Ένα ενδιαφέρον άρθρο για τον ελληνικό συνδικαλισμό, που γράφτηκε πριν από 68 χρόνια. Τι έχει αλλάξει;

Ένα ενδιαφέρον άρθρο σχετικά με τον συνδικαλισμό στην Ελλάδα φιλοξενήθηκε στην πρώτη σελίδα της εφημερίδας ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ πριν από 68 χρόνια, στις 30 Ιανουαρίου 1945. Διαβάζοντας το κανείς μπορεί να επισημάνει αρκετά στοιχεία ανάμεσα στο τότε και στο σήμερα, αν και μπορεί εύκολα να παρατηρήσει κάποιος τον υφέρποντα αντικομμουνισμό του άρθρου - τα Δεκεμβριανά του '44 ήταν ακόμη νωπά. Ωστόσο, το άρθρο δεν χαρίζεται σε κανέναν, αλλά προβάλλει τις παθογένειες τόσο του συνδικαλιστικού κινήματος, όσο και της εκάστοτε εξουσίας που βολεύεται στη συναλλαγή με αυτό, αλλά και την προκλητικά αδιάφορη στάση της αστικής τάξης. Σε κάθε περίπτωση, θεωρώ ότι το άρθρο αυτό παρουσιάζει ενδιαφέρον για όποιον θέλει να κάνει μια σύγκριση ανάμεσα στις δύο εποχές και να αποκτήσει μια πρώτη εικόνα για τις παθογένειες της σύγχρονης Ελλάδας.

(Το αυθεντικό κείμενο είναι γραμμένο σε καθαρεύουσα, αλλά το μεταφέρω στη δημοτική. Εξάλλου, δεν πρόκειται για ιστορικό ντοκουμέντο, αλλά για πολιτική άποψη.)

Ο ΣΥΝΔΙΚΑΛΙΣΜΟΣ

"Οι Έλληνες συνδικαλιστικοί ηγέτες - οι "εργατοπατέρες", όπως προσφυώς τους αποκαλεί ο λαός, δείχνοντας την περιφρόνηση του - εκτοξεύουν εναντίον αλλήλων λιβέλους με συνταρακτικές αποκαλύψεις και γεμίζουν την ατμόσφαιρα με τις αναθυμιάσεις της ηθικής τους σήψης. Το δυστύχημα είναι ότι οι εκατέρωθεν διατυπωμένες κατηγορίες αληθεύουν μέχρι κεραίας. Και η δεξιά και η αριστερά ομάδα των εργατοπατέρων βαρύνεται με πράξεις, οι οποίες σε οποιαδήποτε άλλη χώρα θα τους είχαν αποκλείσει οριστικά από τη συνδικαλιστική ζωή. Εδώ τολμούν ανερυθριάστως να διεκδικούν ακόμη και την ηγεσία.

Το ελληνικό συνδικαλιστικό κίνημα νοσεί βαριά από δεκαετηρίδων. Νοσεί και από άποψη μεθόδων και από άποψη προσώπων, δια τούτο δε και δεν κατόρθωσε να εξυπηρετήσει πραγματικά τα συμφέροντα των εργαζομένων και να τους εξυψώσει υλικά και ηθικά. Από την εποχή της "Φεντερασιόν" της Θεσσαλονίκης μέχρι σήμερα διανύει συνεχώς κρίσεις, οι οποίες ατυχώς δεν είναι δυνατόν όλες να χαρακτηρισθούν ως κρίσεις αναπτύξεως. Ποιοί είναι οι λόγοι της δυσάρεστης αυτής κατάστασης, από την οποία έχουν εκολαφθεί οι σημερινοί αλληλοαποκαλυπτόμενοι ηγέτες; 

Ο πρώτος λόγος είναι η κοινωνική σύνθεση της χώρας. Στην Ελλάδα, το καθαυτό προλεταριάτο είναι ελάχιστο, συμβαίνει δεν να είναι και το πλέον καθυστερημένο στρώμα του πληθυσμού, εκείνο ακριβώς που αντιστάθηκε περισσότερο στη συνδικαλιστική οργάνωση ή αδιαφόρησε γι' αυτήν. Συμπαγείς μάζες εργατών της λεγόμενης βαριάς βιομηχανίας - μεταλλωρύχοι, μεταλλουργοί, υφαντουργοί κλπ. - οι οποίοι θα μπορούσαν ν' αποτελέσουν τη βάση ενός υγιειούς συνδικαλιστικού κινήματος, παρέμειναν επί μακρόν ανοργάνωτοι και άφησαν την πρωτοβουλία σε δευτερεύοντα και τριτεύοντα, από την άποψη της παραγωγικής θέσης, επαγγέλματα.

Αν εξαιρέσουμε τους σιδηροδρομικούς, τους καπνεργάτες, και εν μέρει μόνο τους ναυτεργάτες, όλοι οι άλλοι που ανέπτυξαν δραστηριότητα στο συνδικαλιστικό κίνημα της χώρας, ή εν ήταν καθαυτό εργάτες με την αυστηρή έννοια της λέξης, ή αντιπροσώπευαν επαγγέλματα ασήμαντα για την οικονομία της χώρας. Όπως ήταν φυσικό, έφεραν μαζί την αστάθεια ή τη ρευστότητα του επαγγέλματος τους, η οποία επιτάθηκε από το γεγονός της νόθου προέλευσης τους.

Τον παράγοντα αυτό - ο οποίος μόνος αποτελούσε μια πολύ δυσάρεστη αφετηρία - ήλθε και τον επιδείνωσε η ανάμειξη της πολιτικής. Επί του συνδικαλιστικού κινήματος επέπεσαν ταυτόχρονα και οι κομμουνιστές και το κράτος. Οι κομμουνιστές ορμώμενοι εκ της αρχής ότι η λύση των προβλημάτων της εργασίας μόνο υπό του κομμουνιστικού καθεστώτος μπορεί να δοθεί, χρησιμοποίησαν το συνδικαλιστικό κίνημα - όσες φορές κατόρθωσαν να κυριαρχήσουν σ' αυτό με την κατάληψη της Γενικής Συνομοσπονδίας ή των διοικήσεων ορισμένων σωματείων - όχι για να εξυφώσουν το βιοτικό επίπεδο των εργαζομένων, αλλά για να οξύνουν τις σχέσεις κεφαλαίου και εργασίας. Ενδεικτικός είναι ο προσφιλής σ' αυτούς χαρακτηρισμός της απεργίας ως "ταξικής γυμναστικής".

Το κράτος αφετέρου, υπακούοντας στις εισηγήσεις διαφόρων ύποπτων κύκλων, οι οποίοι ενδιαφέρονταν να διαχειρίζονται μυστικά κονδύλια, επιδόθηκε στη συστηματική διαφθορά των εργατικών ηγετών. Είναι ζήτημα αν υπάρχουν δύο ή τρεις συνδικαλιστικοί ηγέτες, οι οποίοι κράτησαν τα χέρια τους καθαρά από επιχορηγήσεις του υπουργείου Εργασίας, της Ασφαλείας ή άλλων οργανισμών. Οι σοφοί σύμβουλοι του κράτους επί των εργατικών ζητημάτων, δεν έβρισκαν άλλους τρόπους αντιμετώπισης της κομμουνιστικής διείσδυσης, από την εξαγορά και τη διαφθορά. Το αποτέλεσμα είναι ότι σήμερα δεν υπάρχει, ούτε ένας ίσως λευκός εργατικός ηγέτης στην Ελλάδα. Όλοι έχουν μεταβληθεί σε εξ επαγγέλματος εργατοκάπηλους, οι οποίοι έχουν να εργασθούν 20 και 30 χρόνια. 

Η αστική τάξη της Ελλάδας, ουδέποτε αντιλήφθηκε το δράμα των εργαζομένων και ουδέποτε δέχθηκε να ικανοποιήσει και το δικαιότερο ακόμη αίτημα χωρίς πιέσεις, συγκρούσεις και αιματοχυσίες. Έδωσε στους μισθωτούς την εντύπωση μιας σκληρής, εχθρικής και ακόρεστης τάξης, υποβοηθώντας με τη συμπεριφορά της την κομμουνιστική προπαγάνδα. Αντέδρασε στη θέσπιση των Κοινωνικών Ασφαλίσεων, απέκρουσε το σύστημα των συλλογικών συμβάσεων, αρνήθηκε αναπροσαρμογή των μισθολογίων σύμφωνα με το αυξημένο κόστος ζωής, για να δώσει την ευκαιρία στη δικτατορία της 4ης Αυγούστου να πραγματοποιήσει όλες αυτές τις στοιχειώδες βελτιώσεις και να δημοκοπήσει κηδόμενη των συμφερόντων των εργαζομένων. Εν τω μεταξύ, και αυτή (εννοεί την αστική τάξη) και ο λαός έχασαν με την επαίσχυντη δικτατορία το πολυτιμότερο των δικαιωμάτων μιας τάξης ή ενός πολίτη: το δικαίωμα της ελευθερίας.

Η 4η Αυγούστου και η Κατοχή ολοκλήρωσαν το έργο της διαφθοράς και της αποσύνθεσης, το οποίο είχαν αρχίσει οι προκάτοχοι κυβερνήσεις. Θέση στο συνδικαλιστικό κίνημα είχε μόνο εκείνος, ο οποίος διέθετε αρκετή δουλοπρέπεια για να φιλά το χέρι του νάνου δικτάτορα και να τον αποκαλεί "πρώτο εργάτη" ή ν' αποστέλλει τηλεγραφήματα στον Φύρερ και να συνεργάζεται με τους εδώ Γερμανούς και Ιταλούς.

Τώρα βρισκόμαστε ενώπιον μιας οικτρής κατάστασης. Φθαρμένοι ηγέτες αλληλογρονθοκοπούνται κάτω από τα μάτια των συνδικαλισμένων εργατών και υπαλλήλων, οι οποίοι απεχθάνονται και τους μεν και τους δε. Μια μόνο θεραπεία του κακού υπάρχει. Η κυβέρνηση πρέπει να εξασφαλίσει τη δημοκρατία στις εργατικές ενώσεις. Να εκλείψει η τρομοκρατία είτε της αριστεράς είτε της δεξιάς και ν' αποφευχθεί κάθε κρατική επέμβαση. Οι εργάτες και οι υπάλληλοι ας εκλέξουν ελεύθερα νέα πρόσωπα, άφθαρτα και παρέχοντα εγγυήσεις εντιμότητας και αφοσίωσης στα συμφέροντα της τάξης τους. Καιρός είναι να εξυγιανθεί το συνδικαλιστικό κίνημα και ν' απαλλαγεί από τους μέχρι τούδε εκπροσώπους τους.

Ένα υγιές συνδικαλιστικό κίνημα με ηγέτες που έχουν ήθος, μόρφωση και αγωνιστική διάθεση δεν πρόκειται να εξυπηρετήσει μόνο τους εργαζόμενους. Θα υψώσει τη στάθμη ολόκληρου του έθνους. Γι' αυτό και το κράτος πρέπει εφεξής ν' αντιμετωπίσει τις εργατικές και υπαλληλικές οργανώσεις, όχι ως οργανώσεις εχθρικές, αλλά ως οργανώσεις που εκφράζουν τη θέληση, τις ανάγκες και τις ανησυχίες μιας παραγωγικής τάξης, η οποία δικαιούται ν' αξιώνει πνεύμα κατανοήσεως εκ μέρους της πολιτείας".