Ο μετεωρολογικά αλλοπρόσαλλος Ιούνιος του 1901 με χιόνια, χαμηλές θερμοκρασίες και κρούσματα... γρίπης!

Η κλιματική αλλαγή έχει αλλάξει αισθητά τις καιρικές συνθήκες στη χώρα μας, όπως και διεθνώς. Οι μέσες ημερήσιες θερμοκρασίες σε παγκόσμιο επίπεδο είναι οι υψηλότερες καταγεγραμμένες, ενώ μία ακόμη επίπτωση είναι η εμφάνιση ασυνήθιστων – έως πρότινος – φαινομένων, όπως οι συχνές και πάντα ξαφνικές απογευματινές καλοκαιρινές μπόρες, που ενίοτε αποκτούν ακραία και καταστρεπτική μορφή. Αυτό δεν σημαίνει ότι παλιότερα δεν εμφανίζονταν ακραία μετεωρολογικά φαινόμενα, μόνο που αυτά ήταν σαφώς σπανιότερα, συγκυριακά και δεν συνοδεύονταν από τη σταθερή άνοδο της μέσης θερμοκρασιακής τιμής. Ένα από τα πιο περίεργα καλοκαίρια στην ιστορία του ελληνικού κράτους ήταν εκείνο του 1901. Ειδικά ο Ιούνιος της χρονιάς εκείνης ήταν μετεωρολογικά αλλοπρόσαλλος. Ήταν ένας από τους πιο κρύους, αν όχι ο πιο κρύος Ιούνιος που έχει καταγραφεί.

Το ποίημα του βραβευμένου με Νόμπελ Ράντγιαρντ Κίπλινγκ για τη μητέρα του

πηγή: https://el.wikipedia.org/

Ένας από τους πλέον διεθνώς αναγνωρισμένους Άγγλους ποιητές είναι ο βραβευμένος με Νόμπελ (το 1907) Ράντγιαρντ Κίπλινγκ, τον οποίο στην Ελλάδα γνωρίζουμε κυρίως από το εμβληματικό ποίημα «Αν» και φυσικά από το περίφημο «Βιβλίο της Ζούγκλας», που έχει μεταφερθεί πολλές φορές στον κινηματογράφο.

Αντίθετα, μάλλον απαρατήρητο έχει περάσει στην Ελλάδα ένα πολύ συγκινητικό ποίημα του Κίπλινγκ αφιερωμένο στη μητέρα του, την οποία αγαπούσε πολύ. Δυστυχώς δεν γνωρίζω ιδιαίτερες λεπτομέρειες, όπως πότε πρωτοδημοσιεύτηκε και σε ποια συλλογή ή ποιος μετέφρασε τους στίχους στα ελληνικά, παρά μόνο ότι αυτοί δημοσιεύτηκαν σε ελληνική εφημερίδα το Νοέμβριο του 1910 με αφορμή το θάνατο της μητέρας του, Άλις.

Πετυχημένα πρωταπριλιάτικα δημοσιεύματα (πολύ) παλιών ελληνικών εφημερίδων

Τα ψέματα της πρωταπριλιάς είναι μια παράδοση με βαθιές ρίζες και στην Ελλάδα, που φτάνουν ακόμη και στα χρόνια της Τουρκοκρατίας. Μια ιστορία, για παράδειγμα, θέλει κάτι γριές από την Αθήνα να στέλνουν έναν αγά μεσάνυχτα στο Φάληρο (που τότε λεγόταν Τρεις Πύργοι) μαζί με τα τρία ζώα του για να τους φέρει υποτιθέμενες φτηνές πραμάτειες από την Κωνσταντινούπολη. Το έθιμο επιβιώνει μέχρι σήμερα, ενώ σημαντική είναι η συμμετοχή και του τύπου (έντυπου και ηλεκτρονικού), αν και θα μπορούσε κανείς ν’ αντιτάξει ότι – ειδικά στις μέρες – οι ψευδείς ειδήσεις κάνουν πάρτι όλο το χρόνο και όχι μόνο την πρωτοχρονιά.

Από πού αγόραζαν παγωτά οι επαναστατημένοι Έλληνες, ποιος ήταν ο αγαπημένος τους ποιητής και άλλες πληροφορίες από την ζωή στα χρόνια της Επανάστασης του 1821!

Όλα τα αφιερώματα στην Επανάσταση του 1821 περιορίζονται στα πολεμικά γεγονότα, στις εμφύλιες συγκρούσεις και στο έντονο διπλωματικό παρασκήνιο όσα χρόνια διήρκησε ο αγώνας των Ελλήνων για την πολυπόθητη ελευθερία. Κάνοντας την ανατροπή, σκέφτηκα να ετοιμάσω ένα μικρό αφιέρωμα στην άλλη πλευρά αυτής της τόσο σημαντικής για την ελληνική ιστορία δεκαετίας, μακριά από τα πολεμικά γεγονότα και γύρω από την καθημερινότητα της ζωής στα χρόνια εκείνα, συγκεντρώνοντας από διάφορες πηγές πληροφορίες περισσότερο ή λιγότερο χρήσιμες, ενδιαφέρουσες όμως σε κάθε περίπτωση…

Η χαμένη ευκαιρία της Κρήτης να πρωτοπορήσει στην αναγνώριση δικαιώματος ψήφου στις γυναίκες τον Ιούνιο του 1901

Όπως διαβάζω στη Wikipedia, μέχρι το 1901  οι γυναίκες είχαν αποκτήσει δικαίωμα ψήφου μόνο στην αυτοκυβερνούμενη (υπό βρετανική κυριαρχία) Νήσο του Μαν στη θάλασσα της Μάγχης, στη Νέα Ζηλανδία και σε ορισμένες πολιτείες της Αυστραλίας. Δίπλα σ’ αυτές, πραγματικά πρωτοπόρος θα μπορούσε να είχε βρεθεί και η – από το 1898 αυτόνομη – Κρητική Πολιτεία, αν τον Ιούνιο του 1901 γινόταν δεκτή η πρόταση του βουλευτή Σφακίων Γεώργιου Δασκαλογιάννη, ο οποίος εισηγήθηκε την αναγνώριση δικαιώματος του εκλέγειν και εκλέγεσθαι στις γραμματιζούμενες γυναίκες του νησιού.

Η πρώτη φορά που ένας βουλευτής του ελληνικού Κοινοβουλίου έθεσε το ζήτημα της εργασίας των γυναικών

Είναι κάποια γεγονότα που έκαναν μεν μεγάλη εντύπωση στην εποχή τους ως νεωτερισμοί και δείγματα προόδου, όμως στη συνέχεια ξεχάστηκαν εύκολα, γιατί δεν είχαν  την απαιτούμενη ισχύ ώστε ν' αλλάξουν τις ισορροπίες και να φέρουν πραγματική αλλαγή των ηθών. Ένα τέτοιο γεγονός έλαβε χώρα στις 2 Απριλίου 1900, όταν γράφτηκε ιστορία στην αίθουσα του ελληνικού Κοινοβουλίου, καθώς για πρώτη φορά ένας βουλευτής πήρε την πρωτοβουλία – έστω και επιπόλαια - να θέσει το ζήτημα της εργασίας των γυναικών στα πλαίσια της κατ’ άρθρων συζήτησης επί του νομοσχεδίου περί ταχυδρομικής, τηλεγραφικής και τηλεφωνικής υπηρεσίας.

Η ιστορία της Σουσουράδας διά χειρός Ανδρέα Καρκαβίτσα

Ανδρέας Καρκαβίτσας

Όσοι γεννηθήκαμε τις δεκαετίες του 1970, '80 και '90 θυμόμαστε την τρίτομη σειρά του Ανθολογίου για τις έξι τάξεις του Δημοτικού (ένας τόμος ανά δύο τάξεις) με τα σύντομα ποιηματάκια και τις ιστορίες του, παρμένες κυρίως από παλιά αναγνωστικά, παιδικά περιοδικά και συλλογές παιδικών βιβλίων καταξιωμένων Ελλήνων λογοτεχνών, μια προσπάθεια εξοικείωσης των μικρών παιδιών με το διάβασμα - αν το κατάφερε, αυτό είναι άλλο θέμα, που συνδέεται όχι μόνο με το εκπαιδευτικό σύστημα, αλλά κυρίως με την ύπαρξη ή την ανυπαρξία αναγνωστικής κουλτούρας μέσα στην οικογένεια. Μία από τις ιστορίες του Ανθολογίου της Α΄ και της Β΄τάξης του Δημοτικού, που ακόμα θυμόμαστε οι περισσότεροι, είναι και αυτή της Σουσουράδας. Είναι η ιστορία του πουλιού, του οποίου την ουρά έκοψε μια γριά βάβω και στη συνέχεια χρειάστηκε να κάνει μια σειρά από θελήματα για να καταφέρει να πάρει την ουρά του πίσω και να επιστρέψει στα παιδιά του, αναπαραγωγή του «αναγνώσματος για πολύ μικρά παιδιά» που πρωτοδημοσιεύτηκε στο περιοδικό Διάπλασις των Παίδων στις 21 Ιανουαρίου 1917. 

Οι φοιτητικές ταραχές και η παραβίαση του πανεπιστημιακού ασύλου το Δεκέμβριο του 1873

Το κτίριο όπου στεγάστηκε το Εθνικό Πανεπιστήμιο κατά την έναρξη λειτουργίας του, το Μάιο του 1837

Από τα πρώτα χρόνια λειτουργίας του το Πανεπιστήμιο γνώρισε πολλές ταραχές – μεγαλύτερης ή μικρότερης βαρύτητας, δικαιολογημένες ή αδικαιολόγητες – οι οποίες εκδηλώνονταν άλλοτε με ποδοβολητά και φασαρία μέσα στις αίθουσες διδασκαλίας, άλλοτε με συγκεντρώσεις και ψηφίσματα διαμαρτυρίας, άλλοτε με οργανωμένες αποχές από τα μαθήματα και άλλοτε με καταλήψεις. Δεν είναι λίγες οι φορές που ο χώρος του πανεπιστημίου αποτέλεσε πεδίο σοβαρών επεισοδίων και συγκρούσεων μεταξύ φοιτητών και αστυνομικών οργάνων, όπως για παράδειγμα το Δεκέμβριο του 1873, όταν η αστυνομία παραβίασε παράνομα το πανεπιστημιακό άσυλο, γεγονός που καταγγέλθηκε από την αρθρογραφία της εποχής.

Η Τασσώ Καββαδία για το Γιάννη Σπανό τον Ιούλιο του 1965: «Ζωντανεύει με ήχους τα ακρογιάλια του Κορινθιακού...»

Με αφορμή το θάνατο του συνθέτη Γιάννη Σπανού, του ανθρώπου που συνέβαλε σημαντικά στην εξέλιξη της ελληνικής μουσικής μέσα από τη δημιουργία του «Νέου Κύματος», έχει - νομίζω - ενδιαφέρον ν' ανατρέξουμε στα πρώτα χρόνια της σταδιοδρομίας του στην Ελλάδα, τότε που οι δημοσιογράφοι άρχισαν να ενδιαφέρονται γι' αυτόν τον άγνωστο Έλληνα από το Κιάτο της Κορινθίας, ο οποίος, αφού διέμεινε και εργάστηκε στην Ευρώπη για αρκετά χρόνια, επέστρεψε στην πατρίδα του και το 1964 τάραξε τα κύματα του ελληνικού πενταγράμμου με το πρώτο κιόλας δείγμα γραφής του, το κλασικό «Μια αγάπη για το καλοκαίρι» (στην επιτυχία του οποίου βέβαια συνέβαλε καθοριστικά και η απαλή, μελωδική φωνή της Καίτης Χωματά). 

Μια εκδοχή για την προέλευση της πολεμικής ιαχής "Αέρααα!"

Ο πίνακας "Αέρα!" του ζωγράφου Αλέξανδρου Αλεξανδράκη (1913-1968)

«Αέρααα»! Είναι η ιαχή που στην εθνική συνείδηση έχει ταυτιστεί με το έπος του 1940, στο οποίο οφείλει και τη δημοτικότητά της, την εδραίωση της ιαχής στο καθημερινό μας λεξιλόγιο, όταν θέλουμε να εκφράσουμε μια διάθεση εφόδου – είτε με σοβαρή είτε με χιουμοριστική διάθεση. Όμως δεν ήταν στον ελληνοϊταλικό πόλεμο του 40-41 η πρώτη φορά που η κραυγή αυτή βγήκε από τα στόματα των Ελλήνων στρατιωτών. Μάλιστα, δεν ήταν και η πρώτη φορά που η λέξη «Αέρα» ακούστηκε στα αλβανικά βουνά, ενώ δεν ήταν και η πρώτη φορά – μετά την εισβολή της 6^ης Απριλίου 1941 – που την άκουγαν γερμανικά αφτιά!