21 Αυγούστου 2013

Η ληστεία που προκάλεσε τον όρο "Σύνδρομο της Στοκχόλμης" και τι θυμάται ο απαγωγέας 40 χρόνια μετά.


Δεν είναι όλοι οι επιστήμονες σύμφωνοι για το αν υφίσταται πράγματι το περίφημο "Σύνδρομο της Στοκχόλμης", το οποίο αναφέρεται στα συναισθήματα αγάπης και αλληλεξάρτησης που αναπτύσσονται ανάμεσα στον απαγωγέα και τον όμηρο. Ο όρος διατυπώθηκε για πρώτη φορά από το Σουηδό ψυχίατρο και εγκληματολόγο Νιλς Μπέγεροτ, ενώ αφορμή αποτέλεσε μια εξαήμερη ληστεία με ομήρους σε κεντρική τράπεζα της Στοκχόλμης τον Αύγουστο του 1973, η οποία μεταδόθηκε live από τη σουηδική τηλεόραση.

Ήταν 23 Αυγούστου του 1973, όταν ο Γιαν-Έρικ Όλσον εισέβαλε μόνος του σε υποκατάστημα της Kreditbanken στο κέντρο της σουηδικής πρωτεύουσας κρατώντας ένα πολυβόλο. Ο Όλσον ήταν κρατούμενος, όμως τρεις εβδομάδες πριν τη ληστεία, στις 2 Αυγούστου, είχε πάρει 48ωρη άδεια από τις φυλακές Νόρκλιπιγκ, χωρίς να επιτρέψει ποτέ. Τα αιτήματά του Όλσον ήταν δύο. Ζητούσε τρία εκατομμύρια σουηδικές κορώνες και επίσης να αφεθεί ελεύθερος ο φίλος του Κλαρκ Όλοφσον, ο οποίος βρισκόταν στη φυλακή καταδικασμένος σε ισόβια κάθειρξη για διάπραξη ληστειών. Αργότερα, ο Όλσον θα πρόσθετε στα αιτήματα του και την παραχώρηση ενός αεροπλάνου, προκειμένου να διαφύγουν μαζί με τον Όλοφσον. 
Εξάλλου, ο δράστης είχε κρατήσει ομήρους τέσσερα άτομα, που βρίσκονταν στην τράπεζα τη στιγμή που επιχειρούσε τη ληστεία, τρεις κοπέλες κι έναν νεαρό άνδρα, ενώ θρυλική έμεινε η ατάκα του "Το πάρτι μόλις ξεκίνησε", όταν ξεκίνησε η μακριά εκείνη περιπέτεια. Από την πρώτη στιγμή μεταφέρθηκε στην τράπεζα και ο Όλοφσον, με την πρόθεση να χρησιμοποιηθεί ως συνδετικός κρίκος μεταξύ της αστυνομίας και του Όλσον. 
Οι αστυνομικοί χαρακτήριζαν το δράστη "σκληρό" και "ικανό σε μια απεγνωσμένη κατάσταση να τινάξει τα πάντα στον αέρα, τον εαυτό του και τους ομήρους". Άλλωστε, ο Όλσον είχε προειδοποιήσει ότι θα σκότωνε τους ομήρους, αν η αστυνομία έκανε χρήση αερίων. Πάντως, η ληστεία λύθηκε με επέμβαση της αστυνομίας στις 8 βράδυ (ώρα Γκρίνουιτς) της 28ης Αυγούστου, κατά τη διάρκεια της οποίας έγινε πράγματι χρήση αερίου, όμως ο Όλσον όχι απλά δεν πραγματοποίησε τις απειλές του, αλλά η όλη επιχείρηση ολοκληρώθηκε μέσα σε 5 μόλις λεπτά.
Εν τω μεταξύ, όλες αυτές τις ημέρες της ομηρείας, η σουηδική τηλεόραση κάλυπτε σε συνεχή απ' ευθείας αναμετάδοση τις εξελίξεις, ενώ οι δημοσιογράφοι συνομίλησαν και με τους ομήρους. Έκπληξη προκάλεσε η δήλωση μιας από τις ομήρους, της Κριστίν Ένμαρκ, η οποία δήλωσε ότι αισθανόταν ασφαλής με τους δύο δράστες: "Δεν φοβάμαι ούτε κατ' ελάχιστον τον Κλαρκ και τον άλλο τύπο. Φοβάμαι την αστυνομία. Καταλαβαίνετε; Τους εμπιστεύομαι απόλυτα. Είτε το πιστεύετε είτε όχι, είχαμε καλές στιγμές εδώ", είχε δηλώσει στη σουηδική τηλεόραση. Αυτή η δήλωση-έκπληξη ήταν που έδωσε την αφορμή τις επόμενες ημέρες να ξεκινήσει όλη αυτή η συζήτηση περί υπάρξεως ενός συνδρόμου που συνδέει έναν όμηρο με τον απαγωγέα του. 
Σε γενικές γραμμές, η εκδήλωση του "Συνδρόμου της Στοκχόλμης", σύμφωνα με τους υπερασπιστές της θεωρίας αυτής, εκδηλώνεται με τρεις τρόπους:
- αισθήματα προσκόλλησης, ακόμη και αγάπης από τη μεριά του ομήρου προς τον απαγωγέα
- ανταπόκριση του απαγωγέα, που αρχίζει να νοιάζεται για το θύμα
- αμοιβαία περιφρόνηση θύματος και θύτη για τον έξω κόσμο.
Όσον αφορά τον Γιαν-Έρικ Όλσον, οδηγήθηκε στη δικαιοσύνη, ενώ του επιβλήθηκε ποινή δεκαετούς φυλάκισης. Εξέτισε μέρος αυτής και αφέθηκε ελεύθερος το 1980. Αρχικά εργάστηκε ως πωλητής αυτοκινήτων στην πατρίδα του, τη Σουηδία, κάποια στιγμή όμως μετακόμισε στην Ταϊλάνδη μαζί με τη σύζυγό του, που καταγόταν από εκεί, όπου και εργάστηκε σαν αγρότης για 15 χρόνια.
Σε πρόσφατη συνέντευξή του στο πρακτορείο Associated Press,o 72χρονος πλέον Όλσον θυμήθηκε τη ληστεία που διέπραξε πριν από 40 ολόκληρα χρόνια. Αν και μετάνιωσε για τα χρόνια που πέρασε στη φυλακή εξ αιτίας της, δηλώνει ότι δεν θα ήθελε να μην γινόταν ποτέ καθώς "ήταν ένα μεγάλο μέρος της ζωής μου και στη συνέχεια συνέβησαν πολλά πράγματα, όπως σημείωσε χαρακτηριστικά. 
Θυμάται τη σχέση οικειότητας που είχε αναπτυχθεί ανάμεσα σ' αυτόν και τους ομήρους: "Οι όμηροι λίγο-πολύ ήταν με το μέρος μου και με προστάτευσαν σε ορισμένες περιπτώσεις, ώστε να μην με πυροβολήσει η αστυνομία. Κατέβηκαν κάτω να χρησιμοποιήσουν το μπάνιο και η αστυνομία ήθελε να παραμείνουν εκεί, όμως όλοι επέστρεψαν". Ωστόσο, αγνοεί τι είναι το "σύνδρομο της Στοκχόλμης" και αναρωτιέται: "Τι στο καλό είναι σύνδρομο τελικά; Δεν γνωρίζω".

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου