Μια ημέρα σημαντική τόσο για τα Βαλκάνια υπήρξε αρκετές φορές στο παρελθόν η 5η Οκτωβρίου. Εξάλλου, σαν σήμερα το 1955 ξεκίνησε η "εποχή Καραμανλή" στην ελληνική ιστορία, ενώ το 1962, ο Γεώργιος Παπανδρέου εκφώνησε μια από τις ιστορικές ομιλίες του, κατά την οποία διατύπωσε μια από τις πιο γνωστές φράσεις του.
Στις 5 Οκτωβρίου 1912, δέκα μέρες μετά την κήρυξη του πολέμου από το Μαυροβούνιο κατά της Οθωμανικής αυτοκρατορίας, που σήμανε τυπικά την έναρξη του πρώτου Βαλκανικού πολέμου, ξεκίνησαν οι πρώτες επιχειρήσεις του ελληνικού στρατού και του πολεμικού ναυτικού κατά του οθωμανικού, μια μέρα μετά την κήρυξη του πολέμου από την ελληνική κυβέρνηση. Ο υπουργός Εξωτερικών, Λάμπρος Κορομηλάς, ανέγνωσε στην ελληνική Βουλή το κείμενο της ανακοίνωσης που επιδόθηκε στην τουρκική κυβέρνηση από τον Έλληνα πρεσβευτή στην Κωνσταντινούπολη:
"Της Υψηλής Πύλης μη δωσάσης απάντησιν εις την ταυτόσημον διακοίνωσιν ην αι Κυβερνήσεις Βουλγαρίας, Ελλάδος και Σερβίας έσχον την τιμήν ν' απευθύνωσιν αυτή, την 30 Σεπτεμβρίου και της καταστάσεως, ήτις ήτο λίαν σοβαρά ένεκα της παρά το Διεθνές Δίκαιον κατασχέσεως των Σερβικών πολεμοφοδίων και της κατασχέσεως των Ελληνικών πλοίων, αποβάσης έτι μάλλον απελπιστικής εκ των εν τοις συνόροις επιθέσεων των Τουρκικών στρατευμάτων κατά των Σερβικών και Βουλγαρικών προφυλακών, ως και εκ της διακοπής των διπλωματικών σχέσεων, εις ην παρά τα διεθνή νόμιμα προέβη η Τουρκία, η Κυβέρνησις της Α.Μ. του Βασιλέως των Ελλήνων αναγκάζεται προς μεγίστην αυτής λύπην να προστρέξη εις την δύναμιν των όπλων, επιρρίπτουσα την επί τούτω ευθύνην εις την Οθωμανικήν Κυβέρνησιν.
Έχω την τιμήν ν' ανακοινώσω ότι από της στιγμής ταύτης η Ελλάς ευρίσκεται εις εμπόλεμιν κατάστασιν προς την Τουρκίαν και ότι κρίνων την εντολήν μου λήξασαν απέρχομαι εκ Κωνσταντινουπόλεως".
Στη συνέχεια, ο πρωθυπουργός Ελευθέριος Βενιζέλος ανέγνωσε το βασιλικό διάγγελμα, που κήρυττε επισήμως τον πόλεμο:
"Προς τον Λαόν Μου,
Αι ιεραί υποχρεώσεις προς την φιλτάτην πατρίδα, προς τους υποδούλους αδελφούς μας και προς την ανθρωπότητα επιβάλλουσιν εις το Κράτος, μετά την αποτυχίαν των ειρηνικών προσπαθειών του προς επίτευξιν και εξασφάλισιν των ανθρωπίνων δικαιωμάτων των υπό τον Τουρκικόν ζυγόν Χριστιανών, όπως διά των όπλων θέση τέρμα εις την δυστυχίαν, την οποίαν ούτοι υφίστανται από τόσων αιώνων.
Η Ελλάς πάνοπλος μετά των συμμάχων αυτής, εμπνεομένων υπό των αυτών αισθημάτων και συνδεομένων διά των αυτών υποχρεώσεων, αναλαμβάνει τον ιερόν αγώνα του δικαίου και της ελευθερίας των καταδυναστεομένων λαών της Ανατολής.
Ο κατά ξηράν και θάλασσαν στρατός ημών, εν πλήρει συναισθήσει του καθήκοντος αυτού προς το Έθνος και την Χριστιανωσύνην, μνήμων των εθνικών αυτού παραδόσεων και υπερήφανος διά την ηθικήν αυτού υπεροχήν και αξίαν, αποδύεται μετά πίστεως εις τον αγώνα, όπως διά του τιμίου αυτού αίματος αποδώση την ελευθερίαν εις τους τυραννουμένους.
Η Ελλάς, μετά των λοιπών συμμάχων Κρατών, θα επιδιώξη πάση θυσία τον ιερόν αυτόν σκοπόν, επικαλούμενοι δε την αρωγήν εν τω δικαιοτάτω τούτω αγώνι του πολιτισμού , ανακράζομεν:
-Ζήτω η Ελλάς!
-Ζήτω το Κράτος!
Αθήναι τη 5η Οκτωβρίου 1912
ΓΕΩΡΓΙΟΣ
Το Υπουργικόν Συμβούλιον
Βενιζέλος, Κορομηλάς, Ρέπουλης, Τσιριμώκος, Στράτος, Μιχαλακόπουλος, Ρακτιβάν, Διομήδης"
Επίσης, ο Βενιζέλος ανέγνωσε και το πρώτο τηλεγράφημα, που απέστειλε ο διάδοχος του θρόνου Κωνσταντίνος. Από το τηλεγράφημα διαφαινόταν η νικηφόρα προέλαση του στρατού ήδη από την πρώτη μέρα του πολέμου:
"Υπουργείον Στρατιωτικών
Αθήνας
Δευτέρα Μεραρχία διά Προφήτου Ηλιού και Μπογαζίου Τυρνάβου προχωρεί διά Δαμασίου πεδίου προς Γκόλαν.
Τρίτη Μεραρχία προελαύνει δι' αμοφτέρων των οχθών του Κουτσοχείρου και ευρούσα άθικτον την γέφυραν Γρεβενίου κατέλαβε το χωρίον Δαμάσι και προχωρεί προς Μολογούσταν.
Πρώτη Μεραρχία, διαβάσα Μελούναν, προχωρεί εις Τσαρίτσαιναν.
Δύο έτι Μεραρχίαι εισέβαλον επίσης. Αντίστασις ουδεμία ουδαμού".
Εξάλλου, στις 11.30΄ το πρωί της ίδιας μέρας, ο βασιλιάς Γεώργιος μαζί με τον Ελευθέριο Βενιζέλο και τον υπουργό Ναυτικών Ν. Στράτο κατέβηκαν στο Φάληρο για να προπέμψουν τα πλοία του ελληνικού πολεμικού ναυτικού, που αποτελούνταν από τη ναυαρχίδα "Αβέρωφ", τα θωρηκτά "Ύδρα", "Σπέτσαι" και "Ψαρά", τα αντιτορπιλλικά "Λόγχη" και "Βέλος" και δύο γερμανικά τορπιλλοβόλα.
Απευθυνόμενος στους αξιωματικούς, ο Γεώργιος τόνισε: ".. Αι παραδόσεις του ημετέρου Ναυτικού είνε ιεραί και ένδοξοι. Σεις θα έχετε την τιμή να προσθέσητε και ετέρας σελίδας δόξης εις την ιστορίαν του Ναυτικού μας. Αι ευχαί ολοκλήρου του Έθνους και αι ιδικαί μου σας συνοδεύουν".
Ο Βενιζέλος εξέφρασε τη λύπη του "διότι εις τοιαύτην στιγμήν το στάδιόν μου μ' έφερε να είμαι ο αρχηγός της Πολιτείας, αντί να είμαι εις εξ υμών ό,τι δήποτε - είτε αξιωματικός, είτε υπαξιωματικός ή και ναύτης απλούς ακόμη", ενώ απηύθυνε παραινέσεις προς τους στρατιώτες: "Η πατρίς αξιοί από υμάς όχι απλώς ν' αποθάνετε υπέρ αυτής. Αυτό θα ήτο το ολιγώτερον. Αξιοί να νικήσετε. Και διά τούτο έκαστος εξ υμών και θνήσκων ακόμη μίαν μόνον σκέψιν πρέπει να έχη, πώς να εντείνη τας δυνάμεις του μέχρι της τελευταίας πνοής όπως οι εναπομείναντες νικήσωσι. Και θα νικήσετε - είμαι υπερβέβαιος".
Αργά το βράδυ της 6ης Οκτωβρίου 1912, ο αρχηγός του Γενικού Επιτελείου απέστειλε ένα "Δελτίον Ημερησίων Συμβάντων" από τον Τύρναβο, όπου συνόψιζε σε λίγες γραμμές την πρώτη μέρα του πολέμου:
"Πέντε μεραρχίαι διήλθον από πρωίας τα σύνορα, εισβαλούσαι εις το Τουρκικόν έδαφος. Η πρώτη μεραρχία έφθασε μέχρι 3 χιλιομ. βορείως της Τσαριτσαίνης, η δευτέρα μέχρι Σκόμπας, η τρίτη μέχρι Δομενίκου, η τετάρτη δι' Ελευθεροχωρίου μέχρι Βλαχογιάννη, η πέμπτη εν δευτέρα γραμμή μέχρι Ρεβενίου.
Αρχηγός Γεν. Επιτελείου
ΔΑΓΚΛΗΣ
Υποστράτηγος"
Στις 5 Οκτωβρίου 1930 πραγματοποιήθηκε στο Παναθηναϊκό Στάδιο η έναρξη των πρώτων Βαλκανικών αγώνων, οι οποίοι φιλοξενούνταν στην Αθήνα. Στις 3 το μεσημέρι οι αθλητές παρέλασαν μπροστά στους 60.000 θεατές, που είχαν γεμίσει τις κερκίδες του σταδίου, ενώ στη συνέχεια ο πρωθυπουργός Ελευθέριος Βενιζέλος κήρυξε την έναρξη των αγώνων, απευθυνόμενους στους αθλητές στα γαλλικά:
"Προς εσάς, τους εκπροσώπους της Βαλκανικής Νεολαίας, απευθύνω τον πλέον θερμό χαιρετισμό. Πιστεύω ακράδαντα ότι οι συναντήσεις αγωνιστικής φύσης και φυσικής αγωγής, όπως η σημερινή, συντελούν χωρίς αμφιβολία στην καλύτερη γνωριμία και καλλιεργούν αρετές, η αξία των οποίων είναι αδιαμφισβήτητη. Θα ήταν ευκταίο, αν αυτές επαναλαμβάνονται συχνότερα, διότι κανείς δεν μπορεί να μην αναγνωρίσει ότι γίνονται αιτίας να δημιουργηθεί μια νέα ατμόσφαιρα, στενότερης φιλίας και μεγαλύτερης εγκαρδιότητας μεταξύ των νεολαίων των Βαλκανικών κρατών. Και όταν θα έλθει η ημέρα που θα γίνετε εσείς η άρχουσα τάξη των κρατών σας, ασφαλώς η φιλική αυτή ατμόσφαιρα που καλλιεργείτε, θα συντελέσει στη στενότερη επαφή και προσέγγιση μεταξύ των λαών μας, οι οποίοι αλληλοσυμπληρώνονται. Με τα συναισθήματα αυτά κηρύσσω την έναρξη των σημερινών πρώτων βαλκανικών αγώνων και σας εύχομαι το καλώς ήλθατε"
Η τελετή ολοκληρώθηκε με τον όρκο των αθλητών, τον οποίο απήγγειλε από το μικρόφωνο ο Έλληνας αθλητής (επικοντιστής) Αργύρης Καραγιάννης: "Υποσχόμεθα ότι προσερχόμεθα εις τους εν Αθήναις Α΄ Βαλκανικούς αγώνας όπως αγωνισθώμεν ευγενώς, υπακούοντες εις τους κανονισμούς και ότι η συμμετοχή μας σκοπεί την επίδειξιν ιπποτικού πνεύματος διά την τιμήν του Έθνους μας και την δόξαν του αθλητισμού".
Στις 5 Οκτωβρίου 1944, οι συμμαχικές δυνάμεις ανακοίνωσαν τηλεγραφικά την προ ολίγων ημερών αποβίβαση στρατιωτικών δυνάμεων στην Ελλάδα:
"Μονάδες των δυνάμεων ξηράς της Αδριατικής βρίσκονται τώρα σε μερικά ελληνικά νησιά, στην ηπειρωτική Ελλάδα και την Αλβανία και είναι σ' επαφή με τον εχθρός και στις δύο χώρες. Οι αποβάσεις έγιναν από θαλάσσης και αέρος. Στρατεύματα των δυνάμεων ξηράς της Αδριατικής εισήλθαν στην Πάτρα τη νύχτα της 3ης Οκτωβρίου".
Ωστόσο, στην Αθήνα εξακολουθούσε να επικρατεί κλίμα έντασης, όσο οι Γερμανοί έβλεπαν το τέλος της κυριαρχίας τους να πλησιάζει. Χαρακτηριστικά, η παράνομη εφημερίδα "Ελευθερία" περιέγραφε την επόμενη μέρα (06.10.1944) κάποια γεγονότα του αστυνομικού 24ώρου:
".. Άλλη συμπλοκή, διαρκέσασα επί ώραν εγένετο χθες εις το κέντρον των Αθηνών, εις τας οδούς Εμμανουήλ Μπενάκη-Φειδίου-Ακαδημίας. Μετά το τέλος της συμπλοκής οι γερμανοί αποχωρήσαντες παρέλαβον μεθ' εαυτών και εν αυτοκίνητον φορτηγόν, το οποίον εγέμισαν με συλληφθέντας ανυπόπτους διαβάτας.... Άγνωστος αφήρεσαν υπό την απειλην περιστρόφων, εκ γκαράζ της οδού Αιγηνίτου όπου φυλάσσονται γερμανικά είδη, δύο μοτοσυκλέττας, ένα τροχόν αυτοκινήτου και ένα αυτοκίνητον βενζίνη. Άλλοι άγνωστοι, εκ των οποίων δύο με στολήν χωροφύλακος και γερμανικήν ταυτότητα, απήγαγον εκ της οδού Ικτίνου τον τυρέμπορον Γ. Γιουλέκαν. Τον αφήκαν ελεύθερον αφού κατεβλήθησαν εις 5 άτομα υπό των οικείων του 25 χρυσαί λίραι".
Στις 5 Οκτωβρίου 1946, ύστερα από 28 ώρες διαπραγματεύσεων, η Οικονομική Επιτροπή καθόρισε το ύψος των επανορθώσεων (οικονομικών αποζημιώσεων) που θα έπρεπε να καταβάλλουν στο ελληνικό κράτος η Ιταλία και η Βουλγαρία. Σύμφωνα με τις αποφάσεις, η Ιταλία θα έπρεπε να καταβάλει στη χώρα μας 100 εκατομμύρια δολάρια, όσα και στη... Ρωσία, που ουδέποτε δέχθηκε ιταλική στρατιωτική επίθεση (σε ακόμη χειρότερη θέση βρέθηκε η Αλβανία που δεν θα έπαιρνε καν αποζημίωση), ενώ η Βουλγαρία θα κατέβαλλε στην Ελλάδα μόλις 65 εκατομμύρια δολάρια έναντι 700 εκατομμυρίων δολαρίων, που διεκδικούσε η ελληνική κυβέρνηση αποτιμώντας τις ζημιές που προκλήθηκαν στις περιοχές που κατέλαβε ο βουλγαρικός στρατός κατά το δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο.
Στις 5 Οκτωβρίου 1951, ενώπιον 15.000 θεατών και του βασιλιά της Αιγύπτου Φαρούκ, πραγματοποιήθηκε στην Αλεξάνδρεια - στο Στάδιο Φουάτ Αουάλ - η έναρξη των πρώτων Μεσογειακών αγώνων με τη συμμετοχή 1500 αθλητών από 10 μεσογειακά κράτη (Ελλάδα, Γαλλία, Ιταλία, Ισπανία, Γιουγκοσλαβία, Τουρκία, Λίβανος, Συρία, Μάλτα και Αίγυπτος).
Στις 5 Οκτωβρίου 1955, μία μέρα μετά το θάνατο του πρωθυπουργού Αλέξανδρου Παπάγου, ο βασιλιάς Παύλος αιφνιδίασε τους πάντες δίνοντας εντολή σχηματισμού κυβέρνησης στον υπουργό Δημοσίων Έργων, Κωνσταντίνο Καραμανλή. Το σχετικό ανακοινωθέν ήταν λιτό:
"Εκ του Γραφείου της Α.Μ. του Βασιλέως ανακοινούται ότι σήμερον το απόγευμα διά των Αντιπροέδρων της Κυβερνήσεως υπεβλήθη και τυπικώς εις την Α.Μ. του Βασιλέα η παραίτησις αυτής.
Κατόπιν τούτου η Α.Μ. ο Βασιλεύς καλέσας παρ' Αυτώ τον βουλευτήν Σερρών κ. Κωνσταντίνον Καραμανλήν ανέθεσεν εις αυτόν την εντολήν του σχηματισμού της Κυβερνήσεως".
Η απόφαση προκάλεσε αντιδράσεις όχι μόνο από την αντιπολίτευση, αλλά και από βουλευτές του κυβερνώντος κόμματος του Εθνικού Συναγερμού και κυρίως από τον αντιπρόεδρο της κυβέρνησης, Στέφανο Στεφανόπουλο, που φερόταν ως ο επικρατέστερος να διαδεχθεί τον Παπάγο. Και κάπως έτσι ξεκίνησε η εποχή Καραμανλή στην ελληνική πολιτική σκηνή.
Στις 5 Οκτωβρίου 1962, ο αρχηγός της Ενώσεως Κέντρου Γεώργιος Παπανδρέου διατύπωσε την ιστορική του φράση "οι αριθμοί ευημερούν, οι άνθρωποι πάσχουν" μιλώντας σε συγκέντρωση της Συνδικαλιστικής Οργανώσεως Ενώσεως Κέντρου. Στην περίφημη ομιλία του, ο Γεώργιος Παπανδρέου ανέφερε μεταξύ άλλων:
"... Πρώτη επαγγελία μας είναι η πολιτική δημοκρατία. Και πολιτική δημοκρατία σημαίνει ότι οι πολίται θα γίνουν ίσοι ενώπιον των νόμων και ενώπιον των αρχών. Θα καταργήσωμεν την σημερινήν διάκρισην, η οποία ατιμάζει την έννοιαν της δημοκρατίας: Ότι οι πολίται ανήκουν εις δύο κατηγορίας, εις τους προνομιούχους και εις τους παρίας. Οι προνομιούχοι λυμαίνονται το κράτος. Διά την ΕΡΕ το κράτος είναι επιχείρησις του κόμματος. Διά την δημοκρατίαν το κόμμα είναι εις την υπηρεσίαν του κράτους.
Το φρόνημα εις την πολιτικήν δημοκρατίαν είναι ελεύθερον. Έκαστος δικαιούται να έχη τας πεποιθήσεις του. Και δεν θα λογοδοτή εις τον αστυνόμον διά την εφημερίδα την οποίαν προτιμά. Εις την δημοκρατίαν θα διώκεται μόνον η πράξις, η παράνομος πράξις. Και θα διώκεται όχι από την Διοίκησιν. Θα διώκεται από την Δικαιοσύνης. Αυταί είναι αι αρχαί της πολιτικής δημοκρατίας.
Αλλά θα θεμελιώσωμεν επίσης και την κοινωνικήν δημοκρατίαν, η οποία σας, εργάται και υπάλληλοι της Ελλάδος, κατ' εξοχήν ενδιαφέρει. Θα προστατεύσωμεν τον μόχθον των εργαζομένων ανθρώπων. Θα καταστήσεωμεν δικαίαν την διανομήν του εθνικού εισοδήματος. Κατασκευάζει η γραφειοκρατία της ΕΡΕ τους μέσους όρους του εθνικού εισοδήματος. Αλλά εδώκαμεν την απάντησιν: Ο μέσος είναι αριθμός. Δεν είναι άνθρωπος. Εις το καθεστώς της ΕΡΕ οι αριθμοί ευημερούν, οι άνθρωποι πάσχουν...".
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου