3 Σεπτεμβρίου 2015

Ένας γάμος στη Σμύρνη το 1889, όπως τον είδε ένας Γάλλος περιηγητής

Τέτοιες μέρες (τέλη Αυγούστου - αρχές Σεπτεμβρίου) συνήθως εφημερίδες και ιστοσελίδες θυμούνται την πυρπόληση και καταστροφή της Σμύρνης, την πιο μαύρη σελίδα στην ιστορία του ελληνισμού. Με τόσα που έχουν γραφτεί για τη συγκεκριμένη ιστορική περίοδο, δεν θα είχε τίποτε περισσότερο να προσθέσει ίσως αυτό το μπλογκ. Έχει όμως αξία να θυμηθούμε μια τελείως διαφορετική πτυχή της Σμύρνης και του μικρασιατικού ελληνισμού, που κατοικούσε επί χιλιετίες εκεί, στρέφοντας λίγο το βλέμμα μας στην τοπική παράδοση. Στο επίκεντρο βρίσκεται ένας γάμος, που τελέστηκε το 1889 και καταγράφηκε σε γαλλικό περιοδικό της περιοχής από τον Β. Φερρέ Ζε, ο οποίος έμεινε εντυπωσιασμένος από τα όσα είδε για πρώτη φορά στην ζωή του, ώστε θέλησε να τα μοιραστεί με τους συμπατριώτες του.

Ο γάμος έγινε σ' ένα χωριό κοντά στο Αλή Σεχίρ, λίγα χιλιόμετρα μακριά από τη Σμύρνη. Ο περιηγητής παραδεχόταν ότι "Η ωραία αυτή τελετή κίνησε τόσο πολύ το ενδιαφέρον μου, ώστε δεν μπορώ ν' αντισταθώ στον πειρασμό να την περιγράψω". Και αυτό ακριβώς έκανε. Την περιέγραφε με πολλές λεπτομέρειες.
Το παρασκευοσάββατο πριν το γάμο, οι συγγενείς και φίλοι του ζευγαριού επισκέπτονταν τα σπίτια των μελλονύμφων προσφέροντάς τους για δώρα ζαχαρωτά και μικρά, χρυσά νομίσματα. Οι εορτασμοί κορυφώθηκαν το πρωί της Κυριακής, όταν οι καλεσμένοι γέμισαν το σπίτι της νύφης μαζί με ζουρνάδες και τύμπανα. 
Ο Ο Φερρέ Ζε περιέγραφε τη νύφη ως μια κοπέλα "πολύ όμορφη... πριν την παραλάβουν οι φίλες της και την στολίσουν". Κατά τη γνώμη του, οι φίλες της νύφης την έβαψαν τόσο πολύ, ώστε "της χάλασαν όλη τη δροσιά του προσώπου της", ενώ της χτένισαν τα μαλλιά μ' έναν τρόπο "πολύ παράξενο, τα μετέβαλαν δηλαδή με ειδικές φουρκέτες σ' ένα είδος αμφιθεάτρου με τρία πατώματα και τα στολίσανε στην κορυφή με χρυσά χαρτιά. Όποιος έβλεπε από μακριά τη νύφη, θα νόμιζε ότι είχε στο κεφάλι της ένα παράδοξο καλάθι"!
Μετά το στολισμό της νύφης, ακολούθησε ο έρανος. Ένα κορίτσι πήρε ένα πιάτο, το περιέφερε στους καλεσμένους κι εκείνοι έριχναν όσα χρήματα ήθελαν - κάτι σαν το δίσκο της εκκλησίας δηλαδή. Στη συνέχεια ήταν η ώρα των τραγουδιών. "Οι ζουρνάδες και τα τύμπανα άρχισαν και πάλι να θορυβούν, προαναγγέλλοντας την αναχώρηση της νύφης από το σπίτι της" περιέγραφε ο Γάλλος περιηγητής, που σε κάποιο σημείο υποστήριζε ότι "εκείνη η μουσική θα μπορούσε να ξυπνήσει και νεκρούς" με την έντασή της.
Το σπίτι του γαμπρού βρισκόταν λίγο έξω από το χωριό. Ονομαζόταν Χρήστος Παναγιωτάκης. Μόλις άκουσε τους μουσικούς να πλησιάσουν, βγήκε έξω φορώντας το γαμπριάτικο κοστούμι του και αρωματισμένος με ροδόσταμο. Πλησίασε τη νύφη, τη χαιρέτισε και μπήκαν μέσα στο σπίτι. Έπιασε τη μέλλουσα νύφη από το χέρι, την οδήγησε σ' ένα σοφά, όπου εκείνη κάθισε μόνη της, και στη συνέχεια ο γαμπρός μοίρασε χρυσά νομίσματα στους νέους και τις νέες που την είχαν συνοδεύσει, ενώ προσέφερε τσιμπούκια για να καπνίσουν οι γεροντότεροι.
Λίγη ώρα μετά, στο δωμάτιο εισήλθε ο πρωτοσύγκελος ("ένας σεβάσιμος γέροντας με ήρεμη και συγκεντρωμένη όψη"), για να τελέσει το μυστήριο του γάμου. Η οικογένεια του γαμπορύ καλωσόρισε τον ιερέα κι εκείνος κατευθύνθηκε στο σοφά, πήρε τη νύφη από το χέρι, την οδήγησε στους γονείς της κι εκείνοι έδωσαν την ευλογία τους. Τότε σηκώθηκε από τη θέση του και ο γαμπρός, ο οποίος στάθηκε δίπλα στη νύφη στο μέσο του δωματίου. Ήρθαν οι δυο κουμπάροι, το παρανυφάκι και το μυστήριο τελέστηκε. 
Μετά την ολοκλήρωση του μυστηρίου ήταν η ώρα του φαγητού. Όλοι οι καλεσμένοι μεταφέρθηκαν στην τραπεζαρία, όπου ήταν στρωμένο ένα "πολυτελέστατο τραπέζι". Γευμάτισαν και ήρθε η ώρα για το επιδόρπιο, ένα μεγάλο γλύκισμα, μέσα από το οποίο, μόλις το έκοψαν σε κομμάτια, πετάξανε διάφορα πουλιά, που γέμισαν το δωμάτιο με τραγούδια χαράς! "Και ο γάμος αυτός τελείωσε με το σερβίρισμα καφέ, ρασολιού, ούζου και προ πάντων εν μέσω άφθονων ευχών", έκλεινε το ρεπορτάζ του ο Γάλλος επισκέπτης.

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου