"Από τη στιγμή που έρχονται στη χώρα μας και τους φιλοξενούμε, θα πρέπει να σεβαστούν τις αρχές μας και να συμπεριφέρονται όπως εμείς". Αυτό είναι ένα συχνά επαναλαμβανόμενο επιχείρημα, πολύ διαδεδομένο τα τελευταία χρόνια, όταν πολλοί δυτικοί (είτε πιστοί Χριστιανοί είτε αγνωστικιστές) ανακάλυψαν ξαφνικά ότι είναι τόσο φιλελεύθεροι, ώστε θέλουν να προστατέψουν τις ελευθερίες τους περιορίζοντας τις ελευθερίες των Μουσουλμάνων με το σκεπτικό ότι κάποιες από τις συμπεριφορές που επιβάλλει αυτή η θρησκεία στους πιστούς της είναι "απάνθρωπες και σκοταδιστικές".
Από τη στιγμή που δεν επέλεξα στην ζωή μου να ασπαστώ το Ισλάμ, προφανώς διαφωνώ με πολλές θεμελιώδεις αρχές που αυτό πρεσβεύει και σίγουρα μία από αυτές είναι ο ιδιαίτερος τρόπος με τον οποίο αντιλαμβάνεται τη θέση της γυναίκας τόσο μέσα στην οικογένεια όσο και στην κοινωνία γενικότερα. Το θέμα είναι ότι ποτέ δεν πίστεψα ότι έχω το δικαίωμα να επιβάλλω σε πιστούς μιας άλλης θρησκευτικής πίστης (ή μιας άλλης κοινωνικής θεωρίας) τις αρχές στις οποίες εκείνοι θα πιστεύουν και τον τρόπο με τον οποίο εκείνοι θα ζουν τις ζωές τους, ακόμη κι αν η διαφωνία μου είναι πολλές φορές κάθετη. Μπορώ να επιχειρηματολογήσω υπέρ του δικού μου τρόπου ζωής και γιατί πιστεύω σ' αυτόν ελπίζοντας ότι θα μπορούσα να πείσω κάποιον ή κάποιους με τα επιχειρήματά μου, όμως εκεί είναι και το όριο. Να πείσω και όχι να επιβάλλω διά νόμου.
Και ο αντίλογος: "Να πιστεύουν ό,τι θέλουν, όμως μέσα στα σπίτια τους. Στους δρόμους και στις παραλίες των ευρωπαϊκών κρατών μας, πρέπει να συμμορφώνονται με τους δικούς μας αξιακούς κανόνες. Στο κάτω-κάτω φιλοξενούμενοι είναι και πρέπει να σέβονται (= "να φοβούνται";) αυτούς που τους φιλοξενούν". Η σχέση φιλοξενούμενου και οικοδεσπότη λοιπόν.... Για να ρίξουμε μια ματιά σε μια αντίληψη βγαλμένη από τα τέλη του 19ου αιώνα, η οποία κινείται σε πολύ πιο ανεκτική κατεύθυνση παρότι εκείνα τα χρόνια οι άνθρωποι ήταν σαφέστατα πιο συντηρητικοί στις πεποιθήσεις τους και πολύ περισσότερο στενή η σχέση τους με τη θρησκεία.
Ένα καλοκαίρι των αρχών του 1880, λοιπόν, τα τέσσερα παιδιά της οικογένειας του Εμμανουήλ Μπενάκη ήρθαν από την Αλεξάνδρεια στον Πειραιά για να περάσουν τις θερινές τους διακοπές κοντά στο θείο Ζωρζή και τη θεία Μαριέτα. Πολλά χρόνια αργότερα, την ιστορία εκείνου του καλοκαιριού θα περιέγραψε με όμορφο τρόπο ένα από τα παιδιά του Μπενάκη, η γνωστή συγγραφέας Πηνελόπη Δέλτα, στον "Τρελαντώνη".
Σε κάποια στιγμή, τα παιδιά ανακάλυψαν ότι τα γειτονόπουλά τους στον Πειραιά, η οικογένεια Χορν, ήταν Εβραίοι. Σκανδαλίστηκαν αμέσως και άρχισαν να βλέπουν με διαφορετικό, με μισό μάτι τους μέχρι πρότινος φίλους τους, αφού "οι Εβραίοι σταυρώσαν το Χριστό". Πράγματι, όταν η μικρή Άλις Χορν έρχεται να τους επισκεφτεί, ο Αντώνης, ο καπετάν φασαρίας της οικογένειας που με τις τρέλες του έκανε τα πάντα άνω κάτω, επιτέθηκε λεκτικά στο νεαρό κορίτσι. Προς κακή του τύχη, η αυστηρή θεία Μαριέτα ήταν μάρτυρας στη σκηνή αυτή και μάλωσε πολύ τον Αντώνη, ο οποίος έβαλε μέχρι και τα κλάματα.
Έρχεται σε λίγο και ο ήπιος θείος Ζωρζής, ο οποίος του εξηγεί: "Έκανες, ξέρεις, Αντώνη, μια άσχημη πράξη, όταν μες στο σπίτι σου πρόσβαλες μουσαφίρη! Κι έκανες μια ακόμα πιο κακή πράξη, όταν πείραξες το μουσαφίρη αυτόν στη θρησκεία του, δηλαδή σε ό,τι έχει πιο ιερό"! Και αφού εξήγησε σε πολύ γενικές γραμμές και με απλά λόγια τη διαφορά των δύο θρησκειών, κατέληξε ότι υπήρχαν και Εβραίοι (κατ' επέκταση αλλόθρησκοι γενικότερα), οι οποίοι "είναι τόσο καλοί, που μακάρι να ήταν σαν κι αυτούς όλοι οι Χριστιανοί"!
Αφήνοντας, αν θέλετε, στην άκρη το τελευταίο συμπέρασμα, αφού η συζήτηση των τελευταίων ετών στις σύγχρονες ευρωπαϊκές κοινωνίες δεν έχει ξεπέσει στο επίπεδο δογματικής σύγκρισης των θρησκειών, θα σταθώ στο πρώτο κομμάτι των λεγομένων του θείου Ζωρζή, ο οποίος σ' αυτό τουλάχιστον το σημείο μού ακούγεται πολύ πιο φιλελεύθερος από πολλούς φιλελεύθερους του 2016, ότι δηλαδή όχι απλά δεν απαιτούμε από τον μουσαφίρη μας να συμπεριφέρεται όπως εμείς, αλλά αντίθετα δεν είναι σωστό τον προσβάλουμε μέσα στο σπίτι (κατ' επέκταση στη χώρα) μας και πολύ περισσότερο για θέματα της θρησκείας του.
Ο μουσαφίρης μπορεί να θαυμάσει τον τρόπο ζωής αυτού που τον φιλοξενεί και να προσπαθήσει να τον μιμηθεί, μπορεί να αναθεωρήσει πολλές δικές του αντιλήψεις, μπορεί όμως και να μην το κάνει. Είναι δική του επιλογή. Αυτό που εμείς οφείλουμε να διασφαλίσουμε, είναι ότι ο μουσαφίρης μας θα μπορεί ελεύθερα μόνος ή μόνη του να επιλέξει, χωρίς να συνδέουμε την "ελευθερία επιλογής" με "αυτονόητους" μονοδρόμους. Όχι μόνο δεν σεβόμαστε τον άνθρωπο που έχουμε απέναντί μας, αλλά υποτιμούμε τους ίδιους μας τους εαυτούς, όταν ταυτίζουμε την ελευθερία με το μονόδρομο.
Να πείσουμε για τις ιδέες μας, όχι να (προσπαθήσουμε να) τις επιβάλλουμε. Να σεβαστούμε το δικαίωμα του άλλου να διαφωνεί μαζί μας, ειδικά όταν πρόκειται για ένα τόσο λεπτό και σύνθετο ζήτημα, όπως η θρησκευτική πίστη, ακόμη κι αν δεν μας ικανοποιεί η διαφωνία αυτή. Προφανώς δεν ήμασταν αρκετά πειστικοί ή κάτι δεν χειριστήκαμε ή δεν αντιληφθήκαμε σωστά. Δεν χρειάζεται να εξωτερικεύουμε το θυμό γι' αυτή μας την αποτυχία μετατρέποντάς τον σε βία. Τότε όχι απλά δεν θα πείσουμε, αλλά δεν θα διαφέρουμε σε τίποτα από αυτό που καταγγέλλουμε.
[Και για όποιον δεν κατάλαβε: Οι ενέργειες ώστε με το ζόρι να υποχρεωθεί μια μουσουλμάνα γυναίκα να μην φοράει τη μαντίλα ή το χικάμπ ή το μπουρκίνι στις παραλίες σε τι διαφέρει από τον εξαναγκασμό που τυχόν υφίσταται από τον υπερσυντηρητικό σύζυγο ή πατέρα της ώστε να το φοράει; Αν και - μεταξύ μας - οι υπερσυντηρητικοί Μουσουλμάνοι είναι εναντίον του μπουρκίνι και θέλουν από τις γυναίκες τους είτε να μην κολυμπούν καν είτε να κολυμπούν σε χωριστές, ειδικές παραλίες μόνο για γυναίκες.
Ναι, συμφωνώ με όλα τα επιχειρήματα για το πόσο σημαντική κατάκτηση του δυτικού κόσμου είναι η ισότητα μεταξύ ανδρών και γυναικών - σε αξιακό έστω επίπεδο, καθώς για τα επιμέρους πρακτικά ζητήματα υπάρχει ακόμη πολλή δουλειά να γίνει - όμως έχοντας προηγουμένως διασφαλίσει ότι η Μουσουλμάνα γυναίκα θα πάρει μόνη της και όχι μέσω του συζύγου, του πατέρα ή του μεγαλύτερου αδερφού της τις όποιες αποφάσεις για την ζωή της, αν αυτή δεν πειστεί από την επιχειρηματολογία που βλέπει και ακούει ή αν αντιλαμβάνεται διαφορετικά τη σχέση της με τη θρησκεία της, το ερώτημα είναι γιατί θα πρέπει εμείς οι (κοινωνικά) φιλελεύθεροι Ευρωπαίοι να συμπεριφερόμαστε σαν τον "πατέρα αφέντη" της, που υποτίθεται ότι θέλουμε να ακυρώσουμε;]
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου