8 Απριλίου 2015

Ο παραδοσιακός εορτασμός του Πάσχα στο Καστελόριζο: Το έθιμο της "τέντας".


Το ακριτικό Καστελόριζο είναι δημοφιλής προορισμός για το Πάσχα, ειδικά όταν αυτό πέφτει αργά και ο καιρός είναι πιο ζεστός. Δεν έχω πάει ποτέ και δεν ξέρω από πρώτο χέρι ποια έθιμα διατηρούνται μέχρι σήμερα, έχει ενδιαφέρον όμως να γνωρίσουμε καλύτερα πώς ήταν - είναι - ο παραδοσιακός εορτασμός του Πάσχα στο νησί, όπου οι γιορτές διαρκούν τρεις ημέρες.

Όπως σ' όλη την Ελλάδα, έτσι και στο Καστελόριζο το "Χριστός Ανέστη" συνοδευόταν - και προφανώς συνοδεύεται μέχρι και σήμερα - από τουφεκιές, κροτίδες και όλα αυτά τα επικίνδυνα έθιμα. Το παραδοσιακό φαγητό της βραδιάς (μετά την εκκλησία) περιλαμβάνει σούπα και βραστό, ενώ το επιδόρπιο περιορίζεται σ' ένα κόκκινο αβγό.
Το πρωί, με το που ξημέρωνε η Κυριακή του Πάσχα, η πρώτη δουλειά των κατοίκων ήταν να επισκεφτούν τους συγγενείς τους, για να ευχηθούν και να τσουγκρίσουν τα κόκκινα αβγά. Νεαρά κορίτσια γέμιζαν τις αυλές των εκκλησιών και χόρευαν στους ρυθμούς δημοτικών τραγουδιών - έθιμο που διατηρείται μέχρι και σήμερα. Οι πιστοί πήγαιναν στον "εσπερινό" της εκκλησίας και μετά ακολουθούσε το μεσημεριανό τραπέζι, στο οποίο κεντρική θέση είχε το πατροπαράδοτο - σ' όλη την Ελλάδα - σούβλισμα  ψημένο στο φούρνο αρνί.
Ένα ιδιαίτερο, τοπικό έθιμο ήταν και το εξής. Τη δεύτερη και την τρίτη μέρα της Λαμπρής, οι νιόπαντροι "έκαναν τέντα" στην περιοχή των "Χωραφιών". Τι είδους τέντες ήταν αυτές; Πρόκειται για σκηνές καμωμένες από καραβόπανο, δεμένο πάνω σ' ένα κουπί, που παραπέμπουν στην εβραϊκή σκηνοπηγία. Οι νιόπαντροι παρέα με τους συγγενείς τους κάθονταν από κάτω και απολάμβαναν το γιορτινό, πασχαλιάτικο τραπέζι. Ωστόσο, από τις τέντες έλειπαν τα ανύπαντρα κορίτσια, τα οποία περιορίζονταν στα σοκάκια και τις αυλές των σπιτιών, όπου γιόρταζαν το Πάσχα μοναχές τους. (Προφανώς, αν το έθιμο της "τέντας" διατηρείται μέχρι σήμερα, οι ανύπαντρες δεν εξοβελίζονται από το γιορτινό τραπέζι όπως η τρίχα από το ζυμάρι.)
Την τέταρτη μέρα ("Λαμπρή Τετάρτη") οι γιορτές ήταν ήδη παρελθόν. Οι ναύτες, που είχαν ξεχειμωνιάσει στο νησί τους, μπάρκαραν στα καράβια τους, ενώ άλλοι χαλούσαν τα προσωρινά στημένα - και άχρηστα πλέον - καφενεία, ταβέρνες και ζαχαροπλαστεία τους και μετέφεραν τα ξύλα και τα καραβόπανα στα σπίτια τους. 
Φυσικά, αυτό δεν εξακολουθεί και σήμερα, που ούτως ή άλλως οι ρυθμοί της ζωή; είναι πολύ διαφορετικοί, ενώ το τέλος του Πάσχα δεν σηματοδοτεί πια το τέλος της ζωής του νησιού, αλλά την έναρξη της τουριστικής περιόδου με την ελπίδα ότι το Καστελόριζο, το οποίο πολλοί δεν ξέρουν καν να δείξουν πάνω στο χάρτη, δεν θα το ξεχάσουμε από τη λίστα των τουριστικών μας προορισμών. Μήπως να το ανακαλύψουμε ξανά; 

2 σχόλια:

  1. Τελείως ανακριβές το άρθρο σας.Στο Καστελλόριζο μπορεί να μην έχει ποτέ σουβλιστει αρνί μιας και το έθιμο είναι το Κατσίκι να γίνετε στο ξυλοφουρνο η φούρνο απλά.Τωρα το έθιμο της Τέντας πρώτη φορά το ακούω και απορώ; Μήπως εννοείτε ότι κάτω από τα καραβόπανα γιόρταζαν όλοι μαζί; Ναι. Κατά τα άλλα να ξέρετε πώς όπως και σε ολοκληρη την Μικρασία έτσι και στα περισσότερα νησιά του Αιγαίου στα παράλια το Κατσίκι το βάζουμε στο φούρνο.Παρακαλω να δημοσιευθεί το σχόλιο και να αντικατασταθεί ή να διορθωθεί το άρθρο σας. μπορείτε να κάνετε μια έρευνα στην πλούσια πολιτιστική ιστορία μας και να γράψετε γεγονότα που ισχύουν.Κατα τά άλλα ευχαριστούμε πολύ για την αναφορά σας στο αγαπημένο και πολύ μικρό αλλά πολύ μεγάλο σε παραδόσεις νησί μας!!

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  2. Αντί να κάνετε μια ευγενική υπόδειξη για το μοναδικό σημείο του άρθρου με το οποίο διαφωνείτε (και έχετε όντως δίκαιο), δηλαδή το ψήσιμο του αρνιού στη σούβλα, χαρακτηρίζετε "τελείως ανακριβές" ολόκληρο το άρθρο, υπονοώντας ευθέως ότι τίποτα απ' όσα γράφονται σ' αυτό δεν ισχύει! Αυτό σημαίνει η έκφραση "τελείως ανακριβές το άρθρο σας" που χρησιμοποιήσατε, την πλήρη απαξίωσή του! Παρακαλώ να μεταχειρίζεστε πιο σωστά την ελληνική γλώσσα, ειδικά όταν θέλετε να ασκήσετε κριτική, γιατί δημιουργείτε λανθασμένες εντυπώσεις εν αγνοία σας.
    Το μόνο λάθος μου είναι που δεν ανέφερα την πηγή μου, δύο δημοσιεύματα στο εγκυρότατο περιοδικό Νουμάς τον Απρίλιο του 1905 με την υπογραφή του Μ. Γ. Πετρίδη από το Καστελλόριζο. Μπορείτε να τα διαβάσετε εδώ: http://kosmopolis.lis.upatras.gr/index.php/noumas/article/view/81754/80628 και http://kosmopolis.lis.upatras.gr/index.php/noumas/article/view/81761/80635

    ΑπάντησηΔιαγραφή