Υπήρχαν πολλά δημοσιεύματα εκείνη την εποχή, που αναπαράγονταν και στον ελληνικό τύπο και περιείχαν συκοφαντικές αναφορές για τον Γκάντι, βγαλμένες από την αχαλίνωτη φαντασία κάποιου δημοσιογράφου, που ήθελε να εντυπωσιάσει το αναγνωστικό κοινό με υπερβολές και ψέματα. Υπήρχαν, όμως, κι εκείνοι, που παρακολουθούσαν με θαυμασμό και δέος τον αγώνα του Ινδού ηγέτη με το παραδοσιακό ινδουιστικό ένδυμα και αυτά τα συναισθήματα μετέφεραν στις ανταποκρίσεις τους. Ένας από αυτούς ήταν και ο Αμερικανός δημοσιογράφος Όπτον Κλοζ, ο οποίος επιχείρησε να σκιαγραφήσει ένα αναλυτικό προφίλ του Μαχάτμα Γκάντι σε μια προσπάθεια να διαλευκάνει το μυστήριο που τον περιέβαλε.
Το άρθρο που ακολουθεί δημοσιεύτηκε στις αρχές του 1930 και αναδημοσιεύτηκε και από τις ελληνικές εφημερίδες της εποχής, απ' όπου και το άντλησα. Είναι εξαιρετικό, καθώς αποτυπώνει όλα τα αντιφατικά συναισθήματα που ο Γκάντι προκαλούσε σ' έναν άνθρωπο της δυτικής κουλτούρας, που αντιμετώπιζε ως ιδιορρυθμία ή ακόμη και "τρέλα" τον διαφορετικό τρόπο ζωής του, αλλά ταυτόχρονα δεν μπορούσε να μην θαυμάσει και την ήρεμη δύναμη της προσωπικότητάς, που μάγευε όσους τον συναντούσαν. Είναι ίσως το καλύτερο άρθρο που γράφτηκε για τον Μαχάτμα Γκάντι, όσο ζούσε.
Η λέξη "προσωπικότητα", την οποία έχουν οι γλώσσες των δυτικών εθνών για τον προσδιορισμό των αξιών, δεν είναι εκείνη που χρειάζεται για τον προσδιορισμό της αξίας που εκπροσωπείται στην Ανατολή από τον ιδιόρρυθμο Γκάντι, τον Μαχάτμα Γκάντι, ο οποίος εξασκεί πολύ μεγάλη επίδραση στη χώρα του και στην εποχή του.
Επί χρόνια, οι Ευρωπαίοι της Ινδίας προσπάθησαν να τον δυσφημήσουν και να του καταστρέψουν τη γοητεία, που είχε αρχίσει να ασκεί στο περιβάλλον του. Ο Γκάντι, γυμνός σχεδόν, χωρίς παρουσιαστικό και τρόπο ζωής ανθρώπου, άνθρωπος-ερπετό στο μέσο του εικοστού αιώνα, αποτελούσε κίνδυνο κατά της βρετανικής αυτοκρατορίας.
Έχει τόσο περίεργη και πρωτότυπη αμφίεση ο Γκάντι, ώστε πρέπει να τον κοιτάξει κανείς επανειλημμένα για να πεισθεί ότι πρόκειται για πραγματικό ον του κόσμου αυτού. Το σώμα του είναι λιπόσαρκο, τα πόδια του κοντά, διπλώνονται με την ευκολία μιας σεζ-λονγκ. Τα φρύδια του είναι πυκνά, το στήθος του τριχωτό και ζαρωμένο. τα μεγάλα σαρκώδη του χείλη σχηματίζουν ένα μεγάλο στόμα, το οποίο δεν έχει περισσότερα από τρία-τέσσερα δόντια. Η γλώσσα του είναι μεγάλη, τα αυτιά του πελώρια, τα μάγουλά του οστεώδη, τα μαλλιά του αραιά, το μέτωπό του ζαρωμένο και εκφραστικό των σκέψεων και των αισθημάτων του με τις πολλές ζάρες που σχηματίζονται σ' αυτό, όταν μιλά. Βαθιά μαύρα μάτια, που φωτίζονται από συχνές αστραπές, συμπληρώνουν τη σωματική του εικόνα.
Αλλά ποια είναι και η ψυχική τώρα εικόνα του μυστηριώδους αυτού ανθρώπου; Ας αρχίσουμε από τη φωνή του, διότι η φωνή του ανθρώπου βρίσκεται μεταξύ σώματος και ψυχής ως διπλή ερμηνευτική δύναμη.
Η φωνή του Γκάντι έχει ψηλό τόνο, είναι απαλή και μουσική, τόσο κατά την προφορά των φωνηέντων της αγγλικής οξφορδιανής γλώσσας, όσο και των συμφώνων της μητρικής του γλώσσας, της γκουράτι. Πού και πού ο Γκάντι μιλά βιαστικά. Πέρα από αυτό, όμως, είδα ανθρώπους, που τον άκουσαν να μιλά, να φεύγουν κατόπιν φλεγόμενοι από ενθουσιασμό και ζωηρότητα, σαν πύρινα βλήματα πυροβόλων.
Η μεγαλύτερη γοητεία ου Γκάντι είναι το συγκρατημένο μυστηριώδες χαμόγελό του και το ηχηρό του γέλιο. Έχει μια διαρκή διάθεση χιούμορ, η οποία συχνά ξεσπά στο γέλιο αυτό. Αυτό, όμως, δεν είναι λόγους που μπορεί να δώσει θάρρος στο συνομιλητή του, ώστε να παρατείνει την επίσκεψή του στο ερημητήριό του. Ο Γκάντι βλέπει τα πάντα, ακούει τα πάντα, αλλά μένει σιωπηλός. Όπως κάθε μεγάλος Ινδός, από ένστικτο ρέπει στην αυτοσυγκράτηση και επιζητεί να μένει μόνος κατά το μεγαλύτερο μέρος της ημέρας.
Η εξωτερική, πρωτότυπη εμφάνιση αποτελεί τη βάση της γοητείας της προσωπικότητας. Πολλοί που θέλουν να φαίνονται ως προσωπικότητες, προσπαθούν να φαίνονται πρωτότυποι και εκκεντρικοί. Η πρωτοτυπία είναι η ψυχή της προσωπικότητας, η οποία όμως έχει προ πάντων ψυχικό και διανοητικό βάθος.
Ο Γκάντι είναι τόσο πρωτότυπος από της απόψεως αυτής, ώστε και αυτοί οι πλέον αφοσιωμένοι του οπαδοί δυσκολεύονται πολλές φορές να τον καταλάβουν, και τόσο παράδοξος στις εκφράσεις του, ώστε του είναι αδύνατο να εκφρασθεί χωρίς να προσβάλει κάποιον από τους ακροατές του. Πρωτοτυπία εμφάνισης, πρωτοτυπία και παραδοξότητα σκέψης και ύφους, όταν είναι ζυμωμένες με ειλικρίνεια, εμφανίζουν τη μεγάλη προσωπικότητα. Αυτός είναι ο Γκάντι.
Μια τέτοια προσωπικότητα ενοχλεί πάντοτε τους ανθρώπους. Κάποιος Αμερικανός πρόξενος, άνθρωπος πρακτικού πνεύματος, μου έλεγε σχετικά: "Γνώρισα νεώτερο τον Γκάντι ως διδάκτορα του Πανεπιστημίου της Οξφόρδης στη Νότιο Αφρική, όπου θα μπορούσε, εάν ήθελε, να κάνει περιουσία με το ρητορικό του ταλέντο. Ξαφνικά, όμως, τρελάθηκε. Άρχισε να ντύνεται αλλόκοτα, να μοιράζει όλα όσα είχε και να συνεγείρει γύρω του τα πλήθη των Ινδών της νοτίου Αφρικής κηρύσσοντας τα προνόμια του θανάτου υπέρ του ενός ή του άλλου λόγου".
Τα λόγια αυτά θυμίζουν τους καλούς Αθηναίους της αρχαιότητας, οι οποίοι παραδέχονταν και εκείνοι ως τρελό τον Σωκράτη. Ο Γκάντι, κατ' αρχάς, επιτέθηκε κατά του Χριστιανισμού και ιδιαίτερα κατά του Βρετανικού κράτους. Ισχυριζόταν ότι το δόγμα του Ιησού ήταν επιβλαβές, διότι το εκμεταλλεύονταν οι πολιτικοί των ισχυρών σε βάρος των ασθενέστερων. Το κήρυγμα αυτό του Ινδού Προφήτη είχε τέτοιο αποτέλεσμα, ώστε εντός ολίγου πέτυχε την ελευθερία των Ινδών της Αφρικής και μαζί και το σεβασμό και την αγάπη του κυριότερου εκεί πέρα εχθρού του, του Άγγλου στρατηγού Τζον Σμουτς.
Η ίδια επίδραση παρατηρείται και σήμερα στις Ινδίες, όπου μετέφερε το κήρυγμά του ο Γκάντι. Η βρετανική κυβέρνηση έχει περιέλθει σε πολύ δύσκολη θέση από το κήρυγμα αυτό, το οποίο είναι η απαίτηση της απαλλαγής της Ινδίας από τον ξένο ζυγό. Οι Βρετανοί δυσανασχετούν κατά του Γκάντι, αλλά δεν τολμούν να έρθουν σε ρήξη μαζί του, επειδή πίσω από τον Γκάντι υπάρχουν οι φανατικές μάζες των Ινδών. Οι μάζες αυτές λατρεύουν τον Γκάντι σαν θεό.
Ο Γκάντι, εκτός των πολιτικών κεφαλαίων του κηρύγματός του, έγραψε και το πιο αποτελεσματικό κεφάλαιο υπέρ των μεταρρυθμίσεων του γάμου. Κηρύσσει ταυτόχρονα και υπέρ της εφαρμογής ενός πλήρους προγράμματος κοινωνικής εκσυγχρονίσεως της χώρας του, το οποίο αποτελεί τον στόχο των Φαρισαίων των Ινδιών. Έχει κηρυχθεί ταυτόχρονα και υπέρ της απόλυτης ελευθερίας της σκέψης και της απελευθέρωσης της λογικής από την τυραννική Παράδοση.
Κι όμως ο Γκάντι είναι ο μόνος στην Ινδία ισχυρός απολογητής του "φυλετισμού". Υποστηρίζει ότι οι τέσσερις μεγαλύτερες φυλές της Ινδίας πρέπει να φέρονται με αγάπη η μία προς την άλλη, να αλληλοϋποστηρίζονται, να απολαμβάνουν κοινωνική ισότητα, αλλά να μένουν σε απόσταση η μία από την άλλη. Υποστηρίζει τη θεωρία ότι ο Βράχμας είναι η υψηλότερη ενσάρκωση της ζωής του ανθρώπου. Για τους λόγους αυτούς, οι Ινδίες των "παλαιών" αντιλήψεων, οι Ινδίες της Παράδοσης, μισούν τον Γκάντι, αλλά και τον φοβούνται μαζί. Οι προοδευτικές Ινδίες τον λατρεύουν. Βλέπουν ότι με αυτόν και μόνο, τον σύγχρονο αυτό "άγιό" τους, είναι δυνατή η εφαρμογή του ριζοσπαστικού κοινωνικού προγράμματος του. Η φωνή του είναι το μεγάλο προσκλητήριο των μαζών προς τη Μεταρρύθμιση.
Οι αρχές του περί αγάπης, πραότητας και ανοχής δεν έχουν και τόσο πολλούς οπαδούς, διότι γι' αυτούς δεν είναι δυνατή η εφαρμογή του μεταρρυθμιστικού κοινωνικού προγράμματός του, που προϋποθέτει πρακτικότητα, αγώνα και έμπρακτη αντίσταση. Ο αφοπλισμένος άνθρωπος είναι άνθρωπος ηττημένος, κατά την αντίληψη των αντίθετων προς το "κήρυγμα της αγάπης". Εάν δεν έλθει μία ανάλογη προς την αντίληψη αυτή στιγμή, υπάρχει η πιθανότητα να θυσιαστεί ο Γκάντι από τους αντιφρονούντες.
Αλλά ο Γκάντι αδιαφορεί. Γνωρίζει πολύ καλά τους αντίθετους προς αυτόν. Και εξακολουθεί να κηρύσσει ότι προτιμά να μείνουν οι Ινδίες αιώνια υπόδουλες, παρά να χυθεί έστω και μία σταγόνα αίματος. Δεν είναι από τους ανθρώπους εκείνους που διστάζουν να θυσιαστούν υπέρ της ιδεολογίας τους. Αλλά η θυσία αυτή δεν συμφέρει ούτε τους αντιφρονούντες, διότι η εξαφάνιση του Γκάντι θα προϋπέθετε την καταστροφή της απελευθερωτικής των Ινδιών ιδεολογίας.
Ο Μεσσίας αυτός των Ινδιών είναι υπέρ της ομαλής εξέλιξης προς την απελευθέρωση. Κάποτε, που τον επισκέφθηκα και τον ρώτησα σχετικά, μου είπε: "Μπορώ να περιμένω 40 και 400 χρόνια. Ο καιρός δεν σημαίνει τίποτα, ούτε η ανυπομονησία προάγει τις ιδέες".
Αυτός είναι ο νέος και μεγάλος Προφήτης της Ινδίας, η ψυχή και η ελπίδα της χώρας του και η ανησυχία και ο φόβος των ξένων κυρίων της. Είναι μια ύπαρξη που απλώνει από τον βαθύτερο μυστικισμό μέχρι τον προοδευτικότερο κοινωνισμό. Σπάνια εμφανίστηκε στην ιστορία άνθρωπος, ο οποίος να κατόρθωσε να ισορροπήσει στο χέρι του τις διάφορες αντιμαχόμενες μάζες της χώρας του. Το μεγαλείο αυτών των ανθρώπων δεν είναι εφήμερο. Το έργο τους δεν είναι παροδικό. Οι ψυχικές κι πνευματικές τους δυνάμεις σταθμίζουν επιτυχώς τα πάντα και διαφωτίζουν τα σκοτάδια του μέλλοντος, όπου διαβλέπουν την επιτυχία. Ο Γκάντι δεν πηγαίνει προς τα πράγματα· τα πράγματα έρχονται προς αυτόν. Σ' αυτό στηρίζεται η υπερφυσική, όπως λένε, δύναμή του. Ενέπνευσε στο περιβάλλον του το αίσθημα της αυτοθυσίας και το περιβάλλον του του προσφέρει τη δύναμη που του χρειάζεται, για να προχωρεί.
Θρησκευτικό, κοινωνικό, πολιτικό, οργανωτικό και οικονομολογικό μαζί πνεύμα ο Μαχάτμα (αγία ψυχή) προχωρεί προς τον υψηλό του σκοπό αργά και με ασφάλεια. Από τη μοναξιά και την απλότητα της ζωής του βυθίζει σιγά-σιγά όλο και πιο βαθιά το πνευματικό του μαχαίρι μέσα στην καρδιά της ισχυρότερης δύναμης του σύγχρονου κόσμου.
Το μυστικό της δύναμης του Μαχάτμα Γκάντι, για να τελειώνουμε, εξηγείται μ' αυτά τα λόγια, που μου είπε η γυναίκα μου ύστερα από μια επίσκεψή της στο ορμητήριό του: "Με την παρουσία του αισθάνθηκα μια νέα δύναμη στην καρδιά μου. Αισθάνθηκα ότι όλοι οι άνθρωποι είναι ίσοι και καλοί μεταξύ τους. Κάποιο αίσθημα αυτοασφάλειας και αυτοεπείγνωσης με πλημμύρισε, που δεν είχε δυναμώσει ως τη στιγμή εκείνη".
Σχετικά θέματα:
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου