Τα γεγονότα των τελευταίων ημερών με την ταινία "Η αθωότητα των μουσουλμάνων", μια κακότεχνη μεν, αλλά όπως αποδείχθηκε στην πράξη πολύ αποτελεσματική προπαγάνδα μίσους, φέρνει στο προσκήνιο το ζήτημα του πραγματικού νοήματος ορισμένων θεμελιωδών ανθρωπίνων ελευθεριών. Από τη μια βρίσκεται το δικαίωμα του δημιουργού να εκφραστεί όπως θέλει και από την άλλη το δικαίωμα κάποιου να υπερασπιστεί τα θρησκευτικά του πιστεύω που θίγονται με κάθε μέσο. Αλλά και πέρα από το συγκεκριμένο περιστατικό, αποτελεί φαινόμενο της εποχής η στροφή στην άσκηση βίας (ψυχολογικής και σωματικής), η οποία δήθεν νομιμοποιείται.
Ας είμαστε ξεκάθαροι. Στο όνομα του δικαιώματος στην ελευθερία της έκφρασης έχουν διαπραχθεί πολλά "εγκλήματα". Ok, η λέξη είναι προβοκατόρικη και δεν αναφέρεται σε ποινικά κολάσιμες πράξεις. Ελευθερία της έκφρασης σημαίνει ελευθερία να διατυπώσω την άποψη μου και να αγωνιστώ για να πείσω και άλλους για την ορθότητα της με ειρηνικά μέσα και όχι να επιβάλλω την άποψη μου γελοιοποιώντας αυτό με το οποίο δε συμφωνώ. Άλλωστε, εκτός από την ελευθερία του λόγου, εξίσου θεμελιακά και συνταγματικά κατοχυρωμένα δικαιώματα σε κάθε ευνομούμενη πολιτεία είναι η ανεξιθρησκεία και ο σεβασμός στην προσωπικότητα του άλλου. Προσβάλλοντας την πίστη του, ούτε την ανεξιθρησκεία σεβόμαστε, ούτε την προσωπικότητα του.
Εξάλλου, δεν έχει και νόημα να προσβάλλουμε κάτι, το οποίο απλά δεν πιστεύουμε. Αν ήταν να σπαταλούμε την καθημερινότητα μας ασχολούμενοι με πράγματα που δεν κάνουμε ή με ιδέες που δε συμμεριζόμαστε μόνο και μόνο για να προσβάλλουμε τους συνανθρώπους μας, όχι απλά κάνουμε κατάχρηση της ελευθερίας του λόγου που επικαλούμαστε, αλλά επί της ουσίας αποκαλύπτουμε τη γύμνια μας. Αν δεν πιστεύουμε σε κάτι, απλά αδιαφορούμε, το αφήνουμε. Δεν το μισούμε, δε γινόμαστε φανατικοί και δεν προκαλούμε όποιον δε συμμερίζεται την άποψη μας.
Αυτό, φυσικά, δε δικαιολογεί σε καμία περίπτωση την άσκηση βίας ως απάντηση, κάθε φορά που νιώθουμε προσβεβλημένοι. Πρόκειται για ενέργεια ακόμη περισσότερο εγκληματική - ποινικά και όχι απλά ηθικά - καθώς ο θιγόμενος παρασύρεται στο νοσηρό παιχνίδι εκείνου που ήθελε να τον προσβάλει εξ αρχής. Πολύ περισσότερο δεν μπορεί ν' αποτελεί στόχος ένας ολόκληρος λαός - ο διπλωματικός εκπρόσωπος ενός κράτους! - για τις ανοησίες του όποιου παρανοϊκού κακοπροαίρετου. Είναι η παράλογη λογική της συλλογικής ευθύνης, ότι δηλαδή οι ενέργειες του ενός χαρακτηρίζουν το σύνολο. Το αν ο δράστης είναι παρανοϊκός, ψυχοπαθής, κακοπροαίρετος ή οτιδήποτε άλλο δεν απασχολεί, αλλά υποχωρεί μπροστά στο όνομα της τυφλής βίας και της επιθυμίας για αυτοδικία άνευ ορίων.
Κάτι αντίστοιχο βλέπουμε και στη χώρα μας, όπου ο ένας Πακιστανός βιαστής στιγματίζει όλους τους συμπατριώτες του ως εγκληματίες, την ώρα που ο Έλληνας βιαστής - γιατί υπάρχουν και Έλληνες βιαστές, όσο κι αν το ξεχνάμε ώρες ώρες - αποτελεί απλά ένα απολωλός πρόβατο. Τι σημαίνουν όλα αυτά; Ότι μπορεί η ανθρωπότητα να έχει εξελιχθεί τεχνολογικά, να έχουν βελτιωθεί οι συνθήκες ζωής και να έχουν σημειωθεί σημαντικότατες κοινωνικές κατακτήσεις, όμως ένα μεγάλο κομμάτι του πληθυσμού εξακολουθεί να κυριαρχείται από πρωτόγονα ένστικτα, που υπερβαίνουν σε αγριάδα και σκληρότητα ακόμη και αυτούς τους νόμους της ζούγκλας. Τι θα επικρατήσει στο τέλος; Ίδωμεν!
UPDATE (12.10.2012): Με αφορμή τα επεισόδια που έγιναν στην πρεμιέρα της παράστασης "Corpus Christi", που τελικά δεν ανέβηκε ποτέ, νομίζω ότι είναι αυτονόητο πως δε θα μπορούσε επ' ουδενί να συγκριθεί το συγκεκριμένο θεατρικό έργο με την ταινία-μίσους του Αμερικανού σκηνοθέτη που χλεύαζε τον Μωάμεθ. Απ' όσα έχω διαβάσει, όπως άλλωστε φαντάζομαι διάβασαν χωρίς να δουν σκηνές και οι πολέμιοι της παράστασης, το θεατρικό έργο εμπεριέχει μεν προκλητικά στοιχεία που θα μπορούσαν να θίξουν ενδεχομένως το θρησκευτικό συναίσθημα ορισμένων, όμως σε καμία περίπτωση δεν είναι αυτός ο στόχος του έργου ούτε η ουσία της υπόθεσης που εξιστορείται. Δε θέλει να χλευάσει τον Ιησού ή τους μαθητές του ή να επιτεθεί στην Εκκλησία, αλλά να μεταδώσει ένα κοινωνικό μήνυμα μέσα από μια εναλλακτική - έστω, αμφιλεγόμενη- οπτική γωνιά, η οποία όμως καλύπτεται πλήρως από την ελευθερία της έκφρασης.
Ελπίζω να μην υπάρξει παρανόηση και να μη βγουν λάθος συμπεράσματα στον όποιο αναγνώστη του άρθρου, με βάση αυτά που έγραψα στο αρχικό κείμενο, το οποίο αναφέρεται στις περιπτώσεις όπως της αδιαμφησβήτητα βλάσφημης ταινίας, όπου η "ελευθερία της έκφρασης" χρησιμοποιείται καταχρηστικά και ως πρόσχημα έξαψης θρησκευτικών παθών. Σε κάθε δε περίπτωση η ουσία είναι μία: πώς η βία δεν είναι ποτέ η ενδεδειγμένη απάντηση σε ό,τι μας προσβάλλει ατομικά. Επιχειρήματα χρειάζονται και όχι μπουνιές.
UPDATE (12.10.2012): Με αφορμή τα επεισόδια που έγιναν στην πρεμιέρα της παράστασης "Corpus Christi", που τελικά δεν ανέβηκε ποτέ, νομίζω ότι είναι αυτονόητο πως δε θα μπορούσε επ' ουδενί να συγκριθεί το συγκεκριμένο θεατρικό έργο με την ταινία-μίσους του Αμερικανού σκηνοθέτη που χλεύαζε τον Μωάμεθ. Απ' όσα έχω διαβάσει, όπως άλλωστε φαντάζομαι διάβασαν χωρίς να δουν σκηνές και οι πολέμιοι της παράστασης, το θεατρικό έργο εμπεριέχει μεν προκλητικά στοιχεία που θα μπορούσαν να θίξουν ενδεχομένως το θρησκευτικό συναίσθημα ορισμένων, όμως σε καμία περίπτωση δεν είναι αυτός ο στόχος του έργου ούτε η ουσία της υπόθεσης που εξιστορείται. Δε θέλει να χλευάσει τον Ιησού ή τους μαθητές του ή να επιτεθεί στην Εκκλησία, αλλά να μεταδώσει ένα κοινωνικό μήνυμα μέσα από μια εναλλακτική - έστω, αμφιλεγόμενη- οπτική γωνιά, η οποία όμως καλύπτεται πλήρως από την ελευθερία της έκφρασης.
Ελπίζω να μην υπάρξει παρανόηση και να μη βγουν λάθος συμπεράσματα στον όποιο αναγνώστη του άρθρου, με βάση αυτά που έγραψα στο αρχικό κείμενο, το οποίο αναφέρεται στις περιπτώσεις όπως της αδιαμφησβήτητα βλάσφημης ταινίας, όπου η "ελευθερία της έκφρασης" χρησιμοποιείται καταχρηστικά και ως πρόσχημα έξαψης θρησκευτικών παθών. Σε κάθε δε περίπτωση η ουσία είναι μία: πώς η βία δεν είναι ποτέ η ενδεδειγμένη απάντηση σε ό,τι μας προσβάλλει ατομικά. Επιχειρήματα χρειάζονται και όχι μπουνιές.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου