Η ιδιωτική τηλεόραση κλείνει τα 26 χρόνια στην Ελλάδα, αν και οι τηλεοπτικοί σταθμοί γιορτάζουν τα.... 25. Ε, μεταξύ μας πολλές κοπέλες αρχίζουν να κρύβουν τα χρόνια τους από τα 26 τους, αν και δεν νομίζω ότι αυτός είναι ο λόγος. Απλά το 25 είναι ένα πιο ωραίο, στρόγγυλο νούμερο για να γιορτάσει κανείς - ειδικά όταν για πρώτη φορά τίθεται ζήτημα έκδοσης νόμιμων αδειών λειτουργίας των τηλεοπτικών σταθμών με ό,τι αυτό μπορεί να συνεπάγεται για την τύχη ορισμένων καναλιών. Όπως και να 'χει, η επέτειος των 26 ετών από τη λειτουργία του πρώτου ιδιωτικού τηλεοπτικού σταθμού (Mega channel στις 20 Νοεμβρίου 1989) είναι μια καλή ευκαιρία για μια προσωπική αναδρομή στο μακρινό παρελθόν της ιδιωτικής τηλεόρασης στην Ελλάδα.
Η αλήθεια είναι ότι δεν θυμάμαι πολλά πράγματα από την περίοδο που ξεκίνησε να εκπέμπει η ιδιωτική τηλεόραση στην Ελλάδα. Βέβαια, στις Σέρρες το Mega δεν άρχισε να εκπέμπει από τις 20 Νοεμβρίου, όπως και στην Αθήνα, όμως δεν θυμάμαι γενικότερα δημοσιεύματα στις εφημερίδες από την εποχή εκείνη. Βέβαια πήγαινα τρίτη δημοτικού, όμως διάβαζα εφημερίδες από πολύ μικρός και μάλιστα έχω μνήμες από ρεπορτάζ στο "Βήμα" το 1988, όπως για το σκάνδαλο Κοσκωτά, το ατύχημα στο οποίο είχε σκοτωθεί η εν διαστάσει σύζυγος του Νίκου Γκάλη κλπ.
Η αλήθεια είναι ότι δεν θυμάμαι πολλά πράγματα από την περίοδο που ξεκίνησε να εκπέμπει η ιδιωτική τηλεόραση στην Ελλάδα. Βέβαια, στις Σέρρες το Mega δεν άρχισε να εκπέμπει από τις 20 Νοεμβρίου, όπως και στην Αθήνα, όμως δεν θυμάμαι γενικότερα δημοσιεύματα στις εφημερίδες από την εποχή εκείνη. Βέβαια πήγαινα τρίτη δημοτικού, όμως διάβαζα εφημερίδες από πολύ μικρός και μάλιστα έχω μνήμες από ρεπορτάζ στο "Βήμα" το 1988, όπως για το σκάνδαλο Κοσκωτά, το ατύχημα στο οποίο είχε σκοτωθεί η εν διαστάσει σύζυγος του Νίκου Γκάλη κλπ.
Αντίθετα, θυμάμαι έντονα την εποχή που αρχίσαμε να βλέπουμε δορυφορικά κανάλια (παραδόξως και πάλι το 1988!): Raiuno, Raidue, TV5, τα βρετανικά Super channel και SKY, στα οποία παρακολουθούσα κινούμενα σχέδια και τηλεπαιχνίδια χωρίς να καταλαβαίνω τη γλώσσα!! Και μπορεί όντως να ήταν πρόβλημα να παρακολουθώ GI Joe χωρίς να καταλαβαίνω τι λέγανε οι χαρακτήρες, αλλά δεν δυσκολεύτηκα να καταλάβω το σήμαιναν το "higher" και το "lower" σ΄ ένα βρετανικό τηλεπαιχνίδι με χαρτιά, όπου οι παίκτες έπρεπε να μαντέψουν αν ακολουθούσε χαρτί με μεγαλύτερο ή μικρότερο αριθμό.
Όταν δε το Mega και ο ΑΝΤ1 άρχισαν να εκπέμπουν στην πόλη την άνοιξη του 1990, είχα την ατυχία να μένω σε μια πολυκατοικία - ίσως η μοναδική των Σερρών - που για κάποιο λόγο δεν είχε σωστά γυρισμένη την κεραία! Δεν είμαι σίγουρος αν ήταν απόφαση των ενοίκων ή του διαχειριστή, αλλά είναι γεγονός ότι βλέπαμε μόνο ΕΡΤ, δορυφορική κι ένα τοπικό κανάλι, που νομίζω ότι είχε αρχίσει να εκπέμπει πριν ξεκινήσει την εκπομπή του το Mega στην πρωτεύουσα, ενώ οι συμμαθητές μου έλεγαν στο σχολείο για ταινίες, σειρές και ό,τι άλλο παρακολουθούσαν στα δύο αθηναϊκά κανάλια.
Η πρώτη φορά που θυμάμαι ότι είδα Mega ήταν μάλλον το καλοκαίρι του 1990 στο σπίτι του παππού μου στο χωριό του, ενώ στην πολυκατοικία μας τόσο το Mega όσο και ο ΑΝΤ1 έφτασαν... το φθινόπωρο, λίγο μετά την έναρξη της τηλεοπτικής σεζόν!
Τα πρώτα χρόνια πάντως έβλεπα πολύ Mega: από την "Πρωινή Φρουτοσαλάτα", κινούμενα σχέδια και κάτι παλιές ξένες σειρές (Λούσι Μπολ, Ζορό, Κουνγκ Φου κλπ.) μέχρι "Φάλκον Κρεστ", τα "Γεγονότα των 20.30" και φυσικά τα ελληνικά σίριαλ από τις κωμωδίες (στην αρχή "Τρεις Χάριτες", "Αυθαίρετοι", "Ρετιρέ", στη συνέχεια όλα τα σίριαλ του Γιώργου Κωνσταντίνου κλπ.) μέχρι τη "Δίψα" και το "Φόνο χωρίς ταυτότητα". Αργότερα θα παραμέριζα σταδιακά τις δραματικές σειρές και θα περιοριζόμουν στις κωμωδίες.
Κι ενώ μεταξύ των συμμαθητών μου αρκετά προγράμματα του ΑΝΤ1 ήταν δημοφιλή (Τροχός της Τύχης, Ψαροκωστούλα αγάπη μου, Όχι τα νέα του ΑΝΤ1 κλπ.), για κάποιο λόγο προσωπικά δεν ήμουν οπαδός του σταθμού. Μπορώ να πω ότι έβλεπα περισσότερο ΕΡΤ παρά ΑΝΤ1. Ούτε καν το τηλεπαιχνίδι "Πάνω ή Κάτω", που αποτελούσε ελληνική προσαρμογή του παιχνιδιού που παρακολουθούσα παλιότερα στη δορυφορική τηλεόραση, δεν με εντυπωσίασε. Ήξερα βέβαια όλο το πρόγραμμα του σταθμού, όπως και γενικά όλων των τηλεοπτικών σταθμών, όπως κάθε τηλεορασόπληκτο παιδί της εποχής, που μεγάλωσε σε διαμέρισμα. Δεν μπορούσαν όμως να με κερδίσουν.
Στον ΑΝΤ1 τον πρώτο καιρό έβλεπα λίγο "Πρωινό καφέ" κυρίως λόγω της Κορομηλά, που παρουσίαζε παρόμοιες εκπομπές στην ΕΤ-1, αργότερα όμως και στην ζώνη αυτή με κέρδισε το Mega. Ένα μόνο θ' αναφέρω: έβλεπα ακόμη και το Στούντιο 5 με τη Ρίκα Βαγιάννη, που ήταν το πρώτο πολύωρο μαγκαζίνο του καναλιού, και φυσικά αργότερα τα "Χαμογελάτε", "Μεταξύ μας", ακόμη και το "Πολύ καλημέρα σας", όταν ήμουν απογευματινός στο σχολείο - και φυσικά όταν δεν διάβαζα τα μαθήματά μου ή δεν είχα φροντιστήριο.
Η πρώτη σειρά του ΑΝΤ1, που ήμουν αποφασισμένος να παρακολουθήσω από την αρχή, ήταν το "Σαμπουάν" της Ελένης Ράντου, που πρωταγωνιστούσε και υπέγραφε το σενάριο, το... 1994! Κι αυτό μόνο και μόνο επειδή μου είχε αρέσει υπερβολικά πολύ το "Αχ, Ελένη" στο Mega την αμέσως προηγούμενη σεζόν. Ό,τι άλλο είχα δει μέχρι τότε, ήταν μάλλον αποσπασματικό και εντελώς τυχαία. Βέβαια από το "Σαμπουάν" είδα μόνο ένα επεισόδιο, γιατί η σειρά δεν είχε καμία σχέση με το "Αχ, Ελένη", ενώ η πρώτη σειρά του συγκεκριμένου σταθμού που πραγματικά κέρδισε την προτίμησή μου ήταν η "Σοφία Ορθή", όταν την είδα σε επανάληψη μετά το τέλος των δύο σεζόν!!
Από εκείνα τα πολύ πρώτα χρόνια της ιδιωτικής τηλεόρασης έχουν αλλάξει πολλά. Θυμάμαι που άκουγα μικρός τους διάφορους διάσημους που δήλωναν ότι δεν βλέπουν ποτέ τηλεόραση και απορούσα πώς γινόταν αυτό. Μεγαλώνοντας η τηλεορασομανία των παιδικών μου χρόνων, που προϋπήρχε της ιδιωτικής τηλεόρασης, έχει περιοριστεί δραματικά και πλέον δύσκολα βρίσκω κάποιο πρόγραμμα που να μ' ενδιαφέρει πραγματικά να το παρακολουθήσω.
Δεν είναι μόνο που μεγαλώνοντας ο άνθρωπος αλλάζει, έχει άλλες ανάγκες και φυσικά άλλες προτεραιότητες. Και η ίδια η τηλεόραση έχει αλλάξει δραματικά, έχει γίνει ανυπέρβλητα εγωπαθής και αυτοαναφορική. Απίστευτες ώρες αφιερώνονται σε σαρδάμ παρουσιαστών ή καλεσμένων, στο αν αντάλλαξαν λοξές ματιές δυο πανελίστες, στα νούμερα τηλεθέασης, στο καλό ή στο κακό κλίμα πίσω από τις κάμερες κλπ.
Η αύξηση του αριθμού των καναλιών έφερε παλιότερα νέες προτάσεις, που ανανέωσαν το τηλεοπτικό τοπίο, όμως το πρόβλημα είναι ότι από τη στιγμή που μια νέα τηλεοπτική πρόταση πιάνει από άποψη τηλεθέασης, την αντιγράφουν όλοι. Κι έτσι, στην πραγματικότητα ο τηλεθεατής δεν έχει περιθώρια επιλογής προγράμματος, αλλά επιλέγει.. παρουσιαστή. Δεν υπάρχουν κανάλια με ταυτότητα, που να αποβλέπουν σ' ένα ορισμένο κοινό ή να επιδιώκουν κάποιο μετριοπαθή στόχο ως προς τα νούμερα τηλεθέασης, αλλά όλοι θέλουν να είναι πρώτοι σ' όλες τις ζώνες. Και πώς θα είσαι πρώτος; Αποφεύγοντας το ρίσκο, παίζοντας συντηρητικά.
Τα κανάλια δύσκολα ρισκάρουν και ο λόγος δεν είναι απαραίτητα η οικονομική κρίση. Η κρίση είναι απλά το πρόσχημα Οι άνθρωποι με ιδέες και φαντασία μπορούν να βρουν λύσεις ανεξαρτήτως μπάτζετ. Όσοι όμως βάζουν το χέρι στην τσέπη, φοβούνται να εγκρίνουν νέες ιδέες, εκτός αν κάποιος τους εγγυηθεί την επιτυχία. Όμως αυτό δεν μπορεί να γίνει εκ των πραγμάτων. Δεν είναι δυνατόν όλοι να πετύχουν. Έτσι, οι επιλογές των καναλαρχών είναι μεταξύ της μίμησης και της επανάληψης παλιότερων σίριαλ, που όμως πλέον έχουν κουράσει και τελικά υποσκάπτουν το προφίλ ενός σταθμού.
Πέραν αυτών, τα τελευταία χρόνια η ιδιωτική τηλεόραση έχει χάσει σε αξιοπιστία στα θέματα ενημέρωσης. Δεν θυμάμαι πόσα χρόνια έχουν περάσει που έκατσα να παρακολουθήσω ένα δελτίο ειδήσεων από την αρχή μέχρι το τέλος. Ο κανόνας είναι να μην βλέπω ούτε ένα λεπτό των δελτίων, αλλά να ενημερώνομαι από το ίντερνετ, εκτός κι αν προκύψει κάποιος σημαντικός λόγος. Άλλωστε, τα δελτία περισσότερο σχολιάζουν την επικαιρότητα, παρά την παρουσιάζουν, υπερτονίζοντας τα παραπολιτικά θέματα και το.. ίντερνετ.
Τα ελληνικά κανάλια την έχουν πάθει όπως οι εφημερίδες τη δεκαετία του 90. Όπως τότε η αμεσότητα της τηλεοπτικής εικόνας με τα λινκ και τα έκτακτα δελτία αντιμετωπίστηκε αμήχανα από τον τύπο, έτσι και τώρα οι δυνατότητες που προσφέρει το ίντερνετ για ενημέρωση όχι απλά λίγα λεπτά μετά, αλλά ακριβώς τη στιγμή εκτύλιξης των γεγονότων, οδήγησε τους διευθυντές ειδήσεων σε άστοχες επιλογές, όπου τα σχόλια ακόμη και του τελευταίου βουλευτή στο τουίτερ αποτελούν πιο σημαντική είδηση από το γεγονός που αποτελεί το αντικείμενο σχολιασμού!
Το μέλλον; Θα φανεί από τις επιλογές των ανθρώπων της τηλεόρασης. Ενδιαφέρονται να κερδίσουν το σεβασμό των τηλεθεατών ή την αυτοπροβολή; Είναι πρόθυμοι να ρισκάρουν με νέες ιδέες και με μεγαλύτερη ποικιλία προγραμμάτων ή θα συνεχίσουν να παίζουν εκ του ασφαλούς; Θέλουν να γίνουν πρωτοπόροι ή αμήχανοι θεατές μιας κοινωνίας που αλλάζει κι έχει περισσότερες απαιτήσεις;
Αν πάλι θέλετε να μάθετε ή να θυμηθείτε τι ακριβώς έδειξαν οι τηλεοπτικές οθόνες την πρώτη μέρα λειτουργίας του πρώτου ιδιωτικού σταθμού πανελλαδικής εμβέλειας, διαβάστε αυτό:
Χρόνια πολλά, MEGA! Αφιέρωμα στην πρώτη μέρα του τηλεοπτικού σταθμού, στις 20 Νοεμβρίου 1989!
Κι ένα πιο ανατρεπτικό αφιέρωμα: Ένας εφιάλτης... σίριαλ!
Τα πρώτα χρόνια πάντως έβλεπα πολύ Mega: από την "Πρωινή Φρουτοσαλάτα", κινούμενα σχέδια και κάτι παλιές ξένες σειρές (Λούσι Μπολ, Ζορό, Κουνγκ Φου κλπ.) μέχρι "Φάλκον Κρεστ", τα "Γεγονότα των 20.30" και φυσικά τα ελληνικά σίριαλ από τις κωμωδίες (στην αρχή "Τρεις Χάριτες", "Αυθαίρετοι", "Ρετιρέ", στη συνέχεια όλα τα σίριαλ του Γιώργου Κωνσταντίνου κλπ.) μέχρι τη "Δίψα" και το "Φόνο χωρίς ταυτότητα". Αργότερα θα παραμέριζα σταδιακά τις δραματικές σειρές και θα περιοριζόμουν στις κωμωδίες.
Κι ενώ μεταξύ των συμμαθητών μου αρκετά προγράμματα του ΑΝΤ1 ήταν δημοφιλή (Τροχός της Τύχης, Ψαροκωστούλα αγάπη μου, Όχι τα νέα του ΑΝΤ1 κλπ.), για κάποιο λόγο προσωπικά δεν ήμουν οπαδός του σταθμού. Μπορώ να πω ότι έβλεπα περισσότερο ΕΡΤ παρά ΑΝΤ1. Ούτε καν το τηλεπαιχνίδι "Πάνω ή Κάτω", που αποτελούσε ελληνική προσαρμογή του παιχνιδιού που παρακολουθούσα παλιότερα στη δορυφορική τηλεόραση, δεν με εντυπωσίασε. Ήξερα βέβαια όλο το πρόγραμμα του σταθμού, όπως και γενικά όλων των τηλεοπτικών σταθμών, όπως κάθε τηλεορασόπληκτο παιδί της εποχής, που μεγάλωσε σε διαμέρισμα. Δεν μπορούσαν όμως να με κερδίσουν.
Στον ΑΝΤ1 τον πρώτο καιρό έβλεπα λίγο "Πρωινό καφέ" κυρίως λόγω της Κορομηλά, που παρουσίαζε παρόμοιες εκπομπές στην ΕΤ-1, αργότερα όμως και στην ζώνη αυτή με κέρδισε το Mega. Ένα μόνο θ' αναφέρω: έβλεπα ακόμη και το Στούντιο 5 με τη Ρίκα Βαγιάννη, που ήταν το πρώτο πολύωρο μαγκαζίνο του καναλιού, και φυσικά αργότερα τα "Χαμογελάτε", "Μεταξύ μας", ακόμη και το "Πολύ καλημέρα σας", όταν ήμουν απογευματινός στο σχολείο - και φυσικά όταν δεν διάβαζα τα μαθήματά μου ή δεν είχα φροντιστήριο.
Η πρώτη σειρά του ΑΝΤ1, που ήμουν αποφασισμένος να παρακολουθήσω από την αρχή, ήταν το "Σαμπουάν" της Ελένης Ράντου, που πρωταγωνιστούσε και υπέγραφε το σενάριο, το... 1994! Κι αυτό μόνο και μόνο επειδή μου είχε αρέσει υπερβολικά πολύ το "Αχ, Ελένη" στο Mega την αμέσως προηγούμενη σεζόν. Ό,τι άλλο είχα δει μέχρι τότε, ήταν μάλλον αποσπασματικό και εντελώς τυχαία. Βέβαια από το "Σαμπουάν" είδα μόνο ένα επεισόδιο, γιατί η σειρά δεν είχε καμία σχέση με το "Αχ, Ελένη", ενώ η πρώτη σειρά του συγκεκριμένου σταθμού που πραγματικά κέρδισε την προτίμησή μου ήταν η "Σοφία Ορθή", όταν την είδα σε επανάληψη μετά το τέλος των δύο σεζόν!!
Από εκείνα τα πολύ πρώτα χρόνια της ιδιωτικής τηλεόρασης έχουν αλλάξει πολλά. Θυμάμαι που άκουγα μικρός τους διάφορους διάσημους που δήλωναν ότι δεν βλέπουν ποτέ τηλεόραση και απορούσα πώς γινόταν αυτό. Μεγαλώνοντας η τηλεορασομανία των παιδικών μου χρόνων, που προϋπήρχε της ιδιωτικής τηλεόρασης, έχει περιοριστεί δραματικά και πλέον δύσκολα βρίσκω κάποιο πρόγραμμα που να μ' ενδιαφέρει πραγματικά να το παρακολουθήσω.
Δεν είναι μόνο που μεγαλώνοντας ο άνθρωπος αλλάζει, έχει άλλες ανάγκες και φυσικά άλλες προτεραιότητες. Και η ίδια η τηλεόραση έχει αλλάξει δραματικά, έχει γίνει ανυπέρβλητα εγωπαθής και αυτοαναφορική. Απίστευτες ώρες αφιερώνονται σε σαρδάμ παρουσιαστών ή καλεσμένων, στο αν αντάλλαξαν λοξές ματιές δυο πανελίστες, στα νούμερα τηλεθέασης, στο καλό ή στο κακό κλίμα πίσω από τις κάμερες κλπ.
Η αύξηση του αριθμού των καναλιών έφερε παλιότερα νέες προτάσεις, που ανανέωσαν το τηλεοπτικό τοπίο, όμως το πρόβλημα είναι ότι από τη στιγμή που μια νέα τηλεοπτική πρόταση πιάνει από άποψη τηλεθέασης, την αντιγράφουν όλοι. Κι έτσι, στην πραγματικότητα ο τηλεθεατής δεν έχει περιθώρια επιλογής προγράμματος, αλλά επιλέγει.. παρουσιαστή. Δεν υπάρχουν κανάλια με ταυτότητα, που να αποβλέπουν σ' ένα ορισμένο κοινό ή να επιδιώκουν κάποιο μετριοπαθή στόχο ως προς τα νούμερα τηλεθέασης, αλλά όλοι θέλουν να είναι πρώτοι σ' όλες τις ζώνες. Και πώς θα είσαι πρώτος; Αποφεύγοντας το ρίσκο, παίζοντας συντηρητικά.
Τα κανάλια δύσκολα ρισκάρουν και ο λόγος δεν είναι απαραίτητα η οικονομική κρίση. Η κρίση είναι απλά το πρόσχημα Οι άνθρωποι με ιδέες και φαντασία μπορούν να βρουν λύσεις ανεξαρτήτως μπάτζετ. Όσοι όμως βάζουν το χέρι στην τσέπη, φοβούνται να εγκρίνουν νέες ιδέες, εκτός αν κάποιος τους εγγυηθεί την επιτυχία. Όμως αυτό δεν μπορεί να γίνει εκ των πραγμάτων. Δεν είναι δυνατόν όλοι να πετύχουν. Έτσι, οι επιλογές των καναλαρχών είναι μεταξύ της μίμησης και της επανάληψης παλιότερων σίριαλ, που όμως πλέον έχουν κουράσει και τελικά υποσκάπτουν το προφίλ ενός σταθμού.
Πέραν αυτών, τα τελευταία χρόνια η ιδιωτική τηλεόραση έχει χάσει σε αξιοπιστία στα θέματα ενημέρωσης. Δεν θυμάμαι πόσα χρόνια έχουν περάσει που έκατσα να παρακολουθήσω ένα δελτίο ειδήσεων από την αρχή μέχρι το τέλος. Ο κανόνας είναι να μην βλέπω ούτε ένα λεπτό των δελτίων, αλλά να ενημερώνομαι από το ίντερνετ, εκτός κι αν προκύψει κάποιος σημαντικός λόγος. Άλλωστε, τα δελτία περισσότερο σχολιάζουν την επικαιρότητα, παρά την παρουσιάζουν, υπερτονίζοντας τα παραπολιτικά θέματα και το.. ίντερνετ.
Τα ελληνικά κανάλια την έχουν πάθει όπως οι εφημερίδες τη δεκαετία του 90. Όπως τότε η αμεσότητα της τηλεοπτικής εικόνας με τα λινκ και τα έκτακτα δελτία αντιμετωπίστηκε αμήχανα από τον τύπο, έτσι και τώρα οι δυνατότητες που προσφέρει το ίντερνετ για ενημέρωση όχι απλά λίγα λεπτά μετά, αλλά ακριβώς τη στιγμή εκτύλιξης των γεγονότων, οδήγησε τους διευθυντές ειδήσεων σε άστοχες επιλογές, όπου τα σχόλια ακόμη και του τελευταίου βουλευτή στο τουίτερ αποτελούν πιο σημαντική είδηση από το γεγονός που αποτελεί το αντικείμενο σχολιασμού!
Το μέλλον; Θα φανεί από τις επιλογές των ανθρώπων της τηλεόρασης. Ενδιαφέρονται να κερδίσουν το σεβασμό των τηλεθεατών ή την αυτοπροβολή; Είναι πρόθυμοι να ρισκάρουν με νέες ιδέες και με μεγαλύτερη ποικιλία προγραμμάτων ή θα συνεχίσουν να παίζουν εκ του ασφαλούς; Θέλουν να γίνουν πρωτοπόροι ή αμήχανοι θεατές μιας κοινωνίας που αλλάζει κι έχει περισσότερες απαιτήσεις;
Αν πάλι θέλετε να μάθετε ή να θυμηθείτε τι ακριβώς έδειξαν οι τηλεοπτικές οθόνες την πρώτη μέρα λειτουργίας του πρώτου ιδιωτικού σταθμού πανελλαδικής εμβέλειας, διαβάστε αυτό:
Χρόνια πολλά, MEGA! Αφιέρωμα στην πρώτη μέρα του τηλεοπτικού σταθμού, στις 20 Νοεμβρίου 1989!
Κι ένα πιο ανατρεπτικό αφιέρωμα: Ένας εφιάλτης... σίριαλ!
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου