Εδώ, Μέση Ανατολή! Ακούει κανείς;

Οι καβγάδες της Κωνσταντοπούλου με τον Μαρκογιαννάκη, πεισματάρικες ανακοινώσεις - θαρρείς και προέρχονται από μικρά παιδιά ή γκρινιάρηδες γέρους! - πολιτικών παραγόντων που έχουν αναγάγει σε μάχη εγωισμού το κατά πόσο το 139 είναι μεγαλύτερο ή μικρότερο του 120 κι αν επομένως πρέπει ή όχι να συγκληθεί η Ολομέλεια της Βουλής για να συζητήσει το ενδεχόμενο διεξαγωγής δημοψηφίσματος, σενάρια επί σεναρίων για το τι θα γίνει σχετικά με την προεδρική εκλογή μετά από... μήνες, πολιτική αντιπαράθεση με τζαμπαμάγκικες εκφράσεις απ' όλες τις πλευρές, που όμως θεωρούνται απαυγάσματα ρητορείας από κάποια πωρωμένα μυαλά... Θέλετε κι άλλα; Αυτά μονοπωλούν την επικαιρότητα στην Ελλάδα σήμερα - ούτε καν το θέμα της ΔΕΗ στην ουσία του, αν πρέπει να ιδιωτικοποιηθεί ένα ποσοστό του οργανισμού ή όχι και γιατί. Και την ίδια στιγμή, στη γειτονιά μας, στη διπλανή αυλή συγκεκριμένα, πολλές σπίθες έχουν μαζευτεί και απειλούν να σαρώσουν τα πάντα. Η δικιά μας αυλή δεν κινδυνεύει από τις σπίθες αυτές κι έτσι γυρνάμε επιδεικτικά κι ατάραχα την πλάτη μας σε ό,τι συμβαίνει γύρω μας. Αλήθεια, πόσο μακριά είναι η Ελλάδα από τη Μέση Ανατολή;

Η αραβική άνοιξη του 2011 δημιούργησε προσδοκίες, τουλάχιστον όσον αφορά τα κράτη της βορείου Αφρικής. Τα απολυταρχικά καθεστώτα κατέρρευσαν, όμως οι άμαθοι στη δημοκρατία λαοί δεν έχουν προσαρμοστεί ακόμη. Στη Λιβύη πραγματοποιήθηκαν προεδρικές εκλογές με εξευτελιστικά χαμηλή συμμετοχή των ψηφοφόρων, οι ένοπλες ομάδες από την εποχή της εξέγερσης κατά του Καντάφι παραμένουν πανίσχυρες, ενώ η χώρα είναι διχασμένη μεταξύ Τρίπολης και Βεγγάζης. Νοιάζεται κανείς για το επαπειλούμενο χάος, που ενδέχεται με την πρώτη ευκαιρία ν' αλλάξει τα σύνορα αυτής της πετρελαιοπαραγωγού χώρας ή - ακόμη χειρότερα - να την οδηγήσει σ' έναν εμφύλιο πόλεμο;

Στην Αίγυπτο, το πείραμα με τους Αδελφούς Μουσουλμάνους απέτυχε, η χώρα οδηγήθηκε σε νέα κρίση και ενώ ο πρώην δικτάτορας Μουμπάρακ καταδικάζεται με ποινές-χάδια - ή και απαλλάσσεται των κατηγοριών σε ορισμένες περιπτώσεις - οι "φιλοδημοκράτες", φιλοδυτικοί Αιγύπτιοι πανηγυρίζουν για τις μαζικές καταδίκες εις θάνατον των στελεχών, ακόμη και απλών οπαδών του "μισητού" κόμματος, που τόλμησε ν' αναλάβει την εξουσία της χώρας μετά από δημοκρατικές εκλογές. Εν τω μεταξύ, ένας ακόμη στρατηγός, ο Σίσι, εξελέγη πρόεδρος της χώρας, μετά το κενό που δημιουργήθηκε από την έκπτωση του Μόρσι, με τη διαφορά ότι ναι μεν τα ποσοστά του Σίσι θύμιζαν εποχή Μουμπάρακ, όμως η συμμετοχή των ψηφοφόρων, που ανταποκρίθηκαν στο κάλεσμα των Αδελφών Μουσουλμάνων για μποϊκοτάζ, δεν ξεπέρασε για πρώτη φορά το ψυχολογικό όριο του 50%. Και μπορεί να σκάνε βόμβες στο Κάιρο σχεδόν σε καθημερινή βάση, απόρροια της ρήξης στο εσωτερικό της αιγυπτιακής κοινωνίας, αλλά κανείς δεν ασχολείται. Η επίφαση ομαλότητας ας είναι καλά. Μπίζνες να γίνονται και αυτό είναι αρκετό.

Κανείς όμως δεν ασχολήθηκε ούτε με την κατάσταση στο Ιράκ, όπου όλοι στη Δύση έδειξαν να αιφνιδιάζονται από την ταχύτατη επικράτηση των τζιχαντιστών του ΙΚΙΛ, οι οποίοι με ορμητήριο τη ρημαγμένη - από έναν ατελέσφορο για όλες τις πλευρές εμφύλιο πόλεμο - Συρία, κατάφεραν να ανατρέψουν το στάτους κβο της περιοχής, εκμεταλλευόμενοι την σεχταριστική πολιτική του Ιρακινού πρωθυπουργού Μαλίκι κατά της σουνικής μειονότητας. Και πάλι η Δύση αδιαφορούσε ή δεν έδινε σημασία στα προειδοποιητικά σημάδια, πιστεύοντας αυτάρεσκα σε μια μανιχαϊστική αντίληψη περί του καλού που νικάει το κακό, με αποτέλεσμα να κεραυνοβοληθούν όλοι, όταν οι τζιχαντιστές του ΙΚΙΛ κατέλαβαν την πολύ σημαντική, δεύτερη σε μέγεθος ιρακινή πόλη της Μοσούλης.

Φυσικά, το ΙΚΙΛ δεν εμφανίστηκε από το πουθενά, ούτε επικράτησε στο μισό Ιράκ και την ανατολική Συρία μέσα σε μια νύχτα Απλά κανείς δεν ασχολιόταν με ό,τι συνέβαινε στην περιοχή. Και το δυστύχημα είναι ότι τη σοβαρότητα του προβλήματος δεν έχει συνειδητοποιήσει ούτε η κατώτερη των περιστάσεων ιρακινή ηγεσία. Μετά το πρώτο σοκ από την κατάληψη της Μοσούλης και την ταπεινωτική υποχώρηση του ιρακινού στρατού από την περιοχή, αλλά και τη διαρροή ηχητικού ντοκουμέντου του επικεφαλής των τζιχαντιστών, που καλούσε σε επίθεση κατά της Βαγδάτης, ο πρωθυπουργός Μαλίκι μοιάζει να έχει ηρεμήσει, βλέποντας ότι η Βαγδάτη δεν έχει δεχτεί ακόμη επίθεση - λες και αυτό θα γινόταν μέσα σε δυο-τρεις μέρες, χωρίς να εδραιώσει προηγουμένως το ΙΚΙΛ την κυριαρχία του στα κατεκτημένα εδάφη (όπως κάνει τώρα). 

Και ενώ στην αρχή ο Μαλίκι σχεδόν ικέτευε την αμερικανική βοήθεια, τώρα γλυκοκοιτάει προς το Ιράν, κατηγορεί τη Σαουδική Αραβία για εχθρικές ενέργειες - σημειώθηκε μάλιστα κι ένα διασυνοριακό επεισόδιο μεταξύ των δύο κρατών - και συνεχίζει την ίδια σεχταριστική πολιτική, που οδήγησε στη de facto συρρίκνωση του Ιράκ βάζοντας απέναντί του ακόμη και τους Κούρδους, οι οποίοι αισθάνονται πιο έτοιμοι από ποτέ να κάνουν το μεγάλο βήμα και να κηρύξουν το πρώτο ανεξάρτητο κουρδικό κράτος στο βόρειο Ιράκ μέσα στους επόμενους μήνες, εκμεταλλευόμενοι το χάος και τη διάλυση μιας χώρας, που έχει ταλαιπωρηθεί όσο λίγες τις τελευταίες δεκαετίες.

Κατώτερη των προσδοκιών και η ιρακινή Βουλή, που συνεχώς αναβάλλει τη διαδικασία εκλογής του νέου πρωθυπουργού, μετά τις πρόσφατες εκλογές στις οποίες θριάμβευσε το κόμμα του Μαλίκι λόγω έλλειψης σοβαρού αντιπάλου. Γιατί αναβάλλεται η διαδικασία αυτή, που σε άλλες χώρες θεωρείται σχεδόν τυπική; Λόγω διαφωνιών και έντονου παρασκηνίου, με τους ιρακινούς βουλευτές ν' αδιαφορούν για την κρισιμότητα των στιγμών και την επείγουσα ανάγκη της χώρας για σταθερότητα και ομαλότητα. Και οι δυτικές χώρες ψάχνουν το διάδοχο του Μαλίκι, αλλά δεν τον βρίσκουν, ενώ ο Μαλίκι, που κατά πάσα πιθανότητα θα επανεκλεγεί πρωθυπουργός παρά τις εξωτερικές πιέσεις, αφού το κόμμα του διαθέτει την πλειοψηφία στο Κοινοβούλιο του Ιράκ, απειλεί τώρα και τους Κούρδους, που ο ίδιος έστρεψε εναντίον του, χωρίς να έχει ασχοληθεί με το πιο επείγον ζήτημα αντιμετώπισης των τζιχαντιστών του ΙΚΙΛ.

Την ίδια στιγμή, στο άλλο μεγάλο κράτος-θύμα της περιοχής τις τελευταίες δεκαετίες, το Αφγανιστάν, η πολιτική αναταραχή βρίσκεται προ των πυλών. μετά τις πρόσφατες προεδρικές εκλογές. Και ενώ τα επίσημα αποτελέσματα αργούν ν' ανακοινωθούν, τα πρώτα αποτελέσματα που ανακοινώθηκαν, εμφανίζουν τον Αμπντουλάχ, νικητή του πρώτου γύρου και μάλιστα με πολύ μεγάλη διαφορά, να συγκεντρώνει... μικρότερο ποσοστό στον κρίσιμο δεύτερο εκλογικό γύρο, ενώ ο Γκάνι, ο ευνοούμενος του απερχόμενου προέδρου Καρζάι, από δεύτερος έσεται πρώτος και ετοιμάζεται να ορκιστεί ως ο νέος πρόεδρος της χώρας. Και η απειλή των Ταλιμπάν εξακολουθεί να επικρέμεται, τόσο στο Αφγανιστάν όσο και στο μόνιμα ασταθές και επισφαλές Πακιστάν.

Κατά τ' άλλα, ο εμφύλιος πόλεμος στη Συρία συνεχίζεται ακάθεκτος - άλλωστε, όπως είπαμε, συνεισέφερε στην περαιτέρω αποσταθεροποίηση της περιοχής με θύμα το Ιράκ και σε μικρότερο βαθμό το Λίβανο.  Οι στρατιωτικές δυνάμεις του καθεστώτος Άσαντ δείχνουν προς το παρόν ότι ανακτούν σιγά-σιγά τον έλεγχο σε περιοχές-προπύργια της φιλοδυτικής αντιπολίτευσης, αλλά όχι και στα εδάφη του ΙΚΙΛ, με το ερώτημα να είναι απλό, όπως το έθεσε και ο γενικός γραμματέας του ΟΗΕ, Μπαν Κι Μουν. Τι νόημα θα έχει η όποια νίκη της όποιας αντιμαχόμενης πλευράς; Οι υλικές ζημιές πολλών εκατομμυρίων στις υλικοτεχνικές υποδομές σε μια χώρα βυθισμένη σε οικονομική απραξία, τα εκατομμύρια Σύριοι πρόσφυγες και κυρίως η ρήξη στο εσωτερικό της συριακής κοινωνίας, που φοβάται τα αντίποινα του καθεστώτος, δεν προοιωνίζονται ένα καλύτερο μέλλον για τη χώρα.

Ή μήπως η κατάσταση μεταξύ Ισραηλινών και Παλαιστινίων είναι καλύτερη; Οι απαράδεκτες απαγωγές τριών εφήβων Ισραηλινών οδήγησαν σε ακραίες αντιδράσεις από την ισραηλινή κυβέρνηση και την ισραηλινή κοινωνία. Ακολούθησαν εκατοντάδες συλλήψεις Παλαιστινίων, οι οποίοι θεωρήθηκαν εν δυνάμει ένοχοι απλά και μόνο επειδή ήταν... Παλαιστίνιοι, αντίποινα για τον άγριο θάνατο τον Ισραηλινών με τον επίσης άγριο θάνατο ενός Παλαιστινίου εφήβου και φυσικά δεν ήταν δύσκολο να μαντέψει κανείς τι θ' ακολουθούσε: το μεν Ισραήλ θα εξαπέλυε εναέρια, στρατιωτική επίθεση κατά της Χαμάς και της λωρίδας της Γάζας, ελπίζοντας ν' αποφύγει, όσο γίνεται, κάθε χερσαία εμπλοκή, ενώ η Χαμάς θα επιδιδόταν στην προσφιλή τακτική της εκτόξευσης ρουκετών. Έτσι γινόταν τόσα χρόνια, έτσι πράγματι γίνεται και τώρα.
Δεκάδες Παλαιστίνοι νεκροί, μεταξύ των οποίων και πολλοί άμαχοι, οι οποίοι είτε έπεσαν θύματα της "ισραηλινής βαρβαρότητας", σύμφωνα με τη Χαμάς, είτε χρησιμοποιούνται ως "ανθρώπινες ασπίδες" από τους Παλαιστίνιους "τρομοκράτες", σύμφωνα με την κυβέρνηση του Ισραήλ. Η αλήθεια βρίσκεται κάπου στη μέση, όμως κανείς δεν τολμά να κάνει υποχωρήσεις. Ο εγωισμός και ο μισαλλόδοξος φανατισμός κυριαρχούν αποτελώντας κακούς συμβουλάτορες. Το διεθνές δίκαιο και όσα προβλέπονται από αυτό, μοιάζουν με εργαλείο ερμηνείας κατά το δοκούν, με τη διεθνή κοινότητα να παρακολουθεί αμήχανα και ατελέσφορα. Οι δυο εμπλεκόμενες πλευρές ενδιαφέρονται μονάχα πώς θα συνεχιστεί η διαμάχη, ώστε ν' αυτονακηρυχτούν στο τέλος προσωρινοί νικητές μέχρι την επόμενη κρίση, ενώ ανατρέχουν σε βάθη δεκαετιών για να επιρρίψουν την ευθύνη αυτής της ατέρμονης σύγκρουσης στον αντίπαλο. Για το πώς θα σταματήσει μια και καλή αυτή η ατέρμονη σύγκρουση με πολιτικούς όρους, όχι μόνο δεν γίνεται κουβέντα, αλλά μοιάζει και να μην ενδιαφέρεται ψυχή. 

Όλα αυτά συμβαίνουν στην πολύπαθη Μέση Ανατολή. Αλλά τι τα θέλετε; Όσο έχουμε ακόμη καλοκαίρι και δεν ακριβαίνει το πετρέλαιο, κανείς δεν ασχολείται. Στην Ελλάδα προτιμούμε ν' απολαμβάνουμε τους αδιάφορους, λεκτικούς διαξιφισμούς της Κωνσταντοπούλου με τον Μαρκογιαννάκη, η υπόλοιπη Ευρώπη, πιστή σε μια παρωχημένη, ευρωκεντρική αντίληψη του κόσμου, φοβάται μήπως ο τρίτος παγκόσμιος πόλεμος ξεκινήσει από την Ουκρανία και βέβαια στις ΗΠΑ τις εντυπώσεις κλέβει το πολιτικό ντέρμπι Ρεπουμπλικανών και Δημοκρατικών, που χτυπάει κόκκινο τα τελευταία χρόνια σε μόνιμη βάση και για ψύλλου πήδημα - συμβάλλοντας σε μια πρωτοφανή απαξίωση της πολιτικής και των πολιτικών από τους Αμερικανούς ψηφοφόρους, που δεν εμπιστεύονται κανέναν.
Σε κάποια χρόνια, ο ιστορικός του μέλλοντος, που θα έχει πολλά να γράψει για τα όσα συμβαίνουν στη Μέση Ανατολή και θ' αγνοήσει επιδεικτικά τις κοκορομαχίες των βουλευτών στα τηλεοπτικά παράθυρα, θα προσπαθήσει ν' ανατρέξει στις σελίδες των εφημερίδων, στα ρεπορτάζ των τηλεοπτικών σταθμών, στα άρθρα του ίντερνετ και - στην Ελλάδα τουλάχιστον - θα βρεθεί προ μιας μεγάλης έκπληξης: ελάχιστοι ασχολούνται με τα σοβαρά προβλήματα της διεθνούς κοινότητας αυτήν την εποχή και μεταξύ αυτών των λίγων οι περισσότεροι απλά αναμεταδίδουν τα τηλεγραφήματα των διεθνών πρακτορείων. Κανένας σχολιασμός, κανένας προβληματισμός, καμιά διάθεση ενασχόλησης με το χάος και την - πραγματική ή εν δυνάμει - ανθρωπιστική τραγωδία, που βρίσκεται σ' εξέλιξη στη Μέση Ανατολή.
Μόνο όταν κυκλοφόρησε ένας αστείος χάρτης, που εμφάνιζε την Ελλάδα και όλα τα Βαλκάνια μεταξύ των στόχων των τζιχαντιστών, κάποιοι γραφικοί, που από χρόνια "προφητεύουν" πολέμους και καταστροφές, εμφανίστηκαν στο διαδίκτυο, το αγαπημένο τους βήμα για να κάνουν αισθητή τη θλιβερή παρουσία τους. Όχι, η Ελλάδα δεν κινδυνεύει άμεσα από έναν πόλεμο - ούτε και έμμεσα δεν κινδυνεύει μπορώ να πω. Αλλά αυτό είναι το ζητούμενο; Να περιμένουμε να έρθει η φωτιά στην αυλή μας; Αυτό μόνο μας ενδιαφέρει; Φαίνεται ότι η Μέση Ανατολή είναι πολύ μακριά, για ν΄ ασχοληθεί ένας απλός πολίτης, να ενημερωθεί έστω για το τι συμβαίνει στην περιοχή, αφού αυτό ακριβώς λείπει: η διάθεση ενημέρωσης, που θα έπρεπε να θεωρείται στοιχειώδες.