Σήμερα, 18 Ιανουαρίου, συμπληρώνονται 60 χρόνια από την ημέρα που οι γυναίκες ψήφισαν για πρώτη φορά σε εθνικές εκλογές, ενώ παράλληλα εξελέγη και η πρώτη γυναίκα βουλευτής στο ελληνικό Κοινοβούλιο, η Ελένη Σκούρα, σε επαναληπτική εκλογική αναμέτρηση στην περιφέρεια του νομού Θεσσαλονίκης στις 18 Ιανουαρίου 1953.
Μία από τις πρωτοπόρους του παγκόσμιου φεμινιστικού κινήματος ήταν η Αμερικανίδα Σούζαν Μπράουνελ Άντονι από τη Νέα Υόρκη, η οποία ψήφισε στις προεδρικές εκλογές της 5ης Νοεμβρίου 1872, παρόλο που δεν είχε αναγνωριστεί δικαίωμα ψήφου ειδικά για τις γυναίκες, επικαλούμενη τη 15η Τροπολογία του αμερικανικού Συντάγματος, που είχε ψηφιστεί δυο χρόνια νωρίτερα. Η Τροπολογία εκείνη, "Ψήφος Ανεξαρτήτως Φυλής", παραχωρούσε δικαίωμα ψήφου στους έγχρωμους:
"Το δικαίωμα των πολιτών των Ηνωμένων Πολιτειών στην ψήφο δεν θα ακυρωθεί ή περιορισθεί από τις Ηνωμένες Πολιτείες ή οποιαδήποτε από τις Πολιτείες λόγω φυλετικής προέλευσης, χρώματος ή προηγούμενης δουλείας".
Καθώς, όμως, δεν γινόταν ρητά λόγος για τις γυναίκες, δύο εβδομάδες μετά τις εκλογές, στις 18 Νοεμβρίου 1872, η Άντονι συνελήφθη. Ύστερα από έξι μήνες δικάστηκε και καταδικάστηκε στην καταβολή προστίμου 100 δολαρίων, το οποίο η ίδια ουδέποτε κατέβαλε, όπως άλλωστε είχε ευθαρσώς δηλώσει ενώπιον του δικαστηρίου: "Δεν θα πληρώσω ποτέ ούτε ένα δολάριο για την άδικη ποινή σας".
Ο λόγος που ακολουθεί, εκφωνήθηκε από την ίδια στο δικαστήριο:
"Φίλοι και συμπολίτες, βρίσκομαι μπροστά σας απόψε κατηγορούμενη για το υποτιθέμενο έγκλημα του ότι ψήφισα στις τελευταίες προεδρικές εκλογές, χωρίς να έχω νόμιμο δικαίωμα να ψηφίσω. Θα ασχοληθώ απόψε με το να σας αποδείξω πως ψηφίζοντας δεν διέπραξα έγκλημα, αλλά αντίθετα, απλά εξάσκησα τα πολιτικά μου δικαιώματα, τα οποία εγγυάται σε εμένα και σε όλους τους πολίτες των ΗΠΑ το Σύνταγμα του Έθνους, που βρίσκεται πάνω από τη δύναμη κάθε πολιτείας.
Ο πρόλογος του Ομοσπονδιακού Συντάγματος λέει: "Εμείς, ο λαός των ΗΠΑ, με σκοπό να δημιουργήσουμε μια τελειότερη ένωση, να εγκαθιδρύσουμε δικαιοσύνη, να εξασφαλίσουμε ηρεμία στο εσωτερικό, να παράσχουμε για την κοινή μας άμυνα, να προωθήσουμε την γενική ευημερία και να διασφαλίσουμε τις ευλογίες της ελευθερίας για εμάς και τους απογόνους μας, ορίζουμε και θεσμοθετούμε αυτό το Σύνταγμα των Ηνωμένων Πολιτειών της Αμερικής".
Ήταν "εμείς, ο λαός". Όχι, "εμείς, οι λευκοί αρσενικοί πολίτες". Ούτε πάλι "εμείς, οι αρσενικοί πολίτες". Ήταν εμείς, ολόκληρος ο λαός, που σχηματίσαμε την Ένωση. Και τη σχηματίσαμε όχι για να δώσουμε τις ευλογίες της ελευθερίας, αλλά για να τις διασφαλίσουμε. Όχι για το μισό του εαυτού μας και το μισό των απογόνων μας, αλλά για το σύνολο του λαού - το ίδιο για τις γυναίκες, όπως και για τους άντρες. Και είναι ολοφάνερη κοροϊδία να μιλάει κανείς στις γυναίκες για την απόλαυση των ευλογιών της ελευθερίας, ενώ τους αρνούνται τη χρήση του μόνου μέσου διασφάλισης τους, το οποίο προσφέρει αυτή η δημοκρατική ρεπουμπλικανική κυβέρνηση, της ψήφου.
Γιατί, κάθε πολιτεία, για να καταστήσει το φύλο περιορισμό, ο οποίος πρέπει πάντα να καταλήγει στην αποστέρηση των πολιτικών δικαιωμάτων του μισού λαού, πρέπει να ψηφίσει ένα νομοσχέδιο στέρησης δικαιωμάτων ή έναν αναδρομικό νόμο, παραβιάζοντας μ' αυτόν τον τρόπο τον ανώτατο νόμο της χώρας. Μέσω αυτού, οι ευλογίες της ελευθερίας κατακρατούνται για πάντα από τις γυναίκες και τους θηλυκούς απογόνους τους.
Για εκείνες, αυτή η κυβέρνηση δεν έχει τις δίκαιες εξουσίες, που πηγάζουν από τη συγκατάθεση των κυβερνωμένων. Για εκείνες, αυτή η κυβέρνηση δεν είναι δημοκρατία. Είναι μια απεχθής αριστοκρατία. Μια μισητή ολιγαρχία του φύλου. Η πιο μισητή ολιγαρχία που δημιουργήθηκε ποτέ σ' ολόκληρο τον πλανήτη. Μια ολιγαρχία πλούτου, όπου οι πλούσιοι κυβερνούν τους φτωχούς, μια ολιγαρχία μάθησης, όπου οι μορφωμένοι κυβερνούν τον αδαή, ή ακόμη μια ολιγαρχία φυλής, όπου ο Σάξονας κυβερνά τον Αφρικανό, ίσως να μπορεί να γίνει ανεκτή. Αυτή, όμως, η ολιγαρχία του φύλου, η οποία κάνει τον πατέρα, τα αδέρφια, το σύζυγο, τους γιους ολιγάρχες επάνω στη μητέρα και στις αδερφές, στη σύζυγο και στις κόρες κάθε νοικοκυριού, η οποία ορίζει όλους τους άντρες ηγεμόνες και όλες τις γυναίκες υπηκόους, μεταφέρει τη διχόνοια, τη σύγκρουση και την εξέγερση σε κάθε σπίτι του έθνους.
Οι Γουέμπστερ, Γουόρτσεστερ και Μπουβιέ προσδιορίζουν τον πολίτη των ΗΠΑ ως έναν άνθρωπο, που έχει το δικαίωμα να ψηφίζει και να κατέχει δημόσιο αξίωμα. Το μόνο ερώτημα που απέμεινε να διευθετηθεί τώρα είναι: είναι οι γυναίκες άνθρωποι; Με δυσκολία θα πίστευα πως κάποιος από τους αντιπάλους μας θα έχει το θράσος να πει πως δεν είναι. Όντας άνθρωποι, οι γυναίκες είναι και πολίτες. Και καμία πολιτεία δεν έχει το δικαίωμα να δημιουργήσει οποιοδήποτε νόμο ή να επιβάλει κάποιο παλιό νόμο, ο οποίος θα περικόψει τα προνόμια ή τις ασυλίες τους. Γι' αυτόν το λόγο, κάθε διάκριση ενάντια σε γυναίκες στα Συντάγματα και στους νόμους των διαφορετικών πολιτειών είναι σήμερα τελείως άκυρη, ακριβώς όπως και οποιαδήποτε (διάκριση) εναντίον των Νέγρων".
Τελικά, στις ΗΠΑ, το δικαίωμα ψήφου παραχωρήθηκε στις γυναίκες με τη 19η Τροπολογία, το 1920: "Το δικαίωμα των πολιτών των Ηνωμένων Πολιτειών στην ψήφο δεν θα ακυρωθεί ή περιορισθεί από τις Ηνωμένες Πολιτείες ή οποιαδήποτε από τις Πολιτείες λόγω φύλου". Πάντως, η Σούζαν Μπράουνελ Άντονι δεν είχε τη δυνατότητα να ψηφίσει, καθώς είχε ήδη αποβιώσει στις 13 Μαρτίου 1906, σε ηλικία 86 ετών.
Όσον αφορά την Ελλάδα, αν και οι Ελληνίδες διεκδικούσαν το δικαίωμα ψήφου ήδη από το 1887 μέσα από την πρωτοποριακή για την εποχή της φεμινιστική "Εφημερίδα των Κυριών", το δικαίωμα αυτό παραχωρήθηκε σε περιορισμένο βαθμό μόλις την περίοδο του Μεσοπολέμου, κατά τη διάρκεια της Α΄ Ελληνικής Δημοκρατίας.
Για πρώτη φορά, οι γυναίκες στην Ελλάδα ψήφισαν στις δημοτικές εκλογές του 1934, όμως ο αριθμός τους ήταν ελάχιστος, μόνο 240. Ο λόγος ήταν αφενός τα αυστηρά κριτήρια που είχε θεσπίσει ο νομοθέτης (να έχουν συμπληρώσει το 30ο έτος και να γνωρίζουν ανάγνωση και γραφή, σε μια εποχή που ο αναλφαβητισμός κυμαινόταν σε υψηλά επίπεδα) και αφετέρου επειδή δεν συμπληρώθηκαν σωστά οι εκλογικοί κατάλογοι.
Για να είμαστε δίκαιοι στην ιστορία της χώρας μας, επί της ουσίας, η πρώτη φορά που οι γυναίκες ψήφισαν σε εθνική - πλην όμως άτυπη - εκλογική αναμέτρηση ήταν στις 23 Απριλίου 1944, στις εκλογές που είχε οργανώσει η Κυβέρνηση του Βουνού ύστερα από πρωτοβουλία του ΕΑΜ, κατά τη διάρκεια της γερμανικής Κατοχής.
Τότε εξελέγησαν και οι πέντε πρώτες βουλευτίνες: η Μαρία Σβώλου, η Καίτη Νισυρίου-Ζεύγου, η Χρύσα Χατζηβασιλείου, η Μάχη Μαυροειδή, η Φωτεινή Φιλιππίδη και η Ευγενία Μαυροσκότη. Πάντως, τόσο το Εθνικό Συμβούλιο που προέκυψε από τις εκλογές εκείνες, όσο και οι δύο Κυβερνήσεις του Βουνού (υπό τον Ευρυπίδη Μπακιρτζή και τον Αλέξανδρο Σβώλο) δεν έτυχαν επίσημης αναγνώρισης μετά την απελευθέρωση της χώρας τον Οκτώβριο του 1944 και - κυρίως - μετά τον εμφύλιο πόλεμο που ακολούθησε. Ως γνωστόν, η Ιστορία γράφεται από τους νικητές και όχι από τα γεγονότα.
Τυπικά, το δικαίωμα του εκλέγειν αλλά και του εκλέγεσθαι κατοχυρώθηκε για τις γυναίκας για πρώτη φορά με το ν.2159/1952. Ωστόσο, δεν ίσχυσε στις εκλογές του Νοεμβρίου της ίδιας χρονιάς, επειδή δεν είχαν ενημερωθεί οι εκλογικοί κατάλογοι, κι έτσι φτάσαμε στη 13η Ιανουαρίου του 1953 και στην εκλογή της Σκούρα.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου