Δύο είναι οι πιο δημοφιλείς μη θρησκευτικές και μη εθνικές γιορτές: η Γιορτή των Ερωτευμένων στις 14 Φεβρουαρίου και η Γιορτή της Μητέρας τη δεύτερη Κυριακή του Μαΐου. Είναι τόσο δημοφιλείς, ώστε θεωρείται σχεδόν ιεροσυλία από ορισμένους το γεγονός ότι γιορτάζονται χωρίς να συνδέονται άμεσα με κάποια θρησκευτική γιορτή (της Ορθοδοξίας βεβαίως βεβαίως, αφού ζούμε στην Ελλάδα, όπου για μια μερίδα του πληθυσμού οτιδήποτε έρχεται στα καθ'ημάς από την Εσπερία είναι εξ ορισμού όχι μόνο αντεθνικό, αλλά και πολέμιο της ορθόδοξης πίστης). Ας αφήσουμε στην άκρη τους ερωτευμένους κι ας ασχοληθούμε με τη γιορτή της Μητέρας. Για πολλά χρόνια γιορταζόταν στις 2 Φεβρουαρίου, όμως η αλήθεια είναι ότι δεν ξεκίνησε να γιορτάζεται τη συγκεκριμένη ημερομηνία. Όπως επίσης άγνωστο για πολλούς είναι το γεγονός ότι η πρωτοβουλία για μεταφορά της γιορτής τη δεύτερη Κυριακή του Μαΐου ανήκε σε δύο γνωστούς επιχειρηματίες του θεάτρου (ο ένας) και του κινηματογράφου (ο άλλος). Ας πάρουμε όμως τα πράγματα από την αρχή.
Για την Εβδομάδα του Παιδιού να σημειώσω μόνο ότι ήταν μια πρωτοβουλία του Πατριωτικού Ιδρύματος, που ξεκίνησε το 1925 με εκδηλώσεις σε όλη την Ελλάδα, ενώ από το 1928 προσέλαβε επίσημο και πανηγυρικό χαρακτήρα με τη συμμετοχή του κράτους και σωματείων αφιερωμένων στα παιδιά.
Ο ΠΡΩΤΟΣ ΕΟΡΤΑΣΜΟΣ ΤΟ 1929
Η Ημέρα της Μητέρας, λοιπόν, γιορτάστηκε για πρώτη φορά στις 29 Δεκεμβρίου 1929, ημέρα Κυριακή. Η σχετική απόφαση είχε ληφθεί δέκα μέρες νωρίτερα σε συνεδρίαση του Λυκείου των Ελληνίδων, η δε ιδέα ανήκε στην Άννα Τριανταφυλλίδου, η οποία ήταν αντιπρόεδρος του Λυκείου Ελληνίδων και έφορος του τμήματος Μητέρων και Παιδαγωγών του Πατριωτικού Ιδρύματος Προστασίας του Παιδιού. Άλλωστε, ο εορτασμός της ημέρας της μητέρας εντάχθηκε στα πλαίσια εορτασμού της Εβδομάδας του Παιδιού, που είχε καθιερωθεί από το Πατριωτικό Ίδρυμα και γιορταζόταν την περίοδο μεταξύ της δεύτερης μέρας των Χριστουγέννων και της παραμονής Πρωτοχρονιάς (π.χ. το 1929, μεταξύ 26 και 30 Δεκεμβρίου).Για την Εβδομάδα του Παιδιού να σημειώσω μόνο ότι ήταν μια πρωτοβουλία του Πατριωτικού Ιδρύματος, που ξεκίνησε το 1925 με εκδηλώσεις σε όλη την Ελλάδα, ενώ από το 1928 προσέλαβε επίσημο και πανηγυρικό χαρακτήρα με τη συμμετοχή του κράτους και σωματείων αφιερωμένων στα παιδιά.
Όσον αφορά το πρόγραμμα του εορτασμού της πρώτης Γιορτής της Μητέρας στις 29 Δεκεμβρίου 1929, αυτό είχε ως εξής:
- Την παραμονή της γιορτής, 200 άπορες μητέρες παρακολούθησαν την παράσταση "Όρκος του Πεθαμένου" στο θέατρο Κοτοπούλη.
- Το πρωί της 29ης Δεκεμβρίου έγιναν σχετικές ομιλίες στις εκκλησίες.
- Το ίδιο απόγευμα στις 3 μ.μ. πραγματοποιήθηκε μεγάλη γιορτή στο Ζάππειο, στα πλαίσια της οποίας εκτελέστηκαν ελληνικοί χοροί από τα μέλη του Λυκείου των Ελληνίδων, απαγγέλθηκαν ποιήματα, η Φιλαρμονική του δήμου Αθηναίων έπαιξε εκλεκτά μουσικά κομμάτια, ενώ στις άπορες μητέρες προσφέρθηκαν γλυκίσματα και αναψυκτικά. Την επιμέλεια της γιορτής είχαν η Άννα Τριανταφυλλίδου και η Νίκη Περδίκα, που ήταν γραμματέας του Λυκείου.
- Λίγες ώρες αργότερα, στις 18.30΄, η Άννα Τριανταφυλλίδου έδωσε διάλεξη στην αίθουσα του "Παρνασσού" με θέμα "Η εορτή της Μητέρας". Νωρίτερα, προλογίζοντας την ομιλία της αντιπροέδρου του Λυκείου Ελληνίδων, ο Α.Δοξιάδης, πρόεδρος του Πατριωτικού Ιδρύματος, ανακοίνωσε την ιδέα του, την οποία είχε κοινοποιήσει και στον πρωθυπουργό Ελευθέριο Βενιζέλο μια μέρα νωρίτερα, για την ανέγερση αγάλματος αφιερωμένου στην ελληνίδα μητέρα.
Στη συνέχεια, η συγγραφέας Αθηνά Ταρσούλη διάβασε το μονόλογο του Κωνσταντή από το δράμα "Ο όρκος του πεθαμένου", τη "Μητέρα" του Ντε Αμίτσις και ένα ποίημα το Γεννηματά για τις μητέρες. Στην είσοδο του "Παρνασσού", γυναίκες και παιδιά, μέλη του Λυκείου Ελληνίδων, μοίραζαν καλλιτεχνικά δελτάρια με διάφορα αποφθέγματα για τη μητέρα, διακοσμημένα με μικρά ανθάκια δεμένα με χρωματιστή κορδέλα.
Στη συνέχεια, η συγγραφέας Αθηνά Ταρσούλη διάβασε το μονόλογο του Κωνσταντή από το δράμα "Ο όρκος του πεθαμένου", τη "Μητέρα" του Ντε Αμίτσις και ένα ποίημα το Γεννηματά για τις μητέρες. Στην είσοδο του "Παρνασσού", γυναίκες και παιδιά, μέλη του Λυκείου Ελληνίδων, μοίραζαν καλλιτεχνικά δελτάρια με διάφορα αποφθέγματα για τη μητέρα, διακοσμημένα με μικρά ανθάκια δεμένα με χρωματιστή κορδέλα.
Εξάλλου, την ίδια μέρα ή την επομένη, σε αρκετές εφημερίδες δημοσιεύτηκαν άρθρα που αναφέρονταν στη σημασία της γιορτής αυτής. Για παράδειγμα, σχολιάζοντας την πρόταση του Δοξιάδη για την ανέγερση ενός αγάλματος για τις μητέρες, ο συντάκτης της εφημερίδας Βραδυνή υπερθεμάτιζε παροτρύνοντας όλους τους Έλληνες "να δώσουν τον οβολόν των" και προτείνοντας μάλιστα η ανέγερση του αγάλματος να γινόταν την επόμενη χρονιά στα πλαίσια των γιορτών της Εκατονταετηρίδας (οι εορτασμοί για τα 100 χρόνια από την ίδρυση του ελληνικού κράτους) σε μια νέα πλατεία των Αθηνών, "η οποία να πάρη το όνομα Πλατεία της μητέρας", ενώ ευχόταν το άγαλμα αυτό, που ωστόσο δεν θα ανεγειρόταν τελικά, να αποτελούσε "αφορμή βελτιώσεως και της θέσεως της ελληνίδος μητρός, ιδίως δε της θέσεως της χωρικής γυναικός".
"Δυστυχώς η θέσις της μητρός εις την σημερινήν (σ.σ. του 1929) Ελληνικήν κοινωνίαν είνε πολύ χειροτέρα και της θέσεως του παιδιού" διαπίστωνε σε άρθρο της στην Πρωία η γραμματέας του Λυκείου Ελληνίδων, Νίκη Περδίκα, ευχόμενη στη συνέχεια ότι "η καθιέρωσις του εορτασμού της ημέρας της μητέρας θα χρησιμεύση ως αφετηρία και απαρχή φροντίδων σοβαρωτέρων προς βελτίωσιν και της θέσεως της μητρός εν τη κοινωνία και τη οικογενεία και ότι θα ληφθούν και νομοθετικά ακόμη μέτρα εξασφαλίζοντα και προστατεύοντα την μητέρα εις την επιτέλεσιν του ιερωτέρου προορισμού μιας γυναικός, μέτρα διακανονίζοντα τας σχέσεις της και προς τον σύζυγον και προς τα τέκνα, ίνα αποδοθή τέλος εις την γυναίκα-μητέρα η πρέπουσα θέσις εν τη πολιτεία, ανάλογος και προς την υψηλήν αυτής αποστολήν".
Όμως το πιο ενδιαφέρον άρθρο έφερε την υπογραφή του λογοτέχνη Παύλου Νιρβάνα και δημοσιεύτηκε στην Εστία. Ήταν ένας ύμνος προς όλες τις μητέρες. Ακολουθεί ένα εκτενές απόσπασμα:
Μία ημέρα αφιερωμένη εις την Μητέρα, είνε ημέρα κοινής λατρείας όλων των ανθρώπων. Είνε η εορτή των εορτών της ζωής. Και την εορτήν αυτήν καλούμεθα, από το "Πατριωτικόν Ίδρυμα", να πανηγυρίσωμεν σήμερον. Μικροί και μεγάλοι, νέοι και γέροντες, δίκαιοι και αμαρτωλοί. Διότι δεν υπάρχει καρδιά ανθρώπου, από τα άδυτα της οποίας να λείπη ο βωμός της Μητέρας. Είνε ο μόνος βωμός, που απομένει όρθιος, και όταν κρημνισθούν ακόμη όλοι οι άλλοι βωμοί, η μόνη θρησκεία, που διατηρεί άσβεστην την ιεράν της δάδα, και όταν σβύση ακόμη, εις τα βάθη της συνειδήσεως του ανθρώπου κάθε άλλη λατρεία. Όλαι αι θρησκείαι έχουν πιστούς και απίστους, έχουν προσηλύτους και εξωμότας. Η θρησκεία της Μητέρας έχει μόνον πιστούς. Διότι είνε η μόνη θρησκεία, με την οποίαν γεννάται κανείς και με την οποίαν πεθαίνει. Το βρέφος, που υψώνει τα χεράκια του, από το λίκνον του, προς τον μητρικόν ουρανόν, προσεύχεται στην ιδίαν θεότητα, στην οποίαν προσεύχεται ο ασπρομάλλης παππούς, όταν επικαλήται, από την κλίνην της αγωνίας του, εκείνην, που, αν δεν υπάρχη πλέον γι' αυτόν, δεν έπαυσεν όμως ποτέ να ζη εις τα ιερά άβατα της ψυχής του.
Η εορτή της Μητέρας είνε η εορτή όλων των ανθρώπων και όλων των ηλικιών. Δεν υπάρχουν άνθρωποι, που έχουν μητέρα και άνθρωποι, που δεν έχουν. Αυτό είνε ένας τρόπος του λέγειν. Η μητέρα δεν πεθαίνει ποτέ για τον άνθρωπον. Και για όσους την έχασαν και για όσους ακόμη δεν την εγνώρισαν ποτέ, είνε πάντοτε παρούσα εις την ζωήν των. Διότι η μητέρα μένει πάντοτε κοντά στο παιδί της, όσαι άβυσσοι και αν την χωρίσουν απ' αυτό. Ακόμη και η άβυσσος της αιωνιότητος. Και αν υπάρχη συγκοινωνία ψυχών μεταξύ ουρανού και γης, είνε διότι εις τον ουρανόν υπάρχουν μητέρες και εις την γην τέκνα. Και πάλιν, διότι εις τον ουρανόν υπάρχουν τέκνα και εις την γην μητέρες. Η κλίμαξ του Ιακώβ, η ενώνουσα τους ουρανούς προς την γην, θα ήτο καθαρός μύθο, χωρίς την έννοιαν της μητέρας. Μεταξύ της ανυπαρξίας και της ζωής η μητέρα είνε η χρυσή γέφυρα, επί της οποίας διαβαίνει το μέγα θαύμα, η ζωή.[...]
Για παράδειγμα, το 1930, η κεντρική γιορτή πραγματοποιήθηκε επίσης στο Ζάππειο στις 6 το απόγευμα. Η Άννα Τριανταφυλλίδου εκφώνησε και πάλι ομιλία με θέμα την "Ελληνίδα μητέρα", ακολούθησε απαγγελία πεζού ποιήματος της Αθηνάς Ταρσούλη από τη δεσποινίδα Βουτσινά με μουσική υπόκρουση από τη δεσποινίδα Πέππα και παράλληλη προβολή της πλαστικής εικόνας "Η μητέρα επάνω από την κούνια". Ακολούθησαν ομιλία του Βέρα και απαγγελία του ποιήματος "Η μητέρα στο δημοτικό τραγούδι" του Γεώργιου Αθάνα, ενώ στο δεύτερο μέρος της γιορτής εκφωνήθηκαν ακόμη δύο ομιλίες, ο Οικονόμου τραγούδησε το μελοποιημένο ποίημα "Ω, μάννα μου" του Άγγελου Σικελιανού σε μουσική Καζάζογλου, παραστάθηκε η πλαστική εικόνα "Επιστροφή στην αγκαλιά της Μάνας" και ο Αθάνας απήγγειλε τραγούδια στη Μητέρα.
Πάντως, από τον εορτασμό της Εβδομάδας του Παιδιού το 1930, μεγαλύτερη ιστορική αξία έχει η παρακάτω φωτογραφία με τα κορίτσια που πήραν μέρος στην παράσταση "Παιδική ζωή", η οποία ανέβηκε στο θέατρο Κεντρικόν. Το κοριτσάκι που ξεχωρίζει στο κέντρο της φωτογραφίας δεν ήταν άλλη από την "εγγονή του κ. Δημάρχου η Δνις Σταμ. Μερκούρη", η Μελίνα.
Το 1932, με την Ελλάδα να έχει κηρύξει στάση πληρωμών στους διεθνείς πιστωτές της έχοντας χρεοκοπήσει για ακόμη μια φορά στην ιστορία της, δεν γιορτάστηκε η Εβδομάδα του Παιδιού λόγω οικονομικών δυσχερειών του Πατριωτικού Ιδρύματος και κατά συνέπεια δεν γιορτάστηκε ούτε η Ημέρα της Μητέρας.
Από το 1933 και για την επόμενη εικοσιπενταετία, η γιορτή της μητέρας καθιερώθηκε να γιορτάζεται στις 2 Φεβρουαρίου, ημέρα εορτασμού της Υπαπαντής. Εξαίρεση αποτέλεσε το 1936, όταν η γιορτή μετατέθηκε για τις 8 Φεβρουαρίου, επειδή στις 2 του μηνός γινόταν η κηδεία του στρατηγού Κονδύλη!
Η γιορτή πλέον θ' αποκτούσε χαρακτηριστικά περισσότερο θρησκευτικά και φιλανθρωπικά. Για παράδειγμα, το 1933, μετά το πέρας της πρωινής δοξολογίας στη Μητρόπολη, ο αρχιεπίσκοπος Αθηνών Χρυσόστομος αναφέρθηκε στη σημασία της γιορτής συνδέοντάς τη με την ύπαρξη μιας οικογένειας ως "σταθερή βάση" της κοινωνίας και ακολούθως, στις 10 το πρωί, στο θέατρο Κυβέλης πραγματοποιήθηκε η επίσημη εορταστική εκδήλωση της ημέρας με την απονομή δύο χρηματικών βραβείων αξίας 1000 δραχμών έκαστο σε δύο άπορες μητέρες. Για την ιστορία ν' αναφέρουμε τα ονόματά τους: ήταν η Ελένη Κωστάκη και η Ευδοκία Φαραντάτου.
Σταδιακά, τα επόμενα χρόνια ο εορτασμός της ημέρας της μητέρας, που θα διοργανωνόταν πλέον αποκλειστικά από το Τμήμα Μητέρων και Παιδαγωγών του Λυκείου Ελληνίδων, θα εμπλουτιζόταν και με άλλες εκδηλώσεις, ενώ δημιουργήθηκε και ο "Δεκάλογος της Μητέρας", που η αλήθεια είναι ότι σήμερα τον διαβάζουμε με μεγάλη επιφύλαξη, καθώς σε πολλά σημεία του είναι αναχρονιστικός.
1. Ο θεσμός της Οικογενείας είναι η μεγαλύτερη νίκη του πολιτισμού.
2. Τα θεμέλια της οικογένειας και της κοινωνίας στηρίζει κυρίως η μητέρα.
3. Μέσα στην οικογένεια και από τη μητέρα προ πάντων ο μικρός άνθρωπος λαμβάνει τον τύπο, τον οποίο θα φέρει σε όλη του την ζωή.
4. Το επάγγελμα της μητέρας είναι το ανώτερο όλων των επί της γης επαγγελμάτων.
5. Ο διδάσκαλος κάνει τον καλό μαθητή. Τον καλό άνθρωπο πλάθει η μητέρα η άξια.
6. Τίποτε δεν αναπληρώνει την καρδιά και το γάλα της μάνας.
7. Η μεγαλύτερη συμβολή μιας γυναίκας στην πρόοδο της κοινωνίας είναι ένα παιδί καλό.
8. Μόνο ανάγκη πραγματική δικαιολογεί την εργασία της μητέρας έξω από την οικογένεια.
9. Από τα μεγαλύτερα καθήκοντα μιας μητέρας είναι και η φροντίδα να μορφώνεται διαρκώς για το έργο της.
10. Η πραγματική μητρική ψυχή αισθάνεται εαυτή μητέρα και όλων των απόκληρων παιδιών της τύχης.
Κάθε χρόνο εξάλλου, σταθερό σημείο αναφοράς στις εορταστικές εκδηλώσεις αποτελούσε και ο Ύμνος της Μητέρας του Γεώργιου Αθάνα:
Φωτογραφίες από τους εορτασμούς της Ημέρας της Μητέρας το 1936 και το 1939:
Κι αν αναρωτιέστε πότε καθιερώθηκε για πρώτη φορά στην Ελλάδα ο εορτασμός της γιορτής της Μητέρας τη δεύτερη Κυριακή του Μαΐου, αυτό έγινε το 1959 και πιο συγκεκριμένα στις 10 Μαΐου εκείνης της χρονιάς. Η πρωτοβουλία ανήκε στον ηθοποιό και θιασάρχη Κώστα Μουσούρη και στον επιχειρηματία Κώστα Καραγιάννη, ενώ η συναίνεση των γυναικείων σωματείων ήρθε το Νοέμβριο του 1958.
Διαβάζουμε στην εφημερίδα Ελευθερία της 16ης.11.1958:
"Κατόπιν ενεργειών των κ.κ. Κ. Μουσούρη, θιασάρχου και Κ. Καραγιάννη, επιχειρηματίου, υιοθετήθη υπό των Γυναικείων Σωματείων της Ελλάδος η άποψις όπως η "Ημέρα της Μητέρας" εορτάζεται την δευτέραν Κυριακήν του Μαΐου και όχι πλέον εις τας 2 Φεβρουαρίου. Ως γνωστόν, η "Ημέρα της Μητέρας" εορτάζεται εις όλον τον κόσμον κατά την δευτέραν Κυριακήν του Μαΐου.
Ο κ. Καραγιάννης εδήλωσεν ότι μετά την επιτυχίαν αυτήν των προσπαθειών των πρόκειται να αναλάβη την πρωτοβουλίαν κινητοποιήσεως του εμπορικού κόσμου, ώστε να αποκτήση ο εορτασμός την αίγλην με την οποίαν περιβάλλεται εις άλλας χώρας.
Πρόσθετες πληροφορίες για την πρωτοβουλία των δύο επιχειρηματιών, οι οποίοι κινούνταν από "καθαρά ιδεολογικά ελατήρια", διαβάζουμε στο Εμπρός της ίδιας περιόδου. Σύμφωνα με το δημοσίευμα, οι Μουσούρης και Καραγιάννης είχαν ξεκινήσει τις προσπάθειες μετάθεσης του εορτασμού μια δεκαετία νωρίτερα στέλνοντας όλα αυτά τα χρόνια υπομνήματα σε γυναικείες οργανώσεις και στη βασίλισσα, όσο και με προπαγανδιστικά έντυπα, ώσπου τελικά "ο ενθουσιασμός και η επιμονή τους τους εχάρισαν επί τέλους την επιτυχία".
Και ο συντάκτης επικροτούσε: "Οι λόγοι που έχουν επιβάλει διεθνώς αυτήν την ημέρα, είναι πρώτον ότι είναι Κυριακή - η 2α Φεβρουαρίου σπανίως ήταν Κυριακή - και έτσι μπορεί να διαθέση ο καθένας εύκολα την ημέρα του για την Μητέρα του (αν ζη να της κάνη τραπέζι ή να την πάη εκδρομή, αν δεν ζη, να πάη λίγα λουλούδια στον τάφο της), και δεύτερον γιατί τον Μάιο υπάρχουν παντού πολλά λουλούδια. Σε μερικές μάλιστα χώρες υπάρχει το έθιμο εκείνη την ημέρα όπως όλοι, άνδρες και γυναίκες, φορούν ένα λουλούδι. Χρωματιστό αν ζη η μητέρα τους, άσπρο δε αν έχη πεθάνει".
Τέλος, και σ' αυτό το δημοσίευμα μεταφερόταν η πρόθεση του Καραγιάννη περί "κινητοποιήσεως του εμπορικού κόσμου της πρωτευούσης και των επαρχιών, ώστε με διαφημίσεις στις εφημερίδες και στο ραδιόφωνο, με διακόσμησι των βιτρινών, με ειδικά δώρα "για τη Μητέρα" και άλλες παρόμοιες ενέργειες, ν' αποκτήση ο εορτασμός αυτός την λαμπρότητα που έχει σε όλες τις άλλες χώρες του κόσμου".
Πράγματι, το 1959 ξεκίνησε όντως και η εμπορευματοποίηση της γιορτής, καθώς τις παραμονές του εορτασμού της γιορτής στη νέα ημερομηνία, οι εφημερίδες δημοσίευσαν διαφημιστικά μηνύματα που καλούσαν τους αναγνώστες τους (ή τα παιδιά των αναγνωστών τους) να τιμήσουν τις μητέρες τους αγοράζοντας.. σοκολατάκια!
"Δυστυχώς η θέσις της μητρός εις την σημερινήν (σ.σ. του 1929) Ελληνικήν κοινωνίαν είνε πολύ χειροτέρα και της θέσεως του παιδιού" διαπίστωνε σε άρθρο της στην Πρωία η γραμματέας του Λυκείου Ελληνίδων, Νίκη Περδίκα, ευχόμενη στη συνέχεια ότι "η καθιέρωσις του εορτασμού της ημέρας της μητέρας θα χρησιμεύση ως αφετηρία και απαρχή φροντίδων σοβαρωτέρων προς βελτίωσιν και της θέσεως της μητρός εν τη κοινωνία και τη οικογενεία και ότι θα ληφθούν και νομοθετικά ακόμη μέτρα εξασφαλίζοντα και προστατεύοντα την μητέρα εις την επιτέλεσιν του ιερωτέρου προορισμού μιας γυναικός, μέτρα διακανονίζοντα τας σχέσεις της και προς τον σύζυγον και προς τα τέκνα, ίνα αποδοθή τέλος εις την γυναίκα-μητέρα η πρέπουσα θέσις εν τη πολιτεία, ανάλογος και προς την υψηλήν αυτής αποστολήν".
Όμως το πιο ενδιαφέρον άρθρο έφερε την υπογραφή του λογοτέχνη Παύλου Νιρβάνα και δημοσιεύτηκε στην Εστία. Ήταν ένας ύμνος προς όλες τις μητέρες. Ακολουθεί ένα εκτενές απόσπασμα:
Μία ημέρα αφιερωμένη εις την Μητέρα, είνε ημέρα κοινής λατρείας όλων των ανθρώπων. Είνε η εορτή των εορτών της ζωής. Και την εορτήν αυτήν καλούμεθα, από το "Πατριωτικόν Ίδρυμα", να πανηγυρίσωμεν σήμερον. Μικροί και μεγάλοι, νέοι και γέροντες, δίκαιοι και αμαρτωλοί. Διότι δεν υπάρχει καρδιά ανθρώπου, από τα άδυτα της οποίας να λείπη ο βωμός της Μητέρας. Είνε ο μόνος βωμός, που απομένει όρθιος, και όταν κρημνισθούν ακόμη όλοι οι άλλοι βωμοί, η μόνη θρησκεία, που διατηρεί άσβεστην την ιεράν της δάδα, και όταν σβύση ακόμη, εις τα βάθη της συνειδήσεως του ανθρώπου κάθε άλλη λατρεία. Όλαι αι θρησκείαι έχουν πιστούς και απίστους, έχουν προσηλύτους και εξωμότας. Η θρησκεία της Μητέρας έχει μόνον πιστούς. Διότι είνε η μόνη θρησκεία, με την οποίαν γεννάται κανείς και με την οποίαν πεθαίνει. Το βρέφος, που υψώνει τα χεράκια του, από το λίκνον του, προς τον μητρικόν ουρανόν, προσεύχεται στην ιδίαν θεότητα, στην οποίαν προσεύχεται ο ασπρομάλλης παππούς, όταν επικαλήται, από την κλίνην της αγωνίας του, εκείνην, που, αν δεν υπάρχη πλέον γι' αυτόν, δεν έπαυσεν όμως ποτέ να ζη εις τα ιερά άβατα της ψυχής του.
Η εορτή της Μητέρας είνε η εορτή όλων των ανθρώπων και όλων των ηλικιών. Δεν υπάρχουν άνθρωποι, που έχουν μητέρα και άνθρωποι, που δεν έχουν. Αυτό είνε ένας τρόπος του λέγειν. Η μητέρα δεν πεθαίνει ποτέ για τον άνθρωπον. Και για όσους την έχασαν και για όσους ακόμη δεν την εγνώρισαν ποτέ, είνε πάντοτε παρούσα εις την ζωήν των. Διότι η μητέρα μένει πάντοτε κοντά στο παιδί της, όσαι άβυσσοι και αν την χωρίσουν απ' αυτό. Ακόμη και η άβυσσος της αιωνιότητος. Και αν υπάρχη συγκοινωνία ψυχών μεταξύ ουρανού και γης, είνε διότι εις τον ουρανόν υπάρχουν μητέρες και εις την γην τέκνα. Και πάλιν, διότι εις τον ουρανόν υπάρχουν τέκνα και εις την γην μητέρες. Η κλίμαξ του Ιακώβ, η ενώνουσα τους ουρανούς προς την γην, θα ήτο καθαρός μύθο, χωρίς την έννοιαν της μητέρας. Μεταξύ της ανυπαρξίας και της ζωής η μητέρα είνε η χρυσή γέφυρα, επί της οποίας διαβαίνει το μέγα θαύμα, η ζωή.[...]
ΤΑ ΕΠΟΜΕΝΑ ΧΡΟΝΙΑ -
ΜΕΤΑΦΟΡΑ ΤΗΣ ΓΙΟΡΤΗΣ ΣΤΙΣ 2 ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΥ
Ο εορτασμός της Ημέρας της Μητέρας συνεχίστηκε και την επόμενη διετία στα πλαίσια της Εβδομάδας του Παιδιού, την τελευταία Κυριακή του χρόνου (δηλαδή 28 Δεκεμβρίου 1930 και 27 Δεκεμβρίου 1931). Οι εκδηλώσεις ήταν παρόμοιες με εκείνες του 1929.Για παράδειγμα, το 1930, η κεντρική γιορτή πραγματοποιήθηκε επίσης στο Ζάππειο στις 6 το απόγευμα. Η Άννα Τριανταφυλλίδου εκφώνησε και πάλι ομιλία με θέμα την "Ελληνίδα μητέρα", ακολούθησε απαγγελία πεζού ποιήματος της Αθηνάς Ταρσούλη από τη δεσποινίδα Βουτσινά με μουσική υπόκρουση από τη δεσποινίδα Πέππα και παράλληλη προβολή της πλαστικής εικόνας "Η μητέρα επάνω από την κούνια". Ακολούθησαν ομιλία του Βέρα και απαγγελία του ποιήματος "Η μητέρα στο δημοτικό τραγούδι" του Γεώργιου Αθάνα, ενώ στο δεύτερο μέρος της γιορτής εκφωνήθηκαν ακόμη δύο ομιλίες, ο Οικονόμου τραγούδησε το μελοποιημένο ποίημα "Ω, μάννα μου" του Άγγελου Σικελιανού σε μουσική Καζάζογλου, παραστάθηκε η πλαστική εικόνα "Επιστροφή στην αγκαλιά της Μάνας" και ο Αθάνας απήγγειλε τραγούδια στη Μητέρα.
Πάντως, από τον εορτασμό της Εβδομάδας του Παιδιού το 1930, μεγαλύτερη ιστορική αξία έχει η παρακάτω φωτογραφία με τα κορίτσια που πήραν μέρος στην παράσταση "Παιδική ζωή", η οποία ανέβηκε στο θέατρο Κεντρικόν. Το κοριτσάκι που ξεχωρίζει στο κέντρο της φωτογραφίας δεν ήταν άλλη από την "εγγονή του κ. Δημάρχου η Δνις Σταμ. Μερκούρη", η Μελίνα.
Το 1932, με την Ελλάδα να έχει κηρύξει στάση πληρωμών στους διεθνείς πιστωτές της έχοντας χρεοκοπήσει για ακόμη μια φορά στην ιστορία της, δεν γιορτάστηκε η Εβδομάδα του Παιδιού λόγω οικονομικών δυσχερειών του Πατριωτικού Ιδρύματος και κατά συνέπεια δεν γιορτάστηκε ούτε η Ημέρα της Μητέρας.
Από το 1933 και για την επόμενη εικοσιπενταετία, η γιορτή της μητέρας καθιερώθηκε να γιορτάζεται στις 2 Φεβρουαρίου, ημέρα εορτασμού της Υπαπαντής. Εξαίρεση αποτέλεσε το 1936, όταν η γιορτή μετατέθηκε για τις 8 Φεβρουαρίου, επειδή στις 2 του μηνός γινόταν η κηδεία του στρατηγού Κονδύλη!
Η γιορτή πλέον θ' αποκτούσε χαρακτηριστικά περισσότερο θρησκευτικά και φιλανθρωπικά. Για παράδειγμα, το 1933, μετά το πέρας της πρωινής δοξολογίας στη Μητρόπολη, ο αρχιεπίσκοπος Αθηνών Χρυσόστομος αναφέρθηκε στη σημασία της γιορτής συνδέοντάς τη με την ύπαρξη μιας οικογένειας ως "σταθερή βάση" της κοινωνίας και ακολούθως, στις 10 το πρωί, στο θέατρο Κυβέλης πραγματοποιήθηκε η επίσημη εορταστική εκδήλωση της ημέρας με την απονομή δύο χρηματικών βραβείων αξίας 1000 δραχμών έκαστο σε δύο άπορες μητέρες. Για την ιστορία ν' αναφέρουμε τα ονόματά τους: ήταν η Ελένη Κωστάκη και η Ευδοκία Φαραντάτου.
Σταδιακά, τα επόμενα χρόνια ο εορτασμός της ημέρας της μητέρας, που θα διοργανωνόταν πλέον αποκλειστικά από το Τμήμα Μητέρων και Παιδαγωγών του Λυκείου Ελληνίδων, θα εμπλουτιζόταν και με άλλες εκδηλώσεις, ενώ δημιουργήθηκε και ο "Δεκάλογος της Μητέρας", που η αλήθεια είναι ότι σήμερα τον διαβάζουμε με μεγάλη επιφύλαξη, καθώς σε πολλά σημεία του είναι αναχρονιστικός.
1. Ο θεσμός της Οικογενείας είναι η μεγαλύτερη νίκη του πολιτισμού.
2. Τα θεμέλια της οικογένειας και της κοινωνίας στηρίζει κυρίως η μητέρα.
3. Μέσα στην οικογένεια και από τη μητέρα προ πάντων ο μικρός άνθρωπος λαμβάνει τον τύπο, τον οποίο θα φέρει σε όλη του την ζωή.
4. Το επάγγελμα της μητέρας είναι το ανώτερο όλων των επί της γης επαγγελμάτων.
5. Ο διδάσκαλος κάνει τον καλό μαθητή. Τον καλό άνθρωπο πλάθει η μητέρα η άξια.
6. Τίποτε δεν αναπληρώνει την καρδιά και το γάλα της μάνας.
7. Η μεγαλύτερη συμβολή μιας γυναίκας στην πρόοδο της κοινωνίας είναι ένα παιδί καλό.
8. Μόνο ανάγκη πραγματική δικαιολογεί την εργασία της μητέρας έξω από την οικογένεια.
9. Από τα μεγαλύτερα καθήκοντα μιας μητέρας είναι και η φροντίδα να μορφώνεται διαρκώς για το έργο της.
10. Η πραγματική μητρική ψυχή αισθάνεται εαυτή μητέρα και όλων των απόκληρων παιδιών της τύχης.
Κάθε χρόνο εξάλλου, σταθερό σημείο αναφοράς στις εορταστικές εκδηλώσεις αποτελούσε και ο Ύμνος της Μητέρας του Γεώργιου Αθάνα:
Για σε το πρώτο κλάψιμο
για σε το πρώτο γέλιο
εσύ σαι το θεμέλιο
που χτίζεται η ζωή!
Για σε το πρώτο φίλημα
για σε η πρώτη κρίση
εσύ σαι η θεία βρύση
που λούζεται η ζωή!
Για σε το πρώτο φίλημα
για σε το πρώτο χάδι
εσύ σαι τ' άγιο υφάδι
που υφαίνεται η ζωή!
Για σε το πρώτο βάδισμα
για σε η πρώτη αγκάλη
εσύ σαι ο ήλιος πάλι
που λάμπει στην ψυχή!
Για δε το πρώτο τάξιμο
για σε το πρώτο δόσμα
εσύ είσαι τ' άγιο κλώσμα
που κλώθεται η ζωή!
Για σε το πρώτο πάλεμα
για σε η πρώτη νίκη
εσ' είσαι το τσαλίκι
που οπλίζεται η ψυχή!
Για σένα ο πρώτος σπαραγμός
για σένα ο πρώτος στόνος
εσ' είσαι ο αιώνιος πόνος
που υψώνει την ζωή!
Για σε ανανέωσε ο θάνατος
για σε πιστρόφισε ο χρόνος
εσ' είσαι ο αιώνιος γόνος
που σπέρνουν οι Θεοί!
Φωτογραφίες από τους εορτασμούς της Ημέρας της Μητέρας το 1936 και το 1939:
Η ΜΕΤΑΦΟΡΑ ΤΗΣ ΓΙΟΡΤΗΣ ΤΟ ΜΑΪΟ
Κι αν αναρωτιέστε πότε καθιερώθηκε για πρώτη φορά στην Ελλάδα ο εορτασμός της γιορτής της Μητέρας τη δεύτερη Κυριακή του Μαΐου, αυτό έγινε το 1959 και πιο συγκεκριμένα στις 10 Μαΐου εκείνης της χρονιάς. Η πρωτοβουλία ανήκε στον ηθοποιό και θιασάρχη Κώστα Μουσούρη και στον επιχειρηματία Κώστα Καραγιάννη, ενώ η συναίνεση των γυναικείων σωματείων ήρθε το Νοέμβριο του 1958.
Διαβάζουμε στην εφημερίδα Ελευθερία της 16ης.11.1958:
"Κατόπιν ενεργειών των κ.κ. Κ. Μουσούρη, θιασάρχου και Κ. Καραγιάννη, επιχειρηματίου, υιοθετήθη υπό των Γυναικείων Σωματείων της Ελλάδος η άποψις όπως η "Ημέρα της Μητέρας" εορτάζεται την δευτέραν Κυριακήν του Μαΐου και όχι πλέον εις τας 2 Φεβρουαρίου. Ως γνωστόν, η "Ημέρα της Μητέρας" εορτάζεται εις όλον τον κόσμον κατά την δευτέραν Κυριακήν του Μαΐου.
Ο κ. Καραγιάννης εδήλωσεν ότι μετά την επιτυχίαν αυτήν των προσπαθειών των πρόκειται να αναλάβη την πρωτοβουλίαν κινητοποιήσεως του εμπορικού κόσμου, ώστε να αποκτήση ο εορτασμός την αίγλην με την οποίαν περιβάλλεται εις άλλας χώρας.
Πρόσθετες πληροφορίες για την πρωτοβουλία των δύο επιχειρηματιών, οι οποίοι κινούνταν από "καθαρά ιδεολογικά ελατήρια", διαβάζουμε στο Εμπρός της ίδιας περιόδου. Σύμφωνα με το δημοσίευμα, οι Μουσούρης και Καραγιάννης είχαν ξεκινήσει τις προσπάθειες μετάθεσης του εορτασμού μια δεκαετία νωρίτερα στέλνοντας όλα αυτά τα χρόνια υπομνήματα σε γυναικείες οργανώσεις και στη βασίλισσα, όσο και με προπαγανδιστικά έντυπα, ώσπου τελικά "ο ενθουσιασμός και η επιμονή τους τους εχάρισαν επί τέλους την επιτυχία".
Και ο συντάκτης επικροτούσε: "Οι λόγοι που έχουν επιβάλει διεθνώς αυτήν την ημέρα, είναι πρώτον ότι είναι Κυριακή - η 2α Φεβρουαρίου σπανίως ήταν Κυριακή - και έτσι μπορεί να διαθέση ο καθένας εύκολα την ημέρα του για την Μητέρα του (αν ζη να της κάνη τραπέζι ή να την πάη εκδρομή, αν δεν ζη, να πάη λίγα λουλούδια στον τάφο της), και δεύτερον γιατί τον Μάιο υπάρχουν παντού πολλά λουλούδια. Σε μερικές μάλιστα χώρες υπάρχει το έθιμο εκείνη την ημέρα όπως όλοι, άνδρες και γυναίκες, φορούν ένα λουλούδι. Χρωματιστό αν ζη η μητέρα τους, άσπρο δε αν έχη πεθάνει".
Τέλος, και σ' αυτό το δημοσίευμα μεταφερόταν η πρόθεση του Καραγιάννη περί "κινητοποιήσεως του εμπορικού κόσμου της πρωτευούσης και των επαρχιών, ώστε με διαφημίσεις στις εφημερίδες και στο ραδιόφωνο, με διακόσμησι των βιτρινών, με ειδικά δώρα "για τη Μητέρα" και άλλες παρόμοιες ενέργειες, ν' αποκτήση ο εορτασμός αυτός την λαμπρότητα που έχει σε όλες τις άλλες χώρες του κόσμου".
Πράγματι, το 1959 ξεκίνησε όντως και η εμπορευματοποίηση της γιορτής, καθώς τις παραμονές του εορτασμού της γιορτής στη νέα ημερομηνία, οι εφημερίδες δημοσίευσαν διαφημιστικά μηνύματα που καλούσαν τους αναγνώστες τους (ή τα παιδιά των αναγνωστών τους) να τιμήσουν τις μητέρες τους αγοράζοντας.. σοκολατάκια!
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου