Η ΔΙΑΚΗΡΥΞΗ ΣΟΥΜΑΝ ΤΗΣ 9ης ΜΑΪΟΥ 1950

Σήμερα είναι η Ημέρα της Ευρώπης, στην επέτειο από τη Διακήρυξη του τότε υπουργού εξωτερικών της Γαλλίας Ρομπέρ Σουμάν, ο οποίος πρότεινε τη δημιουργία μιας κοινής ένωσης άνθρακα και χάλυβα μεταξύ των ευρωπαϊκών κρατών, πυρήνας της οποίας θα έπρεπε οπωσδήποτε να είναι η Γαλλία και η Γερμανία, δύο παραδοσιακά εχθρικά κράτη που βρέθηκαν τρεις φορές σε εμπόλεμη κατάσταση στην πρόσφατη ιστορία (γαλλο-πρωσικός πόλεμος 1870-'71, πρώτος και δεύτερος παγκόσμιος πόλεμος).
Μέσα από την υπέρβαση των παραδοσιακών εχθρικών σχέσεων των δύο κρατών, προέβλεπε ο Σουμάν ότι θα μπορούσε να εξασφαλιστεί η ειρήνη στην ευρωπαϊκή ήπειρο συμβάλλοντας αποφασιστικά στην εδραίωση της παγκόσμιας ειρήνης. Σε αυτήν την νέα οικονομική ένωση θα μπορούσαν να συμμετέχουν και άλλα ευρωπαϊκά κράτη, ενώ σκοπός θα ήταν η συμβολή "στην άνοδο του βιοτικού επιπέδου και στην ανάπτυξη των ειρηνικών έργων" αλλά και η συμβολή στην οικονομική ανάπτυξη της αφρικανικής ηπείρου. Πέρα όμως από τη συνεργασία σε οικονομικό επίπεδο, το σχέδιο του Σουμάν προέβλεπε τη σταδιακά βαθύτερη συνεργασία των κρατών, χωρίς όμως να τολμάει να μνημονεύσει την ανάγκη πολιτικής ενοποίησης. Άλλωστε ήταν ακόμη πολύ νωρίς, πέντε μόλις χρόνια από το τέλος του αιματηρού δευτέρου παγκοσμίου πολέμου και με δεδομένη την επιφυλακτικότητα που παραδοσιακά διείπε τις σχέσεις των δύο κρατών.

Την επομένη από τη δημοσιοποίηση της διακήρυξης του Ρομπέρ Σουμάν ήρθε η θετική απάντηση της γαλλικής και της γερμανικής κυβέρνησης, ενώ ενδιαφέρον συμμετοχής και σύμπραξης σε αυτήν την πρωτοβουλία έδειξαν οι χώρες της Μπενελούξ, δηλαδή το Βέλγιο, η Ολλανδία και το Λουξεμβούργο, όπως και η Ιταλία. Ύστερα από σχετικά σύντομες διαπραγματεύσεις, στις 18 Απριλίου 1951, υπογράφηκε στο Παρίσι η ιδρυτική συνθήκη της Ευρωπαϊκής Κοινότητας Άνθρακα και Χάλυβα (ΕΚΑΧ), η οποία τέθηκε σε ισχύ στις 15 Ιουλίου 1952 με αρχικό ορίζοντα ισχύος τα πενήντα έτη.

Διαβάστε στη συνέχεια τη Διακήρυξη Σουμάν της 9ης Μαΐου 1950:

"Η παγκόσμια ειρήνη δεν θα μπορούσε να διατηρηθεί χωρίς δημιουργικές προσπάθειες ανάλογες των κινδύνων που την απειλούν. Η συμβολή της οργανωμένης και ζωντανής Ευρώπης στον πολιτισμό είναι απαραίτητη για τη διατήρηση των ειρηνικών σχέσεων. Έχοντας γίνει για περισσότερα από είκοσι χρόνια ο πρωτεργάτης της ενωμένης Ευρώπης, η Γαλλία είχε πάντα ως ουσιαστικό στόχο να υπηρετεί την ειρήνη. Η Ευρώπη δεν επιτεύχθηκε και έτσι είχαμε τον πόλεμο. Η Ευρώπη δεν θα δημιουργηθεί δια μιας, ούτε σε ένα συνολικό οικοδόμημα : θα διαμορφωθεί μέσα από συγκεκριμένα επιτεύγματα που θα δημιουργήσουν πρώτα μια πραγματική αλληλεγγύη. Η συγκέντρωση των ευρωπαϊκών εθνών απαιτεί να εξαλειφθεί η μακραίωνη αντίθεση της Γαλλίας και της Γερμανίας: η δράση που θα αναλάβουμε πρέπει να αφορά κατά πρώτο λόγο τη Γαλλία και τη Γερμανία. Με αυτό το σκοπό η γαλλική κυβέρνηση προτείνει την άμεση δράση σε ένα περιορισμένο αλλά αποφασιστικό σημείο.

Η γαλλική κυβέρνηση προτείνει να τεθεί το σύνολο της γαλλογερμανικής παραγωγής άνθρακα και χάλυβα κάτω από μια κοινή Ανώτατη Αρχή, με μια οργάνωση ανοιχτή στη συμμετοχή των άλλων χωρών της Ευρώπης. Η συγκέντρωση των παραγωγών άνθρακα και χάλυβα θα εξασφαλίσει αμέσως την εγκαθίδρυση κοινών βάσεων οικονομικής ανάπτυξης, πρώτο στάδιο της ευρωπαϊκής ομοσπονδίας, και θα αλλάξει το πεπρωμένο αυτών των περιοχών που από πολύ καιρό ασχολούνται με την κατασκευή πολεμικών όπλων, των οποίων υπήρξαν τα πιο συνεχή θύματα. Η αλληλεγγύη της παραγωγής που θα διαμορφωθεί με αυτόν τον τρόπο θα αποδείξει ότι κάθε πόλεμος μεταξύ της Γαλλίας και της Γερμανίας όχι μόνον γίνεται αδιανόητος αλλά και υλικά αδύνατος. Η καθιέρωση αυτής της δυνατής ενότητας παραγωγής, που θα είναι ανοιχτή σε όλες τις χώρες που επιθυμούν να συμμετάσχουν και θα παράσχει τελικά σε όλες τις χώρες που θα συγκεντρώσει τα θεμελιώδη στοιχεία της βιομηχανικής παραγωγής με τις ίδιες προϋποθέσεις, θα θέσει τα πραγματικά θεμέλια της οικονομικής ενοποίησής τους. 

Αυτή η παραγωγή θα προσφερθεί σε όλον τον κόσμο χωρίς διακρίσεις ούτε εξαιρέσεις, ώστε να συμμετάσχουμε στην άνοδο του βιοτικού επιπέδου και στην ανάπτυξη των ειρηνικών έργων. Η Ευρώπη θα μπορέσει, με περισσότερα μέσα, να επιδιώξει την εκπλήρωση ενός από τα κύρια καθήκοντά της: την ανάπτυξη της αφρικανικής ηπείρου. Έτσι θα πραγματοποιηθεί απλά και γρήγορα η συγχώνευση των συμφερόντων που είναι αναγκαία για την εγκαθίδρυση μιας οικονομικής κοινότητας και θα εισαχθεί το "ένζυμο" μιας ευρύτερης και βαθύτερης κοινότητας μεταξύ των χωρών που για μεγάλο διάστημα τις χώριζαν αιματηρές διενέξεις. Με τη συγκέντρωση των βασικών παραγωγών και τη θέσπιση νέας Ανώτατης Αρχής, οι αποφάσεις της οποίας θα συνδέσουν τη Γαλλία, τη Γερμανία και τις χώρες που θα προσχωρήσουν σε αυτή την κοινότητα, αυτή η πρόταση θα υλοποιήσει τις πρώτες συγκεκριμένες βάσεις για μια ευρωπαϊκή ομοσπονδία, απαραίτητη για τη διατήρηση της ειρήνης. Προκειμένου να συνεχίσει την επίτευξη των στόχων που καθορίστηκαν έτσι, η γαλλική κυβέρνηση είναι έτοιμη να ξεκινήσει διαπραγματεύσεις στις εξής βάσεις. Η αποστολή που ανατίθεται στην κοινή Ανώτατη Αρχή είναι να εξασφαλίσει το συντομότερο δυνατό: τον εκσυγχρονισμό της παραγωγής και τη βελτίωση της ποιότητάς της· την προμήθεια, κάτω από τις ίδιες συνθήκες, του άνθρακα και του χάλυβα στη γαλλική και τη γερμανική αγορά καθώς και στις αγορές των χωρών που θα προσχωρήσουν στην κοινότητα· την ανάπτυξη των κοινών εξαγωγών προς τις άλλες χώρες· την εξίσωση προς το καλύτερο του βιοτικού επιπέδου του εργατικού δυναμικού αυτών των βιομηχανιών. Προκειμένου να επιτευχθούν αυτοί οι στόχοι ξεκινώντας από τις πολύ ανομοιογενείς συνθήκες κάτω από τις οποίες λειτουργεί σήμερα η παραγωγή των χωρών που θα προσχωρήσουν στην κοινότητα, πρέπει να εφαρμοστούν ορισμένες διατάξεις σε προσωρινή βάση, οι οποίες περιλαμβάνουν την εφαρμογή σχεδίου παραγωγής και επενδύσεων, την καθιέρωση μηχανισμών εξίσωσης των τιμών, τη δημιουργία ταμείου μετατροπής που να διευκολύνει την ορθολογική οργάνωση της παραγωγής. Η κυκλοφορία του άνθρακα και του χάλυβα μεταξύ των χωρών της κοινότητας θα απαλλαχθεί αμέσως από κάθε τελωνειακό δασμό και δεν θα μπορεί να επηρεαστεί από διαφοροποιημένα τιμολόγια μεταφορών. Σταδιακά θα διαμορφωθούν οι προϋποθέσεις που θα εξασφαλίσουν αυθόρμητα την πιο ορθολογική κατανομή της παραγωγής στο υψηλότερο επίπεδο παραγωγικότητας. Στον αντίποδα διεθνούς καρτέλ που τείνει να κατανέμει και να εκμεταλλεύεται τις εθνικές αγορές με περιοριστικές πρακτικές και με τη διατήρηση υψηλού κέρδους, η προβλεπόμενη οργάνωση θα εξασφαλίσει τη συγχώνευση των αγορών και την επέκταση της παραγωγής. Οι βασικές αρχές και δεσμεύσεις που καθορίστηκαν παραπάνω θα αποτελέσουν αντικείμενο συνθήκης που θα υπογραφεί από τα κράτη. Οι απαραίτητες διαπραγματεύσεις για τον ακριβή καθορισμό των μέτρων εφαρμογής θα συνεχιστούν με τη βοήθεια διαιτητή που θα οριστεί με κοινή συμφωνία. Το καθήκον του θα είναι να φροντίσει ώστε οι συμφωνίες να εναρμονίζονται με τις αρχές και, στην περίπτωση ανεπίλυτης διαφοράς, να ορίσει τη λύση που θα υιοθετηθεί. Η κοινή Ανώτατη Αρχή που θα είναι επιφορτισμένη με τη λειτουργία όλου του συστήματος θα αποτελείται από ανεξάρτητες προσωπικότητες που θα διοριστούν ισομερώς από τις κυβερνήσεις. Με κοινή συμφωνία των κυβερνήσεων θα επιλεχθεί ένας πρόεδρος, οι αποφάσεις του οποίου θα είναι εκτελεστές στη Γαλλία, στη Γερμανία και στις άλλες χώρες που θα προσχωρήσουν στην κοινότητα. Οι κατάλληλες διατάξεις θα εξασφαλίσουν τα αναγκαία ένδικα μέσα κατά των αποφάσεων της Ανώτατης Αρχής. Ένας αντιπρόσωπος των Ηνωμένων Εθνών σε αυτή την αρχή θα είναι επιφορτισμένος με τη σύνταξη, δύο φορές ετησίως, δημόσιας έκθεσης στον ΟΗΕ, όπου θα παρουσιάζεται η λειτουργία του νέου οργανισμού, ιδίως όσον αφορά τη διαφύλαξη των ειρηνικών στόχων του. Η εγκαθίδρυση της Ανώτατης Αρχής δεν προδικάζει με κανέναν τρόπο το καθεστώς ιδιοκτησίας των επιχειρήσεων. Κατά την άσκηση της αποστολής της, η Ανώτατη Αρχή θα λάβει υπόψη τις εξουσίες που έχουν παραχωρηθεί στη διεθνή αρχή της περιοχής Ruhr και τις κάθε είδους υποχρεώσεις που έχουν επιβληθεί στη Γερμανία, όσο αυτές θα υφίστανται".


Σχετικά θέματα:
ΤΟ ΧΡΟΝΟΛΟΓΙΟ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗΣ ΟΛΟΚΛΗΡΩΣΗΣ