Πώς μετρούσαν την τηλεθέαση τη δεκαετία του '80; Ποια προγράμματα κατείχαν τα ρεκόρ τηλεθέασης μέχρι το 1984;

Ακούγεται αρκετά παράδοξο, όμως ήταν αληθινό. Μπορεί σήμερα να υπάρχει μονάχα μία εταιρία μέτρησης της τηλεθέασης των δεκάδων τηλεοπτικών σταθμών που εκπέμπουν στη χώρα συνολικά, τη δεκαετία του ’80 με τα μόλις δύο κρατικά κανάλια, η τηλεθέαση ήταν αντικείμενο έρευνας δύο εταιριών, η μεθοδολογία των οποίων ήταν πολύ διαφορετική από αυτήν της AGB, κάνοντας ερωτήσεις στο επιλεγμένο δείγμα των τηλεθεατών.

Πρέπει εδώ να καταγραφεί ότι η πρώτη ανιχνευτική εμφάνιση της AGB έγινε το Μάιο του 1983, οπότε διοργάνωσε ένα είδος σεμιναρίου, παρών στο οποίο ήταν και ο γενικός διευθυντής της ΕΡΤ, διαφημίζοντας το αρκετά προωθημένο σύστημα καταγραφής της τηλεθέασης των εκπομπών με τα περιβόητα, ειδικά μηχανάκια, τα οποία συνδέονται με τις τηλεοπτικές συσκευές καταγράφοντας τις προτιμήσεις των τηλεθεατών ανά λεπτό και όχι γενικά κι αόριστα (τύπου «ποιο πρόγραμμα επιλέξατε να δείτε» σαν να μην υπάρχει η δυνατότητα του ζάπινγκ)! Όμως το σύστημα αυτό θα αργούσε να εισαχθεί και να εφαρμοστεί στην Ελλάδα.

Η πρώτη, λοιπόν, από τις δύο εταιρίες, που διεξήγαγαν τηλεμετρήσεις τη δεκαετία του ’80, ήταν η ICAP, η έρευνα της οποίας περιοριζόταν μόνο σε Αθήνα και Πειραιά – γι’ αυτό και η αγορά του εβδομαδιαίου δελτίου της εταιρίας περιοριζόταν στις 7.500 δραχμές. Συνολικά, το δείγμα έφτανε στα 600 άτομα, τα οποία συμμετείχαν στην έρευνα έως τέσσερις φορές.

Η μέτρηση της τηλεθέασης από την ICAP γινόταν ως εξής: Η εταιρία έστελνε δωρεάν ένα περιοδικό στους ερωτώμενους, στο οποίο εκείνοι σημείωναν κάποια γενικά προσωπικά στοιχεία (φύλλο, ηλικία, κοινωνική και οικονομική κατάσταση) και τις εκπομπές που παρακολουθούσαν. Κάθε εβδομάδα, συνεργάτες της εταιρίας συνέλεγαν τα περιοδικά και στη συνέχεια κωδικοποιούσαν τις απαντήσεις, τις οποίες περνούσαν σε ηλεκτρονικό υπολογιστή και έβγαζαν τα αποτελέσματα.

Η δεύτερη εταιρία τηλεμετρήσεων ήταν η Metrix, οι έρευνες της οποίας επεκτείνονταν και στους κατοίκους της Θεσσαλονίκης, της Αλεξανδρούπολης, των Σερρών, του Βόλου, της Πάτρας, του Ηράκλειου και της Χαλκίδας. Αναπόφευκτα, λόγω της κάλυψης μεγαλύτερης γεωγραφικής περιοχής, τα έξοδα ήταν μεγαλύτερα, γι’ αυτό και το δελτίο τηλεθεάσεων της Metrix κόστιζε 31.000 δραχμές την εβδομάδα.

Η συγκεκριμένη εταιρία ακολουθούσε τη μέθοδο των προσωπικών συνεντεύξεων με τηλεθεατές ηλικίας 7 έως 64 ετών. Ωστόσο, ενώ οι έρευνες στην Αθήνα πραγματοποιούνταν κάθε εβδομάδα, στη Θεσσαλονίκη και στις υπόλοιπες επαρχιακές πόλεις πραγματοποιούνταν μόνο μια φορά το μήνα. Αυτό πάντως που συναγόταν σαν συμπέρασμα ήταν η σύμπτωση των προτιμήσεων των τηλεθεατών σε Αθήνα και επαρχία, ενώ αντίθετα διαφοροποιούνταν οι επιλογές των Θεσσαλονικέων.

Ποια ήταν όμως τα δημοφιλέστερα προγράμματα, εκείνα που είχαν σημειώσει ρεκόρ τηλεθέασης, μέχρι και το 1983; Ως πηγή χρησιμεύει ένα δημοσίευμα της Ελευθεροτυπίας στις 14 Ιανουαρίου 1984.

Στην κορυφή, λοιπόν, βρισκόταν ο «Άγνωστος πόλεμος», η θρυλική πολεμική σειρά του Νίκου Φώσκολου, η τηλεθέαση της οποίας έφθασε το 76% τον Απρίλιο του 1972. Τα επίπεδα αυτά άγγιξε η σειρά «Γειτονιά» τρία χρόνια αργότερα, ενώ μέχρι το 74% έφτασαν οι «Πανθέοι» το 1978. Καμία από τις τρεις σειρές δεν σώζεται στο αρχείο της ΕΡΤ – εκτός από ένα ή δύο επεισόδια των «Πανθέων». 

Ο Άγγελος Αντωνόπουλος ως συνταγματάρχης Βαρτάνης
στον "Άγνωστο πόλεμο"

Από την άλλη, το πιο πετυχημένο σίριαλ την εποχή του δημοσιεύματος της Ελευθεροτυπίας ήταν η αστυνομική σειρά «Ιερόσυλοι» με πρωταγωνιστή και σεναριογράφο το Θάνο Λειβαδίτη, που τη δεκαετία του ’80 έκανε μια δεύτερη καριέρα πρωταγωνιστώντας σε αστυνομικά σίριαλ. Μάλιστα, σύμφωνα με το retrodb.gr,  το τελευταίο επεισόδιο των «Ιερόσυλων», που προβλήθηκε στις 18 Απριλίου 1984, απέσπασε τηλεθέαση 82%, ένα νούμερο που, αν ισχύει, το καθιστά ως το επεισόδιο με τη μεγαλύτερη τηλεθέαση στην ιστορία της ελληνικής τηλεόρασης, που είναι σχεδόν απίθανο να ξεπεραστεί ποτέ. Πάντως ούτε αυτή η σειρά σώζεται στο αρχείο της ΕΡΤ, παρότι έχει κατά καιρούς προβληθεί σε περιφερειακούς τηλεοπτικούς σταθμούς, ενώ μπορείτε ν’ αναζητήσετε τα επεισόδια του σίριαλ και στο ίντερνετ - προφανώς έχοντας διασωθεί από ιδιωτικές συλλογές.

Ο Θάνος Λειβαδίτης ως Άρης Μαρτέλης
στους "Ιερόσυλους" (πηγή: Youtube)

Όσον αφορά τις ενημερωτικές εκπομπές, το ρεκόρ τηλεθέασης κατείχε η πρώτη στην ιστορία της ελληνικής τηλεόρασης συζήτηση με τη συμμετοχή εκπροσώπων από διαφορετικά κόμματα. Ήταν μια έκτακτη, δίωρη εκπομπή με συντονιστή το δημοσιογράφο Θοδωρή Καλούδη, που προβλήθηκε στις 29 Μαΐου 1983 με αντικείμενο το νομοσχέδιο για την Κοινωνικοποίηση των επιχειρήσεων δημόσιου χαρακτήρα ή κοινής ωφέλειας, το άρθρο 4 του οποίου, αναφορικά με τις προϋποθέσεις για την κήρυξη απεργιών, προκάλεσε μεγάλη ένταση την εποχή εκείνη και απεργιακές κινητοποιήσεις των εργαζομένων. Καλεσμένοι ήταν ο υπουργός Εθνικής Οικονομίας Γεράσιμος Αρσένης, ο Κωνσταντίνος Μητσοτάκης από τη Νέα Δημοκρατία και ο Αντώνης Αμπατιέλος από το ΚΚΕ, ο οποίος μάλιστα καθόταν ανάμεσα στους πολιτικούς των δύο μεγαλύτερων κομμάτων. Η τηλεθέαση της εκπομπής ανήλθε στο 61%. 

[Όσοι ενδιαφέρονται, μπορούν να διαβάσουν το απομαγνητοφωνημένο κείμενο της εκπομπής, όπως δημοσιεύεται στο www.garsenis.gr/το-κείμενο-της-ζωντανής-τηλεοπτικής-σ/]

Στο ερώτημα πόσο αξιόπιστα ήταν τα νούμερα τηλεθέασης της εποχής εκείνης, θα μπορούσε κανείς να πει ότι η τακτική αλλαγή του δείγματος διασφάλιζε μια σημαντική αξιοπιστία, ειδικά αν δεν παρατηρούνταν σημαντικές διακυμάνσεις στα νούμερα. Άλλωστε υπήρχαν μόνο δύο κανάλια, ενώ σημαντική παράμετρος ήταν η επεξεργασία των απαντήσεων – τουλάχιστον στην περίπτωση της ICAP – μέσω ηλεκτρονικού υπολογιστή. Στα αρνητικά, όμως, ήταν το εξαιρετικά περιορισμένο – και στην περίπτωση της ICAP ανύπαρκτο – δείγμα από την επαρχία, όπου για ευνόητους λόγους, ειδικά στα χωριά, η τηλεθέαση ήταν πιο αυξημένη συγκριτικά με την πρωτεύουσα τους χειμερινούς μήνες, ενώ δεν καταγράφονταν οι ειδικότερες προτιμήσεις των τηλεθεατών, οι οποίοι πολύ πιθανόν δεν παρακολουθούσαν μια εκπομπή από την αρχή μέχρι το τέλος με τον ίδιο ενθουσιασμό, χωρίς να ρίξουν μια κλεφτή έστω ματιά στο πρόγραμμα του ανταγωνισμού.

Πάντως, αν κάποια νούμερα τηλεθέασης θα έπρεπε να θεωρηθούν περισσότερο αμφισβητήσιμα, αυτά θα ήταν μάλλον του «Άγνωστου πολέμου». Άλλωστε το 1972 πραγματοποιήθηκε και η πρώτη δικαστική κόντρα γύρω από τις τηλεθεάσεις! Το Νοέμβριο του 1972, η εταιρία «Ελληνικαί επιχειρήσεις τηλεοράσεως» κατέθεσε αίτηση ασφαλιστικών μέτρων στο Πρωτοδικείο Αθηνών εναντίον της «Πάνελ Ελλάς» ζητώντας την απαγόρευση δημοσίευσης συγκριτικών στοιχείων αναφορικά με την ακροαματικότητα των τηλεοπτικών προγραμμάτων από τη δεύτερη. Οι δύο εταιρίες διέθεταν στα δύο κανάλια της εποχής (ΕΙΡΤ και ΥΕΝΕΔ) τηλεοπτικά προγράμματα και οι «Ελληνικαί επιχειρήσεις τηλεοράσεως» κατήγγειλαν ότι τα στοιχεία που δημοσιεύονταν από την «Πάνελ Ελλάς» ήταν ανακριβή και αυθαίρετα εμφανίζοντας με μεγαλύτερη τηλεθέαση τα προγράμματα της δεύτερης!

Σχετικά θέματα, που μπορεί να σας ενδιαφέρουν:

-- Ρετρό tv: Όταν το Mega είχε τηλεθέαση πάνω από 40%, διπλάσια από τον ΑΝΤ1

-- Η ελληνική σειρά που είχε κατατροπώσει τη "Δυναστεία" στους πίνακες τηλεθέασης το 1985

-- ΤΑ 10 ΔΗΜΟΦΙΛΕΣΤΕΡΑ ΤΗΛΕΟΠΤΙΚΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ ΤΗΣ ΔΕΚΑΕΤΙΑΣ ΤΟΥ '90

-- ΠΟΙΑ ΗΤΑΝ ΤΑ ΔΗΜΟΦΙΛΕΣΤΕΡΑ ΤΗΛΕΟΠΤΙΚΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ ΤΟ ΜΑΡΤΙΟ ΤΟΥ 1996

-- TΑ ΔΗΜΟΦΙΛΕΣΤΕΡΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΤΗΛΕΟΡΑΣΗΣ ΤΟΝ ΑΠΡΙΛΙΟ ΤΟΥ 1994