ΜΟΓΚΑΝΤΙΣΟΥ: ΜΙΑ ΕΚΘΕΣΗ ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑΣ ΘΥΜΙΖΕΙ ΤΟ ΠΕΡΑΣΜΕΝΟ ΜΕΓΑΛΕΙΟ ΜΙΑΣ ΠΟΛΗΣ ΠΟΥ ΜΕΤΡΑΕΙ ΤΙΣ ΠΛΗΓΕΣ ΤΗΣ

Τα παιδιά παίζουν ανάμεσα σε κατεστραμμένα κτίρια της Μογκαντίσου. Η ζωή στη σομαλική πρωτεύουσα συνεχίζεται παρά τις αντιξοότητες και προσφέρει ελπίδα για το αβέβαιο μέλλον.

Η πόλη της Μογκαντίσου ιδρύθηκε τον 10ο αιώνα από Άραβες και Πέρσες εμπόρους. Το όνομά της προέρχεται από την αραβική φράση Maq'adul Shah (ή Maq'ad-i-Shah στα περσικά), που σημαίνει "η θέση του Σάχη". Η πόλη αποτέλεσε σημαντικό εμπορικό κέντρο συνδέοντας την υποσαχάρια Αφρική με την αραβική χερσόνησο. Υφάσματα, μπαχαρικά και άλλα αγαθά διέσχιζαν τον Ινδικό ωκεανό και ανταλλάσσονταν με ελεφαντόδοντο, λιβάνι, σμύρνα, αλλά και με καμήλες ή ακόμα και με δούλους. Κατά καιρούς η περιοχή κατακτήθηκε από ηγεμόνες από το Ομάν ή το νησί της Ζανζιβάρης, μέχρι που το 1891 έφτασαν οι Ιταλοί αποικιοκράτες, οι οποίοι ύστερα από πολέμους αλλά και εξαγορά γης κυριάρχησαν στην περιοχή και έδωσαν στην πόλη ένα πιο σύγχρονο πρόσωπο. Μεγάλες λεωφόροι και ρωμαϊκού τύπου αψίδες συνυπήρχαν με μερικά από τα αρχαιότερα ισλαμικά τζαμιά της Αφρικής. Η πρωτεύουσα της ιταλικής Σομαλιλάνδης παρέμεινε η πρωτεύουσα και του ανεξάρτητου πλέον κράτους της Σομαλίας μετά το 1960.

Τα ταραγμένα χρόνια που ακολούθησαν την ανεξαρτησία, όπως συνέβη άλλωστε και στα περισσότερα αφρικανικά κράτη, δεν ανέκοψαν τον κοσμοπολίτικο χαρακτήρα της πόλης. Η αυταρχικοποίηση του καθεστώτος στα τέλη της δεκαετίας του '80 και το ξέσπασμα του εμφυλίου πολέμου το 1991 άνοιξαν τον ασκό του Αιόλου μετατρέποντας τη Σομαλία σε υπόδειγμα "αποτυχημένου κράτους" (failed state). Παραστρατιωτικές οργανώσεις, τοπικοί πολέμαρχοι και ισλαμιστές μαχητές ενεπλάκησαν σε έναν χαοτικό πόλεμο που βύθισε τη χώρα στο χάος και την ακυβερνησία, ενώ η καθυστερημένη ανθρωπιστική επέμβαση του ΟΗΕ τον Δεκέμβριο του 1992 δεν κατάφερε να αποκαταστήσει το βασικότερο πρόβλημα της χώρας, την πλήρη κατάρρευση του επίσημου κράτους. Τα τελευταία δύο χρόνια σημειώθηκε σημαντική πρόοδος σε σχέση με την προτέρα κατάσταση, με την εκδίωξη των ισλαμιστών ανταρτών από τη Μογκαντίσου. Στην πρωτεύουσα έχει εγκατασταθεί μια προσωρινή Μεταβατική Ομοσπονδιακή Κυβέρνηση, η οποία πρόκειται τον ερχόμενο Αύγουστο να παραδώσει την εξουσία με διεξαγωγή εκλογών, ωστόσο η υπόλοιπη χώρα εξακολουθεί να είναι παραδομένη στο χάος. Το μεγαλύτερο μέρος της κεντρικής και νότιας Σομαλίας ελέγχεται από τους Ισλαμιστές μαχητές της οργάνωσης Αλ-Σαμπάμπ, ενώ στα βόρεια έχουν σχηματιστεί από τη δεκαετία του '90 δύο αυτόνομα κράτη, η δημοκρατία της Σομαλιλάνδης και η Πουντλάνδη. Το σημαντικότερο πρόβλημα πάντως παραμένουν οι αντάρτες της Αλ-Σαμπάμπ, οι οποίοι ελέγχουν το μεγαλύτερο τμήμα της χώρας, ενώ τακτικά επιχειρούν τρομοκρατικά χτυπήματα ακόμα και στη Μογκαντίσου. Στον πόλεμο εναντίον τους έχουν εμπλακεί στρατιωτικές δυνάμεις γειτονικών κρατών, όπως η Κένυα και η Αιθιοπία, υπό την κάλυψη της Αφρικανικής Ένωσης, ρισκάροντας όμως την επέκταση της δράσης της Αλ-Σαμπάμπ και εκτός Σομαλίας, όπως για παράδειγμα με σειρά πρόσφατων τρομοκρατικών επιθέσεων στην Κένυα.. Και σαν να μην έφταναν όλα αυτά, η χώρα πλήττεται από τη χειρότερη ξηρασία των τελευταίων 60 ετών στην περιοχή της ανατολικής Αφρικής καθιστώντας τη ζωή των ταλαιπωρημένων κατοίκων της ακόμα πιο δυσβάστακτη. 

Ωστόσο, πέρα από την απελπισία του δυσβάσταχτου σήμερα και του αβέβαιου αύριο, υπάρχουν και όσοι θέλουν  να δείξουν ότι εκείνα που ενώνουν το λαό της χώρας είναι πολύ περισσότερα από εκείνα που τον χωρίζουν και αυτό δεν είναι άλλο από το κοινό παρελθόν. Ένα παρελθόν, που μέχρι το ξέσπασμα του εμφυλίου, δεν είχε σε τίποτα να ζηλέψει από άλλες κοσμοπολίτικες πρωτεύουσες του κόσμου. Η φωτογραφική έκθεση με τίτλο "Εικαστικό Αφιέρωμα στην πιο πληγωμένη πόλη της Αφρικής", που πρόκειται να πραγματοποιηθεί στο Ναϊρόμπι της Κένυας μέσα στον Ιούνιο, θέλει να εκπέμψει και πάλι λίγη από τη χαμένη λάμψη της Μογκαντίσου. Η πρωτοβουλία ανήκει στον Μοχαμούντ Ντιριγιέ, ο οποίος παλιότερα ήταν υπεύθυνος των μουσείων της σομαλικής πρωτεύουσας. Όπως δηλώνει ο ίδιος στο ειδησεογραφικό πρακτορείο Associated Press, μέσα από τις εικόνες του παρελθόντος θέλει να προσφέρει ελπίδα για το μέλλον σε όλα εκείνα τα παιδιά που γεννήθηκαν σε προσφυγικά στρατόπεδα και τα οποία δε γνώρισαν παρά τα ερείπια μιας όμορφης πόλης που δεν μπόρεσε να αντισταθεί στην καταστρεπτική δύναμη των όπλων. 

Υπήρχε μια εποχή, όπου τα νάιτ κλαμπ ήταν περισσότερα από τα τζαμιά στη Μογκαντίσου. Τα ξενοδοχεία έσφυζαν από τουρίστες, ο κόσμος χόρευε στους ρυθμούς της εποχής και πλημμύριζε τους 11 κινηματογράφους της πόλης, οι βέσπες διέσχιζαν τις μεγάλες λεωφόρους της Μογκαντίσου. Σε μια από τις φωτογραφίες της έκθεσης, μια ομάδα κοριτσιών χαμογελά στο φακό μπροστά από μια νύφη ντυμένη στα άσπρα, ενώ βρίσκονται έξω από έναν χριστιανικό καθεδρικό ναό, από τον οποίο σήμερα έχουν απομείνει μόνο ερείπια. Σε μια άλλη φωτογραφία ποζάρουν γυναίκες αστυνομικοί, μια εικόνα που σήμερα δεν υπάρχει περίπτωση να συναντήσει κανείς, καθώς η ισχυροποίηση των εξτρεμιστών ισλαμιστών της οργάνωσης Αλ-Σαμπάμπ πισωγύρισε τη θέση των γυναικών στη σομαλική κοινωνία. Σε μια τρίτη φωτογραφία εικονίζεται ένα στενό δρομάκι με τα κτίρια χτισμένα σε μαυριτανικό αρχιτεκτονικό ρυθμό οδηγώντας σε μια λευκή, πέτρινη στοά, ενώ στο βάθος ξεχωρίζουν τα καταγάλανα νερά του Ινδικού ωκεανού. Τα περισσότερα κτίρια έχουν πλέον καταστραφεί και μόνο τα ερείπια τους θυμίζουν το λαμπερό παρελθόν. Ωστόσο, κάποια παραμένουν όρθια, ενώ τα τελευταία χρόνια, μετά τον διορισμό της μεταβατικής κυβέρνησης έγιναν προσπάθειες τόνωσης της πολιτιστικής ζωής της πόλης, όπως για παράδειγμα με την ανακαίνιση του εθνικού θεάτρου της Μογκαντίσου, τα εγκαίνια του οποίου όμως αμαυρώθηκαν από μια πολύνεκρη βομβιστική επίθεση με στόχο τον μεταβατικό πρωθυπουργό, ο οποίος γλίτωσε από καθαρή σύμπτωση, όταν την τελευταία στιγμή άλλαξε θέση. 

Η μεγάλη επιθυμία των διοργανωτών της φωτογραφικής έκθεσης (που στα παρελθόν πραγματοποιήθηκε και στην Τουρκία, καθώς συγχρηματοδοτείται από μια τουρκική εταιρία) είναι να μπορέσουν κάποια μέρα να τη διοργανώσουν και στη Μογκαντίσου. Ο δρόμος είναι ακόμα μακρύς και δύσκολος, όμως εμείς δεν μπορούμε να μην τους το ευχηθούμε!

Το Κοινοβούλιο της Σομαλίας πριν και ό,τι έχει απομείνει μετά τον εμφύλιο πόλεμο.