλά Βουνά". Γραμμένο το 1918, το βιβλίο αποτέλεσε το αναγνωστικό των μαθητών της Γ΄ δημοτικού για αρκετά χρόνια (επί διακυβερνήσεως Ελευθερίου Βενιζέλου), αλλά και πολεμήθηκε από πολλούς λόγω της δημοτικής γλώσσας και της διαφορετικής νοοτροπίας του σε σχέση με τα προηγούμενα αναγνωστικά.
Δεν χρειάζεται να γίνει ανάλυση του βιβλίου, απλά ν' αναφέρω ότι πρόκειται για την ιστορία μας ομάδας παιδιών, που μετά το τέλος του σχολείου ζουν σε μια ιδιόμορφη κατασκήνωση μέσα σ' ένα δάσος, ψηλά στο βουνό και μακριά από τους γονείς τους, διαμορφώνοντας μια μικρή, παιδική κοινότητα. Βοηθοί τους είναι οι άνθρωποι ενός γειτονικού χωριού, αλλά και ο δασοφύλακας.
Κάποια στιγμή τα παιδιά δέχονται την επίσκεψη του δασάρχη, χάρη στον οποίο μαθαίνουν γιατί τα δάση είναι πραγματικά πολύτιμα και αξίζουν της προστασίας μας. Έχω ξεχωρίσει τρία αποσπάσματα από τα λόγια του δασάρχη προς τα παιδιά, που αποτελούν ένα τόσο απλό αλλά και τόσο μεστό μάθημα περιβαλλοντικής αγωγής και συνειδητοποίησης της ανάγκης προστασίας των δασών ειδικότερα.
1. Πώς το δάσος μας προστατεύει από τις πλημμύρες:
"Να ξέρατε πόση δύναμη έχει ένα δέντρο! Αυτό με τις ρίζες του κρατεί το χώμα και τα χαλίκια σφιχτά για να μην τα παίρνουν οι βροχές και τα πηγαίνουν στο χείμαρρο.
Δεν έχει μόνο το δέντρο αυτή τη δύναμη, μα και οι μικροί θάμνοι, οι αφάνες, το πουρνάρι, η κουμαριά, ακόμη και το θυμάρι.
Γι' αυτό οι φυτεμένοι τόποι γλιτώνουν τους ανθρώπους από τις πλημμύρες.
Όταν όμως καίμε και ξεριζώνουμε τα δέντρα, τότε το χώμα και το χαλίκι φεύγει από τις γυμνές ράχες και πηγαίνει στο χείμαρρο.
Εκείνος φουσκώνει από τις βροχές και κατεβάζει μια φοβερή δύναμη από χώμα, λιθάρια και νερό, που αφανίζει σπίτια, σπαρτά και ανθρώπους.
Αυτό πρέπει να συλλογίζεται καθένας που πηγαίνει να κόψει δέντρο"
2. Πώς το δάσος μας δίνει το νερό:
"Κοντά σ' εκείνο που κόπηκε, βοηθούμε άλλο δέντρο να μεγαλώσει, κι αν δεν φύτρωσε μόνο του, το φυτεύουμε εμείς.
Έτσι το δάσος ξαναπαίρνει εκείνο που μας δίνει.
Αν όμως αφήσουμε να πέσει στα δέντρα όποιος θέλει και να κόβει ό,τι θέλει, το δάσος θα χαθεί.
Κι άμα λείψει αυτό, εμείς οι άνθρωποι θα πεθάνουμε από τη δίψα.
[...] Από τις βροχές και τα χιόνια το νερό σταλάζει σιγά μέσα στο χώμα· και πηγαίνει σε μεγάλες δεξαμενές από πέτρα που έχει μέσα της η γη.
Από κει βγαίνει με τις βρύσες και τα ποτάμια.
Από τις βρύσες και τα ποτάμια το παίρνουν τα ζώα, οι άνθρωποι, τα σπαρτά, οι μύλοι.
Για να σταλάζει όμως το νερό και να μπει στη γη, πρέπει να είναι ο τόπος φυτεμένος.
Αν δεν υπάρχουν χλωρά και ξερά φύλλα να το κρατήσουν, τότε το νερό πηγαίνει στα ξεροπόταμα και χάνεται στη θάλασσα και στον αέρα.
Λοιπόν και τις βρύσες ακόμη το ευλογημένο το δάσος μας τις δίνει.
Αν αφήναμε τους ανθρώπους να κόψουν το δάσος, αυτή η βρυσούλα εδώ θα στέρευε. Θα στέρευαν όλες οι βρύσες που απαντήσαμε από την πόλη ως εδώ, και μαζί μ' αυτές και το ποτάμι".
3. Πώς εξελίχθηκαν τα δάση στο πέρασμα των αιώνων και πώς εξυπηρετούν τις ανάγκες μας ακόμη και τα πεθαμένα δάση:
"Εδώ και χιλιάδες χρόνια τα δάση ήταν τόσο πυκνά που δεν μπορούσε να μπει μέσα ζώο να βοσκήσει.
Με δυσκολία ζούσαν εκεί λιοντάρια και αρκούδες και λύκοι και μεγάλα πουλιά με φτερούγες θεόρατες και με ατσαλένια νύχια.
Όποιο θηρίο μπορούσε, έτρωγε το μικρότερο για να ζήσει. Μέσα στους λόγγους αυτούς ο ήλιος δεν μπορούσε να μπει. Νύχτωνε από την ημέρα.
Τα δάση εκείνα γέρασαν και τα δέντρα τος έπεσαν κάτω. Κι επειδή άνοιξε η γη από σεισμούς και κατακλυσμούς, εκείνα χώθηκαν σε τάφους μεγάλους, πολλές οργιές βαθιά.
Καθώς περνούσαν τα χρόνια, άλλα δάση φύτρωναν και ψήλωναν κι αυτά όπως τα πρώτα κι ύστερα γερνούσαν και πέθαιναν. Κι άνοιγε η γη και τα έθαβε. Και πάλι άλλα φύτρωναν.
Τι έγιναν εκείνα τα πεθαμένα δάση; Δεν χάθηκαν. Σήμερα που σκάβουμε πολύ βαθιά, τα ξαναβρίσκουμε. Δεν είναι δέντρα όπως ήταν. Τα ξύλα τους μέσα στη γη έγιναν κάρβουνα, σκληρά σαν την πέτρα και μαύρα κάρβουνα.
Και σήμερα που οι άνθρωποι είναι πολλοί κι έχουν ανάγκη από μεγάλες φωτιές για τις εργασίες τους, ανοίγουν τη γη και βρίσκουν όσα κάρβουνα θέλουν.
Μ' αυτά ανάβουν τις μηχανές, κινούν τα εργοστάσια, τους σιδηροδρόμους και τα βαπόρια. Συλλογιστείτε πόσες είναι αυτές οι μηχανές και πόσα κάρβουνα χρειάζονται.
Ποιος να το έλεγε πως εκείνα τα πεθαμένα δέντρα θα χρησίμευαν ύστερα από χιλιάδες χρόνια. Και όμως αυτό είναι το δάσος. Κάνει καλό στον άνθρωπο με χίλιους τρόπους, σε αμέτρητο καιρό. Δεν κουράζεται ποτέ· ζει και μας χρησιμεύει, πεθαίνει και μας χρησιμεύει.
Για να μας δώσε όμως το δέντρο όσα μας χαρίζει, πρέπει να ζει με χιλιάδες άλλα δέντρα. Γιατί όπως οι άνθρωποι, έτσι και τα δέντρα ζούνε πολλά μαζί στους τόπου που θέλουν αυτά, και βοηθούν το ένα το άλλο.
Ενωμένα πολεμούν το βαρύ χειμώνα και το καυτερό καλοκαίρι. Ενωμένα μεγαλώνουν, κάνουνε μεγάλους κορμούς και πετούν δυνατά κλαριά.
Έτσι γίνεται στα ύψη των βουνών μια μεγάλη πολιτεία, που τη λέμε δάσος".
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου