Οι πολεμικές επιθεωρήσεις του '40

Την περίοδο των Βαλκανικών πολέμων, διατάχθηκε τα θέατρα της Αθήνας να παραμείνουν κλειστά, παρά τις νίκες και την προέλαση του ελληνικού στρατού, επειδή κρίθηκε άκομψο οι πολίτες να διασκεδάζουν την ώρα που οι στρατιώτες ρίσκαραν την ζωή τους για το καλό της πατρίδας. Κατά τη διάρκεια του ελληνοϊταλικού πολέμου, αντιθέτως, τα θέατρα και οι επιθεωρήσεις που παίζονταν σ' αυτά, αποτέλεσαν μια μορφή εκτόνωσης των Αθηναίων, που πανηγύριζαν για τις περίλαμπρες νίκες του στρατού στο αλβανικό μέτωπο κατά των φασιστών του Μουσολίνι. 

"Το Ελληνικόν Θέατρον, αναπόσπαστος εκδήλωσις της κοινωνικής μας ζωής, έσπευσε να προσαρμοσθή από της πρώτης στιγμής εις την νέαν πραγματικότητα και να παράσχη από της πλευράς του την συμβολήν του εις την ηρωικήν προσπάθειαν του ενδόξως αγωνιζομένου Έθνους", σχολίαζε το σχετικό ρεπορτάζ της εφημερίδας "Ακρόπολις" στις 28.11.1940, ένα μήνα μετά την κήρυξη του ελληνοϊταλικού πολέμου. "Εις την σκηνήν του τα κατορθώματα του Στρατού μας δοσμένα με συμβολικόν ενθουσιασμόν, εμψυχώνουν και ηλεκτρίζουν τα πλήθη. Τα κωμικοτραγικά παθήματα του εχθρού κάτω από αμείλικτον σάτυραν, αφήνουν το πλατύ γέλοιο να ξεσπάση, ξεκουράζοντας τα νεύρα. Και μέσα εις την ατμόσφαιραν αυτήν της πολεμικής ευθυμίας, ο πόλεμος των νεύρων εκμηδενίζεται και η ευψυχία των θεατών αναβαπτίζεται εις την κολυμβήθραν ενός ακρατήτου ενθουσιασμού".

Η πρώτη πολεμική επιθεώρηση που ανέβηκε ήταν στο θέατρο "Μοντιάλ", που είχε μετατραπεί σε "Θέατρο υπέρ του Στρατιώτου", με τον αόριστο τίτλο "Επίκαιρος Επιθεώρησις". Συγγραφέας ήταν ο Χρήστος Γιαννακόπουλος, ενώ, μεταξύ των ηθοποιών που συμμετείχαν, περιλαμβάνονταν οι αδερφές Καλουτά, η Σοφία Βέμπο, ο Μ. Κοκκίνης, η Λίτσα Λαζαρίδου, η Ντιριντάουα, ο Μητσάρας κ.ά.

Για παράδειγμα, ο Μητσάρας υποδυόταν έναν παλιατζή, που πήγαινε στην Κορυτσά, ν' αγοράσει παλιοπράγματα από τους Ιταλούς που υποχωρούσαν κι έλεγε:

Ψώνισα κι ένα φρατέλο

με φτερό εις το καπέλο,

πόσα θες του λέω στ' αυτί,

να μου πεις πού 'χει κρυφτεί 

και δεν βρίσκεται ευκόλως

ο ιταλικός ο στόλος...

Ο Κοκκίνης και η Ντιριντάουα απήγγειλαν τις τελευταίες λέξεις μεγάλων ανδρών, στους οποίους περιλαμβάνονταν με σατιρική διάθεση ο Ντούτσε, ο Τσιάνο, ο Σαντού και γενικότερα η ιταλική ηγεσία, ενώ οι αδερφές Καλουτά τραγουδούσαν μεταξύ άλλων:

Τα ιταλικά αεροπλάνα,

όταν ρίχνουνε οβίδες,

εις τη θάλασσα όλες πέφτουν

και ξεβράζουν παλαμίδες.

Το τρίο Βάμπαρη παρωδούσε γνωστά τραγούδια της εποχής. Σ' ένα από αυτά τραγουδούσαν για μια επιστολή Ιταλού αξιωματικού από το μέτωπο:

Δυο πανταλόνια αν θέλεις,

στείλε μου ν' αλλάζω.

Τσολιά τσαρούχι εφάνη

κι εγώ από τότε.. στάζω.

Ωστόσο, εκείνη που ξεχώριζε ήταν η Σοφία Βέμπο, η οποία ερμήνευε σατιρικά τραγούδια, όπως το "Στον πόλεμο βγαιν' ο Ιταλός" (που βασιζόταν στο δημοτικό "Στη Λάρ'σα βγαίν' ο αυγερινός"), "Βάζει ο Ντούτσε τη στολή του" (βασισμένο στο "Πλέκει η Βάσω τα προικιά της"), "Παιδιά της Ελλάδος, παιδιά" κλπ. 

Η δεύτερη πολεμική επιθεώρηση, που έκανε πρεμιέρα σχεδόν ταυτόχρονα, ήταν η "Πολεμική Σπίθα" των Αχιλέα Μαμάκη και Ν. Γιοκαρίνη στο θέατρο "Αλάμπρα". Ήταν η συνέχεια της επιθεώρησης "Σπίθα", που είχε σημειώσει μεγάλη εμπορική επιτυχία το προηγούμενο καλοκαίρι, προσαρμοσμένη στα δεδομένα του πολέμου. Μεταξύ των ηθοποιών που συμμετείχαν ήταν οι Ολυμπία Ριτσιάρδη, Ρίτα Δημητρίου, Ρένα Ντορ, Πόπη Άλβα, Κίτυ Άλμα, Μηλιάδης, Πρινέας, Καντιώτης κ.ά.

Απόσπασμα από ένα διάλογο του Πρινέα και της Ρένας Ντορ:

- Τι φαϊ έχει σήμερα;

- Γάλους (δηλ. γαλοπούλες) ψητούς.

- Τόσους Ιταλούς πιάσαμε και επήγες να ψήσεις Γάλλους;

Το φινάλε της παράστασης περιελάμβανε παραδοσιακούς χορούς απ' όλα τα μέρη της Ελλάδας, ακόμη και από εκείνα που δεν περικλείονταν στο ελεύθερο ελληνικό κράτος, με τους ηθοποιούς να φορούν και τις αντίστοιχες παραδοσιακές ενδυμασίες. Για παράδειγμα, η ηθοποιός Ρίτα Δημητρίου φορούσε ένα δωδεκανησιακό κοστούμι, η Κίτυ Άλμα το κυπριακό κλπ. Η διδασκαλία των χορών είχε γίνει από την καθηγήτρια Έλλη Ζουρούδη. Όταν, όμως, έπεσε η Κορυτσά, στο φινάλε απαγγέλθηκε το παρακάτω τετράστιχο:

Έπεσε, λόγοι και βουνά

Αντιλαλούν αντάμα,

Έπεσε λέει κάθε καρδιά

Με τη λαχτάρα που 'χει

΄ταν η Μεγαλόχαρη

Που έκανε το θάμα

Μαζί με το λεβέντικο

Ευζωνικό τσαρούχι.

Η τρίτη επιθεώρηση που ανέβηκε στα αθηναϊκά θέατρα ήταν το "Αέρα Παιδιά" των Συλβίου, Δρακοπούλου και Καρακάση στο θέατρο "Ολύμπια". Συμμετείχαν η Πάολα, η Φωφώ Λουκά, η Πέρσα Βλάχου, η Δώρα Βος, που μάλιστα σ' ένα νούμερο άλλαζε τέσσερα κοστούμια, η Νανά Σκιαδά, η Άλεξ Δέλτα, η Ηώ Παλαιολόγου, ο Ιατρού, ο Β. Μεσολογγίτης, ο Ι. Ιωαννίδης, ο Α. Χρυσοχοός, ο Μ. Παλαιολόγος κ.ά. 

Σ' ένα σκετς τα ψάρια του βυθού διαμαρτύρονταν, επειδή τα ιταλικά αεροπλάνα έριχναν οβίδες εναντίον τους. Έτσι, βγήκαν στην επιφάνεια για να διαμαρτυρηθούν, αλλά και να πληροφορηθούν πότε θα ναυμαχήσει ο ιταλικός στόλος, ώστε να προβούν σε αντίποινα εναντίον των Ιταλών, οι οποίοι σίγουρα θα έφταναν στο βυθό της θάλασσας. 

Στο φινάλε, που ξεσήκωνε περισσότερο το κοινό, η Πάολα, η πρωταγωνίστρια της παράστασης, υποδυόταν την Ελλάδα που δεχόταν στους κόλπους της την Κορυτσά (την υποδυόταν η Ηώ Παλαιολόγου), ενώ εκείνη τη στιγμή αναδυόταν από το βυθό της θάλασσας η "Έλλη".

Η τέταρτη κατά σειρά πολεμική επιθεώρηση ανέβηκε ένα περίπου μήνα μετά την έναρξη του πολέμου στο θέατρο "Ρεξ" από τον ημικρατικό θίασο της Μαρίκας Κοτοπούλη. Ήταν βασισμένη στα παλαιότερα "Πολεμικά Παναθήναια", προσαρμοσμένα στο νέο πόλεμο από τον Γιανουκκάκη. Αυτή η επιθεώρηση ασχολούνταν περισσότερο με τα καθημερινά προβλήματα των κατοίκων της πρωτεύουσας τον καιρό του πολέμου, όπως με τα καταφύγια, τη συσκότιση των φώτων κλπ. 

Ένα από τα νούμερα της παράστασης ήταν και η απονομή του Νόμπελ ειρήνης στον ιταλικό στόλο, που διαμαρτυρόταν, επειδή οι Άγγλοι έριχναν βόμβες εναντίον του, την ώρα που εκείνος τηρούσε αυστηρή ουδετερότητα και ζητούσε να υπαχθούν τα πληρώματά του στον άμαχο πληθυσμό. Σε άλλο σκετσάκι ο Ντούτσε απένειμε το μεγαλόσταυρο της Μαγκνέζια Πελεγρίνα στον Ιταλό αρχιστράτηγο, ενώ τη μεγαλύτερη επιτυχία σημείωνε ο Παντελής Ζερβός, που υποδυόταν τον Μητρούση, έναν χαρακτηριστικό τύπου των παλιών "Παναθηναίων". Στο δε φινάλε, εμφανιζόταν η Μαρίκα Κοτοπούλη ντυμένη φαλαγγίτισα και πλαισιωμένη από τη χορωδία της μεταξικής νεολαίας. 

Ακολούθησαν και άλλες επιθεωρήσεις στη συνέχεια. Στις 28 Νοεμβρίου ξεκίνησε το "Μπράβο Κολονέλλο" του Δ. Ευαγγελίδη στο θέατρο "Αλίκη" με τους Μιράντα Μυράτ, Κώστα Μουσούρη, Κυριάκο Μαυρέα, Ορέστη Μακρή, Μαρίκα Κρεββατά, Μαρίκα Νέζερ, Κώστα Δούκα κ.ά.

Από το τραγούδι της έναρξης:

Μπράβο Κολονέλλο!

Έτσι σε θέλω να νικάς, έτσι σε θέλω!

Φόρα τα μαχαίρια και στη μάχη να ορμάς

Και να τρέχεις προς εμάς, 

Χαιρετώντας φασιστί με τα δύο χέρια!

Μπράβο μώρε Τσιάνο

Που τις χτυπάς τις πόλεις απ' τ' αεροπλάνο....

Επίσης, το "Μολών Λαβέ" των Θάνου και Λώρη στο θέατρο "Βρετάννια", το "Αέρα Ντούτσε" στον Πειραιά από το θίασο Μυρά κλπ.


Σχετικά θέματα:
Το τραγούδι στο οποίο βασίστηκε το "Βάζει ο Ντούτσε τη στολή του"