Ο άνθρωπος χωρίς μνήμη, που θα τον θυμούνται ακόμη και τα εγγόνια μας!

Ο Henry Molaison σε φωτογραφία του 1953, πριν την εγχείρηση που θα του άλλαζε την ζωή (Πηγή: tumblir).

Τα μοναδικά πράγματα που θυμόταν, όσο ζούσε, ήταν το όνομα του, Henry Gustav Molaison, ότι ο πατέρας του καταγόταν από μια μικρή πόλη της Λουιζιάνα, ότι η μητέρα του ήταν Ιρλανδή και  - παραδόξως - το οικονομικό κραχ του 1929 και ο δεύτερος παγκόσμιος πόλεμος. Όλες οι υπόλοιπες αναμνήσεις είχαν σβηστεί για τον άνδρα που έμεινε στην Ιστορία ως ο "άνθρωπος χωρίς μνήμη" και ο εγκέφαλος του οποίου αποτελεί αντικείμενο μελέτης ακόμη και σήμερα, περισσότερα από 4 χρόνια μετά το θάνατο του.

Ο Henry Molaison γεννήθηκε στις 26 Φεβρουαρίου 1926. Από μικρή ηλικία έπασχε από επιληψία, που αποδόθηκε σ' ένα ατύχημα που είχε με το ποδήλατο σε ηλικία 7 ετών. Είκοσι χρόνια μετά από εκείνο το ατύχημα, τον Αύγουστο του 1953, ο 27χρονος Henry Molaison υποβλήθηκε σε μια πειραματική εγχείρηση αφαίρεσης των δύο κροταφικών λοβών σε νοσοκομείο του Χάρτφορντ. 

Ο γιατρός που είχε κάνει την επέμβαση εκείνη, ο δόκτορ William Beecher Scoville δεν γνώριζε, όπως και όλοι οι επιστήμονες την εποχή εκείνη, ότι ο ιππόκαμπος του εγκεφάλου είναι η μήτρα της ανθρώπινης μνήμης. Επομένως, το αποτέλεσμα δεν ήταν το αναμενόμενο, καθώς μπορεί να περιορίστηκαν σταδιακά οι κρίσεις επιληψίας, αλλά ο Molaison έπαθε αμνησία, δηλαδή έχασε μεγάλο μέρος των αναμνήσεων που ήδη είχε, ενώ δεν μπορούσε να δημιουργήσει καινούριες. 

Κάθε τι που έκανε, κάθε άνθρωπο που συναντούσε, οποιαδήποτε νέα πληροφορία εισέπραττε, αμέσως έσβηναν από τη μνήμη του. Όταν τον ρωτούσαν για την ηλικία του, αν και θυμόταν ότι πριν πάει στο χειρουργείο ήταν μόλις 27 ετών, ήξερε υποσυνείδητα ότι ήταν μεγαλύτερος κι έτσι δεν τρόμαζε, τουλάχιστον φαινομενικά, όποτε έβλεπε τον εαυτό του στον καθρέφτη. Ωστόσο, πάντα έδινε ως απάντηση ένα νούμερο πολύ μικρότερο από το πραγματικό. Εξάλλου, ακόμη και οι παλαιότερες αναμνήσεις που είχε σταματούσαν στο 1942, έντεκα χρόνια πριν την εγχείρηση που του άλλαξε την ζωή - αν και ο ίδιος δεν μπορούσε να το συνειδητοποιήσει αυτό, ακριβώς επειδή δεν θυμόταν.

Αμέσως, οι γιατροί συνειδητοποίησαν ότι ο Molaison αποτελούσε το τέλειο υποκείμενο για πειράματα. Επί πενήντα πέντε χρόνια, μέχρι το θάνατο του στις 2 Δεκεμβρίου 2008, ο H.M., όπως ήταν - και παραμένει - περισσότερο γνωστός στον επιστημονικό κόσμο, συμμετείχε σε αναρίθμητα πειράματα κυρίως των καθηγητών νευροψυχολογίας του Ινστιτούτου Τεχνολογίας της Μασαχουσέτης (ΜΙΤ), ενώ το όνομα του έχει μνημονευτεί σε 12.000 επιστημονικά άρθρα, με αποτέλεσμα να θεωρείται ως ο άνθρωπος που αποτέλεσε αντικείμενο των περισσότερων μελετών στην ιστορία της Ιατρικής συνολικά. 

Μας φαίνεται αρκετά σκληρή, ίσως και απάνθρωπη αυτή η μεταχείριση, όμως δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι ο Molaison δεν αποκτούσε μνήμες κι επομένως κάθε πείραμα στο οποίο συμμετείχε, έμοιαζε σ' εκείνον ότι το έκανε για πρώτη - και μοναδική - φορά. Σύμφωνα με την Brenda Milner, νευροψυχολόγος από τον Καναδά που συνεργάστηκε με τον Molaison σε κάποιο πείραμα, ο άνδρας μάλλον ένιωθε ευτυχισμένος, καθώς πίστευε ότι έκανε κάτι σημαντικό για την επιστήμη - αν και ο Molaison σίγουρα δεν μπορεί να το επιβεβαιώσει ή να το διαψεύσει πλέον. Πάντως, κοινή εκτίμηση όσων γιατρών συνεργάστηκαν μαζί του ήταν ότι, παρά την αμνησία από την οποία έπασχε, δεν επηρεάστηκε ο δείκτης ευφυίας του, ο οποίος παρέμενε αρκετά υψηλός καθ' όλη τη διάρκεια της ζωής του. Μάλιστα, όπως μεταφέρουν, ένα αγαπημένο χόμπι του Molaison ήταν το να λύνει σταυρόλεξα. 

Μετά το θάνατο του, ο εγκέφαλος του Molaison αφαιρέθηκε και ψηφιοποιήθηκε σ' έναν τρισδιάστατο χάρτη, ενώ εξακολουθεί να ερευνάται από τους ειδικούς, χαρίζοντας στον πεθαμένο ιδιοκτήτη του μια θέση στην αιωνιότητα. Μπορεί ο ίδιος να μην θυμόταν παρά ελάχιστα πράγματα κι αυτά από την παιδική του ηλικία, ωστόσο η αμνήμων μνήμη του εξακολουθεί να ανοίγει νέους δρόμους στη μελέτη του εγκεφάλου και των νευρώνων αυτού. Ο Molaison θα μείνει χαραγμένος στη μνήμη της ανθρωπότητας για πολλά χρόνια ακόμη - ίσως και για πάντα.

Ο εγκέφαλος του Henry Molaison, του ασθενή HM, όπως φυλάσσεται σήμερα (Πηγή: Amusingplanet)

Πηγές:
PsychologyToday
New York Times
The Star