Έχω την εντύπωση ότι το πρόσωπο της χρονιάς, που ετοιμάζεται να φύγει (στο καλό!), δεν ήταν ο Ντόναλντ Τραμπ ή κάποιο από τα πολλά πρόσωπα που με τον ένα ή τον άλλο τρόπο σόκαραν την παγκόσμια κοινή γνώμη, αλλά αντίθετα αυτός ο "τίτλος" θα έπρεπε να αποδοθεί σ' έναν τυπάκο χωρίς πρόσωπο, που κυκλοφορεί με μαύρο χιτώνα και μαύρη κουκούλα, στα χέρια του κρατάει το δρεπάνι του θεριστή, φήμες λένε ότι το επάγγελμά του είναι βαρκάρης στη λίμνη Αχερουσία, ενώ συχνά μπαίνει στις ζωές μας για να τις διαλύσει απρόσκλητος και σίγουρα ανεπιθύμητος. Τον χρησιμοποιούμε και σαν παράδειγμα προς αποφυγή: "Τι στέκεσαι από πάνω μου σαν τον Χάρο" λέμε, όταν κάποιος ενοχλητικός δεν εννοεί να ξεκολλήσει από δίπλα μας, αλλά επιμένει να μας δυσκολεύει με την επίμονη παρουσία του.
"Γιατί τόσοι πολλοί σελέμπριτι πέθαναν μέσα στο 2016" είναι ένα ερώτημα που έχουν αναρωτηθεί πολλοί τους τελευταίους δώδεκα μήνες. Το ερώτημα αυτό απασχολούσε τις βρετανικές ταμπλόιντ ήδη από τις αρχές της χρονιάς, καθώς πολλοί Βρετανοί σελέμπριτι έφευγαν από την ζωή - οι περισσότεροι δευτεροτρίτης κατηγορίας, άγνωστοι εκτός Γηραιάς Αλβιόνας, όμως οικείοι στους τηλεορασόπληκτους συμπατριώτες τους. Η λογική απάντηση που έδιναν πολλοί ήταν ότι πολύ απλά... λόγω της τηλεόρασης έχει διευρυνθεί τόσο πολύ η έννοια του "σελέμπριτι", ώστε ακόμη και η περίφημη φράση του Άντι Γουόρχολ ότι "Στο μέλλον ο καθένας θα είναι παγκοσμίως διάσημος για δεκαπέντε λεπτά" μοιάζει σήμερα ξεπερασμένη.
Αν κάτσουμε και διαβάσουμε τις λίστες με τα ονόματα των διάσημων προσωπικοτήτων που πεθαίνουν κάθε χρόνο, θα διαπιστώσουμε ότι πολλοί ήταν οι διάσημοι νεκροί και του 2015 και του 2014 κλπ σε βάθος χρόνου. Η ειδοποιός διαφορά του 2016 είναι ο ασυνήθιστα μεγάλος αριθμός νεκρών διασημοτήτων, που με την ζωή τους συμβόλιζαν τη σύγχρονη ποπ κουλτούρα σε παγκόσμιο επίπεδο. Και η ποπ κουλτούρα δεν περιορίζεται μόνο στη μουσική, που το 2016 δέχτηκε απανωτά θανατηφόρα πλήγματα: Ντέιβιντ Μπάουι, Πρινς, Τζορτζ Μάικλ...
Ποπ σύμβολο με την έννοια της τεράστιας επίδρασης που ασκούσαν σε μεγάλες μάζες σε παγκόσμιο επίπεδο ήταν ακόμη κι ο Φιντέλ Κάστρο, ποπ φιλόσοφο θα μπορούσαμε να αποκαλέσουμε τον Ιταλό συγγραφέα Ουμπέρτο Έκο, χαρακτηριστικά ποπ αστέρα στον αθλητισμό - τηρουμένων των αναλογιών - είχε ο Μοχάμεντ Άλι, προφανέστατο ποπ σύμβολο ήταν και η ηθοποιός Κάρι Φίσερ, που μπορεί να μην διέγραψε μια τεράστια κινηματογραφική καριέρα, όμως άφησε ανεξίτηλο το στίγμα της ως πριγκίπισσα Λέια στον "Πόλεμο των Άστρων". Την ποπ εκδοχή της εγχώριας λαϊκής κουλτούρας, αν θέλετε, αντιπροσώπευε και ο Παντελής Παντελίδης, που - ανεξάρτητα αν άκουγες ή όχι τα τραγούδια του - δεν μπορούσες να μην αναγνωρίσεις τη μεγάλη επίδραση που είχε και εξακολουθεί μετά θάνατον να ασκεί στο ύφος και στην έκφραση, στον τρόπο ζωής γενικότερα των πιστών θαυμαστών του, κάτι που ελάχιστοι άλλοι τραγουδιστές έχουν καταφέρει και πάντως όχι κάποιος της γενιάς του.
Οι συγκρίσεις είναι πάντα ατυχείς, ειδικά όταν γίνονται ανάμεσα σε διαφορετικές εποχές. Όμως με μια καθαρά βλαχοελληνική ματιά - όπως συνηθίζουμε στην Ελλάδα να φέρνουμε τα πράγματα στα δικά μας μέτρα και σταθμά - αναλογιζόμενος πότε στο παρελθόν παρατηρήθηκαν τόσο πολλοί και τόσο αισθητοί θάνατοι σε μία χρονιά, το μυαλό μου σταμάτησε σε δύο χρονολογίες, που συμπτωματικά τελείωναν επίσης σε 6.
Το μακρινό 1936, τη χρονιά που ο Μεταξάς εγκαθίδρυσε τη δικτατορία του, έφυγαν εντελώς απροσδόκητα από την ζωή έξι Έλληνες πολιτικοί, οι οποίοι είχαν ταυτιστεί - όχι απαραίτητα θετικά - με την την πρώτη ελληνική δημοκρατία: Κονδύλης, Βενιζέλος, Δεμερτζής, Τσαλδάρης, Ζαΐμης, Παπαναστασίου.
Αλλά και πιο κοντά στην εποχή μας, το 1996 έφυγαν τέσσερις Έλληνες, που θεωρούνταν - και όντως ήταν - σύμβολα σε διαφορετικούς τομείς: Ανδρέας Παπανδρέου, Αλίκη Βουγιουκλάκη, Οδυσσέας Ελύτης, Σταύρος Νιάρχος. Μπορεί η ανατροπή να μην ήταν τόσο εντυπωσιακή όσο έξι δεκαετίες νωρίτερα, όμως από πολλές απόψεις το 1996 μπορεί κι αυτό να θεωρηθεί μια χρονιά σταθμός, μια χρονιά αλλαγών σε διάφορα επίπεδα για τα εγχώρια πράγματα.
Το 2016 βέβαια είναι πολύ διαφορετικό. Οι νεκροί του 2016 είναι πολύ διαφορετικοί. Η αίσθηση όμως που μένει και πάλι είναι αυτή του τέλους μιας εποχής - σε παγκόσμιο αυτήν τη φορά επίπεδο και όχι. Δεν έχουν πάψει να υπάρχουν ποπ είδωλα, όμως αυτά έχουν πλέον άλλα χαρακτηριστικά. Καλύτερα ή χειρότερα δεν έχει σημασία ούτε και νόημα για να μπει κανείς στη διαδικασία της σύγκρισης.
Οι διαφορετικές εποχές έχουν διαφορετικές ανάγκες και διαφορετικούς ήρωες, διαφορετικά σύμβολα που δεν μπορούν να συγκριθούν μεταξύ τους. Όμως το τέλος μιας εποχής, που πρακτικά είχε από καιρό παρέλθει, αλλά μόλις τώρα το συνειδητοποιούμε κηδεύοντας ορισμένα από τα πιο αυθεντικά σύμβολά της, είναι ένα αδιαμφισβήτητο γεγονός. Η ζωή ωστόσο συνεχίζεται και ανυπομονούμε για τη συνέχεια.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου