Τα προηγούμενα χρόνια, δυο-τρεις μήνες πριν τη Γιουροβίζιον έκανα μικρά αφιερώματα με σχόλια για τα τραγούδια, που εκπροσωπούσαν την κάθε χώρα. Φέτος, ούτε κατά διάνοια δεν τόλμησα να κάνω κάτι παρόμοιο και ο λόγος ήταν πολύ απλός: η συντριπτική πλειοψηφία των φετινών τραγουδιών - περισσότερα από κάθε άλλη χρονιά την τελευταία δεκαετία - είναι τραγικά μονότονα και αδιάφορα.
Ποτέ η Γιουροβίζιον δεν φημιζόταν για τη φαντασία της, αν και στο δεύτερο μισό των 00s κάτι φαινόταν να αλλάζει. Θεωρώ ότι το 2005 ήταν μια πολύ καλή χρονιά - ίσως η καλύτερη στην ιστορία της Γιουροβίζιον - από άποψη ποικιλίας μουσικών προτάσεων, που μπορεί να μην ανακάλυπταν τη μουσική Αμερική, είχαν όμως κάποιο ενδιαφέρον και μπορούσαν εύκολα να παιχτούν στα ραδιόφωνα.
Η επανεμφάνιση των κριτικών επιτροπών τα τελευταία χρόνια και κυρίως ο αυξημένος ρόλος τους την τελευταία διετία (τυπικά 50-50, όμως στην πραγματικότητα επιτροπή μιας χώρας μπορεί άνετα να καταβαραθρώσει ένα τραγούδι που έχει ωστόσο ψηφιστεί πρώτο από τους τηλεθεατές, με αποτέλεσμα αυτό να μην πάρει ούτε ένα βαθμό). Κάποιοι διαφωνούν και μιλούν για επανεμφάνιση της ποιότητας. Είναι οι ίδιοι "καμμένοι" γιουροφάν, που νοσταλγούν τις υποτίθεται "παλιές, καλές μέρες" των 80s και των 90s, όταν τα τραγούδια που συμμετείχαν στη Γιουροβίζιον ήταν γεμάτα κλισέ και - καθόλου τυχαία - δεν έκαναν καμία καριέρα, ούτε καν στις χώρες προέλευσής τους. Δεν έχουμε φτάσει ακόμη σ' αυτό το τραγικό σημείο, αλλά δεν αποκλείεται το πισωγύρισμα να καταλήξει στην πλήρη απαξία.
Υπάρχει ένα γενικό πρόβλημα με τα φεστιβάλ τραγουδιού, όταν εμπλέκονται οι κριτικές επιτροπές. Οι δημιουργοί φοβούνται να ρισκάρουν, θεωρώντας ότι δύσκολα θα κερδίσουν την ψήφο εμπιστοσύνης μιας μικρής ομάδας ανθρώπων, που είναι βέβαια ειδικοί - με τον ένα ή τον άλλο τρόπο - στη μουσική βιομηχανία, αλλά συχνά και πιο δύσκολοι στο να αποδεχθούν μια διαφορετική πρόταση.
Είναι κι αυτή η προκατάληψη που σχεδόν ενοχοποιεί τη χαρά και αποθεώνει τη μελαγχολία ως εξ ορισμού "ποιοτικότερη". Όμως είναι λάθος να κρίνουμε την ποιότητα στην τέχνη με αυστηρά ακαδημαϊκά κριτήρια. Κάθε τραγούδι κρίνεται από την επίδραση που έχει στο συναισθηματικό κόσμο του ακροατή. Συγκλονιστική είναι μια μελαγχολική μπαλάντα, όταν έχει τη δύναμη να μετατρέψει σε μια στιγμή το γέλιο σου σε δάκρυ. Και την ίδια ώρα αριστουργηματικό είναι ένα χαρούμενο τραγούδι, όταν καταφέρνει να διώξει από τις σκέψεις σου και την πιο βαριά θλίψη.
Πάνω απ' όλα όμως, το μυστικό επιτυχίας ενός τραγουδιού είναι η ικανότητά του να διαφοροποιείται από τα συνηθισμένα ακούσματα. Είναι η λεπτή γραμμή που διακρίνει ένα "τυπικό" τραγούδι από ένα κλασικό. Το τυπικό είναι θεωρητικά ασφαλές, πιο εύκολο για ένα δημιουργό, που απλά μιμείται, αντιγράφει ανέμπνευστα και τελικά κουράζει τον ακροατή. Αντίθετα, ένα τραγούδι είναι κλασικό όταν δημιουργεί τη δική του μόδα, αιφνιδιάζει ακόμη και το πιο καλοδουλεμένο αυτί, παραβιάζει τους κανόνες και τελικά αποτελεί αντικείμενο αντιγραφής από άλλους.
Πόσο έτοιμος είναι όμως ένας δημιουργός να ρισκάρει, όταν γνωρίζει ότι κρίνεται σε διαγωνισμό με σκοπό τη νίκη; Το ρίσκο δεν βγαίνει πάντοτε, όπως το περιμένουμε, αλλά ενέχει και το φόβο της παταγώδους αποτυχίας. Δεν είναι άλλωστε όλες οι καινοτομίες πραγματικά εμπνευσμένες. Δεν θα μπορούσαν να είναι!
Το βλέπουμε ακόμη και στα τηλεοπτικά τάλεντ σόου. "Γιατί δεν κινήθηκες εκ του ασφαλούς;" λένε συχνά οι coaches του The Voice στους διαγωνιζόμενους που απορρίπτουν στη φάση των blind auditions. Και αυτό συνήθως συμβαίνει με τους πιο ερασιτέχνες ή με τραγουδιστές που βρίσκονται στα πρώτα βήματα της καριέρας τους. Αντίθετα, οι πιο έμπειροι προσπαθούν να είναι πιο συντηρητικοί στις επιλογές τους και αυτό τους "βγαίνει" σε πρώτο στάδιο - αλλά είναι και το μπούμερανγκ που οδηγεί αργότερα στην αποτυχία και εξηγεί γιατί οι περισσότεροι δεν κάνουν καριέρα μετά τα σόου: γιατί είναι καλοί στο να μιμούνται και όχι στο να δημιουργούν κάτι δικό τους.
Και οι ψήφοι συμμαχιών με τα televoting, όταν οι κάτοικοι μιας χώρας ψηφίζουν τους γείτονές τους; Υπάρχουν τρόποι αντιμετώπισης του φαινομένου (π.χ. να επιτρέπεται αυστηρά μικρός αριθμός τηλεφωνημάτων από μια τηλεφωνική γραμμή, να είναι σημαντικά πιο μειωμένο το ποσοστό συμμετοχής της ψήφου των κριτών κλπ.), όμως ας είμαστε και λίγο ειλικρινείς. Είναι πιο φυσικό μια βαλκανική χώρα να δίνει το δωδεκάρι της σ' ένα τραγούδι-φορέας της ίδιας πολιτιστικής παράδοσης, παρά ξαφνικά ν' αγαπά υπέρμετρα μια ξένη πολιτιστικά κέλτικη μπαλάντα. Εκτός κι αν ξαφνικά γίναμε όλοι Κέλτες και δεν το γνωρίζουμε! Και βέβαια, κανείς δεν εγγυάται ότι οι ψήφοι των κριτικών επιτροπών δεν είναι και αυτές επηρεασμένες από πολιτικές συμμαχίες. Ίσα ίσα είναι πιο επίφοβες.
Σχετικά θέματα:
Γιουροβίζιον 2015: Ποια τραγούδια να προσέξετε
Είναι κι αυτή η προκατάληψη που σχεδόν ενοχοποιεί τη χαρά και αποθεώνει τη μελαγχολία ως εξ ορισμού "ποιοτικότερη". Όμως είναι λάθος να κρίνουμε την ποιότητα στην τέχνη με αυστηρά ακαδημαϊκά κριτήρια. Κάθε τραγούδι κρίνεται από την επίδραση που έχει στο συναισθηματικό κόσμο του ακροατή. Συγκλονιστική είναι μια μελαγχολική μπαλάντα, όταν έχει τη δύναμη να μετατρέψει σε μια στιγμή το γέλιο σου σε δάκρυ. Και την ίδια ώρα αριστουργηματικό είναι ένα χαρούμενο τραγούδι, όταν καταφέρνει να διώξει από τις σκέψεις σου και την πιο βαριά θλίψη.
Πάνω απ' όλα όμως, το μυστικό επιτυχίας ενός τραγουδιού είναι η ικανότητά του να διαφοροποιείται από τα συνηθισμένα ακούσματα. Είναι η λεπτή γραμμή που διακρίνει ένα "τυπικό" τραγούδι από ένα κλασικό. Το τυπικό είναι θεωρητικά ασφαλές, πιο εύκολο για ένα δημιουργό, που απλά μιμείται, αντιγράφει ανέμπνευστα και τελικά κουράζει τον ακροατή. Αντίθετα, ένα τραγούδι είναι κλασικό όταν δημιουργεί τη δική του μόδα, αιφνιδιάζει ακόμη και το πιο καλοδουλεμένο αυτί, παραβιάζει τους κανόνες και τελικά αποτελεί αντικείμενο αντιγραφής από άλλους.
Πόσο έτοιμος είναι όμως ένας δημιουργός να ρισκάρει, όταν γνωρίζει ότι κρίνεται σε διαγωνισμό με σκοπό τη νίκη; Το ρίσκο δεν βγαίνει πάντοτε, όπως το περιμένουμε, αλλά ενέχει και το φόβο της παταγώδους αποτυχίας. Δεν είναι άλλωστε όλες οι καινοτομίες πραγματικά εμπνευσμένες. Δεν θα μπορούσαν να είναι!
Το βλέπουμε ακόμη και στα τηλεοπτικά τάλεντ σόου. "Γιατί δεν κινήθηκες εκ του ασφαλούς;" λένε συχνά οι coaches του The Voice στους διαγωνιζόμενους που απορρίπτουν στη φάση των blind auditions. Και αυτό συνήθως συμβαίνει με τους πιο ερασιτέχνες ή με τραγουδιστές που βρίσκονται στα πρώτα βήματα της καριέρας τους. Αντίθετα, οι πιο έμπειροι προσπαθούν να είναι πιο συντηρητικοί στις επιλογές τους και αυτό τους "βγαίνει" σε πρώτο στάδιο - αλλά είναι και το μπούμερανγκ που οδηγεί αργότερα στην αποτυχία και εξηγεί γιατί οι περισσότεροι δεν κάνουν καριέρα μετά τα σόου: γιατί είναι καλοί στο να μιμούνται και όχι στο να δημιουργούν κάτι δικό τους.
Και οι ψήφοι συμμαχιών με τα televoting, όταν οι κάτοικοι μιας χώρας ψηφίζουν τους γείτονές τους; Υπάρχουν τρόποι αντιμετώπισης του φαινομένου (π.χ. να επιτρέπεται αυστηρά μικρός αριθμός τηλεφωνημάτων από μια τηλεφωνική γραμμή, να είναι σημαντικά πιο μειωμένο το ποσοστό συμμετοχής της ψήφου των κριτών κλπ.), όμως ας είμαστε και λίγο ειλικρινείς. Είναι πιο φυσικό μια βαλκανική χώρα να δίνει το δωδεκάρι της σ' ένα τραγούδι-φορέας της ίδιας πολιτιστικής παράδοσης, παρά ξαφνικά ν' αγαπά υπέρμετρα μια ξένη πολιτιστικά κέλτικη μπαλάντα. Εκτός κι αν ξαφνικά γίναμε όλοι Κέλτες και δεν το γνωρίζουμε! Και βέβαια, κανείς δεν εγγυάται ότι οι ψήφοι των κριτικών επιτροπών δεν είναι και αυτές επηρεασμένες από πολιτικές συμμαχίες. Ίσα ίσα είναι πιο επίφοβες.
Σχετικά θέματα:
Γιουροβίζιον 2015: Ποια τραγούδια να προσέξετε
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου