Άλμπερτ Αϊνστάιν: Η αλληγορική ιστορία με την οποία προσπάθησε να εξηγήσει τη θεωρία της σχετικότητας και η γνωριμία του με Ελληνίδα δημοσιογράφο

πηγή: Wikipedia

Ο Άλμπερτ Αϊνστάιν ήταν μια μεγαλοφυία του 20^ου αιώνα, ο άνθρωπος που άνοιξε νέους δρόμους στην πρόοδο της επιστήμης αλλά και στην ίδια την ιστορία της ανθρωπότητας, καθώς με τη θεωρία της σχετικότητας συνέβαλε καθοριστικά στην επίτευξη της διάσπασης του ατόμου με ό,τι θετικό και αρνητικό αυτό επέφερε στη συνέχεια. Παράλληλα, όμως, ο Αϊνστάιν ήταν ένας άνθρωπος μετριόφρων, εξαιρετικά χαμηλών τόνων, ο οποίος απέφευγε τη δημοσιότητα και τους δημοσιογράφους, που συχνά τον πολιορκούσαν για μια συνέντευξη. Είναι χαρακτηριστικό το παρακάτω ανέκδοτο από μια συνάντησή του με εκπροσώπους του τύπου.

ΕΞΗΓΩΝΤΑΣ ΤΗ ΘΕΩΡΙΑ ΤΗΣ ΣΧΕΤΙΚΟΤΗΤΑΣ

Όταν κάποιοι δημοσιογράφοι προσπαθούσαν ν’ αποσπάσουν από τον Αϊνστάιν μια εξήγηση της διάσημης θεωρίας της σχετικότητας, εκείνος τους είπε την εξής ιστορία:

«Μια μέρα περπατούσα μ’ έναν τυφλό. Έκανε ζέστη και σε μια στιγμή του είπα ότι θα έπινα ευχαρίστως ένα ποτήρι γάλα.

- Τι είναι αυτό το γάλα; ρώτησε ο τυφλός.

- Είναι ένα άσπρο υγρό, του είπα.

- Υγρό, καταλαβαίνω τι θα πει, αλλά τι θα πει άσπρο;

- Είναι το χρώμα που έχουν τα φτερά του κύκνου, εξήγησα στον τυφλό.

Αλλά εκείνος επέμενε:

- Φτερά, ξέρω τι είναι. Αλλά κύκνος;

- Είναι ένα πουλί με ευλύγιστο λαιμό.

- Λαιμός, καταλαβαίνω βέβαια. Αλλά ευλύγιστο τι πράγμα είναι;

Τότε πήρα το χέρι του τυφλού φίλου μου, το λύγισα λιγάκι για να του εξηγήσω τη σημασία της λέξης ευλύγιστος.

- Α, επιτέλους! φώναξε ο τυφλός. Τώρα καταλαβαίνω τι είναι... το γάλα».

Κατάπληκτοι, οι δημοσιογράφοι δεν κατάλαβαν το νόημα της ιστορίας, ο δε Αϊνστάιν έφυγε παρατηρώντας ότι ήταν περιττό να τους εξηγούσε τι είναι η θεωρία της σχετικότητας.

Η ΓΝΩΡΙΜΙΑ ΜΕ ΤΗ ΛΙΛΙΚΑ ΝΑΚΟΥ

«Δεν δέχομαι δημοσιογράφους, τους… φοβάμαι» έγραφε σε μια κάρτα που έστειλε στην Ελληνίδα δημοσιογράφο Λιλίκα Νάκου, την οποία γνώρισε στο Νταβός της Ελβετίας τη δεκαετία του 1930 και τη δέχτηκε στον κύκλο του χάρη στην κοινή τους αγάπη για τη μουσική.

Από το 1933, η Λιλίκα Νάκου βρισκόταν κάθε χειμώνα στο Νταβός, όπου έδινε διαλέξεις στο πανεπιστημιακό σανατόριο, ενώ κάποια εποχή έτυχε να συνοδεύει στο πιάνο μια τραγουδίστρια. Την ίδια περίοδο βρισκόταν στην ελβετική πόλη και ο Αϊνστάιν, ο οποίος επίσης έδινε διαλέξεις, ενώ στον ελεύθερο χρόνο του συμμετείχε σε διάφορες φιλανθρωπικές συναυλίες παίζοντας βιολί και κατανικώντας έτσι το μεγάλο του τρακ.

«Θαυμάζω την τόλμη των καλλιτεχνών που μπορούν και αντιμετωπίζουν το πλήθος! Εγώ παθαίνω ευθύς τρακ! Είναι αλήθεια ότι έχουν τη βεβαιότητα ότι παίζουν καλά, ενώ εγώ δεν έχω καμιά πεποίθηση πως παίζω καλό βιολί. Αλλά αν δέχομαι να παίζω στις συναυλίες, είναι για να ευχαριστήσω αυτούς που έρχονται και μου ζητούν να παίξω και να ωφελήσω μερικά φτωχά ταμεία φιλανθρωπικών ιδρυμάτων» δήλωσε γελώντας σε ομάδα δυο τριών δημοσιογράφων, μεταξύ των οποίων και η Λιλίκα Νάκου, αρνούμενος πάντως να προβεί σε περισσότερες δηλώσεις.

Η Νάκου, που είχε την τύχη να τον συναναστραφεί περισσότερο ως μέλος ενός στενού κύκλου ακροατών που συνομιλούσαν μαζί του και μετά τις διαλέξεις του στο Νταβός, τον περιέγραφε σε άρθρο της τον Ιούνιο του 1955: «Ο Αϊνστάιν ήταν πολύ καλός. Η μεγαλοφυία του συνοδευόταν από μία άπειρη καλοσύνη και ένα μεγάλο ανθρωπισμό. Όπως όλοι οι μεγάλοι, αληθινοί, άνθρωποι, ήταν απλός στους τρόπους και του άρεσε να μιλά με τους συνανθρώπους του. Δεν κρατούσε καμιά «πόζα», ντυνόταν απλούστατα. Νομίζω πως τον βλέπω ακόμα να παίρνει το δρόμο για το Φράουεν-Κίρχε, έξω από το Νταβός, ξεσκούφωτος, με τα γκρίζα του τότε μαλλιά ν’ ανεμίζουν και το φωτεινό πρόσωπό του. Έμοιαζε μεσημβρινός, είχε έναν Μεσογειακό μελαχροινό τύπο. Μα το χαρακτηριστικό της φυσιογνωμίας του, ήταν το φωτεινό πρόσωπό του, που έκανε ευθύς εντύπωση».

Στο άρθρο εκείνο, η Νάκου μετέφερε κάποιες απαντήσεις του Αϊνστάιν σε ερωτήματα των φοιτητών-ακροατών του. Για παράδειγμα, όταν κάποιος τον ρώτησε αν πίστευε στο υπερπέραν, ο Γερμανός φυσικός απάντησε κατά το σωκρατικό «εν οίδα ότι ουδέν οίδα» χωρίς ίχνος αλαζονείας ή αυταρέσκειας: «Εάν υπάρχει υπερπέραν; Τι πιστεύω εγώ; Αλλά τι μπορώ να πιστεύω άλλο παρά πως ο άνθρωπος τίποτα δεν ξέρει και πως ό,τι βλέπει είναι απατηλό; Όσο σπουδάζω και όσο προχωρώ στην ηλικία, τόσο αντιλαμβάνομαι πως για τίποτα δεν είμαι σίγουρος και τα πάντα είναι δυνατά»! 

Στη δε ερώτηση της Νάκου εάν πίστευε στην πρόοδο της ανθρωπότητας, η άποψη του Αϊνστάιν ήταν λιτή, όσο και ξεκάθαρα αφοπλιστική: «Μόνο η ειρήνη μπορεί να φέρει την πρόοδο και μια καλύτερη ζωή στους ανθρώπους. Όλα τα άλλα είναι λόγια».

Κάτι σχετικό και ενδιαφέρον:

Η ιστορική συνάντηση του Αϊνστάιν με τον Ραμπιντρανάθ Ταγκόρ: Μια πολύ ενδιαφέρουσα συζήτηση για την αλήθεια, τη θρησκεία και την ομορφιά