9 Νοεμβρίου 2020

Μια διαφήμιση ιατρικής μάσκας το 1912

Η ευρεία χρήση προστατευτικών μασκών για λόγους υγείας δεν είναι ένα καινούριο φαινόμενο  για το δυτικό κόσμο ελέω κορονοϊού εν έτει 2020, αλλά συστηνόταν για την προστασία από διάφορες λοιμώξεις του αναπνευστικού πριν από 100 και πλέον χρόνια (πριν και από την περιβόητη ισπανική γρίπη με την οποία γίνονται συνήθως οι όποιοι συνειρμοί). Ανατρέχοντας σε εφημερίδες του 1912 και των επόμενων ετών (τουλάχιστον μέχρι και το 1915) θα εντοπίσει διαφημίσεις προσωπίδων, όπως έλεγαν τις ιατρικές μάσκες προσώπου, της εταιρίας Kuhn, την αποκλειστική διάθεση των οποίων είχαν τα ιστορικά φαρμακεία του Μαρινόπουλου. Οι συγκεκριμένες προσωπίδες διαφημίζονταν ως τα όπλα που διέθετε η επιστήμη για την πρόληψη και τη θεραπεία ασθενειών, όπως η φυματίωση, η οποία μπορούσε -και μπορεί- να προκαλέσει σοβαρές επιπλοκές στο αναπνευστικό σύστημα.

2 Νοεμβρίου 2020

Ο πρώτος Έλληνας δήμαρχος σε πόλη των ΗΠΑ

 

Αντώνιος Πρωτοψάλτης (ή Anton Proto).
Ο πρώτος Έλληνας δήμαρχος σε πόλη των ΗΠΑ.
πηγή: Jane Eppinga, Nogales: Life And Times On The Frontier, σελ. 53
Pimeria Alta Historical Society

Σε περίπτωση που είχατε την απορία ποιος ήταν ο πρώτος Έλληνας που εξελέγη δήμαρχος στην Αμερική, κατά πάσα πιθανότητα αυτός ήταν ο Αντώνιος Πρωτοψάλτης, αλλιώς Αντόν Πρότο, ο οποίος το 1894 εξελέγη δήμαρχος στην πόλη Νογκάλες της Αριζόνα, στα αμερικανομεξικανικά σύνορα. Ήταν ο πρώτος εκλεγμένος δήμαρχος της πόλης και σύμφωνα με όλες τις ενδείξεις ο πρώτος εκλεγμένος δήμαρχος ελληνικής καταγωγής σε αμερικανική πόλη.  

1 Νοεμβρίου 2020

Ο Ελληνοαμερικανός που ήθελε να γίνει πρόεδρος των ΗΠΑ το 1940. Το πρόγραμμά του.

 

Οι αμερικανικές προεδρικές εκλογές της 5ης Νοεμβρίου 1940 ήταν αναμφίβολα ιστορικές: πρώτα απ’ όλα γιατί διενεργήθηκαν στη σκιά του πολέμου που είχε ξεσπάσει στην Ευρώπη το προηγούμενο δίμηνο και βέβαια εκ του αποτελέσματος, μετά την ιστορική, τρίτη κατά σειρά νίκη του Φράνκλιν Ρούζβελτ. Παρά λίγο να είχαν και ιστορικό ελληνικό ενδιαφέρον -έστω και ως φάρσα- αν γινόταν πραγματικότητα η απειλή το ενδιαφέρον που είχε εκδηλώσει ένας Έλληνας μετανάστης στη χώρα, ονόματι Γεώργιος Παναγιώταρος ή Τζορτζ Πάπας.

26 Οκτωβρίου 2020

Ο άδοξος έρωτας της "Κόρης των Αθηνών" με τον Άγγλο στρατιώτη που απασχόλησε την αγγλική κοινή γνώμη τα πρώτα μεταπολεμικά χρόνια

Εκείνος 27 ετών, υποπλοίαρχος του βρετανικού πολεμικού ναυτικού, ο Τόμας Γκρέιμι Ρίτζγουεϊ. Εκείνη μόλις 19, ονομαζόταν Λιάνα Μαρία Κρεμεζή, όμως ήταν γνωστή και με τα παρατσούκλια «Κόρη των Αθηνών», «Μις Αγγλία» και «Μις Τσόρτσιλ» χάρη στη συμμετοχή της στην Αντίσταση κατά των Γερμανών στα χρόνια της ναζιστικής κατοχής. Είχε φυλακιστεί από τους Ναζί σε ηλικία 14 ετών, επειδή βοηθούσε φυλακισμένους Βρετανούς στρατιώτες προμηθεύοντάς τους τρόφιμα και σημειώσεις, όμως κατάφερε να δραπετεύσει σκάβοντας κάτω από το σιδερένιο φράχτη του στρατοπέδου συγκέντρωσης. Τα σύρματα του φράχτη και τα χτυπήματα με μαστίγιο από τους άνδρες της Γκεστάπο είχαν αφήσει στην πλάτη της τα ίχνη τους. 

1 Αυγούστου 2020

Τρεις φιλολογικές επαναστάσεις στο ελληνικό θέατρο το καλοκαίρι του 1912 που αναστάτωσαν τους θεατρικούς κύκλους!

Τον Ιούλιο του 1912 συντελέστηκε μια μικρή επανάσταση στην ιστορία του θεάτρου στην Ελλάδα. Για πρώτη φορά ακούστηκαν σε δύο διαφορετικές παραστάσεις δύο λέξεις, που βέβαια ο λαός τις χρησιμοποιούσε συχνά στην καθημερινότητά του και οι οποίες σήμερα πλέον ακούγονται συχνότατα στο θέατρο (όπως και στον κινηματογράφο και την τηλεόραση), αλλά ποτέ πριν τον Ιούλιο του 1912 δεν είχαν ακουστεί σε ελληνική θεατρική σκηνή. Ίσως δεν ήταν τυχαίο το γεγονός ότι επρόκειτο για μεταφράσεις ξένων έργων, αμφότερων γαλλικών, ώστε οι μεταφραστές δεν είχαν και πολλά περιθώρια ελιγμών.

31 Ιουλίου 2020

Τα πρώτα καλαμάκια στην Αθήνα το καλοκαίρι του 1888 και οι... αντιδράσεις!

Μέχρι τον Ιούλιο του 1888, τα καλαμάκια ήταν άγνωστα για τους περισσότερους Αθηναίους. Τα ήξερα και τα είχαν χρησιμοποιήσει μόνο όσοι ταξίδευαν στο εξωτερικό και κυρίως στο Παρίσι, όπου απολάμβαναν γρανίτες και παγωμένους καφέδες, ροφήματα επίσης παντελώς άγνωστα στο μέσο Αθηναίο της εποχής. Τα πρώτα καλαμάκια ήρθαν στην Αθήνα μαζί με τις πρώτες γρανίτες χάρη στον ζαχαροπλάστη Κωστή Γιαννάκη, που είχε το πιο διάσημο ζαχαροπλαστείο της πρωτεύουσας (βρισκόταν στην αρχή της οδού Ερμού) και διαρκώς εισήγαγε πολλές καινοτομίες για τους πελάτες του.

30 Ιουνίου 2020

Γνώριζε το μουρουνέλαιο Μόλερς όποιος έζησε στα χρόνια του Κωνσταντίνου Κανάρη, του μπουρλοτιέρη;

Τα τελευταία χρόνια υπάρχει μια μεγάλη διαφημιστική εκστρατεία γύρω από το μουρουνέλαιο, κυρίως από την εταιρία Mollers, η οποία μάλιστα έχει παρουσιάσει αρκετά επιτυχημένα κλιπάκια, υπό την έννοια ότι έχουν γίνει αντικείμενο συζήτησης. Τώρα, το αν θα επιλέξετε το μουρουνέλαιο Μόλερς ή κάποιας άλλης εταιρίας, αυτό είναι δική σας επιλογή· πιθανόν να μπορεί να σας διαφωτίσει σχετικά ο φαρμακοποιός που εμπιστεύεστε, αλλά δεν θα μπω στη διαδικασία να σας συστήσω το ένα ή το άλλο προϊόν, γιατί δεν είναι αυτός ο σκοπός του αφιερώματος που διαβάζετε.
Αφορμή αποτελεί ένα από τα διαφημιστικά σποτ της εταιρίας Mollers, εκείνο στο οποίο ένας παππούς συζητάει με τον εγγονό του σε μια βάρκα την ώρα του ψαρέματος και του αποκαλύπτει ότι ακόμα και ο δικός του παππούς (δηλαδή ο προ προπάππους του μικρού) έπινε το μουρουνέλαιο της συγκεκριμένης εταιρίας. Εντυπωσιασμένο το παιδάκι αναφωνεί: «Κι ο παππούς σου;», για ν’ αναρωτηθεί στη συνέχεια: «Και πότε έζησε ο παππούς σου;» και ν’ ακολουθήσει ο παρακάτω διάλογος μεταξύ παππού και εγγονού: «Τον καιρό του Κωνσταντίνου Κανάρη!»· «Του μπουρλοτιέρη;»· «Ναιιιιι, του μπουρλοτιέρη! Μπαμ! μπαμ! μπαμ!». Και το ερώτημα είναι… είχε έρθει το μουρουνέλαιο Μόλερς στην Ελλάδα όσο ζούσε ο Κωνσταντίνος Κανάρης ή τέλος πάντων θα μπορούσε να το γνωρίζει κάποιος που έζησε στα χρόνια του μπουρλοτιέρη;

29 Ιουνίου 2020

Πολύμνια Παναγιωτίδου: Η πρώτη Ελληνίδα φαρμακοποιός

Πηγή: Ημερολόγιο Σκώκου 1900

Στην Ελλάδα κάνουμε συχνά το λάθος να ταυτίζουμε την Ιστορία κυρίως με όσους προκάλεσαν το μεγαλύτερο θόρυβο στο διάβα της ζωής τους (ενίοτε και με όσους είχαν απλά ισχυρό ονοματεπώνυμο). Για παράδειγμα, η Καλιρρόη Παρρέν μνημονεύεται μέχρι σήμερα ως η πρωτεργάτρια του γυναικείου κινήματος για χειραφέτηση - και ναι, ήταν μια πρωτοπόρος στην εποχή της, δεν ήταν όμως η μοναδική. Συχνά ξεχνάμε πρόσωπα που έκαναν όντως τη διαφορά όχι μόνο στα λόγια, αλλά και στην πράξη με το ζωντανό τους παράδειγμα, όμως είτε ήταν πρόσωπα χαμηλών τόνων και δεν προκάλεσαν μεγάλη αναστάτωση ώστε να συζητηθεί τ’ όνομά τους αρκετά είτε δεν πρόλαβαν να ξετυλίξουν την προσωπικότητα και τη δράση τους, επειδή το νήμα της ζωής τους κόπηκε πρόωρα. Μια τέτοια περίπτωση είναι και αυτή της Πολύμνιας Παναγιωτίδου, της πρώτης Ελληνίδας φαρμακοποιού, αλλά και της πρώτης Ελληνίδας ιδιοκτήτριας φαρμακείου, η οποία έφυγε πρόωρα και άδικα από την ζωή, ώσπου τελικά το όνομά της έσβησε από τη συλλογική μνήμη, τη στιγμή που θα έπρεπε να τη θυμόμαστε ακόμα, όχι απλά επειδή υπήρξε η πρώτη γυναίκα φαρμακοποιός της Ελλάδας, αλλά και για μια θαρραλέα παραίτηση-διαμαρτυρία.

23 Ιουνίου 2020

Ο μετεωρολογικά αλλοπρόσαλλος Ιούνιος του 1901 με χιόνια, χαμηλές θερμοκρασίες και κρούσματα... γρίπης!

Η κλιματική αλλαγή έχει αλλάξει αισθητά τις καιρικές συνθήκες στη χώρα μας, όπως και διεθνώς. Οι μέσες ημερήσιες θερμοκρασίες σε παγκόσμιο επίπεδο είναι οι υψηλότερες καταγεγραμμένες, ενώ μία ακόμη επίπτωση είναι η εμφάνιση ασυνήθιστων – έως πρότινος – φαινομένων, όπως οι συχνές και πάντα ξαφνικές απογευματινές καλοκαιρινές μπόρες, που ενίοτε αποκτούν ακραία και καταστρεπτική μορφή. Αυτό δεν σημαίνει ότι παλιότερα δεν εμφανίζονταν ακραία μετεωρολογικά φαινόμενα, μόνο που αυτά ήταν σαφώς σπανιότερα, συγκυριακά και δεν συνοδεύονταν από τη σταθερή άνοδο της μέσης θερμοκρασιακής τιμής. Ένα από τα πιο περίεργα καλοκαίρια στην ιστορία του ελληνικού κράτους ήταν εκείνο του 1901. Ειδικά ο Ιούνιος της χρονιάς εκείνης ήταν μετεωρολογικά αλλοπρόσαλλος. Ήταν ένας από τους πιο κρύους, αν όχι ο πιο κρύος Ιούνιος που έχει καταγραφεί.

10 Μαΐου 2020

Το ποίημα του βραβευμένου με Νόμπελ Ράντγιαρντ Κίπλινγκ για τη μητέρα του

πηγή: https://el.wikipedia.org/

Ένας από τους πλέον διεθνώς αναγνωρισμένους Άγγλους ποιητές είναι ο βραβευμένος με Νόμπελ (το 1907) Ράντγιαρντ Κίπλινγκ, τον οποίο στην Ελλάδα γνωρίζουμε κυρίως από το εμβληματικό ποίημα «Αν» και φυσικά από το περίφημο «Βιβλίο της Ζούγκλας», που έχει μεταφερθεί πολλές φορές στον κινηματογράφο.
Αντίθετα, μάλλον απαρατήρητο έχει περάσει στην Ελλάδα ένα πολύ συγκινητικό ποίημα του Κίπλινγκ αφιερωμένο στη μητέρα του, την οποία αγαπούσε πολύ. Δυστυχώς δεν γνωρίζω ιδιαίτερες λεπτομέρειες, όπως πότε πρωτοδημοσιεύτηκε και σε ποια συλλογή ή ποιος μετέφρασε τους στίχους στα ελληνικά, παρά μόνο ότι αυτοί δημοσιεύτηκαν σε ελληνική εφημερίδα το Νοέμβριο του 1910 με αφορμή το θάνατο της μητέρας του, Άλις.

1 Απριλίου 2020

Πετυχημένα πρωταπριλιάτικα δημοσιεύματα (πολύ) παλιών ελληνικών εφημερίδων

Τα ψέματα της πρωταπριλιάς είναι μια παράδοση με βαθιές ρίζες και στην Ελλάδα, που φτάνουν ακόμη και στα χρόνια της Τουρκοκρατίας. Μια ιστορία, για παράδειγμα, θέλει κάτι γριές από την Αθήνα να στέλνουν έναν αγά μεσάνυχτα στο Φάληρο (που τότε λεγόταν Τρεις Πύργοι) μαζί με τα τρία ζώα του για να τους φέρει υποτιθέμενες φτηνές πραμάτειες από την Κωνσταντινούπολη. Το έθιμο επιβιώνει μέχρι σήμερα, ενώ σημαντική είναι η συμμετοχή και του τύπου (έντυπου και ηλεκτρονικού), αν και θα μπορούσε κανείς ν’ αντιτάξει ότι – ειδικά στις μέρες – οι ψευδείς ειδήσεις κάνουν πάρτι όλο το χρόνο και όχι μόνο την πρωτοχρονιά.

25 Μαρτίου 2020

Από πού αγόραζαν παγωτά οι επαναστατημένοι Έλληνες, ποιος ήταν ο αγαπημένος τους ποιητής και άλλες πληροφορίες από την ζωή στα χρόνια της Επανάστασης του 1821!

Όλα τα αφιερώματα στην Επανάσταση του 1821 περιορίζονται στα πολεμικά γεγονότα, στις εμφύλιες συγκρούσεις και στο έντονο διπλωματικό παρασκήνιο όσα χρόνια διήρκησε ο αγώνας των Ελλήνων για την πολυπόθητη ελευθερία. Κάνοντας την ανατροπή, σκέφτηκα να ετοιμάσω ένα μικρό αφιέρωμα στην άλλη πλευρά αυτής της τόσο σημαντικής για την ελληνική ιστορία δεκαετίας, μακριά από τα πολεμικά γεγονότα και γύρω από την καθημερινότητα της ζωής στα χρόνια εκείνα, συγκεντρώνοντας από διάφορες πηγές πληροφορίες περισσότερο ή λιγότερο χρήσιμες, ενδιαφέρουσες όμως σε κάθε περίπτωση…

8 Μαρτίου 2020

Η χαμένη ευκαιρία της Κρήτης να πρωτοπορήσει στην αναγνώριση δικαιώματος ψήφου στις γυναίκες τον Ιούνιο του 1901

Όπως διαβάζω στη Wikipedia, μέχρι το 1901  οι γυναίκες είχαν αποκτήσει δικαίωμα ψήφου μόνο στην αυτοκυβερνούμενη (υπό βρετανική κυριαρχία) Νήσο του Μαν στη θάλασσα της Μάγχης, στη Νέα Ζηλανδία και σε ορισμένες πολιτείες της Αυστραλίας. Δίπλα σ’ αυτές, πραγματικά πρωτοπόρος θα μπορούσε να είχε βρεθεί και η – από το 1898 αυτόνομη – Κρητική Πολιτεία, αν τον Ιούνιο του 1901 γινόταν δεκτή η πρόταση του βουλευτή Σφακίων Γεώργιου Δασκαλογιάννη, ο οποίος εισηγήθηκε την αναγνώριση δικαιώματος του εκλέγειν και εκλέγεσθαι στις γραμματιζούμενες γυναίκες του νησιού.

Η πρώτη φορά που ένας βουλευτής του ελληνικού Κοινοβουλίου έθεσε το ζήτημα της εργασίας των γυναικών

Είναι κάποια γεγονότα που έκαναν μεν μεγάλη εντύπωση στην εποχή τους ως νεωτερισμοί και δείγματα προόδου, όμως στη συνέχεια ξεχάστηκαν εύκολα, γιατί δεν είχαν  την απαιτούμενη ισχύ ώστε ν' αλλάξουν τις ισορροπίες και να φέρουν πραγματική αλλαγή των ηθών. Ένα τέτοιο γεγονός έλαβε χώρα στις 2 Απριλίου 1900, όταν γράφτηκε ιστορία στην αίθουσα του ελληνικού Κοινοβουλίου, καθώς για πρώτη φορά ένας βουλευτής πήρε την πρωτοβουλία – έστω και επιπόλαια - να θέσει το ζήτημα της εργασίας των γυναικών στα πλαίσια της κατ’ άρθρων συζήτησης επί του νομοσχεδίου περί ταχυδρομικής, τηλεγραφικής και τηλεφωνικής υπηρεσίας.

6 Ιανουαρίου 2020

Η ιστορία της Σουσουράδας διά χειρός Ανδρέα Καρκαβίτσα

Ανδρέας Καρκαβίτσας

Όσοι γεννηθήκαμε τις δεκαετίες του 1970, '80 και '90 θυμόμαστε την τρίτομη σειρά του Ανθολογίου για τις έξι τάξεις του Δημοτικού (ένας τόμος ανά δύο τάξεις) με τα σύντομα ποιηματάκια και τις ιστορίες του, παρμένες κυρίως από παλιά αναγνωστικά, παιδικά περιοδικά και συλλογές παιδικών βιβλίων καταξιωμένων Ελλήνων λογοτεχνών, μια προσπάθεια εξοικείωσης των μικρών παιδιών με το διάβασμα - αν το κατάφερε, αυτό είναι άλλο θέμα, που συνδέεται όχι μόνο με το εκπαιδευτικό σύστημα, αλλά κυρίως με την ύπαρξη ή την ανυπαρξία αναγνωστικής κουλτούρας μέσα στην οικογένεια. Μία από τις ιστορίες του Ανθολογίου της Α΄ και της Β΄τάξης του Δημοτικού, που ακόμα θυμόμαστε οι περισσότεροι, είναι και αυτή της Σουσουράδας. Είναι η ιστορία του πουλιού, του οποίου την ουρά έκοψε μια γριά βάβω και στη συνέχεια χρειάστηκε να κάνει μια σειρά από θελήματα για να καταφέρει να πάρει την ουρά του πίσω και να επιστρέψει στα παιδιά του, αναπαραγωγή του «αναγνώσματος για πολύ μικρά παιδιά» που πρωτοδημοσιεύτηκε στο περιοδικό Διάπλασις των Παίδων στις 21 Ιανουαρίου 1917.