30 Απριλίου 2014

Όταν πριν 100 χρόνια, ένας Τούρκος μπέης έβρισκε τους Έλληνες "άεργους", "καφενόβιους" και "βρώμικους", αλλά εντυπωσιαζόταν από τα μικρά, ανατολίτικα σπίτια της Αθήνας και τις ελληνικές επιγραφές στα μαγαζιά.

Τον Ιούνιο του 1914 (ή λίγο νωρίτερα) ο Τούρκος συνταγματάρχης Ζιχνή μπέης, πρώην στρατιωτικός διοικητής της Χίου μέχρι την απελευθέρωση του νησιού, είχε βρεθεί για μια μέρα στον Πειραιά και την Αθήνα, ενώ ταξίδευε με ατμόπλοιο με προορισμό τη Βιέννη. Οι εντυπώσεις του από την σύντομη παραμονή του στην Ελλάδα δημοσιεύτηκαν στην τουρκική εφημερίδα Περγιάμ και αναδημοσιεύτηκαν στη συνέχεια από το ελληνικό Νέον Άστυ (20.06.1914). Από τις παρατηρήσεις του Τούρκου αξιωματικού μπορούμε να σχηματίσουμε μια εικόνα για το πώς έβλεπαν οι ξένοι την Ελλάδα και τους Έλληνες εκείνη την εποχή. Κι επειδή θεωρούμε ότι οι Έλληνες έχουμε αποκτήσει κάποιες κακές συνήθεις, όπως την εξαιρετική αγάπη για τα καφενεία, στα 400 χρόνια τουρκικής σκλαβιάς, εντυπωσιάζει η περιφρονητική αντιμετώπιση του μπέη, ο οποίος πάντως εντυπωσιάστηκε από την οικονομική πρόοδο της χώρας εκείνη την εποχή. Έτσι, λοιπόν, σχολίαζε τα αρνητικά και τα θετικά στοιχεία της Ελλάδας πριν από εκατό χρόνια ένας Τούρκος μπέης. 

"Η πρώτη εντύπωση από τις παρατηρήσεις μου ήταν κακή, φοβερά κακή σε βάρος των Ελλήνων. Η κακή αυτή εντύπωση άρχισε όταν παρατήρησα τον ελληνικό σόλο αγκυροβολημένο στο στόμιο του λιμανιού. Τι στόλος! Ο "Αβέρωφ", του οποίου τόσες φορές ακούσαμε το όνομα, φάνηκε ως πολύ μικρό πλοίο. Και σκέφτηκα, "αυτό είναι το πλοίο, το οποίο κατά τον βαλκανικό πόλεμο διαδραμάτισε τόσο μεγάλο πρόσωπο, ίσως το μεγαλύτερο..."
Και η εντύπωση από τους πρώτους Έλληνες, που είδα στον Πειραιά, ήταν κακή. Πόσοι άεργοι άνθρωποι! Επί ώρες παίζουν χαρτιά στα καφενεία επί της προκυμαίας ή κοιμούνται. Ο κατάπλους ενός ατμοπλοίου αποτελεί γι' αυτούς μεγάλη διασκέδαση. Μόλις ένα ατμόπλοιο καταπλεύσει, γεμίζουν την προκυμαία. Αυτό γίνεται για κάθε ατμόπλοιο. Κάθε ατμόπλοιο επιβατών είτε από την Κωνσταντινούπολη είτε από την Αλεξάνδρεια είτε από την Πάτρα κι αν προέρχεται, αποτελεί λαμπρή διασκέδαση για τον έργο αυτό λαό!...
... Ο σταθμός του ηλεκτρικού τραμ που οδηγεί στην Αθήνα είναι το παλιό ρυπαρό κτίριο, το οποίο είχα δει προ 22 ετών. Μεταξύ των επιβατών της πρώτης θέσης συνάντησα πολύ λίγους κυρίους ή κυρίες καθαρά ντυμένους. Οι Ελληνοθωμανοί της Κωνσταντινούπολης είναι χίλιες φορές περισσότερο κιμπάριδες. Είδα μάλιστα έναν αξιωματικό, τον οποίο ποτέ δεν θα ξεχάσω. Ήταν δήθεν ντυμένος με ύφασμα χακί, όπως τα δικά μας στρατεύματα. Και ο τρόπος εκείνος! Και η σκόνη μεταξύ Πειραιώς και Αθηνών. Κατά μήκος της οδού δένδρα πολλά, βλέποντας τα οποία νόμισα ότι βρισκόμουν στην Αίγυπτο. 
Ένας καλός άνδρας, τον οποίο παρέλαβα ως διερμηνέα, μου εξήγησε διά μακρών την ανάγκη ύδατος εκείνων των μερών. Το νερό είναι λίγο και ακάθαρτο, ώστε πολλοί πεθαίνουν από τύφο. Δήλωσε αφ' ετέρου ότι απαιτείται ένα περίπου εκατομμύρια λίρες για τη διοχέτευση του ύδατος. Στενοχωρήθηκα από φιλανθρωπία, νοερά δε σκέφτηκα: "Τι παράδοξα όντα αυτοί οι άνθρωποι! Ένα εκατομμύριο. Δηλαδή το αντίτιμο ενός πολεμικού περίπου. Και όμως γι' αυτό δίνουν, ενώ για ωφέλιμα έργα, τα οποία θα σώσουν εκατοντάδες χιλιάδες ανθρώπους, δεν μπορούν να βρουν χρήματα"".

Αυτά ήταν τα αρνητικά σχόλια του Τούρκου μπέη, ο οποίος στη διάρκεια της παραμονής του στην Αθήνα θ' άλλαζε σιγά-σιγά την αρχική αρνητική του άποψη. 
"Μεταξύ όμως των απαισιόδοξων αυτών σημειώσεων, την προσοχή μου τράβηξαν ορισμένες παρατηρήσεις πολύ ευνοϊκές για τους Έλληνες, λ.χ τα εργοστάσια που είδα μεταξύ Αθηνών και Πειραιά. Τα περισσότερα των εργοστασίων αυτών λειτουργούν με ελληνικά κεφάλαια και διευθύνονται από Έλληνες, το οποίο είναι σπουδαίο από άποψη των εθνικών συμφερόντων. Όταν εισερχόμουν άλλωστε στο λιμάνι, την προσοχή μου είχε τραβήξει η πληθώρα των ατμοπλοίων, ενώ απ' αυτό κατάλαβα ότι οι Έλληνες προόδευσαν πολύ στο εμπορικό ναυτικό. Εκτός τούτου, την προσοχή μου τράβηξαν τα καταστήματα. Ήταν όλα ελληνικά. Επ' αυτών δεν υπήρχε ούτε μία ξένη επιγραφή εκτός της ελληνικής, κατάσταση που αποτελεί σπουδαιότατο σημείο από άποψη προόδου του ελληνισμού...
... Έρχονται κατόπιν οι οικίες. Στην Αθήνα δεν υπάρχουν σχεδόν τα μεγαλοπρεπή πολυώροφα κτίρια. Όλα τα σπίτια είναι τα γνωστά, μικρά της Ανατολής. Όπως σε πολλά άλλα, έτσι και σ' αυτό παρατήρησα μεγάλη αρμονία και ομοιογένεια. 
Δεν υπάρχει κάτι που να προδίδει σύγκρουση Ανατολής και Δύσης, όπως δυστυχώς στην Κωνσταντινούπολη. Στην Αθήνα είδα πολλά που προδίδουν ότι η χώρα εξυψώνεται σε εθνική πρόοδο και ομοιογένεια. Ναι μεν η πρόοδος δεν είναι ταχεία, οι δε άεργοι του Πειραιά και πολλές άλλες ελλείψεις μου τραβούν ακόμη την προσοχή. Όταν εξακολουθήσει όμως κανείς τις παρατηρήσεις του, αναγκάζεται να ομολογήσει ότι υπάρχει στην Ελλάδα πρόοδος και εξύψωση εθνική, που συντελείται με αργά ίσως, αλλά πάντως στέρεα βήματα...."

Και ο Ζιχνή μπέης κατέληγε:
"Είχα αρχίσει την περιοδεία μου στον Πειραιά και την Αθήνα με εντυπώσεις πολύ δυσμενείς για τους Έλληνες. Όταν όμως επανέκαμψα στο ατμόπλοιο, αναγκάστηκα να ομολογήσω νοερά ότι το σύνολο των εντυπώσεών μου ήταν δυστυχώς υπέρ των Ελλήνων. Η Ελλάδα μεγάλωσε ασυναίσθητα στα μάτια μου και πείστηκα ότι δεν είναι αξιοκαταφρόνητο προσόν στη μελλοντική πολιτική της Τουρκίας.
Το παράδοξο δε είναι ότι, όταν εξερχόμουν από το λιμάνι, ο "Αβέρωφ" δεν φαινόταν στα μάτια μου τόσο μικρός, όσο το πρωί". 

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου