Τρεις φιλολογικές επαναστάσεις στο ελληνικό θέατρο το καλοκαίρι του 1912 που αναστάτωσαν τους θεατρικούς κύκλους!

Τον Ιούλιο του 1912 συντελέστηκε μια μικρή επανάσταση στην ιστορία του θεάτρου στην Ελλάδα. Για πρώτη φορά ακούστηκαν σε δύο διαφορετικές παραστάσεις δύο λέξεις, που βέβαια ο λαός τις χρησιμοποιούσε συχνά στην καθημερινότητά του και οι οποίες σήμερα πλέον ακούγονται συχνότατα στο θέατρο (όπως και στον κινηματογράφο και την τηλεόραση), αλλά ποτέ πριν τον Ιούλιο του 1912 δεν είχαν ακουστεί σε ελληνική θεατρική σκηνή. Ίσως δεν ήταν τυχαίο το γεγονός ότι επρόκειτο για μεταφράσεις ξένων έργων, αμφότερων γαλλικών, ώστε οι μεταφραστές δεν είχαν και πολλά περιθώρια ελιγμών.

Τα πρώτα καλαμάκια στην Αθήνα το καλοκαίρι του 1888 και οι... αντιδράσεις!

Μέχρι τον Ιούλιο του 1888, τα καλαμάκια ήταν άγνωστα για τους περισσότερους Αθηναίους. Τα ήξερα και τα είχαν χρησιμοποιήσει μόνο όσοι ταξίδευαν στο εξωτερικό και κυρίως στο Παρίσι, όπου απολάμβαναν γρανίτες και παγωμένους καφέδες, ροφήματα επίσης παντελώς άγνωστα στο μέσο Αθηναίο της εποχής. Τα πρώτα καλαμάκια ήρθαν στην Αθήνα μαζί με τις πρώτες γρανίτες χάρη στον ζαχαροπλάστη Κωστή Γιαννάκη, που είχε το πιο διάσημο ζαχαροπλαστείο της πρωτεύουσας (βρισκόταν στην αρχή της οδού Ερμού) και διαρκώς εισήγαγε πολλές καινοτομίες για τους πελάτες του.

Γνώριζε το μουρουνέλαιο Μόλερς όποιος έζησε στα χρόνια του Κωνσταντίνου Κανάρη, του μπουρλοτιέρη;

Τα τελευταία χρόνια υπάρχει μια μεγάλη διαφημιστική εκστρατεία γύρω από το μουρουνέλαιο, κυρίως από την εταιρία Moller’s, η οποία μάλιστα έχει παρουσιάσει αρκετά επιτυχημένα κλιπάκια, υπό την έννοια ότι έχουν γίνει αντικείμενο συζήτησης. Τώρα, το αν θα επιλέξετε το μουρουνέλαιο Μόλερς ή κάποιας άλλης εταιρίας, αυτό είναι δική σας επιλογή· πιθανόν να μπορεί να σας διαφωτίσει σχετικά ο φαρμακοποιός που εμπιστεύεστε, αλλά δεν θα μπω στη διαδικασία να σας συστήσω το ένα ή το άλλο προϊόν, γιατί δεν είναι αυτός ο σκοπός του αφιερώματος που διαβάζετε.

Αφορμή αποτελεί ένα από τα διαφημιστικά σποτ της εταιρίας Moller’s, εκείνο στο οποίο ένας παππούς συζητάει με τον εγγονό του σε μια βάρκα την ώρα του ψαρέματος και του αποκαλύπτει ότι ακόμα και ο δικός του παππούς (δηλαδή ο προ προπάππους του μικρού) έπινε το μουρουνέλαιο της συγκεκριμένης εταιρίας. Εντυπωσιασμένο το παιδάκι αναφωνεί: «Κι ο παππούς σου;», για ν’ αναρωτηθεί στη συνέχεια: «Και πότε έζησε ο παππούς σου;» και ν’ ακολουθήσει ο παρακάτω διάλογος μεταξύ παππού και εγγονού: «Τον καιρό του Κωνσταντίνου Κανάρη!»· «Του μπουρλοτιέρη;»· «Ναιιιιι, του μπουρλοτιέρη! Μπαμ! μπαμ! μπαμ!». Και το ερώτημα είναι… είχε έρθει το μουρουνέλαιο Μόλερς στην Ελλάδα όσο ζούσε ο Κωνσταντίνος Κανάρης ή τέλος πάντων θα μπορούσε να το γνωρίζει κάποιος που έζησε στα χρόνια του μπουρλοτιέρη;

Πολύμνια Παναγιωτίδου: Η πρώτη Ελληνίδα φαρμακοποιός

Πηγή: Ημερολόγιο Σκώκου 1900

Στην Ελλάδα κάνουμε συχνά το λάθος να ταυτίζουμε την Ιστορία κυρίως με όσους προκάλεσαν το μεγαλύτερο θόρυβο στο διάβα της ζωής τους (ενίοτε και με όσους είχαν απλά ισχυρό ονοματεπώνυμο). Για παράδειγμα, η Καλιρρόη Παρρέν μνημονεύεται μέχρι σήμερα ως η πρωτεργάτρια του γυναικείου κινήματος για χειραφέτηση - και ναι, ήταν μια πρωτοπόρος στην εποχή της, δεν ήταν όμως η μοναδική. Συχνά ξεχνάμε πρόσωπα που έκαναν όντως τη διαφορά όχι μόνο στα λόγια, αλλά και στην πράξη με το ζωντανό τους παράδειγμα, όμως είτε ήταν πρόσωπα χαμηλών τόνων και δεν προκάλεσαν μεγάλη αναστάτωση ώστε να συζητηθεί τ’ όνομά τους αρκετά είτε δεν πρόλαβαν να ξετυλίξουν την προσωπικότητα και τη δράση τους, επειδή το νήμα της ζωής τους κόπηκε πρόωρα. Μια τέτοια περίπτωση είναι και αυτή της Πολύμνιας Παναγιωτίδου, της πρώτης Ελληνίδας φαρμακοποιού, αλλά και της πρώτης Ελληνίδας ιδιοκτήτριας φαρμακείου, η οποία έφυγε πρόωρα και άδικα από την ζωή, ώσπου τελικά έσβησε από τη συλλογική μνήμη, τη στιγμή που θα έπρεπε να τη θυμόμαστε ακόμα, όχι απλά επειδή υπήρξε η πρώτη γυναίκα φαρμακοποιός της Ελλάδας, αλλά και για μια θαρραλέα παραίτηση-διαμαρτυρία.

Ο μετεωρολογικά αλλοπρόσαλλος Ιούνιος του 1901 με χιόνια, χαμηλές θερμοκρασίες και κρούσματα... γρίπης!

Η κλιματική αλλαγή έχει αλλάξει αισθητά τις καιρικές συνθήκες στη χώρα μας, όπως και διεθνώς. Οι μέσες ημερήσιες θερμοκρασίες σε παγκόσμιο επίπεδο είναι οι υψηλότερες καταγεγραμμένες, ενώ μία ακόμη επίπτωση είναι η εμφάνιση ασυνήθιστων – έως πρότινος – φαινομένων, όπως οι συχνές και πάντα ξαφνικές απογευματινές καλοκαιρινές μπόρες, που ενίοτε αποκτούν ακραία και καταστρεπτική μορφή. Αυτό δεν σημαίνει ότι παλιότερα δεν εμφανίζονταν ακραία μετεωρολογικά φαινόμενα, μόνο που αυτά ήταν σαφώς σπανιότερα, συγκυριακά και δεν συνοδεύονταν από τη σταθερή άνοδο της μέσης θερμοκρασιακής τιμής. Ένα από τα πιο περίεργα καλοκαίρια στην ιστορία του ελληνικού κράτους ήταν εκείνο του 1901. Ειδικά ο Ιούνιος της χρονιάς εκείνης ήταν μετεωρολογικά αλλοπρόσαλλος. Ήταν ένας από τους πιο κρύους, αν όχι ο πιο κρύος Ιούνιος που έχει καταγραφεί.

Το ποίημα του βραβευμένου με Νόμπελ Ράντγιαρντ Κίπλινγκ για τη μητέρα του

πηγή: https://el.wikipedia.org/

Ένας από τους πλέον διεθνώς αναγνωρισμένους Άγγλους ποιητές είναι ο βραβευμένος με Νόμπελ (το 1907) Ράντγιαρντ Κίπλινγκ, τον οποίο στην Ελλάδα γνωρίζουμε κυρίως από το εμβληματικό ποίημα «Αν» και φυσικά από το περίφημο «Βιβλίο της Ζούγκλας», που έχει μεταφερθεί πολλές φορές στον κινηματογράφο.

Αντίθετα, μάλλον απαρατήρητο έχει περάσει στην Ελλάδα ένα πολύ συγκινητικό ποίημα του Κίπλινγκ αφιερωμένο στη μητέρα του, την οποία αγαπούσε πολύ. Δυστυχώς δεν γνωρίζω ιδιαίτερες λεπτομέρειες, όπως πότε πρωτοδημοσιεύτηκε και σε ποια συλλογή ή ποιος μετέφρασε τους στίχους στα ελληνικά, παρά μόνο ότι αυτοί δημοσιεύτηκαν σε ελληνική εφημερίδα το Νοέμβριο του 1910 με αφορμή το θάνατο της μητέρας του, Άλις.

Πετυχημένα πρωταπριλιάτικα δημοσιεύματα (πολύ) παλιών ελληνικών εφημερίδων

Τα ψέματα της πρωταπριλιάς είναι μια παράδοση με βαθιές ρίζες και στην Ελλάδα, που φτάνουν ακόμη και στα χρόνια της Τουρκοκρατίας. Μια ιστορία, για παράδειγμα, θέλει κάτι γριές από την Αθήνα να στέλνουν έναν αγά μεσάνυχτα στο Φάληρο (που τότε λεγόταν Τρεις Πύργοι) μαζί με τα τρία ζώα του για να τους φέρει υποτιθέμενες φτηνές πραμάτειες από την Κωνσταντινούπολη. Το έθιμο επιβιώνει μέχρι σήμερα, ενώ σημαντική είναι η συμμετοχή και του τύπου (έντυπου και ηλεκτρονικού), αν και θα μπορούσε κανείς ν’ αντιτάξει ότι – ειδικά στις μέρες – οι ψευδείς ειδήσεις κάνουν πάρτι όλο το χρόνο και όχι μόνο την πρωτοχρονιά.

Από πού αγόραζαν παγωτά οι επαναστατημένοι Έλληνες, ποιος ήταν ο αγαπημένος τους ποιητής και άλλες πληροφορίες από την ζωή στα χρόνια της Επανάστασης του 1821!

Όλα τα αφιερώματα στην Επανάσταση του 1821 περιορίζονται στα πολεμικά γεγονότα, στις εμφύλιες συγκρούσεις και στο έντονο διπλωματικό παρασκήνιο όσα χρόνια διήρκησε ο αγώνας των Ελλήνων για την πολυπόθητη ελευθερία. Κάνοντας την ανατροπή, σκέφτηκα να ετοιμάσω ένα μικρό αφιέρωμα στην άλλη πλευρά αυτής της τόσο σημαντικής για την ελληνική ιστορία δεκαετίας, μακριά από τα πολεμικά γεγονότα και γύρω από την καθημερινότητα της ζωής στα χρόνια εκείνα, συγκεντρώνοντας από διάφορες πηγές πληροφορίες περισσότερο ή λιγότερο χρήσιμες, ενδιαφέρουσες όμως σε κάθε περίπτωση…

Η χαμένη ευκαιρία της Κρήτης να πρωτοπορήσει στην αναγνώριση δικαιώματος ψήφου στις γυναίκες τον Ιούνιο του 1901

Όπως διαβάζω στη Wikipedia, μέχρι το 1901  οι γυναίκες είχαν αποκτήσει δικαίωμα ψήφου μόνο στην αυτοκυβερνούμενη (υπό βρετανική κυριαρχία) Νήσο του Μαν στη θάλασσα της Μάγχης, στη Νέα Ζηλανδία και σε ορισμένες πολιτείες της Αυστραλίας. Δίπλα σ’ αυτές, πραγματικά πρωτοπόρος θα μπορούσε να είχε βρεθεί και η – από το 1898 αυτόνομη – Κρητική Πολιτεία, αν τον Ιούνιο του 1901 γινόταν δεκτή η πρόταση του βουλευτή Σφακίων Γεώργιου Δασκαλογιάννη, ο οποίος εισηγήθηκε την αναγνώριση δικαιώματος του εκλέγειν και εκλέγεσθαι στις γραμματιζούμενες γυναίκες του νησιού.

Η πρώτη φορά που ένας βουλευτής του ελληνικού Κοινοβουλίου έθεσε το ζήτημα της εργασίας των γυναικών

Είναι κάποια γεγονότα που έκαναν μεν μεγάλη εντύπωση στην εποχή τους ως νεωτερισμοί και δείγματα προόδου, όμως στη συνέχεια ξεχάστηκαν εύκολα, γιατί δεν είχαν  την απαιτούμενη ισχύ ώστε ν' αλλάξουν τις ισορροπίες και να φέρουν πραγματική αλλαγή των ηθών. Ένα τέτοιο γεγονός έλαβε χώρα στις 2 Απριλίου 1900, όταν γράφτηκε ιστορία στην αίθουσα του ελληνικού Κοινοβουλίου, καθώς για πρώτη φορά ένας βουλευτής πήρε την πρωτοβουλία – έστω και επιπόλαια - να θέσει το ζήτημα της εργασίας των γυναικών στα πλαίσια της κατ’ άρθρων συζήτησης επί του νομοσχεδίου περί ταχυδρομικής, τηλεγραφικής και τηλεφωνικής υπηρεσίας.