Η ομιλία του Πάπα Ουρβανού Β΄ που σήμανε την έναρξη της Πρώτης Σταυροφορίας

Χαρακτηρίστηκε από ιστορικούς ως "η πιο ισχυρή ομιλία του Μεσαίωνα". Είναι ο λόγος που εκφώνησε σαν σήμερα, στις 27 Νοεμβρίου 1095 ο Πάπας Ουρβανός Β' (το ένα από τα "δύο ξίφη του Χριστού", όπως όριζε η Pax Christiana της εποχής εκείνης - το άλλο ήταν ο αυτοκράτορας) στο Κλερμόν της Γαλλίας κινητοποιώντας χιλιάδες πολίτες της Ευρώπης - πέρα από κάθε προσδοκία ακόμη και του ίδιου του αγορητή - για την απελευθέρωση των "Ιερών Τόπων" από τους "άπιστους" Σελτζούκους Τούρκους. Ο Πάπας Ουρβανός Β΄ ανταποκρίθηκε στο κάλεσμα για βοήθεια που του είχε απευθύνει ο Βυζαντινός αυτοκράτορας Αλέξιος Α΄ Κομνηνός, με τη διαφορά ότι το Βυζάντιο ενδιαφερόταν για τη Μ. Ασία, ενώ ο Πάπας επεδίωκε πάνω απ' όλα να διώξει τους "άπιστους" από την "ιερή πόλη" της Ιερουσαλήμ.

Ο λόγος του Πάπα είχε ως εξής:
"Ω, φυλή των Φράγκων! Φυλή αγαπημένη και εκλεκτή του Θεού!

Από τα σύνορα της Ιερουσαλήμ και από την Κωνσταντινούπολη κατέφθασε μια θλιβερή αγγελία, ότι μια καταραμένη φυλή, ολότελα αποξενωμένη από το Θεό, έχει βίαια εισβάλει στη γη αυτών των Χριστιανών και τους έχει αποδεκατίσει με λεηλασία και φωτιά. Ένα μέρος των αιχμαλώτων, τους οδήγησαν στη δική τους χώρα και ένα μέρος τους σκότωσαν με σκληρά βασανιστήρια. Καταστρέφουν τα ιερά, αφού τα μολύνουν με την ακαθαρσία τους. Το βασίλειο των Ελλήνων το έχουν πλέον διαμελίσει και του έχουν στερήσει επικράτεια τόσο απέραντη σε έκταση, ώστε δεν θα μπορούσε κανείς να την διασχίσει ούτε σε δύο μήνες.

Σε ποιον, λοιπόν, εναποτίθεται ο άθλος να εκδικηθεί αυτές τις αδικίες και να ανακτήσει αυτήν την επικράτεια, αν όχι  σ' εσάς - σ' εσάς, που πάνω απ' όλους τους άλλους, ο Θεός έχει αποδώσει αξιοσημείωτη πολεμική δόξα, μεγάλη γενναιότητα και τη δύναμη να ταπεινώσετε τις κεφαλές όσων σας αντιστέκονται; Οι πράξεις των προγόνων σας ας σας ενθαρρύνουν - η δόξα και το μεγαλείο του Καρλομάγνου και των άλλων σας βασιλέων. Ο Πανάγιος Τάφος του Κυρίου και Σωτήρα μας, που τώρα κατέχεται από ρυπαρά έθνη, ας σας συνεγείρει. Το ίδιο και οι Άγιοι Τόποι, που είναι τώρα κηλιδωμένοι από το μίασμα...

Ας μην σας συγκρατήσουν τα υπάρχοντα σας, ούτε η αγωνία για τις οικογενειακές σας υποθέσεις. Επειδή αυτή η γη που τώρα κατοικείτε, κλειστή από κάθε πλευρά με θάλασσα ή βουνοκορφές, είναι πολύ στενή για το μεγάλο πληθυσμό σας. Με δυσκολία παράγει αρκετή τροφή για όσους την καλλιεργούν. Και γι' αυτό δολοφονείτε και κατασπαράζετε ο ένας τον άλλο, γι' αυτό πολεμάτε και γι' αυτό πολλοί από εσάς χάνονται στον εμφύλιο σπαραγμό.

Αφήστε, λοιπόν, το μίσος να φύγει από εσάς. Αφήστε τις διαμάχες σας να τελειώσουν. Ξεκινήστε στο δρόμο για τον Πανάγιο Τάφο. Αρπάξτε αυτή τη γη από μια πρόστυχη φυλή και υποτάξτε την. Η Ιερουσαλήμ είναι μια γη πιο εύφορη απ' όλες τις άλλες, ένας παράδεισος απολαύσεων. Η βασιλική αυτή πόλη, που βρίσκεται στο κέντρο της γης, σας εκλιπαρεί να σπεύσετε να τη βοηθήσετε. Αναλάβετε αυτό το ταξίδι με προθυμία για τη συγχώρεση των αμαρτιών σας και να είστε σίγουροι για την αμοιβή της άφθαρτης δόξας στη Βασιλεία των Ουρανών.

Dieu li volt (σ.μ.: Είναι θέλημα Θεού)!"

Ο λαϊκιστικός λόγος που εκφώνησε σαν σήμερα ο Ουρβανός Β΄, επί της ουσίας εδράζεται στο αξίωμα που είχε διατυπώσει πρώτος ο Αυγουστίνος: να κάνουμε τον πόλεμο δυνατό, σ' έναν κόσμο, όπου ο πόλεμος κάποιες φορές είναι απαραίτητος" - μια παραλλαγή της φράσης του Αποστόλου Παύλου ότι "ο σκοπός αγιάζει τα μέσα". Αυτή η θεωρία αποτέλεσε το υπόβαθρο των Σταυροφοριών, αλλά και των σύγχρονων θεωριών περί "δικαίου πολέμου" (Just War Theory), όπως η επέμβαση για ανθρωπιστικούς λόγους, ο αγώνας κατά της τρομοκρατίας κλπ.

Φυσικά, τέτοιες θεωρίες περί "δίκαιου" ή "απαραίτητου" πολέμου δεν δείχνουν τίποτε άλλο παρά αδιαφορία για τη δυνατότητα ειρηνικής επίλυσης μιας διακρατικής διαφοράς και υποτίμηση της αξίας της ανθρώπινης ζωής. Εν τέλει, πρόκειται για στρέβλωση της κοινής λογικής. Εξάλλου, στην περίπτωση της Πρώτης Σταυροφορίας, ο όποιος "δίκαιος λόγος" - αν βέβαια θεωρήσει κανείς δίκαιο το λόγο για τον οποίο αυτή οργανώθηκε εξ αρχής - δεν μπορεί να δικαιολογήσει τις έξαλλες αγριότητες των Σταυροφόρων έναντι των ηττημένων Μουσουλμάνων, όπως αποκαλύπτεται από γραπτές πηγές της εποχής εκείνης - και μάλιστα από τους ίδιους τους Ευρωπαίους.

"Μερικοί από τους άνδρες μας έκοβαν τα κεφάλια των απίστων. Άλλους τους σκότωναν με βέλη. Άλλους, ακόμη και παιδιά, τους βασάνιζαν ψήνοντας τους στη φωτιά. Στους δρόμους είχαν μαζευτεί σωροί από κομμένα κεφάλια, χέρια και πόδια. Για να τους διασχίσει κανείς, έπρεπε να περάσει πάνω από τα πτώματα. Όλα αυτά, όμως, δεν ήταν τίποτε σε σύγκριση με ό,τι έγινε στο Ναό του Σολομώντα. Τι έγινε εκεί; Αν σας πω την αλήθεια, δεν θα με πιστέψετε, Σας λέω, λοιπόν, μόνο ότι στο Ναό οι άνδρες περπατούσαν μέσα στο αίμα, που τους έφτανε μέχρι τα γόνατα", όπως είναι η περιγραφή του Ραϊμόνδου ντ΄Αγκίλς (Raimundus de Agiles), ο οποίος είχε ακολουθήσει μέχρι τα Ιεροσόλυμα τους Σταυροφόρους που ξεκίνησαν από την Προβηγκία και κατέγραψε το χρονικό από την πολιορκία και την κατάληψη της πόλης.

Αντίστοιχες είναι και οι περιγραφές του Αλβέρτου του Άαχεν, ο οποίος έγραψε το έργο του "Historia Hierosolymitanae expeditionis" μεταξύ του 1125 και του 1150: "Μετά την τρομερή σφαγή των Σαρακηνών που είχαν καταφύγει στο Ναό, οι Χριστιανοί επέστρεψαν στην πόλη και συνέχισαν το μακελειό στις ορδές των ειδωλολατρών, που, τρελαμένοι από το φόβο του θανάτου, έτρεχαν σαν χαμένοι στα σοκάκια. Έμπηγαν τα σπαθιά τους στις γυναίκες, που προσπαθούσαν να γλιτώσουν σε παλάτια και οχυρωμένα σπίτια. Άρπαζαν τα βρέφη από την αγκαλιά των μητέρων τους ή από την κούνια και τα εκσφενδόνιζαν πάνω στους τοίχους ή τους έσπαζαν τον τράχηλο. Άλλους σκότωναν με όπλα, άλλους με πέτρες. Καμία ηλικία και κανέναν φύλο δεν μπορούσε να ελπίζει σε έλεος".

Σας θυμίζουν τίποτε αυτές οι περιγραφές; Μάλλον όχι. Ούτε καν οι πλέον φονταμενταλιστές Μουσουλμάνοι, ούτε καν οι Ταλιμπάν δεν επέδειξαν τέτοιο μέγεθος κτηνωδίας - χωρίς φυσικά αυτό να σημαίνει ότι δεν έχουν διαπράξει απάνθρωπα εγκλήματα. Όλα στο όνομα της θρησκείας, που υποτίθεται ότι προάγει την αγάπη...