Όταν οι Αμερικανοί ήθελαν να αγοράσουν την Ισλανδία και τη Γροιλανδία

Το Σεπτέμβριο του 1782, όταν με τη Συνθήκη του Παρισιού αναγνωριζόταν επίσημα το κράτος των ΗΠΑ, αυτό περιελάμβανε μόνο 13 πολιτείες έκτασης περίπου 2.3 εκατομμυρίων τετρ.χλμ. Μέσα σε λιγότερο από 85 χρόνια, οι πολιτείες θα γίνονταν 49 και η έκταση του κράτους, που τον 20ο αιώνα θα αναδεικνυόταν σε παγκόσμια υπερδύναμη, τετραπλασιάστηκε. Πώς έγινε αυτό; Κυρίως με εξαγορές. Μόνο το Τέξας - που αρχικά ανήκε στο Μεξικό και στη συνέχεια έγινε ανεξάρτητο - ενσωματώθηκε οικειοθελώς, ενώ μικρά ήταν τα εδαφικά κέρδη των ΗΠΑ από τον πόλεμο με το Μεξικό (1846-1848), οριοθετώντας ουσιαστικά τα σύνορα των δύο κρατών στην περιοχή εκείνη (Τέξας). Όλα τα υπόλοιπα εδάφη εξαγοράστηκαν σε διαφορετικές περιόδους, πάντα όμως με πολύ χαμηλό τίμημα.

Η πιο αμφιλεγόμενη αγορά ήταν εκείνη της Αλάσκας, η οποία το 1867 έγινε η 49η αμερικανική πολιτεία. Οι Ρώσοι την ξεπουλούσαν για να ρεφάρουν την οικονομική ζημιά που τους είχε προκαλέσει ο Κριμαϊκός πόλεμος και ο αμερικανός υπουργός εξωτερικών Ουίλιαμ Σιούαρντ θεώρησε καλή ευκαιρία την αγορά αυτή με το κάθε στρέμμα γης να στοιχίζει μόλις δύο σεντς. Όμως παρά το χαμηλό τίμημα, πολλοί ήταν εκείνοι που επέκριναν τον υπουργό εξωτερικών κάνοντας λόγο για "τρέλα του Σιούαρντ", αφού δεν μπορούσαν να προβλέψουν πόσο σημαντική πλουτοπαραγωγικά θα αποδεικνυόταν η παγωμένη αυτή, πρώην ρωσική επαρχία.
Η κύρωση της αγοράς της Αλάσκας (πιθανόν και με εξαγορά ψήφων από τον ίδιο τον Σιούαρντ, όπως φημολογείται) πραγματοποιήθηκε στις 14 Ιουλίου 1868. Την ίδια περίοδο, ο αμερικανός υπουργός εξωτερικών φλέρταρε με την ιδέα της εξαγοράς δύο άλλων παγωμένων επαρχιών, οι οποίες τυπικά αποτελούσαν (και αποτελούν) ευρωπαϊκό έδαφος, αν και γεωγραφικά βρίσκονται πιο κοντά στην αμερικανική ήπειρο. Οι περιοχές αυτές ήταν η Ισλανδία και η Γροιλανδία.
Το 1868 η παγωμένη - και σε γενικές γραμμές απομονωμένη από την ηπειρωτική Ευρώπη - Ισλανδία ανήκε στην επικράτεια του βασιλείου της Δανίας. Ωστόσο, η χώρα των 70.000 - τότε - κατοίκων ασφυκτιούσε υπό τη δανέζικη κυριαρχία, την ώρα που οι πλουτοπαραγωγικές της πηγές έμεναν σχεδόν ανεκμετάλλευτες. Αυτό δεν πέρασε απαρατήρητο από την αμερικανική κυβέρνηση της εποχής και ειδικότερα από τον υπουργό εξωτερικών Ουίλιαμ Σιούαρντ, ο οποίος εισηγήθηκε την αγορά της Ισλανδίας και την ενσωμάτωση της ως μία ακόμη "ηνωμένη πολιτεία". 

Σε 72σέλιδη έκθεση, που καταρτίστηκε κατόπιν παραγγελίες του Σιούαρντ, διατυπωνόταν η εκτίμηση πως η απόκτηση της Ισλανδίας (αλλά και της Γροιλανδίας, που εξακολουθεί να υπάγεται στη Δανία - αλλά με καθεστώς διευρυμένης αυτονομίας) άξιζε "σοβαρής σκέψης", αφού η χώρα διέθετε "βοσκοτόπια, καλλιεργήσιμες εκτάσεις, πολύτιμα μεταλλεία, υπέροχους ιχθυοτόπους και αξεπέραστη υδραυλική ισχύ", ενώ και οι ίδιοι οι Ισλανδοί φέρονταν ότι "προσδοκούσαν με ελπίδα" τη σύνδεση με τις ΗΠΑ.

Όμως σε άλλο σημείο, η έκθεση πρόδιδε τον επεκτατική διάθεση των συντακτών της, οι οποίοι παραδέχονταν ότι οι όποιες πληροφορίες αναφέρονταν ειδικά για την Ισλανδία δεν προέρχονταν από ίδια γνώση, αλλά βασίζονταν στις μαρτυρίες περιηγητών, που την είχαν επισκεφτεί μισό αιώνα νωρίτερα και στη συνέχεια κατέγραψαν τις ταξιδιωτικές τους εντυπώσεις! 

Εξάλλου, ακόμη και η υποτιθέμενη "προσδοκία" διαψευδόταν από την ίδια την έκθεση, που αποτελεί ένα μνημειώδες κείμενο της επεκτατικής αμερικανικής πολιτικής στα τέλη του 19ου αιώνα. Αφού αναγνώριζε ότι οι Ισλανδοί ήταν "προσκολλημένοι στη χώρα τους με έντονο πατριωτισμό", ο συντάκτης της έκθεσης, ο μηχανικός ορυχείων Μπέντζαμιν Πιρς, επιχειρούσε να εικάσει τους λόγους για τους οποίους οι Ισλανδοί, χωρίς πραγματικά να ερωτηθούν, θα συμφωνούσαν με την προσάρτηση του νησιού της στις ΗΠΑ:

"Ο γενικός τόνος των εξυπνότερων ανθρώπων παντού δείχνει ότι, αν και σταθερά πιστεύουν ότι νησί τους είναι "hinn best land sem solinn skinner uppa" (δηλαδή "το καλύτερο μέρος όπου λάμπει ο ήλιος"), αυτό οφείλεται περισσότερο στη φυσική του θέση και στις μη αναπτυγμένες πηγές παρά σε όσα έκαναν η κυβέρνηση και η ανθρώπινη δραστηριότητα. Ανυπομονούν για ένα λαμπρό μέλλον, όπου μια ελεύθερη και επιχειρηματική κυβέρνηση θα τους βοηθήσει με κεφάλαιο και ενέργεια, για να εξερευνήσουν τον πλούτο της χώρας και να τους δώσει την αξιότιμη θέση μεταξύ των κρατών, που θα έπρεπε να κατέχουν"!

Με άλλα λόγια, διατυπωνόταν κάτι, που σε γενικές γραμμές - με άλλη μορφή - εξακολουθούν να πιστεύουν οι Αμερικανοί, ότι κατά βάθος όλοι οι λαοί θέλουν να γίνουν σαν κι αυτούς ή να δεχτούν τη βοήθειά τους, ώστε να ζουν σ' ένα λαμπρό κράτος. Αυτό επιτάσσει η αμερικανική εκδοχή της "κοινής λογικής" Το τι πραγματικά σκέφτονται οι λαοί και πώς ακριβώς αντιλαμβάνονται το μέλλον τους.... είναι απλά αδιάφορο. 

Και ενώ τον Ιούλιο του 1869 οι New York Times αναγνώριζαν σε ρεπορτάζ τους ότι οι Ισλανδοί δεν είχαν ιδέα για τις συζητήσεις της αμερικανικής κυβέρνησης με εκείνη της Δανίας, παρότι το ζήτημα τους αφορούσε άμεσα, ο πρωτεργάτης του κινήματος για την ισλανδική ανεξαρτησία, Γιον Σίγκουρτσον, θεώρησε καλή ευκαιρία να εκφοβίσει τους Δανούς, ότι δήθεν οι ντόπιοι θα έβλεπαν με θετικό μάτι μια τέτοια εξέλιξη, προκειμένου να πετύχουν μια επωφελέστερη συμφωνία.
Δεν είναι σαφές κατά πόσο όντως οι Ισλανδοί έπαιξαν σοβαρά το χαρτί της προσάρτησής τους στις ΗΠΑ, όμως γεγονός είναι ότι λίγα χρόνια μετά, η Δανία παραχώρησε καθεστώς αυτονομίας στην Ισλανδία, η οποία συνεχώς διευρυνόταν τα επόμενα χρόνια, μέχρι που μετά το τέλος του δευτέρου παγκοσμίου πολέμου, το νησί έγινε ανεξάρτητο - ενώ η Γροιλανδία ακόμη ονειρεύεται την τυπική ανεξαρτησία της.
Και μπορεί η Ισλανδία και η Γροιλανδία να μην έγιναν το πεντηκοστό και το πεντηκοστό πρώτο αστέρι της αμερικανικής σημαίας, ωστόσο στα τέλη του 19ου αιώνα ακολούθησε η προσάρτηση της Χαβάης (07.07.1898 η συμφωνία και επικύρωσή της το 1900), που θα γινόταν η πεντηκοστή αμερικανική πολιτεία αρκετά χρόνια αργότερα (1959).

πηγή: The Reykjavik Grapevine



Σχετικά θέματα:
-- 11 ΠΡΑΓΜΑΤΑ ΠΟΥ ΙΣΩΣ ΔΕ ΓΝΩΡΙΖΑΤΕ ΓΙΑ ΤΗΝ ΙΣΛΑΝΔΙΑ
-- ΤΙ ΣΗΜΑΙΝΟΥΝ ΤΑ ΟΝΟΜΑΤΑ ΤΩΝ 50 ΑΜΕΡΙΚΑΝΙΚΩΝ ΠΟΛΙΤΕΙΩΝ