Τρία ποιήματα για την Πρωτοχρονιά

Για τους ποιητές, το τέλος του χρόνου αποτελεί μια ευκαιρία στοχασμού. Κάτι αλλάζει, αλλά τι είναι αυτό; Ένας νέος χρόνος ξεκινάει, αλλά τι θα καινούριο, τι διαφορετικό θα φέρει; Πόσο πιεστικές είναι οι αναμνήσεις του παρελθόντος, που όλο και ξεμακραίνουν; Τρεις Έλληνες ποιητές (ο Ζαχαρίας Παπαντωνίου, ο Ιωάννης Πολέμης και ο Κωστής Παλαμάς) έχουν σχολιάσει μέσα από τους στίχους τους - με διαφορετικό ύφος και διάθεση ο καθένας - το μεταίχμιο που συμβολίζει η πρώτη μέρα του χρόνου
.

ΧΡΟΝΟΣ

(Ζαχαρίας Παπαντωνίου)

Κάτι φεύγει... Ψυχή μου, δεν τό νιωσες;

Κάτι φεύγει κι εμπρός μου περνάει,

ένα πνεύμα αλαφραδό κρυφοστέναχτο

θλιβερά με χαϊδεύει και πάει!

Σαν πνοές υστερνές ταξιδιάρικες

και σαν άστρου θαμπόφωτη δύση

και σαν πόθων ωραίων σαβάνωμα

νιώθω εμπρός μου - ο χρόνος θα σβήσει!

Στη γωνιά πώς ανάλαμψε άξαφνα

η φωτιά και βραχνά τραγουδάει;

Τι χτυπάει το ρολόγι σα σήμαντρο,

Ποιος νεκρός από μπρος μου περνάει;

Θα ναι ο χρόνος νεκρός που κατέβηκε

μέσ' στης λήθης τα βάθη και θα ναι

μυστική συνοδειά του κι' αγέρινη

οι ελπίδες που αντάμα του πάνε.

Και φεύγει... Ψυχή μου, δεν τό νιωσες;

Ο καιρός αρρωσταίνει και σβήνει.

Τρίζει πάλι και πάει προς το μνήμα του

το δαρμένο κορμί που σε κλείνει!

ΧΡΟΝΩΝ ΑΛΛΑΓΗ

(Ιωάννης Πολέμης)

Σε κάθε χρόνου γύρισμα, σε κάθε του αλλαγή

νιώθω ένα φόβο αγνώριστο κι αναρωτώ με πόνο:

- Ποια θα ν' η τύχη των θνητών; Τι θ' απογίνει η γη

με τον καινούριο χρόνο;

Πόσα θ' αλλάξουν άρα γε στον κόσμο; Τι μας κλώθει

η Μοίρα όπου στα χέρια της το μέλλον μας κρατεί;

Σαν τι καινούρια ονείρατα κι αισθήματα και πόθοι

θα πλημμυρούν τα στήθη μας, ταλαίπωροι θνητοί;

Κι ενώ προσμένω απόκριση κι άγρυπνος ξενυκτώ,

η Ιστορία, ατρόμητη θεά, προβάλλει εμπρός μου,

και το χρυσό βιβλίο της κρατώντας ανοικτό

μου δείχνει στις σελίδες του το παρελθόν του κόσμου.

- Στο μαγικό καθρέφτη μου ρίξε το μάτι, μου λέει,

κι από τα περασμένα σας τα μέλλοντά σας κρίνε:

Δόξες και λύπες και χαρές, αγάπες, μίση, ελέη

ίδια στον κόσμο επλάσθηκαν, ίδια στον κόσμο είναι.

ΠΡΩΤΟΧΡΟΝΙΑ

(Κωστής Παλαμάς)

Αγάπες πρώιμες, όψιμες, αλαργινοί καιροί,

τώρα και χτες, πληγές, χαρές, ω ριζικά του κόσμου,

κι εσείς που κάπου ζήσατε, και λιώνετε νεκροί,

κι εσείς με μάτια ολάνοιχτα που ζείτε ακόμα εμπρός μου,

Πατρίδα μου, πατρίδες μου, θύμησες, τόποι, νιάτα,

κι εσείς, ονείρατα άστρεχτα, κι η ελπίδα εσύ, και ο τρόμος

κι η ορμή, κι εσείς που απάντησα και σύντυχα στη στράτα,

ή καβαλάρης στης ζωής το διάβα ή πεζοδρόμος.

Καρποί που μαραγκιάσατε κι εσείς βλαστοί δροσάτοι,

φαντάσματα και πλάσματα, χαρίστρα μου η ψυχή· 

Της ρήγισσας Πρωτοχρονιάς μεστό είναι το παλάτι,

διάπλατα σας ανοίγεται, και πλούσιοι και φτωχοί.

Ρήγας κι εγώ, στο ερημικό νησί μου πάντα, ορίζω 

το θησαυρό που δίνεται και δε θε να στερέψει.

- Ξένοι, δικοί μου, φίλοι μου και οχτροί μου, σας χαρίζω

τη λυρική μου σκέψη.