Σαν σήμερα: 12 Οκτωβρίου

Αρκετά ήταν τα σημαντικά γεγονότα που καθόρισαν τις πολιτικές εξελίξεις της χώρας μας, ορισμένα από τα οποία περιλαμβάνονται στις χρυσές σελίδες της ελληνικής ιστορίας του εικοστού αιώνα.

Στις 12 Οκτωβρίου 1910, μία μέρα μετά την "υπό όρους" και "επιφυλάξεις"¨παροχή ψήφου εμπιστοσύνης στην (πρώτη) κυβέρνηση του Ελευθερίου Βενιζέλου, η κυβέρνηση παραιτήθηκε και η Βουλή διαλύθηκε, ενώ προκηρύχτηκαν πρόωρες εκλογές, μόλις δυο μήνες μετά την εκλογική αναμέτρηση της 8ης Αυγούστου, στις οποίες ο Βενιζέλος είχε κατέβει ανεξάρτητος και κατάφερε να εκλεγεί πρώτος σε ψήφους στην περιφέρεια Αττικοβοιωτίας, παρόλο που δεν είχε κάνει προεκλογικό αγώνα. 

"Περί διαλύσεως της Αναθεωρητικής Βουλής και περί ορισμού ημέρας ψηφοφορίας προς εκλογήν βουλευτών διά την Διπλήν Αναθεωρητικήν Βουλήν

ΓΕΩΡΓΙΟΣ Α΄ 

ΒΑΣΙΛΕΥΣ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ

Έχοντες υπ' όψιν το άρθρον 37 του Συντάγματος, διαλύομεν την κατά το άρθρον 107 του Συντάγματος προς αναθεώρησιν των μη θεμελιωδών τούτου διατάξεων συγκληθείσαν Διπλήν Αναθεωρητικήν Βουλήν, συμφώνως δε ταις διατάξεσι ταύταις. 

Καλούμεν τους εκλογείς την 28ην του μηνός Νοεμβρίου ε.ε. ίνα εκλέξωσι διπλάσιον αριθμόν βουλευτών, την δε Διπλήν Αναθεωρητικήν Βουλήν εν Αθήναις την 8ην του μηνός Ιανουαρίου 1911.

Ο ημέτερος επί των Εσωτερικών Υπουργός δημοσιεύσει και εκτελέσει το Διάταγμα τούτο.

Εν Αθήναις, τη 12η Οκτωβρίου 1910

ΓΕΩΡΓΙΟΣ

Το Υπουργικόν Συμβούλιον

ΕΛΕΥΘ. ΒΕΝΙΖΕΛΟΣ, Ν. ΔΗΜΗΤΡΑΚΟΠΟΥΛΟΣ, ΕΜΜ. ΡΕΠΟΥΛΗΣ, Α. ΑΛΕΞΑΝΔΡΗΣ, Λ.Α. ΚΟΡΟΜΗΛΑΣ"

Τα τρία μεγαλύτερα παλαιά κόμματα των Θεοτόκη, Ράλλη και Μαυρομιχάλη αιφνιδιάστηκαν από τις εξελίξεις, κατήγγειλαν το "βασιλικό πραξικόπημα" και αποφάσισαν ν' απόσχουν από τις εκλογές, που τελικά θα πραγματοποιούνταν στις 28 Νοεμβρίου, μια απόφαση που οδήγησε στην πολιτική εξαφάνισή τους και στη διαμόρφωση ενός νέου πολιτικού τοπίου, στο οποίο θα δέσποζε η παρουσία του Βενιζέλου. 

Χαρακτηριστικές ήταν οι δηλώσεις, που σύμφωνα με την εφημερίδα "Πατρίς" (13.10.1910) είχε κάνει ο πρώην πρωθυπουργός Γ. Θεοτόκης σε πολιτικούς του φίλους: "... Αυτό ήτο το σχέδιον του κ. Βενιζέλου, όστις είχε συμβοηθόν του εις την εκτέλεσιν και την Α.Μ. τον Βασιλέα. Ο κ. Βενιζέλος ηθέλησε τίποτε περισσότερον τίποτε ολιγώτερον, να γίνωμεν οπαδοί του δίδοντες τελείαν και τυφλήν εμπιστοσύνην εις αυτόν. Τούτο ανήρει όχι μόνον την υπόστασιν των κομμάτων ημών, τα οποία έχουν ωρισμένας ιδέας επί της εν γένει διοικήσεως του τόπου, αλλά και τον ανθρωπισμόν μας.... Ας αφεθή εις τον κ. Βενιζέλον ελεύθερον το στάδιον διά να ίδωμεν τι υπέρ του τόπου αυτού θα κάμη. Θα ίδωμεν πώς θα καλύψη το έλλειμμα των 25 εκατομμυρίων, το οποίον άφησεν η Επανάστασις (σ.σ. το κίνημα στο Γουδί και οι κυβερνήσεις μετά απ' αυτό), διότι ημείς οίτινες κατηγορούμεθα ως παλαιοί άνδρες είχομεν το ισοζύγιον εν τω Προϋπολογισμώ. Είμαι περίεργος να ίδω εάν οι νέοι άνδρες θα προστρέξουν εις νέους φόρους, πρέπει όμως να γνωρίζουν ότι ο Ελληνικός λαός δεν δύναται να βαστάση άλλους φόρους". 

Σχόλιο: Οι δηλώσεις Θεοτόκη, που ακόμη κι αν δεν έγιναν έτσι ακριβώς, όμως αποτύπωναν τον τρόπο σκέψης του τη δεδομένη στιγμή, όπως φάνηκε και από την απόφαση του κόμματος του ν' απόσχει από τις επόμενες εκλογές, μπορούν να παραλληλιστούν με τη σημερινή εποχή. Ο Θεοτόκης ήταν ένας πετυχημένος σε γενικές γραμμές πρωθυπουργός, αν και ελάχιστοι τον γνωρίζουν σήμερα από την ιστορία. Εξάλειψε το έλλειμμα του προϋπολογισμού, περιόρισε τον αντίκτυπο του Διεθνούς Οικονομικού Ελέγχου, που είχε επιβληθεί στη χώρα δώδεκα χρόνια νωρίτερα, όμως απέφυγε να κάνει τις απαραίτητες δομικές μεταρρυθμίσεις. Καθώς ο Βενιζέλος αντιπροσώπευε το άγνωστο, που όμως με τη ρητορική του δεινότητα γοήτευε τους κουρασμένους με τον παλαιοκομματισμό Έλληνες ψηφοφόρους, ο Θεοτόκης αμφισβητούσε την ικανότητα του "άγνωστου" αυτού να πράξει όσα δεν είχαν πράξει τα παλαιά κόμματα, τα οποία ο ίδιος υπερασπιζόταν. Η μόνη διαφορά ανάμεσα στο τότε και το τώρα είναι ότι σήμερα δεν φαίνεται να υπάρχει σε κάποιο νέο κόμμα μια προσωπικότητα του ίδιου μεγέθους με τον Ελευθέριο Βενιζέλο. Κατά τ' άλλα, εκατό και κάτι χρόνια μετά, η ιστορία και τα πολιτικά αδιέξοδα της χώρας μοιάζουν να επαναλαμβάνονται - σαν τραγική φάρσα, όπως συνήθως συμβαίνει.

Στις 12 Οκτωβρίου 1912, ο ελληνικός στρατός κατέλαβε την Κοζάνη. Το τηλεγράφημα που έστειλε το υπουργείο των Εξωτερικών στις 3 το απόγευμα της ίδιας μέρας ήταν λιτό και σαφές:

"ΣΕΡΒΙΑ, 12.10 μεσημβρίας.

Ταξιαρχία ιππικού προελάσασα εις Κοζάνην και ευρούσα ταύτην κενήν εχθρού την κατέλαβε. Ενθουσιασμός κατοίκων απερίγραπτος.

ΔΑΓΚΛΗΣ"

Όπως σχολίαζε την επόμενη μέρα η εφημερίδα "Πατρίς", το γεγονός ότι ο τουρκικός στρατός είχε εγκαταλείψει την πόλη της Κοζάνης ήταν "χαρακτηριστικόν της ηθικής συντριβής εις την οποίαν ούτος ευρίσκεται, γνωστού όντος ότι η γεωγραφική θέσις της Κοζάνης είνε αρκετά ευνοϊκή διά να υποστηρίξη αξιόλογον άμυναν. Διότι προασπίζεται όπισθεν και προς το βορειοδυτικόν μέρος από τα πετρώδη βουνά του Προφήτου Ηλιού, επί των οποίων ο Οθωμανικός στρατός ηδύνατο οχυρούμενος να παρεμβάλη σημαντικάς δυσχερείας εις τας επιθέσεις των ιδικών μας προς κατάληψιν της πόλεως". Επίσης, στην πρώτη σελίδα η ίδια εφημερίδα δημοσίευε φωτογραφία από τον κεντρικό δρόμο της Κοζάνης, όπως ήταν εκείνη την εποχή:

Στις 12 Οκτωβρίου 1920 πέθανε ο βασιλιάς Αλέξανδρος. Στα λιγότερο από τριάμισι χρόνια, που διήρκεσε η βασιλεία του, ο Αλέξανδρος, που έγινε αρχηγός του κράτους ξαφνικά και απρόσμενα λόγω των έκτακτων γεγονότων, δεν δημιούργησε ποτέ προβλήματα στην πολιτική ζωή της χώρας, παρά μόνο με την προσωπική του ζωή και τον μοργανιτικό γάμο που είχε συνάψει με την κοινή θνητή, Ασπασία Μάνου. Ο θάνατος του, όμως, θα πυροδοτούσε πολλαπλές πολιτικές εξελίξεις, καθώς στο μέσο της προεκλογικής περιόδου έφερνε στο προσκήνιο το ζήτημα της διαδοχής του θρόνου και το ενδεχόμενο επιστροφής του εξόριστου Κωνσταντίνου.

Το τελευταίο ιατρικό ανακοινωθέν, που εκδόθηκε στις 11 το πρωί, τρεις ώρες πριν το θάνατο του Αλέξανδρου, έλεγε τα εξής:

"Η Α.Μ. διήλθε νύκτα ανήσυχον μετά παραληρήματος ελαφρού. Η θερμοκρασία εκυμάνθη μεταξύ 38.6 και 38.4. Οι σφυγμοί μεταξύ 140-150. Ο σφυγμός από καιρού εις καιρόν άρρυθμος και συχνότατα νηματοειδής. Η δύσπνοια εξηκολούθησε καθ' άπασαν την νύκτα, επιτεινομένη ενίοτε μεγάλως. Η αδυναμική κατάστασις βαρυτέρα της χθες. Τα πνευμονικά φαινόμενα επιτείνονται και η καρδία εξασθενεί βαθμιαίως.

Εν Τατοΐω της 12 Οκτωβρίου 1920

Οι ιατροί: Ντελμπέ, Σάββας, Φωκάς, Γερουλάνος, Μπίνσης, Λιβιεράτος, Σακόφρραφος, Μέρμηγκας, Αναγνωστόπουλος"

Το διάγγελμα του υπουργικού συμβουλίου, που γνωστοποιούσε την είδηση του θανάτου, επιχειρούσε να λύσει το γρίφο της διαδοχής:

"ΠΡΟΣ ΤΟΝ ΛΑΟΝ

Μετά βαθυτάτης οδύνης το Υπουργικόν Συμβούλιον αγγέλλει εις τον Λαόν τον θάνατον της Α.Μ. του Βασιλέως Αλεξάνδρου, επελθόντα σήμερον ώραν 4 και 10 μ.μ.

Την οδύνην καθιστά οξυτέραν όχι μόνον το νεαρόν της ηλικίας του αγαθού Βασιλέως, αλλά και το ότι δεν επέζησε να βασιλεύση Ελλάδος, ήτις τοσούτον εμεγαλύνθη επί των ημερών αυτού.

Κατά την συνταγματικήν σειράν Διαδοχής καλείται εις τον Θρόνον ο νεώτερος αδελφός του Βασιλέως Αλεξάνδρου πρίγκηψ Παύλος (σ.σ που θα γινόταν τελικά βασιλιάς το 1947). Ως εκ της απουσίας όμως αυτού, και των υφισταμένων μεταξύ του Έθνους και του οίκου του πρώην Βασιλέως Κωνσταντίνου συνθηκών, η Κυβέρνησις έσπευσε να ειδοποιήση την διαλυθείσαν Βουλήν, όπως προβή συνερχομένη συμφώνως τω άρθρω 50 του Συντάγματος προσωρινώς εις εκλογήν Αντιβασιλείας μέχρι της αφίξεως του νέου Βασιλέως.

Εν τω μεταξύ, μέχρι της ορκίσεως του Αντιβασιλέως, συμφώνως προς το αυτό άρθρον του Συντάγματος, η Συνταγματική Βασιλική εξουσία θα εξασκήται υπό του Υπουργικού Συμβουλίου.

Το Υπουργικόν Συμβούλιον

Ο Πρόεδρος

ΕΛ. Κ. ΒΕΝΙΖΕΛΟΣ

Τα μέλη

Ε. Ρέπουλης, Ν. Πολίτης, Ι. Τσιριμώκος, Κ. Ρακτιβάν, Δ. Δίγκας, Μ. Νεγροπόντης, Κ. Σπυρίδης, Α. Παπαναστασίου, Γ. Καφαντάρης, Α. Μιχαλακόπουλος, Σ. Σίμος, Π. Βουρλούμης, Α. Σεργιάδης, Αθ. Μιαούλης, Αλ. Γρίβας"

Στις 12 Οκτωβρίου 1944, οι Γερμανοί εγκατέλειψαν την Αθήνα και η ελληνική σημαία ανέβηκε και πάλι στην Ακρόπολη. Δεν θ' αναφέρω περισσότερα στο συγκεκριμένο ποστ, αλλά παραπέμπω στο σχετικό αφιέρωμα: Η ημέρα που απελευθερώθηκε η Αθήνα.

Στις 12 Οκτωβρίου 1953 υπογράφτηκε στην Αθήνα από την ελληνική και την αμερικανική κυβέρνηση η συμφωνία παραχώρησης στρατιωτικών, αεροπορικών και ναυτικών βάσεων στις ΗΠΑ, ενώ ο χρόνος ισχύος της συμφωνίας προβλέφτηκε να διαρκέσει "καθ' όλην την διάρκεια της ισχύος της Βορειοατλαντικής Συνθήκης".
Όπως προβλεπόταν στο πρώτο εδάφιο του πρώτου άρθρου της συμφωνίας, "Διά του παρόντος η Ελληνική Κυβέρνησις υπό τας προϋποθέσεις και τους όρους τους καθοριζομένους εν τη παρούση συμφωνία, ως και επί τη βάσει των τεχνικών συννεννοήσεων, μεταξύ των αρμοδίων οργάνων, των δύο κυβερνήσεων, εξουσιοδοτεί την κυβέρνησιν των Ηνωμένων Πολιτειών της Αμερικής να χρησιμοποιή οδούς, σιδηροδρομικάς γραμμάς και χώρους και να κατασκευάζη, αναπτύσση, χρησιμοποιή και θέτη εν λειτουργία στρατιωτικά και βοηθητικά έργα εν Ελλάδα, οία αι αρμόδιαι αρχαί των δύο κυβερνήσεων ήθελον θεωρήσει κατά καιρούς ως αναγκαία διά την εφαρμογήν ή παραγωγήν εγκεκριμένων σχεδίων του ΝΑΤΟ. Η κατασκευή, ανάπτυξις, χρησιμοποίησις και θέσις εν λειτουργία τοιούτων έργων, θα είναι σύμφωνος προς συστάσεις, τύπους και οδηγίας της οργανώσεως της Βορειοατλαντικής Συνθήκς (ΝΑΤΟ), όπου αύται είναι εφαρμόσιμοι".