Όπως κάθε απόγευμα, έτσι και χτες έβγαλα το σκύλο μου βόλτα. Λίγο η ζέστη, λίγο η αυξημένη υγρασία... η βόλτα ήταν σύντομη. Παρόλ' αυτά, πρόλαβα να δω μια από τις απεχθέστερες εικόνες που έχω δει το τελευταίο διάστημα: ένα παιδί, ήταν δεν ήταν 10 ετών, να ανεβαίνει στο ποδήλατο του κρατώντας στα χέρια του μια καραμπίνα-παιχνίδι. Μάλιστα, προσπαθούσε να ανεβεί και να ισορροπήσει στο τιμόνι κρατώντας την καραμπίνα στο ένα του χέρι προτάσσοντας την.
Ίσως κάποιοι να αρχίσατε να γελάτε. "Ε, και τι έγινε;", θα μπορούσε να είναι ενδεχομένως μια απάντηση. Ομολογώ ότι δε βλέπω συχνά παιδιά με καραμπίνες -έστω και πλαστικές- στο δρόμο. Για την ακρίβεια, δε θυμάμαι να έχω δει ποτέ παιδί έστω και με πλαστική καραμπίνα. Αυτό που όντως έχω δει είναι ορισμένα παιδιά με ψεύτικο πιστόλι τις Απόκριες - κι εγώ άλλωστε, όταν ήμουν μικρός και είχα ντυθεί μια χρονιά καουμπόης, είχα κι ένα ψεύτικο πιστολάκι. Αυτή είναι όμως και η κρίσιμη διαφορά: μόνο τις Απόκριες έχω δει ένα τέτοιο θέαμα, σε μικρό αριθμό παιδιών, και πάντως με μικρότερα όπλα και όχι για τους σκοπούς ενός... κατ' ευφημισμόν αποκαλούμενου "παιχνιδιού".
Η εξοικείωση ενός 10χρονου παιδιού με τα όπλα - ειδικά με επικίνδυνα όπλα όπως η καραμπίνα - δεν είναι αστεία υπόθεση. Ουσιαστικά πρόκειται για εξοικείωση με τη βία στην πιο άγρια μορφή της, με κάτι που μπορεί να αφαιρέσει ανθρώπινες ζωές. Στην πραγματικότητα, όμως, δεν παίζουμε ή τουλάχιστον δεν πρέπει να μάθουμε τα παιδιά να παίζουν με τις ανθρώπινες ζωές.
Δε γνωρίζω τους γονείς του παιδιού ούτε μπορώ να εκφέρω άποψη για το τι σκέφτονταν, όταν αγόραζαν ένα τέτοιο δώρο. Θα ήταν τρομερά άδικο από μέρους μου. Υπάρχει όμως μια αντίληψη ορισμένων, στην οποία και θα ήθελα να σταθώ. Λένε κάποιοι ότι είναι χίλιες φορές προτιμότερο το παιδί να γνωρίζει από μικρό τη σκληρότητα της ζωής, ώστε να μη γίνει μαλθακό μεγαλώνοντας. Είναι ένας άγριος κόσμος εκεί έξω με ληστείες, φόνους, απάτες και καλό είναι το παιδί να μάθει από μικρό να ανταπεξέρχεται σ' αυτά τα φαινόμενα - έτσι υποστηρίζουν. Τι καταφέρνουν όμως;
Κατ' αρχήν το πρώτο επίτευγμα μιας τέτοιας προσέγγισης είναι η φθορά της προσωπικότητας του παιδιού. Η παιδική ηλικία, η περίοδος πριν από την εφηβεία της εξέγερσης και της αντίδρασης, είναι η κατεξοχήν οραματική περίοδος στη ζωή του ανθρώπου, όταν πιστεύει σ' έναν κόσμο καλύτερο, πιο αγνό, πιο ανθρώπινο. Σκοτώνοντας αυτό το όραμα, δε διαλύουμε ψευδαισθήσεις, αλλά προετοιμάζουμε μια κοινωνία μίσους, καθώς περνάμε το ισοπεδωτικό μήνυμα ότι τίποτα δεν είναι καλό, τίποτα δεν είναι αγνό κι αληθινό, αλλά κερδίζει μονάχα ο πιο δυνατός, ο πιο βίαιος. Ουσιαστικά, ανακυκλώνουμε τη βία - όλα τα αρνητικά της κοινωνίας - που υποτίθεται απεχθανόμαστε.
Διάβαζα πριν λίγες μέρες ορισμένα από τα σχόλια αναγνωστών σε αμερικανικές εφημερίδες με αφορμή την υπόθεση της σφαγής στον κινηματογράφο του Ντένβερ, κατά την οποία 12 άνθρωποι σκοτώθηκαν και άλλοι πενήντα και πλέον τραυματίστηκαν, όλοι τους θύματα ενός ψυχικά διαταραγμένου προσώπου, ο οποίος παρόλ' αυτά είχε πρόσβαση σε όπλα. Μια μερίδα αναγνωστών, οι πιο δεξιόστροφοι και πλέον υπέρμαχοι της οπλοκατοχής - μέγα κοινωνικό ζήτημα για τις ΗΠΑ - δεν εστίασαν, θα έλεγα ότι αδιαφόρησαν, στο γεγονός της ευκολίας με την οποία απέκτησε όπλα ένα ψυχοπαθές άτομο, αλλά προέταξαν ένα παράλογο κατά τη γνώμη μου επιχείρημα ότι ούτε λίγο ούτε πολύ η σφαγή θα είχε αποφευχθεί αν ο κάθε θεατής εντός της κινηματογραφικής αίθουσας είχε από ένα όπλο. Υποτίθεται ότι θα ήταν ακαριαία η όποια αντίδραση, ψύχραιμη, αναίμακτη και ένα σωρό άλλες μαλακίες - επιτρέψτε μου την έκφραση - που υποτίθεται ότι α προστάτευαν τους θεατές και θα σκότωναν ή θα αφόπλιζαν τον δράστη.
Φυσικά, ένας ψύχραιμος άνθρωπος θα έβλεπε ότι ακόμη κι αν το ένα τρίτο των θεατών που βρίσκονταν εκείνη τη βραδιά στην αίθουσα είχαν όπλο πάνω τους, θα γινόταν απλά ακόμα μεγαλύτερη σφαγή. Ποιος θα είχε την οξυδέρκεια να αντιδράσει εγκαίρως, την ψυχραιμία να στοχεύσει σωστά και να μην πάρουν τα σκάγια επιπλέον αθώα θύματα, ποιος από όλους τους κατόχους όπλων θα έριχνε πρώτος, πώς θα ήξεραν οι ανυποψίαστοι θεατές ποιος είναι ο πραγματικός δράστης ώστε να γλιτώσουν από τα δολοφονικά του ένστικτα κι ένα σωρό άλλοι κίνδυνοι, που το μόνο που θα μπορούσαν να εγγυηθούν θα ήταν ένας τραγικότερος απολογισμός.
Η απάντηση στη βία δεν μπορεί να προέλθει με το να παραδοθούμε σε αυτήν άνευ όρων ή χρησιμοποιώντας τα δικά της μέσα. Δεν πρέπει να ερμηνεύουμε το όπλο ως συγκριτικό πλεονέκτημα. Δεν είναι, άλλωστε. Πολύ περισσότερο, η χρήση ή απειλή χρήσης βίας δεν είναι ούτε και πρέπει να θεωρείται παιχνίδι. Αν ένα παιδί πρέπει να ματώσει, είναι χίλιες φορές προτιμότερο να το κάνει επειδή έπεσε από το ποδήλατο παρά επειδή έφαγε πέτρα στο κεφάλι στα πλαίσια ενός "παιχνιδιού" ή επειδή έπεσε θύμα του νταή του σχολείου, ο οποίος με τη σειρά του έγινε νταής επειδή οι γονείς του τον έμαθαν να συμπεριφέρεται κατ' αυτόν τον τρόπο.
Ούτε φυσικά είναι επιχείρημα η άποψη ότι "κι εμείς δηλαδή που παίζαμε μικροί πετροπόλεμο, τι πάθαμε". Πέρα από μια νοσταλγία για τα χαμένα παιδικά χρόνια, αυτή η άποψη δεν έχει να προσφέρει το παραμικρό. Για την ακρίβεια, θα έλεγα ότι βρίσκεται εκτός τόπου και χρόνου. Ζούμε σε μια άλλη εποχή, με άλλα δεδομένα, άλλες συνθήκες, άλλους κινδύνους και εν τέλει με τελείως διαφορετικούς στόχους. Εδώ η ανθρωπότητα πλησιάζει να λύσει το μυστήριο της ύπαρξης της, κι όμως ορισμένοι έχουν κολλήσει στη νοσταλγία ενός καταχρηστικά εξιδανικευθέντος παρελθόντος. Άλλωστε - δεν ξέρω - μήπως οι πολλές πέτρες που έφαγαν οι προηγούμενες γενιές στο κεφάλι παίζοντας ευθύνονται για την κακοδιαχείριση της χώρας;
[Κι επειδή υπάρχουν κάποια παιδιά στην Αφρική που όχι απλά εξοικειώθηκαν με τα φονικά όπλα, αλλά εξαναγκάστηκαν να τα κάνουν κτήμα της καθημερινότητας τους, θα είχε ενδιαφέρον να ρίξετε μια ματιά σ' αυτήν εδώ την παλιότερη ανάρτηση σχετικά με τη μαρτυρία ενός νεαρού άνδρα, που σε μικρή ηλικία έγινε στρατιώτης στα πλαίσια του εμφυλίου στο Μπουρουντί.]
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου