Γιατί τα τελευταία χρόνια οι ελληνικές συμμετοχές στη Γιουροβίζιον έχουν παγιδευτεί σε θέσεις μπότομ10 (με αποκορύφωμα το 2016, οπότε το ελληνικό τραγούδι δεν προκρίθηκε καν στη βραδιά του τελικού), όταν λίγα χρόνια νωρίτερα είχαμε κάθε χρόνο σχεδόν εξασφαλισμένη μια θέση στο τοπ10; Κάπου κουραστήκαμε, κάπου επαναπαυτήκαμε και ξεμείναμε από ιδέες επιτρέποντας ν' αναδειχτούν μια σειρά από στρεβλές αντιλήψεις, που στην ουσία τροφοδοτούν έναν φαύλο κύκλο αποτυχιών και εσωστρέφειας. Αυτές είναι κάποιες σκέψεις μου για το τι μπορεί να φταίει και τι μπορεί ν' αλλάξει.
Το πρώτο που θα σημείωνα ότι πρέπει ν' αλλάξει - και μάλιστα άμεσα - είναι η νοοτροπία των περισσότερων τραγουδιστών, συνθετών, δισκογραφικών εταιριών και γενικά όσων φιλοδοξούν να εκπροσωπήσουν κάποια στιγμή την Ελλάδα στη Γιουροβίζιον.
Όλοι θέλουν απευθείας ανάθεση. Πολλοί τραγουδιστές, ακόμη κι αν έχουν μια μικρή δισκογραφία στο ενεργητικό τους, δεν θέλουν να μπουν σε μια διαδικασία ανταγωνισμού με συναδέλφους τους κι αυτό όχι από λόγους αβρότητας, αλλά επειδή θέλουν να είναι σίγουροι ότι οι ίδιοι θα είναι εκείνοι που τελικά θα τραγουδήσουν στη Γιουροβίζιον. Δεν τους νοιάζει τόσο αν υπάρχει ένα έτοιμο τραγούδι, το υποτιμούν ως δευτερεύον και αναζητούν ως πρώτο και κύριο την ασφάλεια της σίγουρης επιλογής, καθώς νοιάζονται κυρίως για την προσωπική προβολή με το ψευδοεπιχείρημα ότι "είναι τιμή να σου αναθέτουν να εκπροσωπήσεις τη χώρα σου", λες και οι Σουηδοί, οι Νορβηγοί, οι Εσθονοί, οι Σλοβένοι κι ένα σωρό άλλοι Ευρωπαίοι συνάδελφοί τους, περισσότερο ή λιγότερο καταξιωμένοι στις χώρες τους, είναι κορόιδα που μπαίνουν στη ανασφαλή διαδικασία εθνικών τελικών με πολλές συμμετοχές τραγουδιών και φυσικά με αβέβαιο το αποτέλεσμα. Αν το μόνο που τους απασχολεί είναι η προσωπική προβολή εκτός συνόρων, μπορούν να την διεκδικήσουν κι αλλιώς, όχι με πρόσχημα το διαγωνισμό τραγουδιού της Γιουροβίζιον.
Το ίδιο ισχύει και για τους περισσότερους καταξιωμένους συνθέτες και στιχουργούς, οι οποίοι δεν μπαίνουν στη διαδικασία να γράψουν πρώτα ένα τραγούδι της προκοπής που θα μπορούσε ενδεχομένως να ακουστεί και σ' έναν τηλεοπτικό διαγωνισμό τραγουδιού, όπως αυτόν της Γιουροβίζιον, παρά θα ασχοληθούν μόνο αν προηγουμένως τους έχει γίνει επίσημη πρόταση, κάτι που ισχύει ακόμη και για τον πολύ Δημήτρη Κοντόπουλο, ο οποίος φέτος περίμενε πότε η ΕΡΤ θα του έκανε ανάθεση, προκειμένου να αρχίσει ν' ασχολείται με πενιχρά αποτελέσματα. Η έμπνευση δεν έρχεται την τελευταία στιγμή με πίεση χρόνου και σίγουρα ένας συνθέτης, όσο σπουδαίος κι αν είναι, δεν μπορεί να παράξει σαν μηχανή τρία ή τέσσερα αριστουργήματα - ή έστω ισάξια τραγούδια - μέσα σε λίγες μέρες. Τελικά, παγιδεύονται σ' έναν ανούσιο ανταγωνισμό με τον ίδιο τους τον εαυτό, την ώρα που ο συναγωνισμός με άλλους συνθέτες μόνο θετικός θα μπορούσε ν' αποβεί για τους ίδιους ως δημιουργούς.
Μεγάλη είναι η ευθύνη και των δισκογραφικών εταιριών, οι οποίες επίσης απεχθάνονται τη διαδικασία ενός εγχώριου διαγωνισμού τραγουδιού με πολλές συμμετοχές μιας ευρείας γκάμας ερμηνευτών απ' όλες τις εταιρίες, γιατί δεν θέλουν να μπαίνουν σε έξοδα χωρίς λόγο - κι αυτό ανεξαρτήτως οικονομικής κρίσης, είναι κάτι που ίσχυε πάντα. Κατ' αρχάς πρέπει να γίνει κατανοητό ότι στα υπόλοιπα κράτη η Γιουροβίζιον δεν αποτελεί υπόθεση των δισκογραφικών εταιριών, αλλά το φαινόμενο αποτελεί μια ακόμη ελληνική στρέβλωση. Ας μην σταθούμε όμως σ' αυτό. Είναι η γενικότερη φιλοσοφία που κυριαρχεί στην Ελλάδα, ότι "έλα μωρέ, ο καλύτερος είμαι και το μόνο που μου λείπει είναι να μου δώσουν μια ευκαιρία οι άλλοι χωρίς εγώ να προσπαθήσω και πολύ, γιατί αξίζω πολλά. Τι δηλαδή, οι άλλοι που κάνουν καριέρα καλύτεροι είναι;".
Μεγάλη είναι η ευθύνη και των φαν του θεσμού. Οι Έλληνες γιουροφάν έχουν θρέψει αυτούς τους αδικαιολόγητους εγωκεντρισμούς και ατομισμούς των παραγόντων που ανέφερα πιο πάνω, καθώς στα σχετικά με τη Γιουροβίζιον ελληνικά φόρουμ και τσατ ρουμ το μόνο που κάνουν είναι να ρίχνουν ονόματα καλλιτεχνών ή συνθετών, που "πρέπει να πάνε στη Γιουροβίζιον" και μάλιστα να απαιτούν αυτό να συμβεί οπωσδήποτε. Δεν τους ενδιαφέρει το βασικότερο όλων, όπως με τι τραγούδι θα πάει ο αγαπημένος τους καλλιτέχνης, αν θα μπορέσει να το ερμηνεύσει με επάρκεια, αν έχει την εμπειρία να σταθεί στη σκηνή ενός σταδίου γεμάτου με χιλιάδες θεατές γνωρίζοντας ότι την ίδια ώρα παρακολουθείται από δεκάδες εκατομμύρια τηλεθεατών, αν το όλο πακέτο (μουσική, στίχος, σκηνική εμφάνιση) έχει κάτι καινούριο να προτείνει χωρίς ν' αναμασά ξεπερασμένα κλισέ ή όχι... οι περισσότεροι γιουροφάν ενδιαφέρονται απλά και μόνο να πάει ο τάδε ή ο δείνα τραγουδιστής ή τραγουδίστρια, ο τάδε ή ο δείνα συνθέτης, το τάδε ή το δείνα μουσικό είδος! Στην καλύτερη περίπτωση ίσως κάποιοι γιουροφάν να ζητούν "να στείλουμε ένα τραγούδι σαν την τάδε μεγάλη επιτυχία", λες και τα πετυχημένα τραγούδια γράφονται κατά παραγγελία, αγνοώντας επί της ουσίας ότι από τη στιγμή που ένα τραγούδι είναι σαν ένα άλλο, άρα μη αυθεντικό, το παιχνίδι είναι χαμένο από τα αποδυτήρια.
Και να ξεκαθαρίσουμε κάτι εδώ. Το είδος του τραγουδιού που θα εκπροσωπήσει την Ελλάδα στη Γιουροβίζιον, αν θα έχει στοιχεία ποπ, ροκ, ηλεκτρονικής μουσικής ή έθνικ, είναι πραγματικά δευτερεύον. Δεν είναι το πρώτο ερώτημα που θα πρέπει να μας απασχολεί. Το σημαντικό είναι να στείλουμε ένα καλό τραγούδι, σύγχρονο, αυθεντικό και όχι φασόν (των μηχανημάτων του στούντιο), με συναίσθημα (είτε είναι χορευτικό είτε μπαλάντα είτε έθνικ) και να ερμηνεύεται από μια φωνή που να του ταιριάζει σαν ύφος και σαν διάθεση. Και φυσικά να ξεφεύγουμε από το περίβλημα. Να μην σκεφτόμαστε π.χ. ότι πρέπει να στείλουμε μπαλάντα γατί θα έχει περισσότερες πιθανότητες να πάρει ψήφους από τις κριτικές επιτροπές, άρα να παραγγείλουμε μια μπαλάντα, γιατί επίσης το παιχνίδι θα είναι χαμένο από τα αποδυτήρια. Μπαλάντα να ναι κι ό,τι να ναι; Ή αντίστοιχα έθνικ/ποπ/ροκ κ.ο.κ. να ναι και ό,τι να ναι; Μιλάμε για τέχνη ή για δουλειά σε μπακάλικο;
Τέλος, ευθύνη έχει και η ΕΡΤ που δεν προσπαθεί καν να επιβάλλει τους δικούς της όρους, αλλά ακολουθεί τις ιδιοτροπίες των τραγουδιστών και των δισκογραφικών εταιριών, όπως και την άτοπη λογικών πολλών γιουροφάν. Πρέπει να συσταθεί μια ειδική ομάδα που ν' ασχολείται με τη Γιουροβίζιον δώδεκα μήνες το χρόνο, ώστε αυτή να μην αποτελεί αντικείμενο ούτε του προέδρου ούτε του διευθυντή προγράμματος της ΕΡΤ, μια ομάδα που έγκαιρα και πολλούς μήνες πριν την καταληκτική προθεσμία της EBU θα θέσει με σαφήνεια τους όρους επιλογής του ελληνικού τραγουδιού και σε όποιον αρέσει.
Χρειάζεται πάνω απ' όλα μια επείγουσα αλλαγή προτεραιοτήτων. Το βασικό στη Γιουροβίζιον δεν είναι η αγωνία "ποιον καλλιτέχνη να στείλουμε", αλλά "τι τραγούδι θα στείλουμε". Προσωπικά, προκρίνω ως καλύτερη λύση τη διεξαγωγή ενός εθνικού τελικού με πολλές συμμετοχές. Το μόνο πρόβλημα που υπάρχει είναι η έλλειψη διάθεσης της ΕΡΤ να ξοδέψει ένα ικανοποιητικό χρηματικό ποσό για τη διεξαγωγή ενός όχι απλά αξιοπρεπούς, αλλά υποδειγματικού σόου. Είναι η αντίδραση στα παράλογα έξοδα της περιόδου 2005-2009, όταν οι άνθρωποι της κρατικής τηλεόρασης προέκριναν τη διεξαγωγή τετράωρων πολυέξοδων σόου σε μεγάλα μπουζουκομάγαζα της πρωτεύουσας παρουσία υπουργών, βουλευτών, εκδοτών επιχειρηματιών και γενικά κάθε καρυδιάς καρύδι που ουδεμία πραγματική σχέση είχε με τη Γιουροβίζιον. Ο ατομικισμός θέριευε και τότε, η πραγματοποίηση άριστων δημόσιων σχέσεων για προσωπική προβολή και μόνο. Τουλάχιστον, τότε το ενδιαφέρον ξεκινούσε της ΕΡΤ πολλούς μήνες πριν το διαγωνισμό, ώστε υπήρχε το χρονικό περιθώριο να δουλευτούν καλύτερα τα υποψήφια τραγούδια, ενώ υπήρχε και ένας μεγαλύτερος αυθορμητισμός και από την πλευρά των ίδιων των καλλιτεχνών.
Όμως ακόμη κι αν για οικονομικούς λόγους επιλεγεί η λογική της ανάθεσης, αυτή θα πρέπει να ξεκινήσει πολλούς μήνες πριν, ώστε να μπορέσει να γίνει συστηματική δουλειά. Και η δουλειά αυτή θα πρέπει να γίνει με ανοιχτόμυαλο τρόπο, όχι να μιμηθούμε κάποιον άλλο, αλλά ν' ανοίξουμε δρόμους, ώστε να κάνουμε τους άλλους να θέλουν να μιμηθούν εμάς. Αυτό άλλωστε δεν είναι και η γοητεία της καλλιτεχνικής δημιουργίας; Να δίνεις το δικό σου στίγμα, να κάνεις μια δικιά σου φρέσκια πρόταση και ν' ανοίγεις νέους δρόμους. Αλλά αυτό προϋποθέτει λιγότερο ατομικισμό και πιο ανοιχτά μυαλά. Τα έχουμε;
Ίσως σας ενδιαφέρουν κι αυτά:
-- Γιουροφάνς, αυτοί οι άγνωστοι
-- Γιουροβίζιον 2017: Σχολιάζοντας τα 26 τραγούδια του τελικού.
-- Οι 8 φυλές των Ελλήνων γιουροφάν σύμφωνα με τα σχόλιά τους για τον αποκλεισμό του ελληνικού τραγουδιού από τον τελικό της Γιουροβίζιον
Ίσως σας ενδιαφέρουν κι αυτά:
-- Γιουροφάνς, αυτοί οι άγνωστοι
-- Γιουροβίζιον 2017: Σχολιάζοντας τα 26 τραγούδια του τελικού.
-- Οι 8 φυλές των Ελλήνων γιουροφάν σύμφωνα με τα σχόλιά τους για τον αποκλεισμό του ελληνικού τραγουδιού από τον τελικό της Γιουροβίζιον
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου